1, 2. (a) Maselna ni bôt ba binam, lelaa Yéhôva a nyoñ bôt? (b) Kii di ga wan munu i yigil ini?

BÔT ba gwé ngui ni lipém ba mbéna ‘tét’ bape, tole ba kogok bo. (Mat. 20:25; Ñañ. 8:9) Kinje mahéñha ni Yéhôva! To hala kii a yé Nu ngui yosôna, a nlôôha unda bikwéha bi bôt loñgeñem. A nok yom di nôgda, a tôñôk ki bés. A ñunda ki le a ndiihe i yom di nôgda ni mam ma kon bés ngôñ. A “mbigda le di yé nluñ ték,” jon a mbat bé bés mam di nla bé boñ.​—Tjé. 103:13, 14.

² Bibel i nti ngandak dihéga ti di ñunda lelaa Yéhôva a bé tôñ yaga bagwélél bé. Di wan le dihéga diaa tini. Pog, ni ndun yosôna, Nyambe a bi hôla Samuel nye mañge i legel Éli, nu a bé Prisi keñi, nwin u mbagi nôgôs. Iba, lelaa Yéhôva a bi timbhe Môsi ni wongut kiki a bé top bé yila ñéga litén li Israel. Aa, lelaa Nyambe, ni ngandak ndun, a bi a bi éga Lôk Israel i mapam map ma Égiptô. Mu kii di mba di ñôt pék mu dihéga ti, di yimbe kii hala a niiga bés inyu Yéhôva, di tehe ki lelaa di nla bii biniigana bi i bisélél.

3. (a) Limbe jam li hélha li bi pémél Samuel nye mañge u wada? (b) Imbe mbadga hala a nlona? (Béñge titii i bibôdle.)

³ Samuel a bi bôdôl “gwélél Yéhôva nson [bisu bi] Éli” i témpel, nye isii mañge. (1 Sam. 3:1) U wada, mbus Samuel a ma nañal, jam li hélha jada li bi bôña. * (Añ 1 Samuel 3:2-10.) A bi nok kiñ i nsébél nye. A hoñol le ñunuk Prisi ikeñi, le Éli, won u bé sébél nye. Jon Samuel a ke ngwéé yak Éli, a kal le: “Me nunu, inyule u nsébél me.” Éli a kal nye le nye bé nyen a nsébél nye. Ngéda jam li, li bi bôña ngélé i yônôs iaa, Éli a nôgda le Nyambe nyen a bé sébél Samuel. Jon, a kal mañge lelaa a bé lama timbhe, ni Samuel a nôgôl nye. Inyuki ni njel añgel yé, Yéhôva a bi yis bé Samuel le nyen a bé pôdôs nye ibôdôl bibôdle? Bibel i nkal bé bés inyuki, ndi mu kiki mam ma bi sôk bôña, i nene le Yéhôva a bé tôñ Samuel nye mañge. Lelaa hala?

4, 5. (a) Lelaa Samuel a bi tehe nwin Nyambe a bi ti nye le a legel, ni lelaa mam ma bi tagbe i kegla i bé noñ ha? (b)  Kii ñañ unu u niiga bés inyu Yéhôva?

⁴ Añ 1 Samuel 3:11-18. Mbén Yéhôva i bé kal boñge le ba ti mimañ mi bôt lipém, téntén baéga likoda. (Man. 22:28; Lév. 19:32) Baa u nla hégda Samuel a nke tehe Éli bikegla, i kal nye, ibabé woñi, nwin u Nyambe inyu mbagi nôgôs? Heni! Ñañ u Bibel u nkal bés le Samuel “a kon woñi i añle Éli yiinda i.” Ndi, Yéhôva a boñ le Éli a pééna bañ le nye Nyambe nyen a yé sébél Samuel. Jon Éli a yoñ mam i moo, nyemede a tinde Samuel i pot. Éli a béhe nye le: “U sôô [bañ] me jam jo ki jo mu mam momasôna a mpôdôs we.” Samuel a nôgôl nye, “a añle nye mam momasôna.”

