Ke i miñañ

Ke i miño mi bibuk

1923—Hala a yé mbôgôl nwii len

1923—Hala a yé mbôgôl nwii len

NKUM NTAT nu hilo 1 hi sôñ Kondoñ nwii 1923 a bé kal le: “Di hégda le, nwii 1923 u ga lona mam malam.” “Hala a yé nsima nkeñi i kal i bôt, bôt bape ba ntét le . . . dilo dilam di gwé ni moo.” Mu nwii 1923, Banigil Bibel ba bi boñ mahéñha malam ngandak mu makoda map, makoda map makeñi ni nson wap u likalô. Sôk i nsôk ba bi bôdôl unda le ba édi, i adna i yon i yé yimbne i bañga bibégés i len ini.

MAKODA MA BI KÔNDE AT BO

Kalénda i i gwé minlôñ mi bikaat ni nomba i tjémbi

I nwii u, ntôñ u bi lona ngandak mahéñha ma ma bi kônde boñ le Banigil Bibel ba bana minlélém mi bibégés. Nkum Ntat a bi bôdôl pémés ndoñi i Bibel, ba bé wan yo hiki sonde. Ba bé soohe, ba kenek makoda inyu bégés Nyambe, tole ba bé ti mbôgi. Banigil Bibel ba bi pémés ki kalénda i i bééna minlôñ mi Bibel ba bé lama wan i makoda, i ban-ga yak hiémbi ba bé le ba tôp, hiki kel ba bé tégbaha yigil yap bomede tole yigil i ndap lihaa.

I makoda map, Banigil Bibel ba bééna “mbôgi.” Mbôgi i bé le, ba bé añal miñañ mi mam ba mboma nson wap u likalô. Kiki bo le ba nti Yéhôva mayéga, ba bé tôp tjémbi tole ba bé soohe. Eva Barney, nu a bi sôblana i nwii 1923 a ban-ga 15 nwii, a mbigda le: “I ngéda u bééna ngôñ i bok mbôgi u bé lama telep, u bôdôl pot ngim jam, u bé le u kal le: ‘Me gwé ngôñ i ti Nwet mayéga inyu mam malam momasôna a mbôñôl me.’” Lôk kéé ihogi i bé i ngwés i bok mbôgi ngandak. Sita Barney a nkônde le: “Mankéé wés nu gwéha le Godwin, a bak mañ mut a bééna ngandak mam i kal inyu ti Nwet mayéga. I ngéda nwaa a bé a yimbe le, i mankéé a bé éga likoda a bé a waa bem nlôm, a bé a nimbil kôdi nlôm, nlôm a yén isi.”

Inyu ngélé yada i ngim sôñ, hiki likoda li bééna kel i likoda i tôbôtôbô inyu masoohe, tjémbi di bibégés ni mbôgi. Inyu toñol lelaa likoda li sonde li bé tagbe, Nkum Ntat nu hilo 1, nu sôñ Matôp nwii 1923, a bé kal le: “Bebee le likoda jolisôna, li bé ndigi inyu pôdôl mbôgi i mam lôk kéé i mboma likalô ni inyu ti bagwelnson makénd. . . . Inyule makoda ma ma ntina makénd, ma ga kônde lédés hémle i bilôk bikéé.”

Charles Martin, nu a bé ntéé likalô nu 19 nwii i Vancouver, i loñ Kanada, makoda ma, ma bi hôla nye ngandak. A mbigda i mbus ngéda le: “Nyoo nyen me bi nigil kii me nla kal i ngéda me yé i likalô li mandap ni mandap. Mankéé wada a bé béna telep, inyu kal bés i yom a bé boma mu nson wé likalô li mandap ni mandap. Hala a bé hôla me i yi kii me nla kal ibale mut a nkal me jam, tole a mbat me mbadga i bôt ba mbéna bat inyu kolba likalô.”

NSON LIKALÔ U BÉ KÔNDE AT LÔK KÉÉ

Bulletin i hilo 1 hi sôñ Mpuye, nwii 1923

“Kel nson” yak yo i bi kônde hôla inyu adna i lôk kéé. Nkum Ntat nu hilo 1 hi sôñ Matôp, nwii 1923, a bé legel le: “Jon bésbobasôna di mboñ nlélém i nson . . . , kel ngwa um, hilo 1 hi sôñ Mpuye, nwii 1923, i bi tééba kiki hilo hi likalô inyu bôt bobasôna. I mbus ha, hiki ngwa um i bisu i hiki sôñ, i bé kel nson . . . Hiki mut nu a yé mu ikété likoda, a bé lama yoñ ngaba mu nson u.”

