1. Inyuki ñôma Paul a bi ti bikristen bi Lôk Héber bi hiai bisu maéba i tina makénd wada ni nuu téntén i ngéda yap?

INYUKI di nlama ke ni bisu i boñ biliya bi ngui i ba bôt ba nti bape makénd? Ñôma Paul a ntoñle bés inyuki di nlama boñ hala i kaat a tilna bikristen bi Lôk Héber. A kal bo le: “Di béñgna ki bés ni bés le ndi hi mut a nyégha maasañ nyuu i kôna gwéha ni minson minlam, di nwas bañ likoda jés li mitin, kiki lem bahogi, ndi di béhnaga bés ni bés, loñge loñge yaga ki lakii ni ntehe le ngwa u u nkôôge bebee.” (Lôk Héber 10:24, 25) Mbus nwii mintan, Lôk Yuda i i bé bikristen i Yérusalem i bé lama tehe “ngwa u [Yéhôva] u nkôôge bebee,” i bé lama ki tehe yimbne Yésu a ba pôdôl bo inyu pam mu tison, ni i ke ngwéé inyu sôñ niñ yap. (Minson mi baôma 2:19, 20; Lukas 21:20-22) Hilo hi Yéhôva hi, hi bi lo nwii 70 N.Y. ngéda Lôk Rôma i bi lona mbagi nôgôs i Yéhôva i Yérusalem.

2. Inyuki di nlama ke ni bisu i tina makénd bés ni bés i len ini?

² I len ini, kiki i hiai bisu, di gwé bañga njom i hoñol le ‘ngwa Yéhôva u u yé nkeñi, u kônhaga ki woñi’ u gwé ni moo.  (Yôel 2:11) Mpôdôl Sôfônia a kal le: “Ngwa keñi u Yéhôva u gwé ni moo! U gwé yaga ni moo, u nhoo ki ngandak!” (Sôfônia 1:14) Mabéhna ma mbañ ini, ma mbéñge yak bés i len ini. Kiki hilo hi Yéhôva hi gwé ni moo, Paul a nkal bés le “di béñgna ki bés ni bés le ndi hi mut a nyégha maasañ nyuu i kôna gwéha ni minson minlam.” (Lôk Héber 10:24) Jon di nlama ke ni bisu i tôñ ni lôk kéé yés, inyu boñ le di laa ti bo makénd ngéda i gwé ngôñ ni mo.

3. Kii ñôma Paul a kal inyu makénd? (Béñge titii i bibôdle.)

³ Bibel i nkal le: “Nduña i ñem mut i mboñ wo le u bandbe, Ndi loñge bañga i nkônha wo maséé.” (Bingéngén 12:25) Bés bobasôna di ntehe le bibañga bini bi yé maliga. Bés bobasôna di gwé ngôñ ni makénd ngim mangéda. Paul a unda le yak mut a nlédés bôt bape, a gwé ngôñ le ba lédés nye. A tilna bikristen bi bi bé i Rôma le: “Ngôñ i gwé me i tehe bé, le me laa ti bé likébla li karis lihogi li mbuu i lédés bé; hala a yé ndigi le me kôs hogbe ikété nan lôñ yada ni bé hi wada wés inyu hémle i numpe, i nan ni yem ki.” (Rôma 1:11, 12) Ñ, Paul nu a bi lédés bôt bape, a bééna ngôñ le yak nye a lédhana ngim mangéda. Añ Rôma 15:30-32.

4, 5. Bonjee di nla lédés i len ini, ni inyuki?

⁴ Di nlama bégés bet ba nti niñ yap kiki sesema inyu gwélél Djob. Ikété bagwélél ba, di gwé basañal ba ba ntéñbe i nson Djob. Ngandak ikété yap i bi tjôô gwom i bé diihe i niñ yap, inyu yoñ bôlô nsañal. Nlélém jam inyu basañal ba ba nsal biloñ bipe, basal i Bétel, bagwélél ba makiiña ni baa bap, ni bilôk bikéé bi bi nsal i muu ma ngobol. Bobasôna ba mboñ bisesema i niñ yap inyu tégbaha ngandak ngéda i gwélél Djob. Jon, ba kôli le di ti bo makénd. Yak i bet ba gwé ngôñ i kena nson wap nsañal ni bisu, ndi inyu ngim manjom ba nla ha bé, ba kôli le di ti yak bo makénd.

