1. Limbe jam li mahee Yésu ni banigil bé ba bi kwélél i u wé u nsôk hana isi?

I U U nsôk ni banigil bé, Yésu a bi sima lem ini le gwéha 30 ngélé. A bi ti banigil bé oda le ba “gwéhnaga.” (Yôh. 15:12, 17) Gwéha ipôla yap i bé lama nene i mis ma bôt kayéle bôt ba yi toi le ba yé banigil bé. (Yôh. 13:34, 35) Gwéha i, i ta ndik bé i gwés mut i mahoñol. Ndi Yésu a bé pôdôl lem i nlôôha lam​—hala wee gwéha i i ntinde bés i ba bebee i wo inyu bape. A kal le: “Mut nye ki nye a gwé bé gwéha i nloo ini, le mut a ti nom yé inyu mawanda mé. Ni yé mawanda mem ibale ni mboñ mam me nkal bé.”​—Yôh. 15:13, 14.

2. (a) Kii di ntehe ipôla bagwélél ba Nyambe? (b) Mambe mambadga di ga timbhe munu yigil ini?

² I len ini, bôt ba nyi le bagwélél ba Yéhôva bon ba yé litén li Nyambe inyu bañga yap gwéha i i ntinde bo i ba bebee i wo inyu bape, ni inyu adna yap i bas bas. (1 Yôh. 3:10, 11) Ñem wés u yé nyonok ni mayéga i tehe le gwéha i bikristen i yé ipôla bagwélél ba Yéhôva, ibabé i béñge loñ yap, litén jap, hilémb hiap, to binéñél gwap! Ndi, di nla badba le: ‘Inyuki gwéha i nlôôha ba nseñ i dilo tjés? Lelaa  gwéha i Yéhôva bo Yésu i nlédés bés? Lelaa hiki wada wés a nla unda gwéha i “i nhôlôs”?’​—1 Ko. 8:1.

3. Lelaa ‘nledek ngéda’ unu u ntihba bôt?

³ Inyule niñ i “i yé ndik ndumb-ba ni ndutu,” ngandak bôt i ‘nledek ngéda’ unu i nson njonok kayéle i nôgda le niñ i nloo bo. (Tjé. 90:10; 2 Ti. 3:1-5) Ngandak bôt i nimis makénd map inyule i nson njonok. Minsoñgi mi ñunda le iloo 800 000 bôt i nitba hiki nwii​—bebee le mut wada a nwo hiki 40 tjak tjak. Kinje ngoo le, yak bikristen bi nkwo mu ndutu i, bi nimis niñ yap.

4. Bonjee ikété Bibel ba bi bana ngôñ i wo?

⁴ Ngéda ba bé tila Bibel, i mam bagwélél ba Djob bahogi ba bé boma ma bi yuu bo, kayéle ba bana ngôñ i wo. Kiki hihéga, Hiôb a bi nôgda hala ngéda a kal le: “Niñ yem i ngwélha me nyega; me nsômbôl bé me niñ mba ni mba.” (Hiô. 7:16; 14:13) Yôna a bi unup ngandak ngéda a bi tehe lelaa mam ma bi sôk inyu nson wé, jon a kal le: “Hanano ni, A Yéhôva, me nsoohe le, yoñ ndigi niñ yem, inyule i yé loñge le me wo iloole me niñ.” (Yôn. 4:3) Yak mpôdôl Élia a bi boma mandutu ma bi tihba nye ngandak kayéle a yéñ le a wo. A kal le: “Hanano, a Yéhôva, yoñ niñ yem.” (1 Bi. 19:4) Ndi to hala, Yéhôva a ndiihe bagwélél bé ba ba tiñi ni nye, a gwéhék le ba niñ. Iloole a kônd bo inyu yom ba bé nôgda, a bi hôla bo i yémbél mahoñol ma bé tinde bo i yéñ wo, a lédés ki bo ni gwéha yé, kayéle ba bi téñbe i gwélél nye.

