1, 2. Inyuki liwanda ipôla Yônatan bo David li yé ndémbél ikeñi i ndéñbe i gwéha?

YÔNATAN a bé lama ba nhelek i tehe makénd ma mañge wanda nunu le David. David a bi nol mpémba mut le Gôliat, a lona ki “ño u mut Filistia” yak isañ Yônatan le Saulô, kiñe Lôk Israél. (1 Samuel 17:57) Yônatan a bé yi, ibabé pééna le Djob a bé ni David. Ibôdôl ha ngéda i, Yônatan bo David ba yila mawanda ma ñem nyuu. Ba bi boñ malômbla le ba ga téñbe i gwéhna mba ni mba. (1 Samuel 18:1-3) Yônatan a bi téñbe ki i gwés David niñ yé yosôna.

² Yônatan a bi téñbe i gwés David to hala kiki David nyen Yéhôva a pohol i ba kiñe mbus Saulô, ha nye Yônatan bé. Yônatan a bi tôñ ki ngandak inyu liwanda jé ngéda Saulô a bé sômbôl nol David. Yônatan a bé yi le David a yé ñoñ Zif, homa ba nsébél le Hôres, jon a bi ke  nyoo inyu ti nye makénd le a ke ni bisu i bôdôl Yéhôva ñem. Yônatan a kal David le: “U kon bañ woñi, inyule woo u tata Saulô w’a koba bé we, ndi we w’a pot mbok ikété Israél, me ki m’a ba mut a nyônôs iba.”​—1 Samuel 23:16, 17.

3. Kii i bé nseñ i mis ma Yônatan iloo ndéñbe yé i gwés David, kii nyis bés hala? (Béñge titii i bibôdle bi yigil)

³ Di mbéna bégés i bôt ba ntéñbe i gwés ngim mut tole ngim jam. Ndi baa di mbégés Yônatan ndigi inyule a bi téñbe i gwés David? Heni, jam li bisu i niñ i Yônatan li bé ndéñbe i gwés Djob. Ni maliga, jam li jon li bi tinde nye i gwés David. Inyu hala ki nyen a bé kil bé nye jôñ, to hala kiki David nyen a bé lama yoñ tel yé i kiñe. Yônatan a bi hôla yak David i bii botñem yé yak Yéhôva. Bo iba ba bi téñbe i gwés Yéhôva ni i gwéhna. Ba bi yônôs malômbla ba bi boñ, le: “Yéhôva a’ ba mbôgi ipôla bés na we, ni ipôla mbôô yoñ ni mbôô yem mba ni mba.”​—1 Samuel 20:42.

4. (a) Kii i nla yônôs miñem ñwés ni maséé? (b) Kii di ga wan munu yigil ini?

⁴ Yak bés di nlama téñbe i gwés lihaa jés, mawanda més, ni lôktata ikété likoda. (1 Tésalônika 2:10, 11) Ndi jam li nloo mana momasôna, li yé le di nlama téñbe i gwés Yéhôva. Nyen a nti bés niñ! (Masoola 4:11) Ngéda di ntéñbe i gwés nye, miñem ñwés mi ga yon ni maséé. Ndi di nyi le di nlama téñbe i gwés Djob yak ngéda mandutu. Munu yigil ini, di ga wan lelaa ndémbél Yônatan i nla hôla bés i téñbe ni Yéhôva ikété mam ma-na: (1) ngéda di ntehe le i mut a gwé kunde ngii yés a kôli bé ni lipém jés, (2) ngéda di nlama pohol njee a kôli le di téñbe i gwés nye, (3) ngéda mankéé nu a ñéga likoda a mbep nok bés tole a nwéha bés nyuu, ni (4) ngéda hala a yé ndutu i yônôs mimbônga ñwés.

