1-3. (a) Imbe ndutu boñge ba wanda ba mboma, ni himbe hihéga di nla ti? (Béñge titii i bibôdle.) (b) Kii i nla hôla bo i yémbél ndutu i?

NI HÉGDA le ni nsômbôl ke haa, i tison ipe i tégbaha ngand. I mbat le ni kee mbôñgô liké ni matôa inyu pam nyoo. Ni yé i libémél li matôa, li yé nyonok ni bôt ni matôa. Kinje loñge jam le ni ntibil yi i het ni nke​—ni mpohol litôa li nkena bé homa ni nyéñ ke! Ibale ni mbet matôa makeñi ma nke homa numpe, ki ni ga nimil.

² I len ini boñge ba wanda ba yé kiki bôt ba ba yé libémél li matôa. Njohok boñge i nlama ke ntandaa liké, ha ni matôa bé, ndi mu niñ yap. I nla pam ngim mangéda i niñ yap, le njohok boñge i bana ngandak mam i pohol bisu gwap. A boñge ba wanda, hala a ta bé bé jam li ntomb i pohol ni bébomede i yom ni gwé ngôñ i boñ i niñ nan. Ndi imbe njel ni nlama pohol?

³ I yigil ini, i ga timbhe mbadga i, i tinak ki boñge ba wanda makénd i bii ngôñ yap i gwélél Yéhôva kiki jam li bisu i niñ yap. Hala a nkobla le, ba nlama bugus Yéhôva ikété hiki jam ba mboñ i niñ yap​—suklu, bôlô, nson u ndap lihaa, ni mam mape ki. Hala a nsômbôl ki kal le, ba nlama yônôs njômbi yap i pes mbuu. Boñge ba wanda ba ba mbok mis map i nson Yéhôva,  ba nla ba nkwoog nkaa le a’ sayap bo, ni le a ga hôla bo i too mu niñ yap.​—Añ Bingéngén 16:3.

4. Kii di ga tehe munu yigil ini?

⁴ I yé loñge i tjek mam di gwé ngôñ i yônôs i pes mbuu. Inyuki? Di ga tehe manjom maa munu yigil ini. Manjom ma bisu ima ma ñunda le i sal inyu yônôs mam di ntéé le di mboñ i pes mbuu, i nlédés maada més ni Yéhôva; njom i yônôs aa i nyigye nseñ i pala bôdôl ngéda di ngi yii mañge.

5. Njom bisu i bana mam i yônôs i pes mbuu i yé le kii?

⁵ Njom bisu, i i ntinde bés i tjek mam di gwé ngôñ i yônôs i pes mbuu, i yé le di ñunda Yéhôva le di nsômbôl ti nye mayéga inyu gwéha yé ipañ yés, ni inyu mam a ma bôñôl bés. Ntôp tjémbi a kal le: “I yé loñge i ti Yéhôva mayéga . . . Inyule we, a Yéhôva, w’a kônha me maséé ni nson woñ; m’a kéhi nséñgé nyo, me séék inyu minson mi moo moñ.” (Tjémbi 92:2, 5) A we mañge wanda, hoñol mam momasôna Yéhôva a ma bôñôl we. Di nla sima niñ, hémle, Bibel, likoda, ni botñem ilam a bi ti we, inyu bilôl. I bugus mam ma mbuu i niñ yés i yé njel yada i ti Djob mayéga inyu bisai bini, hala a nlédés yak maada més ni nye.

6. (a) Mambe maada ma yé ipôla mam u ntjek le u mboñ i pes mbuu, ni maada moñ ni Yéhôva? (b) Mambe mam mañge wanda a nla téé le a mboñ ngéda a ngi yii isiina?

