1. Kii añgel i nkal, kii hala a nkobla inyu yés?

 IBALE añgel i mpôdôs we, baa w’a emble i yom i nkal? I len ini, añgel yada i mpôdôs “hiki loñ, ni hiki litén, ni hiki hilémb ni hiki lihaa.” Kii i nkal? Le, “kona Nyambe woñi, tina ki nye lipém . . . Béghana Nu a bi hek ngii, ni hisi.” (Masoola 14:6, 7) Yéhôva a yé bañga mpom Nyambe nu bôt bobasôna ba nlama bégés. Kinje maséé di nok le a nti bés nsima nkeñi i bégés nye ikété témpel yé i mbuu!

2. Kii i yé témpel i mbuu i Yéhôva? (Béñge yak minkéñék mi matila le “ Kii témpel i mbuu i ta bé?”)

² Kii ba nsébél le témpel i mbuu, ni hee di nla léba biniigana bi bi ntoñol i jam li? Témpel i mbuu i ta bé soso ndap di yé le di tehe. I yé bitelbene gwobisôna Yéhôva a nyoñ inyu ti bés pôla i bégés nye kiki a ngwés, bitelbene bi bi umne i ngii sesema i Yésu. Ñôma Paul a bi toñol gwo i kaat a bi tilna bikristen bi Lôk Héber bi bi bé yééne i Yudéa. b

3-4. Kii i bé tééñga Paul yak lôk kéé i i bé i Yudéa, lelaa a bi hôla bo?

³ Inyuki Paul a bi tilna bikristen bi Lôk Héber bi bi bé yééne i Yudéa? Bebek inyu manjom ima ma tôbôtôbô. Pog, inyu ti bo makénd. Ilole ba nyila bikristen, libim li bé i base i Lôk Yuda. Jon baéga ba nlômbi yap base ba bé nol bo hiol inyu makidik ba bi yoñ i yila bikristen. Inyuki? Inyule bikristen bi bééna bé homa bibégés nunkeñi kiki témpel, ba bééna bé juu li bisesema inyu sémél  Nyambe bisesema, to biprisi bi bi ngwel nson inyu yap. Hala a bé le a tômbôs banigil ba Kristô, ni pôgôs hémle yap. (Lôk Héber 2:1; 3:12, 14) Hala a bé yak le a tinde bahogi i témb i nlômbi wap base i Lôk Yuda.

⁴ Iba, Paul a bi ôt mahoñol ma bikristen munu jam lini le, bi bé boñ bé biliya i nigil ndip mam i mbuu, ñ “bañga bijek” i i mpémél i Bibel. (Lôk Héber 5:11-14) A bé a kôli pot hala inyule bape ikété yap ba bé ba ngi tiñi ni mbén Môsi. Paul a ntoñol le bisesema bi nla bé sas bibéba bi bôt ba binam i nya i yôni. Inyu hala nyen Nyambe a bi “mélés” Mbén. Jon Paul a bi ke ni bisu i niiga bo ndip mam i maliga. A bi hôñlaha lôk kéé le ba bééna “bañga botñem” i i bé i nigne i sesema i Yésu, i i bé le i hôla bo i kôôge “bebee ni Nyambe.”—Lôk Héber 7:18, 19.

5. Kii di nlama pam i nok mu kaat i Lôk Héber, inyuki?

⁵ Paul a bi toñle lôkisañ inyuki bibégés ba bé ti i ngéda ba bi yila bikristen, bi bé loo bi ba bé ti i base i Lôk Yuda. I mam ba bé boñ i nlômbi wap base ma bé ndigi “titii i mam ma nlama lo, ndi ntiik jam womede u yé Kristô.” (Kôlôsé 2:17) I ngéda hiañgaa hi yé, ndi di tehe titii i ngim e tole i nkum ndap ’isi, di nyi le e tole ndap yomede bé i. Nlélém inyu bibégés ba bé ti i nlômbi wap base i Lôk Yuda, bi bé ndik titii i ntiik jam i bé lama lo. Di nlama tibil nok bitelbene Yéhôva a nyoñ inyu nwéhél i bibéba gwés ibale di gwé ngôñ i bégés nye kiki a ngwés. Nano, mu kiki di ga wan kaat i Lôk Héber, di hégha i “titii” i (hala wee bibégés ba bé ti isi Mbén inyu lémél Nyambe) ni “ntiik jam womede” (hala wee bibégés ba bé ti kiki bikristen). I yigil i i ga hôla bés i tibil nok kii i yé témpel i mbuu, ni mambe maada i gwé ni bés len.