⁵ Nwin u Samuel u bi lôôha bé hélés Éli. Hala a bé kiha ni jam “mut Nyambe” wada nu ba nsima bé jôl, a bôk kal prisi ikeñi. (1 Sam. 2:27-36) Ñañ u Samuel bo Éli, u ñunda bés lelaa Yéhôva a nok bôt, a tôñôk ki bo, ni lelaa a gwé pék.

6. Bimbe biniigana di nla ôt mu kii Yéhôva a bi hôla Samuel nye mañge?

⁶ Baa u yé mañge wanda? Ibale ñ, ñañ u Samuel nye mañge u niiga we le Yéhôva a nok mandutu u mboma, ni i yom u nôgda. Bebek le u yé nsut, u ntehe ki le hala a yé ndutu inyu yoñ i añle bôt ba nloo we bimañ nwin u Ane, tole i ba mahéñha ni bisega gwoñ. Yi ntiik le Yéhôva a gwé ngôñ i hôla we. Jon yible nye ñem woñ ikété masoohe. (Tjé. 62:9) Soñda mu dihéga di Bibel, ti di mpôdôl boñge ba wanda kiki Samuel. Kwel ki ni bikristen bipe​—boñge ba wanda tole mimañ mi bôt​—bi bi bi yémbél mandutu ma u mboma i len ini. Inyule ba nla kal we lelaa yak bo ba bi boma mandutu, ni lelaa Yéhôva a bi lôl bo mahôla, bebek i nya i ba bé bem bé.

7, 8. Lelaa Yéhôva a bi unda le a bé lôôha nok Môsi?

⁷ Ngéda Môsi a bééna 80 ma nwii, Yéhôva a bi bééga nye nson u bi lôôha kônha nye woñi. Môsi a bé lama kobol Israel i minkôm i Égiptô. (Man. 3:10) A bi tégbaha letee ni 40 ma nwii i Midian kiki ntééda mintômba, jon nsébla unu u bé kônha nye woñi. A kal le: “Me me yé njee, le me ke yak Faraô, ni le  me nyodna bon ba Israel Égiptô?” Ni Nyambe a ti Môsi makénd, nye nye le: “Hodo, m’a ba ni we.” (Man. 3:11, 12) A bi bôn ki nye le: Mimañ mi Israel mi ga “nôgôl kiñ yoñ.” Ndi to hala, Môsi a timbhe nye le: ‘Ngo b’a . . . nôgôl bé kiñ yem.’ (Man. 3:18; 4:1) I maliga, Môsi a bi pééna Nyambe! Ndi to hala, Yéhôva a bi kônde hônba nye. Ndi a sôk bé ha. A ti Môsi ngui i boñ manyaga, a ti nye nsima nkeñi i ba mut bisu ikété ñañ u Bibel i bana i nya ngui i.​—Man. 4:2-9, 21.

⁸ Ndi to hala, Môsi a ke ni bisu i yéñ manjom kii bo ini le, a ta bé mut a nyi hop. Ndi Nyambe a timbhe nye le: “Memede m’a ba ni nyo woñ, m’a niiga ki we jam w’a pot.” Baa Môsi a bi sôk yémbél woñi a bééna? I nene le to, inyule ni suhulnyuu, a bi bat Nyambe le a om mut numpe. Ha ngéda i nyen Yéhôva a bi unup. Ndi to ha, a sugus bé mam. A kônde ki unda le a bé nok Môsi, ni le a bé tôñ nye, jon a bi téé Arôn inyu pot i jôl li Môsi.​—Man. 4:10-16.

9. Lelaa wongut ni loñgeñem i Yéhôva bi bi hôla Môsi i ba loñge ñéga?

⁹ I ñañ u, u niiga kii bés inyu Yéhôva? Kiki a yé Nyambe nu Ngui yosôna, a bé le a gwélél ngui yé inyu kônha Môsi woñi, ni i nyégsa nye i nôgôl ndik nye. Ndi, Yéhôva a bi tôñ nye, a nok nye, a unda nye wongut ni loñgeñem, a boñ ki biliya i ti ngwélél wé makénd, kiki a ba tehe suhulnyuu yé. Baa liboñok li, li bi too? Ntiik! Môsi a bi yila loñge ñéga kiyaga, nu a bé liya ni suhulnyuu i tôñ bôt bape, a nogok ki bo, nlélém kiki Yéhôva a ba ni nye.​—Ñ.bôt 12:3.