⁶ Njom i yônôs iba i yé le, ngéda u mbôdôl tjek mam u ga yônôs i pes mbuu, a yé wengoñle u mbôdôl mage i ngim kaat, minson woñ minlam i bisu bi Yéhôva. Hala a nhôla yak we i kôôge bebee ni nye. Ñôma Paul a bôn le: “Nyambe a ta bé mut a téé bé sép le a hôya nson nan, to i gwéha ni bi éba inyu jôl jé.” (Lôk Héber 6:10) U nlôôha bé ba mañge inyu téé mam u nlama boñ. Christine a bééna 10 nwii ngéda a bi kit le a mba a nsoñgol miñañ mi niñ mi Mbôgi Yéhôva. Ngéda a bééna 12 nwii, Toby a bi kit le a ga añ Bibel yosôna ilole a nkôs sôble. Maxim a bééna 11 nwii, manyañ nu muda le Noemi a ban-ga 10 nwii ngéda boba ba bi kôs sôble. Boba ba bi bôdôl sal inyu yônôs njômbi yap i ke i Bétel ha ngéda i. Inyu hôla bo i tééda jam li i mahoñol, ba bi péni lipep li ba mbéna yônôs inyu ke i Bétel i libap li ndap. Inyuki u nla bé hoñol mam ma mahee u nsômbôl boñ i pes mbuu, u bôdôl ki sal inyu yônôs mo?​—Añ Filipi 1:10, 11.

7, 8. (a) Lelaa i téé mam di nlama boñ i pes mbuu i nla boñ le, i yoñ makidik malam i ba jam li tomb? (b) Inyuki mañge wanda wada a bi tjél ke i suklu ikeñi?

⁷ Njom i yônôs aa i i tinde bés i pala téé mam di ga boñ i pes mbuu, i yé le di gwé ngandak makidik i yoñ. Boñge ba ba yé njohok, ba nlama yoñ makidik inyu suklu b’a boñ, inyu bôlô b’a sal, ni inyu mam mape ki. I yoñ makidik i yé kiki i pohol loñge njel ngéda u mbol likanda. Ibale u nyi het u nke, u ga bana bé ndutu i pohol njel u ga noñ. Hala a nkobla le ibale u nyi mam u ga boñ, i ga ba ntombok jam i yoñ makidik malam. Kaat Bingéngén 21:5 i nkal le: “Mahoñol ma mut nu a nyamnda ma nyamb nyambak.” Ibale u mpala téé mam u nlama boñ i niñ yoñ, u ga hoo ki too. Jam li jon li bi pémél Damaris ngéda a bé lama yoñ makidik malam nye mañge wanda.

⁸ Damaris a bé yi jam ngandak i suklu ngéda a kôs bac yé i yônôs iba. Mbus ha, a bé le a ke i nigil mbén i suklu ikeñi inyu pam loya ikeñi, ndi a bi pohol i sal i bank. Inyuki? A ntimbhe le: “Me bi hoo yoñ  makidik le me nyila nsañal. Hala a bé bat le, me léba bôlô i pes ngéda. Ibale me kôs mapep makeñi ma mbén i suklu ikeñi, ki me bi bana ngandak moni, ndi hala a bé le a lédél me i léba bôlô i pes ngéda.” Damaris a yé nsañal nano a yé 20 ma nwii. Baa a bi nôgda le, makidik a bi yoñ nye mañge wanda, ma bé ma téé? A nkônde le: “I homa wem bôlô, me nsal nano ni ngandak biloya. Bi mboñ bôlô me bé le me boñ ibale me ke i suklu mbén ikeñi. Ndi ngandak yap, i ta bé maséé mu bôlô yap. Makidik me bi yoñ behee i yila nsañal, ma bi hôla me i keñgle njôô i nlôl i bôlô, i yible ki me njel maséé mut a yé le a bana ngéda a ntégbaha ngandak nwii nson u Yéhôva.”

