1-2. Kii i bi bôña i ngéda banigil ba Yésu iba ba bé ke i Émaus?

 DI YÉ i hilo 16 hi sôñ Nisan nwii 33 N.Y. Banigil ba Yésu ba nok ndutu, ba konok woñi. Banigil iba ba nyodi i Yérusalem inyu ke i Émaus man mbai wada nu a yé 11 kilométa ni Yérusalem. I bôt bana ba nimis makénd map inyule ñéga wap Yésu, a ntip nôla. Botñem ba bééna inyu mam Mésia a bé lama boñ i nkwo lép. Ndi hélha jam i mbôña.

² Nkén mut wada a mboma bo i njel, a kahal kiha ni bo. Banigil ba ñañle nye i mam mabe ma mpémél Yésu. I nkén mut nunu a mbôdôl toñle bo i mam ba ga hôya bé kekikel. “Ha nyen a bi bôdôl ni Môsi lôñni bapôdôl bobasôna,” a toñle bo inyuki Mésia a bé lama son njonok a wo ki. I ngéda i bôt baa bana ba bi pam i Émaus, i nkén mut nunu a yeelene bo njee a yé: Yésu nu a bi tuge! Di nla hégda maséé banigil ba bi nôgda i yi le Mésia a yé i niñ!​—Lukas 24:​13-35.

3-4. Kii i bi pémél banigil ba Yésu, kii di ga nigil munu yigil ini? (Minson mi baôma 1:3)

³ Yésu a bi pémél banigil ngandak ngélé mu i 40 ma dilo a bi tégbaha hana ’isi i mbus bitugne gwé. (Añ Minson mi baôma 1:3.) Mu ngéda i, Yésu a bi ti banigil bé ba ba bé nok ndutu, ba konok woñi makénd. Hala a hôla  bo i témbna maséé map, a ti ki bo makénd i ke ni bisu i añal ñañ nlam u Ane ni i niiga bôt. a

⁴ Di nla ôt biniigana mu i mam Yésu a bi boñ mu 40 ma dilo di. Munu yigil ini, di ga tehe lelaa Yésu a bi gwélél i ngéda i (1) inyu lédés banigil bé, (2) inyu hôla bo i tibil nok Bitilna, ni (3) inyu kôôba bo i gwel minson mi tôbôtôbô i dilo di nlo. Mu dihéga di, di ga tehe lelaa di nla kôna ndémbél i Yésu.

TI BÔT BAPE MAKÉND

5. Inyuki banigil ba Yésu ba bééna ngôñ ni makénd?

⁵ Banigil ba Yésu ba bééna ngôñ ni makénd. Inyuki? Bahogi ikété yap ba bi yék mambai map, mahaa map, ni bibôlô gwap inyu noñ Yésu. (Matéô 19:27) Bape ba bé hônba ngitelepsép inyule ba bi yila banigil bé. (Yôhanes 9:22) Ba bi boñ bisesema bini inyule ba bé hémle le Yésu a bé Mésia nu a bé lama lo. (Matéô 16:16) Ndi i ngéda ba bi nol Yésu, ba bi nok ndutu, ba nimis makénd map inyule ba bé yi bé lelaa mam ma ga ba.

6. Kii Yésu a bi boñ i ngéda a bi tuge?

⁶ Yésu a bé nok njôghe banigil bé ba bé nôgda inyu nyemb yé. A bé yi le ba bé nok bé ndutu inyule ba bééna bé hémle. Jon i nlélém kel a bi tuge, a bi bôdôl lédés mawanda mé. Kiki hihéga, a bi pémél Maria Magdaléna nu a bé ee i soñ yé. (Yôhanes 20:​11, 16) A pémél yak banigil iba di mpôdôl i bibôdle bi yigil ini. A pémél ki Pétrô. (Lukas 24:34) Bimbe biniigana di nla ôt mu i ndémbél i Yésu? Di tehe kii i bi bôña i ngéda a bi pémél Maria Magdaléna.

7. Inoñnaga ni Yôhanes 20:​11-16, kii Yésu a bi tehe Maria a mboñ i kegla i hilo 16 hi sôñ Nisan, kii hala a bi tinde nye i boñ? (Béñge yak titii.)