⁵ Bilôk bikéé bi bôlôm ni bi bôda, bi bi ta bé mbiibaga inyule bi nôgôl mbén i biiba ndigi i “Nwet”, yak bo ba kôli le di ti bo makénd. (1 Korintô 7:39) Nlélém jam inyu mimbiibaga mi bôda mi mi nsal ni ngui, mi gwé ngôñ le balôm bap ba kal bo le ba ngwés bo, ni le ba nti bo mayéga. (Bingéngén 31:28, 31) Yak bikristen bi bi nhônba ndééñga tole kon, bi gwé ngôñ le di lédés bo. (2 Tésalônika 1:3-5) Yéhôva bo Kristô ba nhôgbaha bagwélél bobasôna ba ba ntéñbe ni bo.​—Añ 2 Tésalônika 2:16, 17.

6. Kii mimañ mi nlama boñ inoñnaga ni kaat Yésaya 32:1, 2?

⁶ Añ Yésaya 32:1, 2. Yésu Kristô, ni njel lôk kéé yé minhook ni “dikoo tjé di mbok,” ti di nlôl i mintômba mimpe, ba nti bet ba nyodop, ni i bet ba mbomb, makénd ni biniigana i nledek ngéda unu. Mimañ mi nlama boñ nlélém, mi ta bé ‘baane’ ba hémle i bôt bape, ndi mi yé ‘bagwelnson lôñ yada ni bo’ inyu maséé ma lôk kéé yap.​—2 Korintô 1:24.

7, 8. U héya maéba mimañ mi nti, lelaa ki mi nla lédés bôt bape?

⁷ Ñôma Paul a bi ti ndémbél i di nlama noñ. A tilna bikristen bi bi bé hônba ndééñga i Tésalônika le: “Lakii miñem mi bé mi yôni bés ni ngôñ inyu nan, wee hala yaga ki nyen di bi gwés i kébél bé, ha miñañ minlam mi Nyambe nwotama bé, ndi yak ni nom yés yomede, inyule ni bi yila bôt di ngwés ngandak.”​—1 Tésalônika 2:8.

 ⁸ Inyu unda le, bipôdôl gwotama bé gwon bi kôli inyu lédés mut, Paul a kal mimañ mi Efésô le: “Ni nlama boñ nson hala i hôla bôt ba ntomb, ni i bigda bibañga bi Nwet le Yésu, bi nyemede a bi pot le: ‘Ti i yé masoda iloo yoñ.’” (Minson mi baôma 20:35) Paul a bé ndik bé bebee i lédés lôk kéé yé, ndi a bé ki bebee i ‘ti ni ngandak mahak, ni sem yaga ki nyemede’ inyu yap. (2 Korintô 12:15) Nlélém ni mimañ mi likoda, mi nlama ndigi bé ti makénd ni hôgbaha bilôk bikéé gwap ni bipôdôl, ndi mi nlama ki bana maboñok ipañ yap ma ma ñunda le mi ntôñ ni bo.​—1 Korintô 14:3.

9. Lelaa mimañ mi nla ti maéba i nya i ntina makénd?

⁹ Inyu lédés mut, mimañ mi nla ti nye maéba, ndi to kii mi nti nye maéba, mi nlama noñ ndémbél i nlébna ikété Bibel inyu yi lelaa mi nla ti mut maéba i nya i ntina makénd. Yésu a bi yék ndémbél i ti maéba, i i nlôôha ba lam mbus nyemb yé ni bitugne gwé. A bi ti ngim makoda maéba ma ngui i Asia Ntitigi, ndi yimbe lelaa a bi boñ. Ilole a bé ti mo maéba, a bôk ndugi a bégés makoda ma Efésô, Pergamô, ni Tiatira inyu mam malam momasôna ma bi boñ. (Masoola 2:1-5, 12, 13, 18, 19) A kal likoda li Laôdikéa le: “To bonjee bôt me nsiñge, me nyoyoi bo, me niigaga ki bo; jon ligip ni, u hiel ki ñem.” (Masoola 3:19) Mimañ mi mboñ loñge i kôna ndémbél i Kristô, ngéda mi gwé ngôñ i ti maéba.