9. Inyuki boñge ba wanda ba kôli ni bibégés?

⁹ Dikôô di boñge ba wanda ti di yé makoda més ntjamak ni nkoñ isi wonsôna, di kôli ni bibégés. Boñge ba wanda ba, ba nti bomede nkikip i nson Yéhôva, niñ yap yosôna i nkiña ndik mu mam ba bi téé le ba mboñ inyu Djob. Ba nok lingoñoo li niñ mu kii ba noñ maéba ma Yéhôva ikété minson nwap nwominsôna, kiki bo ngéda ba nlama pohol ngim suklu, bôlô, ni niñ i ndap lihaa. Salômô a tila le: “Bôdôl Yéhôva ñem ni ñem woñ wonsôna. Neebe nye manjel moñ momasôna, ndi a’ téé dinjela tjoñ.” (Bingéngén 3:5, 6) A boñge ba wanda, Yéhôva a ngwés bé ngandak. Ni yé ki mahee i mis mé, a ga tat bé, a éga bé, a sayap ki bé.

10. (a) Inyuki nson u ñañ nlam u nlama ba ikété mam ma nlôôha nseñ inyu yés? (b) Lelaa di nla kônde hôlôs likeñge jés li likalô?

¹⁰ Mañge wanda nu a mbok niñ yé yosôna i lémél Yéhôva, a ntuk bé ni nson wé likalô. Yésu Kristô a yigye le “miñañ minlam mi nlama bôk añlana.” (Markô 13:10) Kiki nson u ñañ nlam u nlama ndugi hoo bôña, u nlama ba jam li bisu ikété mam ma nlôôha bane bés nseñ. Baa u yé le u yoñ bitelbene i pam likalô hiki ngéda? Baa u yé le u yoñ nson nsañal? Ndi u nla boñ lelaa, ibale likalô li nyidil we? Lelaa u yé ki le u kônde hôlôs likeñge joñ li likalô? Mam ima ma nla hôla we i boñ hala: Kôôba loñge, u waa bañ ki to añle bôt bape mam u nyi. U nla ba nhelek ni maséé u ga sôk kôhna ngéda u ntéé likalô.

11, 12. (a) Lelaa boñge ba wanda ba nla kôôba inyu añal ñañ nlam? (b) Lelaa mañge wanda wada a bi gwélél pôla i bi nene inyu téé likalô i suklu?

¹¹ U nla bôdôl kôôba mandimbhe mawanda moñ ma suklu ma mbéna bat. Kiki hihéga, mbadga ini le “Inyuki ni nhémle le Djob a yé?” Site yés internet le jw.org ni hop Pulasi, i gwé gwigil bi ba nkôôba inyu hôla boñge ba wanda i ba nkôôbaga i timbhe mbadga i. Ngéda u njôp mu, béñge homa le LA BIBLE ET VOUS (BINIIGANA BI BIBEL) > ADOLESCENTS (BOÑGE BA WANDA). U ga léba bon ba mapep le Fiches de réflexion, u pohol li li gwé ño nkwel le « Pourquoi est-ce que je crois en Dieu? » Lipep li, li ga hôla we i kôôba ndimbhe yoñ. Li nti ki we minlôñ mi Bibel maa u nla gwélél ngéda u ntoñol mam u nhémle​—Lôk Héber 3:4, Rôma 1:20, ni Tjémbi 139:14. U nla gwélél mapep ma, inyu kôôba ndimbhe yada mbus ipe.​—Añ 1 Pétrô 3:15.

¹² Ibale pôla i nene, ep mawanda moñ ma suklu i béñge site yés jw.org. Hala nyen Luca a boñ. Kel yada, ndap yé suklu i bé pôdôl bibase, ndi Luca a yimbe le kaat yap suklu i bé pôdôl mam ma téé bé ikolba Mbôgi Yéhôva. Tolakii a bé kon woñi, a bat le ba ti nye pôla i kodol bikwéha bi biniigana bi, malét wé a bi  neebe. Luca a bi toñle ndik bé bo mam a bé hémle, ndi a bi éba yak ndap suklu yosôna site yés. Jon malét a kal baudu bobasôna le ba ke i béñge bititii bi nweghe i libam ni ño nkwel le Bép mut a nyumbla we ibabé gwélél bikut. Luca a bi lôôha ba maséé i yi le a bi la téé likalô.