5. Inyuki lôk kéé yés i bôlôm ni i bôda i gwé ngôñ le di unda bo gwéha téntén i len ini?

⁵ To ibale lôk kéé i bôlôm ni i bôda i gwé bé ngôñ i somol, ngandak ikété yap i njo ni mandutu i mboma, i ban-ga ngôñ le di lédés bo ni gwéha. Bahogi ba nhônba ndééñga ni mandegle. Ba nyahal bape tole ba ñôm bo nsohi u bitembee i homa wap bôlô. Tole ba nlôôha ba nwaak inyule ba mbuñgbaha ngeñ yap i bôlô tole inyule ba nlama mélés yo i ntéak ngéda. Bape ki ba njo ni mandutu ba mboma i ndap lihaa, bebek inyule sobiina nu a ta bé Mbôgi Yéhôva a nyahal sobiina nu a yé Mbôgi Yéhôva. Jon inyu mandutu ma nyen, ngandak ikété likoda i nôgda waa i minsôn ni i mahoñol. Bonjee ba nla hôla i bet ba nimis makénd map i téñbe?

6. Lelaa gwéha i Yéhôva i nlédés bagwélél bé?

⁶ Yéhôva a nlédés bagwélél bé ngéda a ñunda bo le a nwaa bé gwés bo. Kinje makénd Lôk Israel i i bé i tiñi ni Djob i bé le i bana, ngéda i bi nok Yéhôva a nkal le: “U yé tik i mis mem, ni mut a mal tina lipém, ni nu me ngwés. . . . U kon bañ woñi, inyule me yé ni we”! (Yés. 43:4, 5) We nu u yé ngwélél Yéhôva, u nla ba nkwoog bibéya le Yéhôva a ngwés we iloo héga. * Bañga i Djob i mbôn bet ba nke ni bisu i ti nye bibégés bipubi ngéda i nkal le: “Nyambe woñ a yé Nulipémba ikété yoñ, nu a ntohol. A’ séé ni we, a sôbhege ki.”​—Sôf. 3:16, 17.

7. Lelaa Yéhôva a ngwés bés kiki nyañ man? (Béñge titii i bibôdle.)

 ⁷ To mambe manoodana bagwélél bé ba mboma, Yéhôva a mbôn le a’ nit bo, a hôgbaha ki bo. Bañga i Djob i nkal le: “N’a ba nhaambak, ba kôhlege bé, ni yiine bo ngii maboñ. Kiki mut nyañ a nhughe nyuu, hala nyen m’a hughe bé nyuu.” (Yés. 66:12, 13) Kinje hihéga hilam​—nyañ nu a ngwés man a nhambaa nye, a kôhlege nye, tole a nyis nye ngii maboñ mé inyu tuk ni nye! Ni hihéga hi, Yéhôva a ntibil unda le a nlôôha gwés bagwélél bé ba ba tiñi ni nye, a ntôñôk ki bo. U hôiga bañ le u nlôôha ba nseñ, ni le u yé tik i mis ma Yéhôva.​—Yér. 31:3.

8, 9. Lelaa gwéha Yésu i nla lédés bés?

⁸ Bañga bikristen i gwé ki njom ipe i ntinde bo i yi le Yéhôva a ngwés bo: A “lôôha gwés nkoñ ’isi, jon a tine pombe yé Man, le tonjee a nhémle nye a’ nimil bé, ndi a gwé niñ boga.”(Yôh. 3:16) Yak Yésu a bi unda gwéha ngéda a bi ti niñ yé inyu yés! Kinje makénd gwéha i, i nti bés! Bañga i Djob i mbôn le “to bikuu, to ndééñga,” bi nla “bé bagal bés ni gwéha Kristô.”​—Rôm. 8:35, 38, 39.

⁹ Ngim mangéda, di gwé mandutu ma ma nwéés bés i pes mahoñol, i pes minsôn, tole i pes mbuu, gwéha i Kristô i ntinde bés i hônba. (Añ 2 Korintô 5:14, 15.) Gwéha i Yésu i gwé ngui inyu nit bés, i nla ki ti bés makénd le di tomb bañ, to ibale di mboma manoodana tole bikuu, ndééñga, ngimanôgla, tole nduña keñi.

10, 11. Njee a nlama lédés lôk kéé i i mbomb? Toñol.

¹⁰ Njel ipe Yéhôva a ngwélél inyu lédés bés ni gwéha yé, i yé likoda li bikristen. Ngéda di ngwés lôk kéé yés i bôlôm ni i bôda, di nlédhana bés ni bés i pes mbuu, ni i pes mahoñol. (1 Yôh. 4:19-21) Ñôma Paul a nkal bikristen le: “Hôgbahaga ni bé ni bé, ni hôlôs ki bé ni bé, hala yaga kiki ni yé ni mboñ.” (1 Tés. 5:11) Ñ, bés bobasôna ikété likoda​—ha mimañ mi likoda ndik bé​—di nla nigle Yéhôva bo Yésu ngéda di nhôgbaha, di lédhak  lôk kéé yés i bôlôm ni i bôda.​—Añ Rôma 15:1, 2.