Yak njohok i boñge i i bé Banigil Bibel i bé lama yoñ ngaba mu nson u. Hazel Burford, nu a bééna 16 nwii ha i ngéda i, a kal le: “Bulletin i bééna dihéga di minkwel di di bé lama tééda i ño. a Me bé sal ni ngui yem yosôna mu minson mi, me ni sôgôl wem.” Ndi sita Burford a bi boma ngolba i a bé bem bé. A kônde le: “Ñunuk mankéé nu munlôm wada a bé top bé le me pôdôs bôt i nson u likalô. Ngim mangéda bahogi ba bé nok bé inyuki Banigil Bibel bobasôna, hala wee ‘boñge ba wanda ba bôlôm, ni dingonda’ ba bé yoñ ngaba i ti Nhek wés Nunkeñi bibégés.” (Tjémbi 148:12, 13, Ngobol i Kaat Nyambe.) Ndi sita Burford a bi waa bé téé likalô. A bi boñ ndap suklu i nyônôs iba i Giléad, ba om nye kiki nsañal nu tôbôtôbô i loñ Panama. I mbus ha, i lôk kéé i, i bi héñha liteghe jap li boñge ba wanda ba ba bé yoñ ngaba i nson likalô.

MAKODA MAKEÑI MA BÉ KÔNDE AT LÔK KÉÉ

Makoda ma libôga ni makoda ma ndôn ma bi kônde ki at lôk kéé. Mu makoda ma ndôn ma, dilo di tôbôtôbô di bé inyu likalô, kiki li li bi tagbe i Winnipeg, i loñ i Kanada. I hilo 31 hi sôñ Matumb, “hônd i tôbôtôbô i bé lama ba i Winnipeg,” ba bi naña i lôk kéé yosôna i bi lo mu likoda li i yoñ ngaba mu hônd i. I ngéda i lôk kéé i, i bé i añle ngandak bôt ñañ nlam, hala a bé a num matam malam. Hilo 5 hi sôñ Hikañ yom kiki bo 7 000 di bôt di bi lo i likoda li ndôn i Winnipeg. I nsoñgi u bôt u, u bi ba nsoñgi u nlôôha ba nkeñi mu makoda ma ndôn ma bi tagbe i Kanada.

Likoda li ndôn li bi tagbe i Los Angeles i California i hilo 18-26 sôñ Hikañ nwii 1923 jon li bi ba likoda li nlôôha ba likeñi li nwii u. Ngandak sonde bisu ilole likoda li li ntagbe, bakégikel ba bi legel i jam li, yak Banigil Bibel ba bi ti iloo 500 000 i bon ma mapep. Ba bi péñge mapep inyu naña bôt i likoda li, i matôa ma mbegee ngandak bôt yak ni i bon ba matôa.

Likoda li ndôn li Banigil Bibel i nwii 1923 i Los Angeles

I kel ngwa jôn, hilo 25 hi sôñ Hikañ, mankéé Rutherford a bi ti nkwel u u bééna ño le, “Mintômba ni minya mi kembee,” mu nkwel u, a bi tibil toñol bonjee ba yé “mintômba,” hala wee bôt ba téé sép, ba ba yé bebee i emble miñañ minlam, ni ba ba ga niñ hana hisi hi ma yila paradis. A añ ki man lipep nunu le “Mabéhna.” Mu lipep li, ba bé yelel mam mabe kwéha base i mboñ, ba tinak ki bôt ba gwé ñem maliga makénd i pam i “Babilôn Nunkeñi.” (Masoola 18:2, 4) I mbus ngéda, i nkoñ ’isi wonsôna, Banigil Bibel ba bi tjam ngandak didun di bon ba mapep ba.

“I ngéda mawanda ma mboñ mam ntôñ, hala a nkônde lédés liwanda jap”

I hilo hi nsôk hi likoda li ndôn, i bôt ba bi emble i nkwel u mankéé Rutherford ba bé loo 30 000. Nkwel wé u bééna ño le: “Biloñ gwobisôna bi nkodba inyu Armagédôn, ndi didun di bôt di ga wo bé kekikel.” Kiki ba bé yi le limut li bôt li ga loo, Banigil Bibel ba bi lent Los Angeles Coliseum i ba bi tip oñ. Inyu ba nkwoog nkaa le bôt bobasôna ba ga emble loñge, lôk kéé i bi gwélél mbôm minkuu mi mahop mi mi bé mu i wom u bol, nwon mi bé bikei bi mondo ha i ngéda i. Ngandak bôt ipe i bi emble nkwel u i radiô.

ÑAÑ NLAM U NTJAMA NI NKOÑ ’ISI WONSÔNA

I nwii 1923, ñañ nlam u bi tjama i Afrika, i Érôpa, i India, ni i Amérika nwelmbok. I India, mankéé A. J. Joseph a bé yoñ ndun ni bon bé bo basamal ni nwaa wé, i nlélém ngéda a hôlga i pémés bikaat ni hop u Hindi, u Tamil, u Telugu, ni u Urdu.