13. Inyuki di nlama bé tomb ngéda di mboma mandutu?

¹³ U tomb bañ, to ibale njel u nkil i gwé bibee tole bikumul. (2 Timôtéô 4:2) Ngéda u mboma mandutu, ke ni bisu i sal inyu yônôs njômbi yoñ. Katharina a bééna 17 nwii ngéda a bi kit le a ga tééne mawanda mé ma bôlô momasôna likalô. Mut wada mukété yap a bé béna sol nye, ndi hala a bi tômbôs bé nye. Bihiumul gwé bilam i bisu bi ngolba bi bi lôôha tihba liwanda jé li bôlô lipe le Hans. Sôk bi sôk, a bôdôl añ bikaat gwés, a kahal nigil Bibel, ndi mbus a sôblana. Katharina a bi ke i yén homa numpe, a yik bé to yom i bi yiga tagbe. Hégda maséé a bi nôgda 13 nwii mbus, ngéda a bé Ndap Ane ntôñ ni lihaa jé kel yada, ndi ba legel le nti nkwel u mbamba nu a bé lôl i likoda lipe a bé mankéé Hans! Kinje loñge jam le Katharina a bi téñbe i yônôs njômbi yé i i bé le a tééne mawanda mé ma bôlô likalô!

14, 15. (a) Ngéda ba mboma ngui bilôñ bibe, kii boñge ba wanda ba nlama bé hôya? (b) Lelaa boñge ba wanda ba nla yémbél ngui i bilôñ bibe?

¹⁴ Ibôdôl bibôdle bi yigil ini ikepam homa di tééne, i yigil ini i ñunda we le u nlama ke ni bisu i téñbe i gwélél Yéhôva. Hala a nkobla le niñ yoñ i nlama ba i umne i mam u ntéé le u ga yônôs i pes mbuu. Bebek le jam bisega gwoñ bi mbugus i niñ yap, li yé i tégbaha loñge ngéda, bi ngwés ki naña we i tuk niñ ni bo. To kii leñek, u nlama éba le jam li nlôôha ba nseñ inyu yoñ li yé i yônôs njômbi yoñ. Ngui i bilôñ bibe i tuga bañ we i yônôs njômbi yoñ. Mbus, tiimba hoñol hihéga hi bôt ba téé i libémél li matôa, u ga bet bé ngim litôa ndik inyule i nene le, bôt ba yii mu ba ntégbaha loñge ngéda.

¹⁵ Ngandak manjel i yé, i i nhôla bés i keñgle ngui i bilôñ bibe. Kii hihéga,  keñgle mam ma nla boñ we le u kwo i hiandi hi béba. (Bingéngén 22:3) Bigda ki mandutu u nla kôs ibale u noñ bôt bape mu mam mabe ba mboñ. (Galatia 6:7) Neebe ki le u gwé ngôñ ni maéba. Suhulnyu i ga hôla we i neebe maéba ma bagwal boñ, ni ma minhôôlak mi bikristen i likoda.​—Añ 1 Pétrô 5:5, 6.

16. Ti hihéga hiada hi hi ñunda nseñ i bana lem i suhulnyu.

¹⁶ Suhulnyu i bi hôla Christoph i neebe maéba malam. Ndék ngéda mbus sôble yé, a bi bôdôl ke i ndap i het ba nhiañda minsôn ni bikei. Boñge ba wanda bape ba bi naña nye i lo tuk ni bo nyoo. A bi kwel ni mañ wada mu jam li, u u bi hôla Christoph i hoñol bikuu a bé le a boma ibale a neebe nsébla wap, kiki bo le a bé le a bôdôl bana mahoñol ma pémsan ni bôt bape. Ndi to hala, Christoph a bi kit le a nke nyoo. Kii ngéda i bé tagbe, a bi yik léba le mintuk mi, mi bééna bisañ, ni le mi bé le mi tinde mut i kôp matjél. Ha nyen a bi témb a boma ngandak mimañ inyu kwélél mu, bobasôna ba bi ti nye maéba ma nlôl Bitilna. A nkal le: “Yéhôva a bi éble me bôt ba ba bi ti me maéba malam, tolakii hala a bi yoñ me ndék ngéda inyu emble Nye.” Baa u yé toi suhulnyu inyu neebe maéba malam?

