Wemede bana ngôñ i nwas

“Jam li bisu jotama li li bi hôla hôla bôt i nwas siga li yé le bomede ba bééna ndugi ngôñ i boñ hala.”—“Stop Smoking Now!” (Kaat yada ni hop Ngisi i)

HALA wee, ibale u nsômbôl nwas siga, i ndék yosôna wemede nyen u nlama ndugi bana ngôñ i boñ hala. Kii i nla ti we ngôñ i nwas siga? Jam jada li yé le, hoñol nseñ w’a kôhna ibale u nwas siga.

U ga tééda moni. Ibale mut a ñôt packet i siga hiki kel, i lisuk li nwii a ga pémés dikôô ni dikôô di franc. “Me bé yi bé le hala nyen me bé lep moni inyu siga.”—Gyanu, Népal.

Niñ yoñ i ga lama. “Niñ yem i bi bôdôl lama i ngéda me bi nwas siga, ibôdôl yokel me yé ndik loñge ni loñge.” (Régina, Afrika Nwelmbok) I ngéda mut a nwas siga, hilémb hié ntibil nôgda line li bijek, yak jôl jé li ntibil yimbe manjiñ, i bak ki le a yé a témb a bana ngui minsôn, nyemede a nkônde lama.

Nyuu yoñ i mba mbôô. “I nlélém ngéda munlôm tole muda (ibabé béñge nwii nwé) a nwas siga, nyuu yé i ntémbna i ngandak manjel.”—The U.S. Centers for Disease Control and Prevention.

Wen u mba u nkena niñ yoñ. “Me bi nwas siga inyule i bé énél me, hala a bé lémél bé me. Men me nlama kena niñ yem.”—Henning, Danmark.

Lihaa joñ ni mawanda moñ ma ga ôt nseñ. “Siga . . . i nkwéha ba ba yé we ipañ kon. . . . Bayimam ba bi ôt nsoñgi, ba léba le hiki nwii, i hida hi mpémél i nyo ni jôl ma mut a ñôt siga hi nol dikôô di bôt ba ba ñôt bé, inyule hi nti bo pos i bisaha tole i ñem.”—American Cancer Society.

Nhek woñ a ga bane we maséé. “Jon, a bagwéha, . . . di pubus bésbomede ni mam momasôna ma nhindis minsôn.” (2 Korintô 7:1) “Ni ti manyuu manan kiki sesema . . . i pubhaga, i lémlak Nyambe.”—Rôma 12:1.

“I kel me bi nok le Djob a ñoo i mam ma nhindis nyuu minsôn, me kit le me nwas siga.”—Sylvia, Panya.

Ndi libim li ngéda, i bana ngôñ yotama i kôli bé. Y’a béda ki we bôt bape inyu hôla we, bebek lihaa joñ tole mawanda moñ. Mambe mam u nla boñ?