6. Lelaa ba bé gwélél lap?

⁶ Nlômbi bibégés. Paul a bi pôdôl lap Môsi a bi oñ i nwii 1512 B.N.Y. (Béñge titii i : “Nlômbi bibégés—Bibégés bikristen bi nti.”) Lap i bé soso pele bon ba Israel ba bé hiômnaga i ngéda ba bé kenek ba oñok mabôga ni mabôga mu ñoñ. Ba bi gwélél yo jam kiki bo 500 nwii  letee ba sôk, ba oñ témpel i Yérusalem. (Manyodi 25:8, 9; Ñañga bôt 9:22) Ha ngéda i, “ndap libadô i likoda” i bé homa bon ba Israel ba bé ke inyu kôôge Nyambe bebee, inyu ti nye bisesema ni bibégés. (Manyodi 29:43-46) Ndi lap i bé yak titii i ngim jam i nlôôha ikeñi i bé lama lo inyu bikristen.

7. Imbe ngéda témpel i mbuu i bi tééba?

⁷ Bibégés bikristen bi nti. I lap i i bé “titii i mam ma ngii,” i bak yimbne i soso témpel i mbuu i Yéhôva. Paul a bi kal le i ndap libadô i [tole, lap] i yé “hihéga inyu i ngéda ini.” (Lôk Héber 8:5; 9:9) Jon i ngéda a bé tilna Lôk Héber, témpel i mbuu i bé i ma telep. I bi bôdôl i nwii 29 N.Y. I nwii u nyen Yésu a bi sôblana, a ba ki nhook ni mbuu mpubi, a bôdôl sal kiki “prisi keñi” ikété témpel i mbuu. c—Lôk Héber 4:14; Minson mi baôma 10:37, 38.

8-9. Inoñnaga ni kaat i Lôk Héber 7:23-27, mambe maselna ma yé ipôla biprisi bikeñi bi bi bé i loñ Israel ni Yésu Kristô, Prisi keñi i témpel i mbuu?

⁸ Nlômbi bibégés. Prisi keñi i bé telep bisu bi Yéhôva i jôl li litén. I ngéda mayibil ma lap, Arôn nyen Yéhôva a bi téé inyu sal kiki prisi keñi i bisu. Ndi kiki Paul a ntoñol, “ngandak bôt i bé lama yila biprisi, wada i mbus wada, inyule nyemb i bé kéñ bo njel i kena nson wap ni bisu.” d (Añ Lôk Héber 7:23-27.) Kiki ba bé bikwéha bi bôt, biprisi bikeñi bi bé lama ti bisesema inyu bibéba gwap bomede. Ha ni nyen maselna ma yé ipôla bo ni Prisi keñi yés, le Yésu Kristô.

⁹ Bibégés bikristen bi nti. Prisi keñi yés le Yésu Kristô nyen “a yé ngwélél . . . nu bañga lap le Yéhôva nyen a bi oñ, ha mut binam bé.” (Lôk Héber 8:1, 2) Paul a ntoñol le, “kiki [Yésu] a niñ i boga ni boga, a gwé bé mut a nyiha nye mu nson wé prisi.” Paul a nkônde le Yésu a yé “ngi liton li mahindi, mbaglak ni baboñbéba,” jon maselna ni biprisi bikeñi bi bi bé sal inyu litén li Israel, “a gwé bé le a ti bisesema hiki kel” inyu bibéba gwé. Nano di tehe maselna ipôla muu ma bisesema ma ma bé i ngéda kôba ni ma ma yé len.

10. Bisesema ba bé ti i juu li bisesema li mamuna bi bé titii i kii?

¹⁰ Nlômbi bibégés. I lijubul li lap, i mbégdé, juu li bisesema li mamuna jada li bé ha inyu sémél Yéhôva bisesema. (Manyodi 27:1, 2; 40:29) Ndi bisesema bi, bi bé bé le bi nwéhél bibéba bi bôt ba binam i nya i yôni. (Lôk Héber 10:1-4) Bisesema ba bé ti hiki ngéda i lap, bi bé kôôba bo inyu sesema ipe i i bé lama kobol bôt ba binam i nya i yôni isi mok mi béba.

