Ke i miñañ

Ke i miño mi bibuk

I yéñ yi lelaa bilôl bi ga ba

I yéñ yi lelaa bilôl bi ga ba

Baa u ma badba lelaa bilôl bi ga ba inyu yoñ ni lihaa joñ? Baa u ga ba ngwañ mut tole hiyeyeba? Baa u ga bana bôt tole u ga ba wetama? Baa u ga nom hana isi, tole u ga pala wo? Ngandak bôt i bi badba mambadga mana nwii ndi nwii.

I len ini, bayimam ba nwan maboñok ma bôt ba nkoñ isi inyu kal lelaa bilôl bi ga ba. Tolakii ngandak mam ba bi bôk legel i bi yon, ngandak ipe i bi yon bé. Kiki hihéga, i nwii 1912, Guglielmo Marconi, mbot kei i manwin ba nsébél le télégraf ngi nsiñga, a bi kal le: “I ngéda ngandak bôt i ga bana télégraf ngi nsiñga, gwét bi ga ba ha bé.” I nwii 1962, mut wada nu a bé sal homa ba mpémés minsik ba bé sébél le Decca Record a bi tjél nit ntôñ nsik u ba nsébél le Beatles, inyule a bé hoñol le muu ma bakôt nsik ni diluñ ma ga mal.

Ngandak bôt i ntihba mam ma mimbuu mimbe inyu yi lelaa bilôl bi ga ba. Ipe i nyéñ mahôla ma bawan tjôdôt; inyu hala nyen i mbéñge bihoroskop hiki ngéda i mapep ma manwin tole i mimbamble mimpe. Bape ba nke yak bôt ba ngambi tole bôt ba mala ba ba nkadba le ba nla “yi” bilôl bi mut ni njel mintende mi libai li woo wé.

Ikété biliya ba bé boñ inyu yi bilôl, bôt bape i ngéda kôba, ba bé ke yak bôt ba makañ​—biprisi bi bôlôm tole bi bôda inyu kôs manwin ma bé lôl ni mop map. Kiki hihéga, i nkéla le Kiñe Krésus i loñ Lydia (pes hiônk i loñ Turkia), a bi om tik makébla yak prisi yada i i bé yééne i homa ba bé sébél le Delfi, i loñ Grikia, inyule a bé yéñ yi lisuk li gwét a bé jo ni Kirus i loñ Persia. Prisi i bi kal Krésus le ibale a ntelep inyu jôs Kirus gwét, a ga tjé “ane ikeñi.” Kiki Krésus a bé nkwoog nkaa le a ga yémbél, a leña i gwét, ndi i ane ikeñi i bi tjiba, i bi ba ane yé!

Ngambi i prisi i bi ba bé maliga; i bééna bé to nseñ inyule i bi sima bé jôl li ane i i bé le i yémbél gwét. Krésus a bi nimis mam momasôna inyule a bi emble nwin u bitembee u u bi lona nye tjiba. I bet ba nke yak babo ngambi ba len, baa manwin ba nkôs inyu bilôl ma yé eglege?