5. Ngéda Saulô a bé kiñe, inyuki hala a bé ndutu inyu Lôk Israél i téñbe i nôgôl Djob?

⁵ Yônatan ni litén li Israél ba bé ikété ndutu. Kiñe Saulô, isañ Yônatan a bi bôdôl ndogbene Djob, a kôm ki nye mbus. (1 Samuel 15:17-23) Ndi to hala, Djob a bi nwas le énél yé i kônde nom ngandak ñwii. Jon hala a bé ndutu ngandak inyu litén le li téñbe i nôgôl Djob ngéda kiñe i i yii ngii “yééne ane i Yéhôva” i mboñ mam mabe.​—1 Miñañ 29:23.

6. Kii i ñunda le Yônatan a bi téñbe i nôgôl Yéhôva?

⁶ Yônatan a bi adbe i gwés Yéhôva. Hoñol ki mam Yônatan a bi boñ ngéda Saulô a bi bôdôl ndogbene Djob. (1 Samuel 13:13, 14) Ha ngéda i, ntôñ gwét u Lôk Filistia u bi lo i jôs Israél ni 30 000 bikak bi gwét. Saulô nye a bééna ndigi 600 bisônda, ndigi nye ni Yônatan bon ba bééna bijôl bi gwét. Ndi Yônatan a bé kon bé woñi. A bé hoñol bibuk bi mpôdôl Samuel nu a kal le: “Inyule Yéhôva a’ kénés [yôi] bé bôt bé inyu jôl jé likeñi.” (1 Samuel 12:22) Yônatan a bi kal ki sônda ipe  le: “Jam jo ki jo li nkéñ bé yéhôva i tohol, to ni ngandak bôt, to ni ndék.” Jon nye ni sônda i, ba bi ke jôs bôt ba Filistia, ba nol bebee le 20 ma bôt. Yônatan a bé hémle Yéhôva, Yéhôva a sayap ki nye. Yéhôva a bi nyingis hisi kayéle Lôk Filistia i kon woñi. Mbus ba kahal jo bo ni bo, ba nolnaga ki. Hala nyen Lôk Israél i bép bo gwét.​—1 Samuel 13:5, 15, 22; 14:1, 2, 6, 14, 15, 20.

7. Lelaa Yônatan a bé nôgôl isañ?

⁷ To hala kiki Saulô a bé ke ni bisu i ndogbene Yéhôva, Yônatan nye a téñbe i nôgôl isañ hiki ngéda a bé a kôli boñ hala. Kiki hihéga, bo isañ ba bi jo lôñ inyu sôñ litén li Djob.​—1 Samuel 31:1, 2.

8, 9. Lelaa di nla unda le di tiñi i gwés Djob ngéda di nti bet ba gwé kunde ngii yés lipém?

⁸ Kiki Yônatan, yak bés di nla téñbe i gwés Yéhôva hiki ngéda di nla nôgôl bangomén ba biloñ het di niñil. Yéhôva a neebe le ba ba “baane ba kéhi ngii” yés, ba énél bés, a badak ki le di ti bo lipém. (Añ Rôma 13:1, 2.) Inyu hala nyen di nlama ti mut ngomén lipém yak ngéda nyemede a ta bé maliga, di tehge le a kôli bé ni lipém jés. Ni maliga, di nlama ti bôt  bobasôna ba gwé kunde ngii yés lipém.​—1 Korintô 11:3; Lôk Héber 13:17.