10. Bimbe bisai di gwé ngéda di nok bape, di tôñôk ki bo, kiki Yéhôva?

¹⁰ Biniigana di nla ôt: Baa u yé isañ mbai, ngwal, tole mañ u likoda? Ibale hala, wee u gwé ngim kunde i ngii bôt bape. Jon i yé toi nseñ le u nigle Yéhôva; hala wee u nlama nok bôt, u tôñôk bo, u ban-ga ki loñgeñem, ni wongut  ikété maada moñ ni bôt u ñéga! (Kôl. 3:19-21; 1 Pét. 5:1-3) Ibale u mboñ biliya i kôna Yéhôva bo Môsi Nunkeñi, hala wee Yésu Kristô, hala a ga ba jam li ntomb le bôt ba kwo we nyuu, ni le u ti bo makénd. (Mat. 11:28, 29) U ga ba ki ndémbél ilam inyu bôt bape.​—L.Héb. 13:7.

11, 12. Lelaa Yéhôva a bi tat bon ba Israel ngéda a bé pémés bo i Égiptô?

¹¹ Ngéda bon ba Israel ba bi nyodi i Égiptô i nwii 1513 B.N.Y., ba bé loo yom kii bo dikôô diaa di didun. Ba bé ndaye aa tole ndaye ina i bôt, i het ba bé léba boñge, mimañ mi bôt, ni bibôk bi bôt. Inyu éga limut likeñi li i pam i Égiptô, i bé béda Ñéga nu a nok bôt, a tôñôk ki bo. Yéhôva, ni njel Môsi, a bi unda le a yé ntén Ñéga u. Jon bon ba Israel ba bé kon bé woñi tolakii ba bi yék i mpom homa liyééne ba bi bana ntel niñ yap.​—Tjé. 78:52, 53.

¹² Lelaa Yéhôva a boñ le litén jé li nôgda le a ntat jo, a tohlak ki jo? Jam li bisu li yé le, ngéda a bé pémés litén li Israel i Égiptô, a bi tibil tjek jo “disuu disuu di gwét.” (Man. 13:18) Litjegek li mam li, li bi yis Lôk Israel le Nyambe wap a gwé mam i moo. Jam lipe li yé le, Yéhôva a bi boñ le ba yi ntiik le a yé ni bo “njamuha lôñni ond . . . yak u wonsôna lôñni mapubi ma hié.” (Tjé. 78:14) Ñ, Yéhôva a bé kal le: “Ni kon bañ woñi. Me yé lôñni bé inyu éga bé ni inyu sôñ bé.” Litén li bééna ngôñ le Yéhôva a tiimba yis bo le a’ ba ni bo!

13, 14. (a) Lelaa Yéhôva a bi tôñ bon ba Israel i Tuye Nkôibaga? (b) Lelaa Yéhôva a bi unda ngui yé i bisu bi bon ba Égiptô?

¹³ Añ Manyodi 14:19-22. Hégda le wemede u yé lôñ yada ni Lôk Israel; u yé nhégék ipôla ntôñ gwét u Faraô ni Tuye Nkôibaga. Ndi Nyambe nunu a nlo i tohol bé. Jél li ond li nyodi bé bisu, li lo li telep bé mbus, li hék bon ba Égiptô, li nwas bo ikété jiibe. Ndi ñamb nan u yé nyonok ni mapubi! Mbus, u tehe Môsi a nsambal woo wé i ngii malép, mbebi keñi i lôlak i pes likôl, a yilha ki tuye hisi hinumnga, ni malép ma bagla. Ikété oda, we, lihaa joñ, ni bilém gwoñ ni yé ke i ñemkété tuye ni bôt bape. Bitéé bilôñi, u nyimbe hélha jam. Mu kii u nke i ñemkété tuye, hisi hi gwé bé ndobo, hi nsendi bé to; hi yé numuk kweñ kweñ kayéle u nke mu ibabé ndutu. Sôk i nsôk, yak mut nu a ntiñha liké a nla pam ii pes i tuye.

