Di yoñ le hihéga hi maada ma ngui ma ma yé ipôla bon ba mahas. Ba gwé maada ma tôbôtôbô. Nancy Ségal nu a yé man lihas, a bak ki ñéga suklu ikeñi i het ba niglene bilem bi bon ba mahas a nkal le: “Ngim mahas i nyi kii hala a nkobla le, mut a nkal we ngim jam, ndi u nok jo sañsañ ibabé le a toñle we i yom a nsômbôl kal.” Muda wada a ntoñol maada ma yé ipôla nye ni lihas jé, a nkal le: “Hiki wada a nyi mam momasôna ma nuu numpe.”

Lelaa di yé le di toñol i nya jam ini? Minyiña mi nti mahoñol le, i homa mut a néñél, ni biniigana bi bagwal bé, gwon bi mboñ le a la nok nuu numpe. Ndi inyu mahas, ADN * yap, i i yé nlélém, yon i nlôôha boñ le hiki wada a tibil nok nuu numpe.

BÉÑGE KI LE: Nhek ADN, i i yé hélha, a ntibil toi yi maôñg ni libak bi hiki wada wés iloo nye ki nye mut a yé le a nok. Ntôp tjémbi le David a bi kal le: ‘U bi oñ me mu libum li ini. Maôñg mem ma ba bé ma sôli we, ngéda me hégna bisôsôli. . . . Mis moñ ma bi tehe me me ngi uñghana; yak mu kaat yoñ dilo tjem tjodisôna di bi tilba.’ (Tjémbi 139:13, 15, 16) Djob nyetama nyen a ntibil yi tjom di mbôda tjés tjodisôna, a tiblak ki nok mam ma niñ yés momasôna ma ma mboñ le di ba i mut di yé. Kiki Djob nyetama nyen a ntibil yi hiki wada wés yak tjom tjé di mbôda, hala a nkwés toi bés nkaa le a nok bés ikepam disii di mam di niñ yés.

David a bi soohe le: “A Yéhôva, u bi wan me, u yi ki me. U nyi liyénak jem isi ni litelbak jem; u ntibil yi mahoñol mem ngéda u yé haa. Inyule lipôdôl jo ki jo li ta bé hilémb hiem, ndi nun-ki! A Yéhôva, u nyi jo bañga liyik.” (Tjémbi 139:1, 2, 4) Di nla ki kônde le Yéhôva a nyi mahoñol ma yé bés ikété kété, ni le “a ntibil ki yi hégda yosôna ni mahoñol momasôna.” (1 Miñañ 28:9; 1 Samuel 16:6, 7) Kii minlôñ mini mi niiga bés inyu Djob?

To ibale di nla bé pahal mahoñol més momasôna ni yom di nôgda ikété masoohe, Nhek wés a mbéñge ndik bé mam di mboñ, ndi a nok yak inyuki di mboñ mo. Ni ki le, a nyi mam malam di gwé ngôñ i boñ, to ibale manyuu més ma nsigil bés minwaa i boñ yom di nsômbôl. Ibabé pééna, Nyambe a gwé ngôñ le di bana lem gwéha, jon a bi ha bés yo miñem kiki jam li bisu; ndi a gwé ki ngôñ le a nok mahoñol més, a tehge ki bés di mboñ mam ni gwéha.​—1 Yôhanes 4:7-10.

 Bitilna bi nti bés makénd le

• “Mis ma Nwet ma yé ngii bôt ba téé sép, maôô mé ki i emble minyemhe nwap.”​—1 PÉTRÔ 3:12.

• Djob a mbôn le: “M’a ti we maéba, me niiga ki we njel u nlama kil. M’a ti we pék, jis jem li noñok we.”​—TJÉMBI 32:8.

Baa i yi le Djob a nok libak jés ni mahoñol més, i nla hôla bés i hônba mandutu? Béñge ki i yom i bi pémél muda wada le Anna, i loñ Najéria. Nye le: “Ngim mam i bi boñ me le me lehel ñem, jon me bé badba too i bé toi nseñ le me ba i niñ. Me bé yik muda, me néñhak ki ngond yem metama, a bé a niñi i dokta, inyule malép ma bé nye ngandak i boña. Nlélém ngéda ba bi léba le yak me, me gwé pos i libéé; ba bi kan me, me yoñ ki matibla mape ba nsébél le chimiothérapie ni radiothérapie. Hala a bé ndutu ngandak i tehe le ngond yem i nkon, memede me konok, bés boba di bak di niñi i dokta.”

Kii i bi hôla Anna i hônba mandutu ma? A ntimbhe le: “Me bé soñda minlôñ mi Bibel, kiki bo Filipi 4:6, 7, mi mi nkal le ‘nsañ u Nyambe u u nloo mahoñol momasôna w’a tat miñem minan ni mahoñol manan.’ Hiki ngéda le minlôñ mini mi bé lo me mahoñol, me bé me nôgda le me ni Yéhôva di yé mawanda, me yik le a nok me iloo kiki me nok memede. Yak bilôk bikéé bi bôlôm ni bi bôda bi likoda, bi bi ti me makénd ngandak.”

A nkônde ki le: “Me ni ngond yem di yé ngi mbôôp, ndi di nlôk bana ndék hogbe. Kiki Yéhôva a yé lôñni bés, di ntôñ ha bé jam jo ki jo i ngéda di yé i bisu bi mandutu. Kaat Yakôbô 5:11 i nti bés makénd le: ‘Di nsébél bôt ba ba nhônba le bokimasoda; ni bi nok inyu hônba Hiôb, ni tehe ki lisughak li Yéhôva, le Yéhôva a yôni ni ñem ngoo ni konangoo.’” Yéhôva a bé nok ndutu i Hiôb loñge loñge, jon yak bés di nla ba nkwoog nkaa le, a nok mandutu ma ma nkwél bés.