¹¹ Bahogi ikété likoda ba ba gwé kon u mahoñol, ba gwé ngôñ ni mahôla ma bidokta. (Luk. 5:31) Mimañ mi likoda ni bilôk bikéé bipe bi nyi ni suhulnyuu le bi ta bé bidokta. Ndi ba nyi le ba gwé nson nkeñi i boñ​—i ‘lédés ba ba gwé bihôya bi miñem, i hôla mimbomba, ni i nihbe bôt bobasôna.’ (1 Tés. 5:14) Bikristen gwobisôna bi ñunda ñem ngôô, ni wongut, bi lédhak ba ba gwé bihôya bi miñem, bi hôlga mimbomba. Baa u nyiba kiki mut nu a nhôgbaha bôt ni nu a ntina makénd? I yi lelaa u nla lona mahôla ma, i nla tinde we i ba mut nu a mbéna hôgbaha bôt bape, ni nu a nke ni bisu i lédés bo.

12. Ti hihéga hi mankéé nu, gwéha likoda li bi lédés.

¹² Lelaa gwéha yés i nla lédés i bet ba gwé njôghe ñem? Sita yada i Érôpa i nkal le: “Ngim mangéda, me yé me bana ngôñ i nitba. Ndi me gwé mahôla ma ngui. Lôk kéé i likoda jem i ma tohol me. Tolakii ndék lôk kéé yon i nyi le me gwé kon u mahoñol, likoda jolisôna li mbéna ba ha inyu yem. Babiina bada ba yé kiki bagwal bem i pes mbuu. Ba nyoñ ngéda ngandak ni me, ba yé ni me bebee le hiki ngeñ, hiki kel.” I yé maliga le, hiki mut bé nyen di nla tôñ i pam ha likala li. Ndi, hiki wada wés a nla boñ ngandak inyu nit lôk kéé yé i bôlôm ni i bôda i i nok njôghe. *

13. Kii i nlôôha ba nseñ i ngéda di gwé ngôñ i lédés bape?

¹³ Ba mut a nyi emble. (Yak. 1:19) Ngéda di ñemble mut a nimis makénd lôñni ñem ngôô, di ñunda nye gwéha. U nla bat nye mambadga ma ma mbabaa bé nye, ma ma nhôla ki we i tibil nok i yom a nôgda. Ni njel i nyen u nla unda nye ñem ngôô, ni lédés solôñ woñ. Su woñ u nlama unda nduña ni gwéha yoñ u gwé inyu yé. Ibale kristen i gwé ngôñ i toñol mam momasôna a nôgda, emble nye ni wongut, boñ ki biliya le u kit bañ nye hop. Ngéda u yoñ ngéda i emble nye, u ga tibil nok mam a nôgda. Hala a la hôla manyuñ nu muda tole nu munlôm i bôdôl we ñem, a bak bebee i nok maéba moñ mu kii u mboñ biliya i lédés nye. Ngéda u ñunda le u tôñ toi ni nye, u nla hôgbaha nye.

14. Inyuki di nlama keñgle lem i yahal bôt?

¹⁴ U yahal bañ nye. I mut a nimis makénd mé i pes mbuu, a ga bep unup ibale a nôgda le di yé yahal nye, hala a nla boñ le a diihe ha bé biliya di mboñ inyu lédés nye. Bibel i nkal: “Mut wada a mpot bipopoda kiki pansoñ i mbabaa, ndi hilémb hi mut pék hi yé mbôô nyuu.” (Bin. 12:18) Di nkôôba bé ‘babaa’ mut a nimis makénd mé ni bibuk gwés. Ndi, to ibale di nkôôba bé babaa nye, hala a nla nôgha nye njôghe ibale di mpot ibabé i hek pék. Ngéda di nlédés bape ni gwéha yés, hala a mbat le di nôgda mam kiki bo, di hégdaga le bés bon di yé bo, le di boma ndutu yap.​—Mat 7:12.