¹⁴ Añ Manyodi 14:23, 26-30. Nlélém ngéda, mu ngôk wé ni bijôñ gwé, Faraô nunu a njôp i ñemkété tuye, a yé bé mbus, a noñ bé ngwéé. Ndi Môsi a ntémb a sambal woo wé i ngii tuye. Ha ngéda i, mabap ma malép moma ma mpôdna. Tuye a nhô mbok yosôna. Faraô ni mintôñ nwé mi gwét, bobasôna ba ntjiba; to wada a mpei bé!​—Man. 15:8-10.

15. Kii ñañ unu u niiga we inyu Yéhôva?

¹⁵ Di ntehe munu ñañ unu le Yéhôva a yé Nyambe nu oda​—lem i i nhôla bés i nôgda le a ntat bés, kayéle di nkon bé woñi. (1 Kor. 14:33) Yéhôva a bi unda ki le a yé ntééda bémba nu gwéha, nu a nyoñ ndun ni litén jé ikété ngandak manjel. A nhô bo ni gwéha, a ntat ki bo ni baoo bap. Kinje hogbe di nkôs mu miñañ mi, kiki di yé i lisuk li hiai hi mam hini!​—Bin. 1:33.

16. Lelaa di nla ôt nseñ mu kii di nwan lelaa Yéhôva a bi tohol bon ba Israel?

¹⁶ Yak i len ini, Yéhôva a nyoñ ndun ni  ntôñ u bagwélél bé​—i pes mbuu, ni i pes minsôn. A ga ke ni bisu i boñ hala yak i ngéda njiiha ikeñi, i i nkôôge bebee i ga lo. (Mas. 7:9, 10) Jon, too ba yé boñge tole mimañ mi bôt, ba bak mbôô tole bibôk bi bôt, bagwélél ba Nyambe ba ga sehla bé, tole ba ga kon bé woñi i njiiha keñi. * I pot maliga, ba ga bana ñem ngui! Ba ntééda bibañga bi Yésu Kristô bini le: “Nuna ngii, ni paa miño minan, inyule kobla nan i nka señge.” (Luk. 21:28) Ba ga tééda i bôdôl i, to ngéda b’a ba bisu bi ngolba i Gôg​—kodba i matén, i i ga lôôha bana ngui iloo Faraô nu ngéda kwañ. (Ézék. 38:2, 14-16) Inyuki bagwélél ba Nyambe ba ga tééda bôdôl yap le Yéhôva a ga sôñ bo? Ba nyi le a nhéñha bé. A ga unda ki le a yé Ntohol nu a nok, a yoñok ndun ni bés.​—Yés. 26:3, 20.

17. (a) Lelaa di nla ôt nseñ ni miñañ mi Bibel mi mi ñunda lelaa Yéhôva a ntôñ litén jé? (b) Kii di ga nigil i yigil i noñ?

¹⁷ Munu yigil ini, dihéga di ntehe di yé ndigi ndék mam i ñunda lelaa Yéhôva a ngwélél pék ni loñgeñem, inyu tôñ, éga, ni tohol litén jé. Ngéda u nsoñda mu i nya miñañ ini, yoñ ngéda i solol tole i léba matode ma tôbôtôbô, ma ma mpala bé nene mukété bilem bi Yéhôva. Mu kii u mba u mboñ hala, hala nyen bilem bilam bi Nyambe bi ga lôôha tihba mahoñol moñ ni ñem woñ, kayéle u kônde lédés gwéha yoñ ni hémle yoñ inyu yé. I yigil i noñ, di ga tehe manjel i het di nla kôna Yéhôva mu kii di ntôñ ni bôt bape. Di ga wan lelaa di nla boñ hala, ikété lihaa, ikété likoda, yak i likalô.