10. Lelaa hiki wada wés a nla lédés mut numpe?

¹⁰ Mimañ nwotama bé nwon mi kôli ti bôt bape makénd. Paul a yigye bikristen gwobisôna i bana ndik ‘minkwel mi mi nhôlôs bôt kiki i nsômbla, le ndi bôt ba nok nwo ba kôs karis.’ (Efésô 4:29) Hiki wada wés a nlama ba péé i yimbe yom bôt bape ba gwé ‘ngôñ.’ Paul a ti bikristen  bi Lôk Héber maéba le: “Lédhana moo mayoombaga, yak ni dinyéñgha di maboñ, tiblana ki manjel manan le makôô ma kil loñge mu, le mut a mbañda a yék bañ njel, ndi a mbôôp ndigi.” (Lôk Héber 12:12, 13) Hiki wada wés a nla lédés bape ni bibuk bi bi ntina makénd, to ibale di yé boñge ba wanda.

11. Lelaa Marthe a bi kôs mahôla ngéda a bééna kon u mahoñol?

¹¹ Marthe, * sita yés nu a bééna kon u mahoñol, a nkal le: “Ngéda me bé soohe kel yada inyu kôhna hogbe, me bi boma ñunuk sita wada, u u bi unda me le u bé siñge me ñem, u ban-ga ki ñem ngôô ipañ yem, i mam me bééna ngôñ tôbôtôbô ha ngéda i. A bi kal ki me lelaa yak nye a bi boñ ngéda a bi boma i nya mandutu i, me bi nôgda ha bé binyuu jôga.” I nla ba le, ñunuk sita u, u bé bé le u yi lelaa bipôdôl gwé bi bé le bi lédés Marthe i likala li.

12, 13. Lelaa di nla bii maéba ma di nléba i kaat Filipi 2:1-4 i bisélél?

¹² Paul a bi ti lôk kéé i likoda li Filipi mana maéba le: “Jon i ba ni le lédésñem i yé i Kristô, to hogbe i gwéha, to adna ikété mbuu, to ñem gwéha ni konangoo, wee yônhana ni maséé mem, le ni témb hoñol yada, ni ban-ga nlélém gwéha, ñem ni ñem baadbaga ikété ngim hoñol yada. Mahoñol ma pééna ma ba bañ, to kadba lipém nkadbaga, ndi ni suhulnyu, le hi mut a hek le bôt bape ba nloo nye, mut nye ki nye a tôñ bañ ndigi inyu yé nyetama, ndi a tôñ inyu bôt bape.”​—Filipi 2:1-4.

¹³ Ñ, bés bobasôna di nlama yéñ manjel i tôñ ni loñge i bôt bape, di tinak bo “hogbe i gwéha,” di bak di ‘édi ikété mbuu,’ di ban-ga “ñem gwéha ni konangoo” inyu ti lôk kéé yés i bôda ni i bôlôm makénd.

14. Kii i nla ba lingen li hogbe?

¹⁴ Ngéda di nok le bôt ba di bi hôla behee ba ngi téñbege i gwélél Djob, hala a nhôñlaha bés yom ñôma Yôhanes a tila le: “Me gwé bé me maséé mape ma nloo mana, i nok le bon bem ba nhiumul ikété maliga.” (3 Yôhanes 4) Ngandak basañal i nla bok mbôgi lelaa hala a ntina makénd i nok le, i bet basañal ba bi hôla i yi maliga nano a yé ngandak nwii, ba ngi tiñi ni Djob, ni le bahogi ba yé yak basañal. Jon, i hôñlaha nsañal nu a yé nwaak mam malam a bi boñ, i nla bane nye bañga lingen li hogbe.