William R. Brown ni lihaa jé

I Sierra Leone, Banigil Bibel bana le Alfred Joseph bo Leonard Blackman ba bi tilna hikuu hikeñi hi Brooklyn i tison i New York inyu bat mahôla. I hilo 14 hi sôñ Matôp nwii 1923, ba bi timbhe bo. Mankéé Alfred a nkal le: “I kel ngwa jôn, me bi kôhna nsébla i téléfôn u me bé bemek bé. Me nok mut a mpot makeñi, a bat me le, baa wen u ntilna Watch Tower Society, u bat batéé likalô?” Me timbhe le me “nu.” A kal me le, “loñge, ba ñom me i bééni.” I kiñ i, i bé kiñ i mankéé William R. Brown. A bi lo i kel i, a lôlak i Caraïbes ni nwaa wé Antonia ni disiina tjap di bingond le Louise bo Lucy. Lôk kéé i bi bem bé to ngandak, ndék ngéda ndigi mankéé Brown ni lihaa jé ba lo.

Alfred a kônde le: “I kel i bé noñ ha, me ni mankéé Leonard di bi ke ni bisu i wan Bibel kiki di bé boñ hiki sonde. Kunda yada, di tehe mpémba mut u téé i nwemel u ndap, i mut nu a bé mankéé Brown. A bé ntéé likalô nu makénd, kayéle i kel i bé noñ ha a bééna ngôñ i ti nkwel u mbamba.” Mankéé Brown a bi boñ bé to ngim sôñ, a kap bikaat gwobisôna a bi lona. Ndék ngéda ndik i mbus ha, a bi kôhna ki 5 000 di bikaat, ndi i bé béda ki nye ngandak bikaat. Bôt ba bé yi bé mankéé Brown kiki nuñul bikaat. Mu nson wé wonsôna i ngwélél Yéhôva nu makénd, a bé gwélél Bitilna i ngéda a bé ti minkwel, jon ba bé sébél nye le Brown la Bible.

Bétel i Magdeburg i nwii 1920

Mu mangéda ma, hikuu hi loñ hi hi bé i Barmen i loñ Jaman hi bé nyonok, loñ i Pulasi i bé yak bebee ni kadal i tison i. Banigil Bibel ba bi léba mandap mape i Magdeburg ma ma bé loñge inyu pémés bikaat. I hilo 19 hi sôñ Hilônde, lôk kéé i bi mal bok bikei gwobisôna bi bi mpémés bikaat, ni gwom bipe, ba ke i Bétel i mondo i Magdeburg. I kel i bé noñ ha, i mbus le ba bi yis lôk kéé le hikuu hi lôñ hi nke mbok ipe, bakégikel ba bi legel le loñ Pulasi i nyoñ tison i Barmen. I jam lini li bi hôla lôk kéé i tehe ntiik le Yéhôva a nsayap bo, a nsôñ ki bo.

George Young ni Sarah Ferguson (i walôm) ni manyañ nu muda

I Brésil, George Young nu a bi hiôm ngandak inyu tjam ñañ nlam a bi bot man hikuu inyu bôdôl kobol Nkum Ntat ni hop u Potoki. Inyu ndék nsôñ ndigi, a bi kap bôt iloo 7 000 di bikaat. Sita Sarah Ferguson a bi kôhna makénd i ngéda mankéé Young a bi lo i Brésil. Ibôdôl i nwii 1899, a bé añ Nkum Ntat, ndi a bé ngi unda i mbamba le a ti nyemede nkikip yak Yéhôva ni njel sôble. Ndék sôñ ndigi i mbus, sita Ferguson ni bon bé bo ba-na ba bi kôs sôble.

“BA BÉ GWÉÉLAK NYAMBE NI MAKÉND LÔÑNI MASÉÉ”

I mamélél ma nwii, Nkum Ntat nu hilo 15 hi sôñ Libuy li nyéé nwii 1923 a bi pôdôl lelaa Banigil Bibel ba bé ba édi inyu bégés Nyambe. A bé kal le: “Hala a yé jam li ntomb i tehe le makoda . . . ma yé mbôô i pes i mbuu . . . Di haba bijôl bi gwét ni makénd. Di ba bebee i kônde sal ni ngui inyu ke ni bisu i gwélél Nyambe ni makénd, lôñni maséé mu nwii mi mi nlo.

I nwii u bé noñ ha, u bé lama ba nwii u mam malam inyu Banigil Bibel. Hala a bé ngandak sôñ le lôk kéé i Bétel i bé sal ni ngui homa wada i Staten Island bebee ni hikuu hikeñi i Brooklyn. Ba bi mal maoñ nyoo i nwii 1924, maoñ ma ma bi hôla adna i lôk kéé, ma hôla ki i tjam ñañ nlam i nya i ma bé bôña.

Lôk kéé i nsal maoñ i Staten Island

a Nano Niñ yés ni nson wés u bikristen—Kaat likoda li ñem sonde.