17, 18. (a) Kii Yéhôva a gwé ngôñ inyu boñge ba wanda i len ini? (b) Kii u nla boñ inyu boñ le u tam bañ makidik u bi yoñ we mañge wanda, ngéda u ga yila nhôôlak i pes minsôn? Ti hihéga.

¹⁷ Bibel i nkal le: “Hagak, a mañge wanda, inyu binéñel gwoñ, ñem woñ u konok maséé dilo di tel yoñ mañge wanda.” (Ñañal 11:9) Ñ, Yéhôva a gwé ngôñ le we, a mañge wanda, u ba toi maséé. Yigil ini, i nyigye ngim njel u nla gwélél inyu pam i ba maséé. Yon i yé le, téñbe i yônôs njômbi yoñ i pes mbuu, kayéle Yéhôva a ba bisu bi mam momasôna u nsômbôl boñ. Ibale u nhoo bôdôl boñ hala, u ga pala nôgda le Yéhôva nyen a ñéga we, le nyen a nsôñ we, ni le a nsayap we. Hoñol maéba malam momasôna u nléba i Bañga i Djob, diihe ki mana maéba le: “U bigdaga ki Nhek woñ dilo di binéñél gwoñ.”​—Ñañal 12:1.

¹⁸ Mut to wada a nkida bé njohok. Boñge ba wanda ba mpala hol inyu yila minhôôlak mi bôt i pes minsôn. Ngoo le, ngandak yap i yé i tam mam i bi pohol i boñ i niñ yap ngéda i nyila mimañ mi bôt, tole inyule i bééna bé njômbi yo ki yo. Ndi boñge ba wanda ba ba ntéé mam ba ngwés yônôs i pes mbuu, b’a nôgda bañga maséé ngéda ba nyila minhôôlak mi bôt i pes minsôn. Jam li jon li bi pémél Mirjana, nu a bééna ngap i tôbôtôbô i mintuk mi hiañda minsôn ngéda a bé mañge wanda. Ba bé sômbôl le a yoñ ngaba mintuk minkeñi mi mi nkot ngandak biloñ, ndi a bi tjél, a tehe nseñ i yoñ nson u nsañal. Mbus 30 ma nwii len, a ngi yii nsañal bo nlô wé. A nkal le: “Jôl li keñi, lipém, ngui, ni lingwañ bi yé gwañga bi mam i niñ i mut. Ndi mam ma nlôôha malam ma yé, i gwélél Djob, ni noode hôla bôt i pes mbuu ikété ngim manjel.”

19. Kal i sem kwep inyuki i yé nseñ i téñbe i yônôs njômbi yoñ ngéda u ngi yii mañge wanda.

¹⁹ Boñge ba wanda ba likoda ba kôli ni bibégés, inyule tolakii ba mboma mandutu, ba mbok niñ yap i gwélél Yéhôva. Boñge ba, ba mboñ hala inyu yônôs mam ma mbuu, ni bugus nson likalô. Jam lipe ki le, ba nwas bé le mam ma nkoñ isi mon ma yoña bo. A njohok boñge, ni ba nkwoog nkaa le nson nan u ta bé yañga. Ni gwé lôk kéé i bôlôm ni i bôda i i nit bé. Ngéda ni mbiine minson minan yak Yéhôva, mam ni ntéé le ni mboñ i pes mbuu m’a too.