15. Kii di nla boñ inyu lédés bet ba tiñi i nson u Djob?

¹⁵ Ngandak bagwélél ba makiiña ba nkal le, bo ni baa bap ba nkôs makénd ngéda mankéé a yé a tilna bo to isiina kaat inyu ti bo mayéga mbus mayuuga map i likoda jé. Nlélém jam won mimañ, basañal ba ba nsal i loñ ipe, basañal ba ngéda yosôna, ni basal i Bétel ba nôgda ngéda ba mbégés bo inyu nson wap nlam.

16. Mambe mam di nla boñ inyu lédés mut?

¹⁶ Hala a nla ba hihôha hikeñi i hoñol le, di nla bé ti mut makénd inyule di nyi bé yom di kal nye. Hala a nlet bé i lédés bôt bape​—bebek to nso nwemla (man hiol) ngéda u nyéga mut, u kôli. Ibale mut nu a nôlôs bé we, wee bebek ngim jam i ntééñga nye, ha ngéda i, ibale u nyoñ ngéda i emble nye, hala a nla hôgbaha nye.​—Yakôbô 1:19.

17. Kii i bi hôgbaha njohok mankéé nu munlôm wada ngéda a bé ikété ndutu?

 ¹⁷ Henri, njohok mankéé nu a gwé 20 ma nwii, a bi nok ndutu ngandak ngéda bôt bé ba lihaa, téntén isañ nu a bé yak mañ i likoda, ba bi tjôô maliga. Henri a bi kôhna hogbe ngéda ngwélél makiiña wada a kena nye ngim homa inyu yoñ libôndô li kofi, a bi ti nye pôla i yible nye ñem wé. Mu nkwel wap, Henri a bi nôgda le inyu hôla lihaa jé i témb maliga, i bé béda le a téñbe i gwélél Djob. A bi kôs ki hogbe ikeñi ngéda a bi añ bipes bi bikaat kiki bo Tjémbi 46; Sôfônia 3:17; ni Markô 10:29, 30.

18. (a) Kii Kiñe Salômô a tila inyu jam li lédés mut? (b) Mambe maéba ñôma Paul a bi ti?

¹⁸ Ndémbél i Marthe bo Henri, i ñunda le hiki wada wés a nla lédés mankéé nu muda tole nu munlôm, nu a gwé ngôñ ni hogbe. Kiñe Salômô a tila le: “Lipôdôl ngéda i kôli​—kili loñge i! Loñge ñañ i nhôgbaha bijô bi nyuu.” (Bingéngén 15:23, 30) Jam lipe li yé le, di nla éñél mut a gwé nduña Nkum Ntat tole jam jada mu site yés, li li nla ti nye makénd. Paul a ñunda le yak tôp tjémbi di Ane ni mut nu, i nla bane nye lingen li hogbe. A tila le: “Ni niigaga, ni béhnaga ki bé ni bé ikété mingen mi tjémbi ni pék yosôna, ni mimpe mi bibégés, ni mi mi nlôl ngui mbuu, ndi ni tublak Nyambe [Yéhôva] tjémbi ni karis ikété miñem minan.”​—Kôlôsé 3:16; Minson mi baôma 16:25.

19. Inyuki i ga lôôha ba bés nseñ i tina makénd wada ni nuu mu dilo di nlo, ni kii di nlama boñ?

¹⁹ Mu kii ngwa Yéhôva “u nkôôge bebee”, i ga lôôha ba bés nseñ i tina makénd wada ni nuu. (Lôk Héber 10:25) Kiki Paul a kal bikristen bi ngéda yé, “jo ni jon hôgbahaga ni bé ni bé, ni hôlôs ki bé ni bé, hala yaga kiki ni yé ni mboñ.”​—1 Tésalônika 5:11.