⁷ Añ Yôhanes 20:​11-16. Kegla tutu, i hilo 16 hi sôñ Nisan, ngandak bôda ba hémle ba bi ke i het ba bi bii mim u Yésu.  (Lukas 24:​1, 10) Di pôdôl le muda wada ikété i bôda bana, Maria Magdaléna. I ngéda Maria a bi bol i soñ, a bi koba le i yé hôlô. A bi ke ngwéé i kal Pétrô bo Yôhanes, i mbus ha a noñ bo mu kiki ba bé ke ngwéé i soñ. I ngéda i bôt bana ba bi tehe le mim u Yésu u bé ha bé ikété soñ, ba témb i mbai yap. Ndi Maria a témb bé. A bi yégle ha, a eek. A bé yi bé le Yésu a yé tehe nye. Yésu a bi tehe i muda hémle nunu a ñee, hala a tihba nye ngandak. Jon a bi pémél Maria, a boñ ngim jam i i bi ti nye makénd ngandak. Yésu a bi kwel ni nye, a kal nye le a kee a legel lôkisañ le a ntuge.​—Yôhanes 20:​17, 18.

8. Lelaa di nla kôna ndémbél i Yésu?

⁸ Lelaa di nla kôna ndémbél i Yésu? Di nla hôla lôk kéé yés i bôda ni i bôlôm i ke ni bisu i gwélél Yéhôva ibale kiki Yésu di nyi mandutu map, di nok bo, di mpôdôs ki bo ni loñgeñem. Di pôdôl le i jam li bi pémél sita yada le Jocelyn, nu manyañ nu muda a bi wo béba accident. A nkal le: “Hiki ngéda, me bé ikété nduña ikeñi.” Ndi mankéé nu munlôm wada bo nwaa ba bi naña nye i mbai yap, ba emble nye ni loñgeñem, ba hôñlaha nye le a yé mahee i mis ma Yéhôva. Jocelyn a nkal le: “Me bi nôgda ndik wee Yéhôva a ngwélél bo inyu péyés me, ndik kiki ba mpéyés mut a nyin ikété tuye. Ba bi hôla me i lédés ngôñ yem i ke ni bisu i gwélél Yéhôva.” Yak bés di nla ti bape makénd i ngéda di nti bo pôla i yiblene bés ñem wap ni i ngéda di ntibil emble bo. Hala nyen di nla hôgbaha bo, di hôla ki bo i ke ni bisu i gwélél Yéhôva.​—Rôma 12:15.

HÔLA BÔT BAPE I TIBIL NOK BAÑGA I DJOB

9. Imbe ndutu banigil ba Yésu ba bi boma, lelaa a bi hôla bo?

⁹ Banigil ba Yésu ba bi neebe Bañga i Djob, ba boñ ki biliya i bii yo i bisélél i niñ yap. (Yôhanes 17:6) Ndi ba bi la bé nok inyuki ba bi nol Yésu kiki ntonba. Yésu a bi nok le banigil ba bééna pééna i ñem inyule ba bé tibil bé nok Bitilna, he bé inyule ba bééna bé hémle. (Lukas 9:​44, 45; Yôhanes 20:9) Jon a bi niiga bo i tibil nok Bitilna. Di béñge lelaa a bi boñ hala i ngéda a bi pémél banigil iba mu njel Émaus.

10. Lelaa Yésu a bi kwés banigil bé nkaa le a yé toi Mésia? (Lukas 24:​18-27)

¹⁰ Añ Lukas 24:​18-27. Yimbe le Yésu a bi hoo bé kal banigil bé njee a yé. Maselna ni hala, a bi bat bo mambadga. Inyuki? Bebek a bé sômbôl le i bôt bana ba pémés i yom i yé bo mahoñol. Hala ki nyen ba bi boñ. Ba bi kal nye le ba bé hégda le Yésu a bé lama kobol Israel isi énél i Lôk Rôma. I mbus le ba bi pémés i yom i bé bo i ñem, Yésu a bi gwélél Bitilna inyu hôla bo i nok i mam ma bi tagbe. b I kôkôa i, Yésu a bi yoñ ngéda i tibil toñle bana banigil bape i maliga ma. (Lukas 24:​33-48) Kii di nla nigil munu ñañ unu?

11-12. (a) Kii di nla nigil mu likeñge Yésu a bé gwélél inyu niiga bôt maliga? (Béñge yak bititii.) (b) Lelaa i mankéé a bi niiga Nortey Bibel a bi hôla nye?