15. Bimbe bisélél di nla gwélél inyu lédés bôt bape ikété gwéha?

 ¹⁵ Hôgbaha bape ni Bañga i Djob. (Añ Rôma 15:4, 5) Bitilna bipubi bi yé tik ngok i gwé bé ndamba, bi nhôgbaha bés, bi lédhak ki bés. Bibel i nlôl ni “Nyambe nu hônba, ni nu hogbe.” U héya le Bitilna bi nhôgbaha bés, di gwé yak bikaat bi bi ntoñol Bibel. Di nla gwélél Index des publications des Témoins de Jéhovah, ni Guide de recherche. Bikaat bi, bi nla hôla bés i léba minlôñ mi Bibel minlam, ni mimbamble, ni bikaat bi ntôñ, bi di nla gwélél inyu yémbél mandutu nya ndi nya. Bi nla ki hôla bés i hôgbaha ni i lédés lôk kéé yés.

16. Bimbe bilem di nlama unda ngéda di nlédés mankéé nu a nimis makénd mé?

¹⁶ Tôñ bôt, u ba ki liyômba. Bilem bi mahee bi, bi yé gwéha i ngi yéñe di ñunda ngéda di nti mut makénd, tole ngéda di nlédés nye. Yéhôva nyemede a yé “Tata nu konangoo, ni Nyambe nu lédésñem yosôna,” a ñunda ki bagwélél bé ‘ñem ngôô’. (Añ 2 Korintô 1:3-6; Luk. 1:78; Rôm. 15:13) Paul a yék loñge ndémbél mu jam li, a kal le: “Ndi di bé bôihe bé kiki nyañ a ntôñgôl bon bé. Ndi lakii miñem mi bé mi yôni bés ni ngôñ inyu nan, wee hala yaga ki nyen di bi gwés i kébél bé, ha miñañ minlam mi Nyambe nwotama bé, ndi yak ni nom yés yomede, inyule ni bi yila bôt di ngwés ngandak.” (1 Tés. 2:7, 8) Ngéda di ñunda konangoo ni loñgeñem kiki Nyambe, hala a nla ba ndimbhe masoohe ma lôk kéé yés i i nimis makénd.

17. Limbe litehge li kôli li ga hôla bés i lédés bilôk bikéé?

¹⁷ Bem bañ le lôk kéé yoñ i ba peles. Bana litehge li kôli inyu lôk kéé yoñ i pes mbuu. Ibale di mbem le lôk kéé yés i boñ mam i nya i yé peles, hala a nla bé bôña, hala a nlona yak ngandak diun. (Ñañ. 7:21, 22) Di gwé ngôñ i kôna Yéhôva nu a nyi yom a mbémél bagwélél bé. Ibale di nkôna nye, di ga ba bebee i hônba mahôha ma bilôk bikéé. (Ef. 4:2, 32) Boñok bañ le bilôk bikéé bi nôgda wengoñle bi mboñ bé to yom, hégha bañ to bo ni bôt bape, bégés bo inyu mam ba mboñ. Hala a ga ti bo makénd. Bibégés bi nlôl ñem bi nla hôlôs gwéha i lôk kéé, bi hôla ki bo i ba ‘maséé’ mu kii ba ngwélél Yéhôva.​—Ga. 6:4.

18. Kii i ntinde bés i lédés bôt bape?

¹⁸ Hiki ntômba u Yéhôva u nlôôha ba tik i mis mé, ni i mis ma Yésu, nu a sem nyemede kiki binoñ. (Ga. 2:20) Di nlôôha gwés bilôk bikéé gwés bi bôlôm ni bi bôda. Di gwé ki ngôñ i unda bo loñgeñem. Inyu ti bo hogbe, “di ligip i boñ mam ma nlona nsañ, ni ma ma nhôlôs bés ni bés.” (Rôm. 14:19) Di nyamnda ni ngôñ i bem Paradis i i nlo, i het di ga bana ha bé njom yo ki yo i bomb! I het makon, gwét, nyemb, ndééñga, mandutu ma ndap lihaa, ni mandutu ma niñ, bi ga ba ha bé. Ngéda Ane i hikôô hi nwii i ga tagbe, bôt ba binam ba ga pam i bana libak li peles. Bet ba ga tagbe manoodana ma nsôk, Yéhôva Nyambe a ga neebe bo kiki bon bé hana isi, ba ba ki ‘ngwélés ikété lipém kiki bon ba Nyambe.’ (Rôm. 8:21) Jon, bés bobasôna di ke ni bisu i hôlôs gwéha yés, di lédhana bés ni bés, di hôlnaga inyu kôhna bom i nlôôha ba lam.