⁹ Ôlga, kristen muda yada i Amérika nwelmbok, a bi unda le a ntéñbe i gwés Yéhôva ngéda a téñbe i ti nlôm lipém to hala kiki nlôm a bi nai nye ni ndééñga. ^[1] (Béñge ndoñi i ngim bibuk.) Ngim mangéda, nlôm a bé a tjél pôdôs nye tole a solok nye inyule a yé Mbôgi Yéhôva. A kal yak le a ga yék nye, a kena ki boñge. Ndi Ôlga a timbhe bé nye “béba inyu béba.” A boñ biliya gwobisôna inyu ba loñge muda libii. A bé lémbél nlôm, a jôôga mambot mé, a tôñôg ki bôt bé ba lihaa. (Rôma 12:17) Ngéda pôla i bé i nene, a bé a yéga nye i yuuga lihaa jé ni mawanda mé. Kiki hihéga, lisañ jada, nlôm a bééna ngôñ ke i maéya ma isañ i tison ipe. Ôlga a bi kôôba mam momasôna ma bé béda inyu liké jap. Ngéda ba bi kena mim i ndap mésa, Ôlga a bi bem nye i mbégdé. Mbus ngandak ñwii, nlôm Ôlga a bi bôdôl héñha libak jé, a ka tééda nye loñge inyule Ôlga a bi hônba nye ngandak, a tinak ki nye lipém hiki ngéda. I len ini, nlôm Ôlga a ti nye makénd i ke makoda, a yé a ke yak i téé nye ni matôwa mé. Ngim mangéda, a yé a lo yak makoda.​—1 Pétrô 3:1.

10. Kii i bi yis Yônatan njee a nlama téñbe i gwés?

¹⁰ Ngéda Saulô a kal le a nol David, Yônatan a bé lama yoñ makidik ma ngui. A bé nkabak ipôla i nôgôl isañ ni téñbe i gwés David. Yônatan a bé yi le Djob a yé ni David, ha ni Saulô bé. Jon a pohol le a ga téñbe i gwés David. A béhe David le a solop, mbus a kal Saulô inyuki a nlama nwas David ñwee.​—Añ 1 Samuel 19:1-6.

11, 12. Lelaa gwéha yés inyu Djob i nhôla bés i téñbe i nôgôl nye?

¹¹ Alisa, kristen muda i Ôstrélia, yak nye a bé lama kit njee a ga téñbe i nôgôl. Ngéda a bé nigil Bibel, a bé añle bôt bé ba lihaa i mam a bé nigil. A kal ki bo le a ga lôôs ha bé ngand i Kristak ni bo. A toñle ki bo inyuki. Hala a bi bôk ndugi a wéha bôt bé ba lihaa nyuu, ndi mbus ba kahal ti nye lék. Inyu yap, Alisa a bé gwés ha bé bo. Nyañ a kal nye le a nsômbôl ha bé ki tehe nye i niñ nom. Alisa a nkal le: “Hala a bi hélés me, a sôghe ki me ñem ngandak inyule me bé gwés lihaa jem. Ndi to hala, me bi yoñ makidik le Yéhôva ni Man wé bon ba nlama ba bôt ba bisu ikété ñem wem. Me bi sôblana i likoda likeñi li bé noñ ha.”​—Matéô 10:37.

¹² Di nlama bé nwas le i ndéñbe di ntéñbe i gwés ngim mam, kiki bo hikip hi bol, suklu, tole loñ, i loo ndéñbe di ntéñbe i gwés Yéhôva. Kiki hihéga, Añri a bé gwés a ntuk soñgo bakana inyu hikip hi suklu yé, ngôñ yé i bak le a je libôndô li gôl inyu suklu yé. Ndi kiki a bé tuk soñgo hiki lisuk li sonde, ngéda i bé ha bé inyu likalô to makoda. Añri a nkal le ndéñbe i gwés suklu yé, i bi loo ndéñbe i gwés Djob. Jon a bi yoñ makidik le a ga tuk ha bé soñgo inyu suklu yé.​—Matéô 6:33.

13. Lelaa ndéñbe i nôgôl Djob i nla hôla bés i bagal mindañ ikété ndap lihaa?

 ¹³ Ngim mangéda, i nla ba ndutu i unda hiki mut ikété lihaa jés le di tiñi i gwés nye. Kiki hihéga, Ken a nkal le: “Ngôñ i bé me le me bana lem i yuuga mañ wen mama, ni le a ba a lo a tégbaha ngéda i bésni. Ndi, mama yem bo ñwaa wem ba bé nôgla bé to ndég. Me bé bé le me lémél wada ibabé le me unbaha nuu numpe.” Ken a bi hoñol jam Bibel i nkal, a tehe le ha ngéda i, a nlama lémél ñwaa ni unda le a ntéñbe i gwés nye. Jon a bi yoñ makidik ma ma bé lémél ñwaa. Mbus, a toñle ñwaa le, nye ñwaa a nlama bana bilem bilam ipañ nyañ. A toñle nyañ le, yak nye a nlama ti ñwaa lipém.​—Añ Bibôdle 2:24; 1 Korintô 13:4, 5.