¹¹ Lelaa di nla kôna Yésu? Jam li bisu, i ngéda di niiga bôt Bibel, di bat bo mambadga ma kôli inyu boñ le ba pémés i yom i yé bo i mahoñol. (Bingéngén  20:5) I ngéda di nyi i yom ba nôgda, di unda bo lelaa ba nla léba minlôñ mi Bibel mi mi nla hôla bo. Di kal bañ bo i yom ba nlama boñ. Maselna ni hala, di bat bo mambadga mu minlôñ mi, di ti ki bo makénd i ôt pék mu mam ba ñañ, ni i tehe lelaa ba nla bii mo i bisélél. Di tehe le hihéga hi mankéé wada i loñ Ghana le Nortey.

¹² I ngéda Nortey a bééna 16 nwii, a bi bôdôl nigil Bibel. Ndék ngéda i mbus, lihaa jé li kolba nye. Kii i bi hôla nye i téñbe? I mankéé a bé kena yigil yé i Bibel a bi gwélél Matéô pes 10 inyu toñle nye le bañga bikristen i ga boma ngolba. Nortey a nkal le: “Jon, i ngéda ndééñga i bi bôdôl, me bé nkwoog nkaa le me bi léba maliga.” I mankéé a bé niiga nye Bibel a bi hôla ki nye i ôt pék mu kaat Matéô 10:​16, inyu boñ le a ba mut yihe a tinak lihaa jé lipém i ngéda a ntoñle jo hémle yé. I mbus sôble yé, Nortey a bé sômbôl yoñ bôlô nsañal, ndi isañ a bé gwés le a kee i université. Iloole a kal nye i yom a nlama boñ, i mankéé a bé niiga nye Bibel a bi gwélél mambadga inyu hôla nye i ôt pék mu matiñ ma Bibel. Mam ma bi sôk lelaa? Nortey a bi yoñ makidik i bôdôl nson u nsañal. Isañ a pémés nye i ndap. Kii Nortey a nôgda inyu mam ma bi pémél nye? A nkal le: “Me bé nkwoog nkaa le me bi yoñ makidik malam.” Yak bés i ngéda di nhôla bôt bape i ôt pék mu mam ba nigil, di nla hôla bo i yila minhôôlak mi bikristen.​—Éfésô 3:​16-19.

HÔLA LÔK KÉÉ I YILA “BÔT KIKI MAKÉBLA”

13. Kii Yésu a bi boñ inyu boñ le nson u ñañ nlam u kee ni bisu yak i mbus le a ntémb i ngii? (Éfésô 4:8)

¹³ I ngéda Yésu a bé hana ’isi, a bi boñ mam momasôna Isañ a bi bat nye le a boñ. (Yôhanes 17:4) Ndi Yésu a bi hoñol bé le nyetama nyen a nla boñ i jam Yéhôva a mbat. Mu nwii maa ni pes a bi tégbaha i nson wé, a bi hôla bôt bape i gwel i nson u. Ilole Yésu a ntémb i ngii, a bi bôdôl banigil bé ñem, a bééga bo mbegee i añal ñañ nlam, i niiga, ni i yoñ ndun ni bagwélél ba Yéhôva.  Banigil bahogi ba ba bé gwel i nson u ba bé pam bé 30 ma nwii. (Añ Éfésô 4:8.) Lelaa Yésu a bi gwélél 40 ma dilo tjé di nsôk hana ’isi inyu hôla i bôt ba hémle bana i yila “bôt kiki makébla”?

14. Lelaa Yésu a bi gwélél 40 ma dilo di nsôk a bi tégbaha hana ’isi inyu hôla banigil bé i hol i pes mbuu? (Béñge yak titii.)

¹⁴ Yésu a bi ti banigil bé maéba ma bé béda bo, ndi a bi boñ hala ni gwéha. Kiki hihéga, a bi yimbe le bahogi ikété yap ba bééna pééna i ñem, jon a bi ti bo maéba. (Lukas 24:​25-27; Yôhanes 20:27) A bi ti bo makénd i jés bémba i Yéhôva iloole ba jôp i nyiña u moni. (Yôhanes 21:15) A bi hôñlaha ki bo le ba hégha bañ i yom ba mboñ i nson u Yéhôva ni i yom bôt bape ba mboñ. (Yôhanes 21:​20-22) A bi kodol bikwéha bi mahoñol ba bééna inyu Ane Djob, a hôla ki bo i bok mahoñol i nson u ñañ nlam. (Minson mi baôma 1:​6-8) Bimbe biniigana mimañ mi nla ôt mu ndémbél Yésu?