11. I ngii limbe juu li bisesema Yésu a bi ti nyemede kiki sesema? (Lôk Héber 10:5-7, 10)

¹¹ Bibégés bikristen bi nti. Yésu a bé yi le Yéhôva a ñom nye hana ’isi inyu ti niñ yé kiki binoñ. (Matéô 20:28) Jon a bi sôblana inyu unda le a bé bebee i boñ sômbôl i Yéhôva. (Yôhanes 6:38; Galatia 1:4) I ngii limbe juu li bisesema Yésu a bi ti nyemede kiki sesema? Bibel i nsébél yo le “sômbôl” i Nyambe, yon i bé le Man wé a sem peles yé niñ i mut binam. A ti  niñ yé kiki sesema “ngélé yada inyu ngélé yosôna,” inyu hô bibéba bi bôt ba ñunda le ba nhémle Kristô. (Añ Lôk Héber 10:5-7, 10.) Nano, di tehe gwom bipe bi bé mu lap, ni kii bi nkobla i len ini.

12. Njee a bé jôp i Homa mpubhaga ni i Homa a nlôôha mpubhaga i lap?

¹² Nlômbi bibégés. Lap, ni témpel i i bi yiga ôña i mbus ngéda i Yérusalem, bi bé pôna ngandak ikété. Gwobiba bi bééna bituñ biba ikété: “Homa mpubhaga” ni “Homa a nlôôha mpubhaga,” libadô jada jon li bé kap bituñ bi. (Lôk Héber 9:2-5; Manyodi 26:31-33) I Homa mpubhaga, ba bé koba lambe i gôl, juu li bisesema inyu ligis binjinjiñ, ni téblé i i bééna bret bi makébla. Ndik “minhook mi biprisi” nwon mi bé jôp i Homa mpubhaga inyu gwel minson mimpubhaga. (Ñañga bôt 3:3, 7, 10) I Homa a nlôôha mpubhaga, ba bé koba nkuu malômbla u u bé ni gôl, won u bé yimbne le Yéhôva nyemede a yé ha. (Manyodi 25:21, 22) Ndik prisi ikeñi yon i bééna kunde i tagbe libadô li Homa mpubhaga, inyu jôp i Homa a nlôôha mpubhaga, ngélé yada hiki nwii, i kel i nyen a bé bat Nyambe le a sañgla ni litén li Israel jolisôna. (Lôk Lévi 16:2, 17) Hiki nwii, prisi keñi i bé jôp mu ni matjél ma binuga inyu bat Nyambe le a sañgla ni nye, a sañgla ki ni litén li Israel jolisôna inyu bibéba ba bi boñ. Sôk i nsôk,  Yéhôva a bi gwélél mbuu mpubi wé inyu hôla bés i nok kii hiki yom i bé mu lap i bé kobla.—Lôk Héber 9:6-8. e

13. Kii i yé Homa mpubhaga ni Homa a nlôôha mpubhaga mu bibégés bikristen bi nti len?

¹³ Bibégés bikristen bi nti. Ndik ndék banigil i Kristô yon i yé minhook, i ban-ga maada ma tôbôtôbô ni Yéhôva. Ba yé 144 000, ba nke i ngii inyu sal kiki biprisi ni Yésu. (Masoola 1:6; 14:1) Kii i yé Homa mpubhaga i len ini? A yé libak jap li minhook mi bikristen ni mbuu mpubi, li li nyilha bo bon ba Djob, tolakii ba ngi yii hana ’isi. (Rôma 8:15-17) Kii i yé Homa a nlôôha mpubhaga len? A yé ngii yomede, i het Yéhôva a nyééne. “Libadô” li bé bagal Homa mpubhaga ni Homa a nlôôha mpubhaga li yé nyuu minsôn i Yésu, i i bé kéñ nye njel i ke i ngii inyu sal kiki Prisi keñi i témpel i mbuu. Jon i ngéda Yésu a bi wo, a bi sem nyuu yé minsôn inyu bôt ba binam, a bi yibil yak njel i ke ngii inyu minhook mi bikristen nwominsôna. Ndi yak bo ba nlama tjôô manyuu map ma minsôn inyu kôs bom yap i ngii. (Lôk Héber 10:19, 20; 1Korintô 15:50) I mbus bitugne bi Yésu, a bi jôp i Homa a nlôôha mpubhaga nu témpel i mbuu, i het minhook nwominsôna mi nsôk ke i koba nye.