14. Lelaa Saulô a bi wéha Yônatan nyuu?

¹⁴ Di nla ki unda le di ntéñbe i gwés Yéhôva ngéda mankéé nu a ñéga likoda a nwéha bés nyuu. Djob nyen a bi téé Saulô kiñe, ndi nye Saulô a bé tééñga man wé béba ngandak. A bé nok bé inyuki Yônatan a bé gwés David. Jon ngéda Yônatan a bi noode hôla David, Saulô a bi unup ngandak, a sol nye i ti bôt. Ndi Yônatan a bi ke ni bisu i ti isañ lipém. Ndi nlélém ngéda, Yônatan a bé a tiñi ndigi ni Yéhôva,  yak ni David nu Djob a bi pohol inyu yila kiñe Israél mbus Saulô.​—1 Samuel 20:30-41.

15. Ibale mankéé a nwéha we nyuu, kii u nlama boñ?

¹⁵ Ikété makoda més i len ini, i bilôk bikéé bi ñéga bés, bi noode bana bilem bilam ipañ bôt bobasôna. Ndi yak bo ba yé bikwéha bi bôt. Inyu hala nyen i nla pam le ba nok bé inyuki di mboñ ngim jam. (1 Samuel 1:13-17) Jon ibale mut a mbe we jam tole ngi manôgla i nene, di nlama unda le di tiñi i gwés Yéhôva.

16. Inyu mambe mam di nlama téñbe i gwés Djob, ha tôñ bésbomede bé?

¹⁶ Saulô a bé gwés le Yônatan nyen a yila kiñe i mbus yé, ha David bé. (1 Samuel 20:31) Ndi Yônatan a bé gwés Yéhôva, a téñbege ki i nôgôl nye. Jon ilole a tôñ ndigi nyemede, Yônatan a bi yila liwanda li David, a yônôs malômbla mé ni nye. Ni maliga, nu ni nu a ngwés Yéhôva, a téñbege ki i nôgôl nye, a’ “héñha bé” to ibale mbônga wé u nlona nye ndutu. (Tjémbi 15:4) Di ga yônôs mimbônga ñwés inyule di ntéñbe i gwés Djob. Kiki hihéga, ibale di nôgla ni mut inyu jam li moni, di nlama ndigi boñ mam kiki di bi nôgla to ibale hala a nsôk lédél bés. Ibale di gwé mindañ ikété libii jés, di ga unda le di ngwés Yéhôva ngéda di ntéñbe i gwés nlô wés tole ñwaa wés.​—Añ Malaki 2:13-16.

17. Lelaa i yigil ini i nhôla we?

¹⁷ Di gwé ngôñ i téñbe i gwés Djob yak ngéda mandutu, kiki Yônatan a boñ. Jon, di téñbe i gwés lôktata i bôlôm ni i bôda yak ngéda ba nwéha bés nyuu. Hala a ga kônha Yéhôva maséé. Kinjee maséé makeñi i yi le maboñog més ma nkônha Yéhôva maséé. (Bingéngén 27:11) Di nla ba nkwoog nkaa le Djob a ga boñ ndigi mam ma yé loñge inyu yés, a tééda ki bés. I yigil i noñ ha, di ga tehe mam di nla nigil mu ndémbél i ngim bôt ha ngéda David, ba ba bi unda le ba ntéñbe ni gwéha, ni ndémbél i bape ba ba bi téñbe bé ni gwéha.