15-16. (a) Lelaa mimañ mi nla kôna ndémbél i Yésu? Toñol. (b) Lelaa Patrick a bi ôt nseñ ni maéba?

¹⁵ Lelaa mimañ mi nla kôna ndémbél i Yésu? Mi nlama uñgus lôk kéé, yak i bet ba ngi yii boñge ba wanda, ba nit ki bo inyu boñ le ba ba nkôôbaga i gwel minson mi tôbôtôbô ikété likoda. c Mimañ mi nlama bé bem le i lôk kéé ba yé i uñgus i ba peles. Mi nlama ti boñge ba wanda maéba ni gwéha inyu boñ le ba ba bôt ba suhulnyuu, bôt ba nla bôdôl ñem, ni bôt ba ba yé bebee i hôla bape.​—1 Timôtéô 3:1; 2 Timôtéô 2:2; 1 Pétrô 5:5.

¹⁶ Di tehe lelaa mankéé wada le Patrick a bi ôt nseñ ni maéba. I ngéda a bé njohok, a bééna lem i yahal ni i boñ bôt bape béba, yak bisita. Mañ wada u bi yimbe bibomb bi Patrick, u ti nye maéba ma ngui, ndi ni loñgeñem. Patrick a nkal  le: “Me yé maséé le a bi ti me maéba ma. Hala a bé a tômbôs me i ngéda me bé tehe lôk kéé ihogi i nkôhna minson me bé gwés bana i likoda. Ndi maéba ma mañ unu ma bi hôla me i bok mahoñol mem i gwélél lôk kéé i bôlôm ni i bôda iloole me yéñ minson i likoda.” Sôk i nsôk Patrick a bi kôhna nsima i ba mañ u likoda i ngéda a bééna 23 nwii.​—Bingéngén 27:9.

17. Lelaa Yésu a bi unda le a mbôdôl banigil bé ñem?

¹⁷ Yésu a bi bééga banigil bé mbegee i añal ñañ nlam ni i niiga. (Béñge note d’étude “leur enseignant” i Matéô 28:20 ikété Bible d’étude ni hop Pulasi.) Banigil ba bé le ba hoñol le ba nla bé yônôs i nson Yésu a bi bééga bo. Ndi, Yésu a bé nkwoog nkaa le ba nla yônôs i nson u, a yis ki bo hala. Jon a bi kal bo ni maliga le: “Me yé i ep bé ndik kiki Tata a bi ep me.”​—Yôhanes 20:21.

18. Lelaa mimañ mi nla kôna ndémbél i Yésu?

¹⁸ Lelaa mimañ mi nla kôna ndémbél i Yésu? Mimañ mi mi gwé pék mi mbééga lôk kéé ngim minson. (Filipi 2:​19-22) Kiki hihéga, mimañ mi nla bat njohok lôk kéé le i pubus, i bôñgôl ki ndap Ane. I mbus le mi nti mankéé ngim nson, mi nla unda le mi mbôdôl nye ñem i ngéda mi uñgus nye, i mbus mi nwas nye le a gwel i nson u. Mankéé wada le Matthew nu a ntip yila mañ a nkal le a yé maséé le mimañ mi bi uñgus nye inyu gwel ngim minson, mi bôdôl ki nye ñem mu kiki mi bi nwas le a gwel minson mi. A nkal le: “I ngéda me bé me boñ hihôha, ba bé ba hôla me i ôt biniigana mu hihôha hiem ni i tehe lelaa me nla lémés nson wem lisañ lipe.” d

19. Mambe makidik di nlama yoñ?

¹⁹ I 40 ma dilo di nsôk Yésu a bi tégbaha hana ’isi, a bi gwélél tjo inyu lédés, inyu niiga ni inyu uñgus bôt bape. Di boñ kii yosôna di nla inyu kôna ndémbél yé. (1 Pétrô 2:21) A ga hôla bés i boñ hala. Di hôya bañ le a bi bôn le: “Me yé ni bé dilo tjodisôna letee ni mamélél ma nkoñ ’isi.”​—Matéô 28:20.