14. Inoñnaga ni kaat i Lôk Héber 9:12, 24-26, kii i mboñ le témpel i mbuu i Yéhôva i nloo i yom i bé bôña kôba?

¹⁴ I ndoñi i, i nhôla bés i tehe bôô ni ngélé yañen bitelbene Yéhôva a nyoñ inyu hôla bôt ba binam i bégés nye ni njel sesema i Yésu Kristô, ni libak jé li Prisi keñi, bi nlôôha bikeñi iloo i mam ma bé bôña i lap ni i témpel. I ngéda bon ba Israel, prisi keñi i bé jôp i Homa a nlôôha mpubhaga nu bôt ba bi oñ, ni matjél ma binuga inyu ti bisesema, ndi Yésu a bi jôp “i ngii yomede,” hala wee homa a yé mpubhaga iloo bahoma bapubhaga bobasôna ba ba yé le ba ba, i bisu bi Yéhôva. Ha nyen a bi telep i bisu bi Nyambe ni mahee ma nyuu yé i peles i a bi ti inyu yés, inyu “héya béba ni njel sem a bi sem nyemede.” (Añ Lôk Héber 9:12, 24-26.) Ñ, sesema i Yésu yotama yon i nsas béba i nya i yôni. Kiki di ga tehe hanano, too di gwé botñem i niñ i ngii, too hana ’isi, bésbobasôna di nla bégés Yéhôva ikété témpel yé i mbuu.

15. Bonjee ba bé sal i kotoo i lap?

¹⁵ Nlômbi bibégés. Lap i bééna kotoo, tole mbôm homa a néhi i het biprisi bi bé gwel minson nwap, a bé nkéñaga ni lipénd homa nyensôna. Soso juu li bisesema bi ntul i hié li mamuna li bé mu kotoo, ni bômbôô pan i mamuna biprisi bi bé gwélél inyu pubus bomede ilole ba mbôdôl gwel minson nwap mimpubhaga. (Manyodi 30:17-20; 40:6-8) Bitémpel ba bi yik oñ bi bééna yak kotoo ipe i tan, i het i bôt ba bé bé biprisi ba bé le ba bégés Nyambe.

16. Bonjee ba mbégés Nyambe len bikotoo bi témpel i mbuu?

¹⁶ Bibégés bikristen bi nti. Ilole minhook mi mi ngi yii hana ’isi mi nke i sal kiki biprisi ni Yésu i ngii, mi tiñi i gwélél Yéhôva i kotoo i kété, hana ’isi, mu témpel i mbuu. Hee homa i témpel i i yé? I homa di nla sébél le kotoo i kété.  I ngéda ba nkal le soso bômbôô pan malép a bé ha, hala a nhôñlaha bikristen gwobisôna nseñ i ba mapubi i pes mbuu, ni i bana maboñok ma ma nkiha ni Bibel. Ndi hee “limut li bôt likeñi” li ngwélél Yéhôva? Ñôma Yôhanes a nkal le a bi tehe bo “ba téé i bisu bi yééne ane,” i homa di nla sébél le kotoo i tan, “ba gwelek ki nson mpubhaga inyu [Nyambe] juu ni njamuha ikété témpel yé.” (Masoola 7:9, 13-15) Hala a yé nsima nkeñi i mis més, i tehe le Yéhôva a nyoñ bitelbene le yak bés di ti nye bibégés bipubi ikété témpel yé!

17. Bimbe bisesema di gwé nsima i ti Yéhôva len?

¹⁷ I len ini, bikristen gwobisôna bi gwé nsima i ti Yéhôva bisesema, mu kiki bi nti ngéda yap, ngui yap, ni bigwel bi moo gwap inyu nit gwéñe bi Ane i Nyambe. Kiki ñôma Paul a kal bilôk bikéé bi Yudéa, di nla “ti Nyambe sesema i bibégés ngéda yosôna, hala wee litam li bibép gwés bi bi mpahal jôl jé.” (Lôk Héber 13:15) Di nla unda le di ndiihe nsima u, i ngéda di mpohol gwom bi nlôôha bilam mu gwom di gwé, inyu ti nye gwo kiki sesema.

18. Inoñnaga ni kaat i Lôk Héber 10:22-25, di nlama bé jôha ni kii, ndi kii di nlama bé hôya?

¹⁸ Añ Lôk Héber 10:22-25. Bebee ni mamélél ma kaat yé i Lôk Héber, Paul a bi yigye ngandak mam di nlama bé jôha ni mo, mu kiki di ngwélél Yéhôva. Mu mam ma, a bi sima masoohe, i pahal botñem yés i mbamba, i ke makoda, ni i tina makénd bés ni bés, di “kôndge ki boñ hala kiki [di] ntehe kel [Yéhôva] i yé i kôôge bebee.” Bebee ni mamélél ma kaat Masoola, añgel i Yéhôva i bi kal letee ni ngélé iba le: “Bégés Nyambe!” (Masoola 19:10; 22:9) Di hôiga bañ i ndip mam i mbuu di ntehe munu yigil ini, i i pôdlak soso témpel i mbuu i Yéhôva, ni nsima di gwé i bégés Nyambe wés nunkeñi!