1-2. Imbe nyeñg hisi i mbôña len ini Hagai a bi pôdôl?

I NGÉDA hisi hi bi nyeñg i Népal i nwii 2015, ngim bôt i i bi pei i kal le: “I mbus ndék manut ndigi, bisabe ni mandap ma ngii ma bi kuuba.” “Woñi u bé mbok yosôna, bôt ba bé bet ba kulak . . . Ngandak bôt i kal le hala a bi nom ndik manut ima. Ndi inyu yem, hala a bi nom ngandak le.” Ibale yak we u ba ha yokel, ki u bi hôya bé jam li.

² I len ini, hisi hi nyeñg i nya i tôbôtôbô ikété biloñ gwobisôna. Ni ki le hala a yé ngandak nwii nano le hi nyeñg. Mpôdôl Hagai a bi bôk a legel jam li ni bini bibuk le: “Yéhôva nu mintôñ a mpot haana le, ‘I ngi yii ndik ndék le me nyiñgis​—ngii ni ’isi​—yak ni tuye mbôda ni nkoñngii.’”​—Hagai 2:6.

3. Mambe maselna ma yé ipôla nyeñg hisi yomede ni i Hagai a bi pôdôl?

³ Nyeñg hisi Hagai a bi pôdôl i yé mahéñha ni nyeñg hisi yomede i i nlona ndik tjiba. Nyeñg hisi Hagai a bi pôdôl i num matam malam. Yéhôva nyemede a kal le: “M’a nyiñgis ki biloñ gwobisôna, kayéle tik gwom i biloñ gwobisôna y’a jôp munu, ndi to le me nyônôs ndap ini ni lipém.” (Hagai 2:7) Lelaa mbañ ini i bi yon ngéda Hagai? Lelaa i nyon i len ini? Di ga timbhe mambadga ma, di tehe ki lelaa di nla yoñ ngaba mu nyeñg hisi i len ini.

4. Inyuki Yéhôva a pohol Hagai kiki mpôdôl inyu litén jé?

⁴ Yéhôva a bi bééga Hagai bôlô mahee inyu litén jé. I nene le Hagai a bé mu nsoñgi u bôt u bé minkôm i Babilôn, ndi ba témb i Yérusalem i nwii 537 B.N.Y. Bagwélél ba Yéhôva bana ba bi tek hikuu hi ndap Yéhôva tole hi témpel, ndék ngéda i mbus le ba bi témb i Yérusalem. (Ésra 3:8, 10) Ndi ngoo le ba bi téé maoñ, inyule matén ma ma bé kéña bo ma bi bôdôl kolba bo. (Ésra 4:4; Hagai 1:1, 2) Jon nwii 520 B.N.Y., Yéhôva a bi om mpôdôl Hagai i lédés litén ni i hôla bo i mélés maoñ ma témpel. *​—Ésra 6:14, 15.

5. Inyuki nwin u Hagai u bi lédés litén li Djob?

⁵ Nwin u Hagai u bé hôñlaha litén le Yéhôva a bé ni bo. Ni makénd, mpôdôl a bi legel Lôk Yuda i nwin u ni bini bibuk le: “‘Bé bôt ba loñ bobasôna, lédhana manyuu,’ hala nyen Yéhôva a nkal, ‘gwelgana nson. Inyule me yé ni bé,’ hala nyen Yéhôva nu mintôñ a mpot.” (Hagai 2:4) Bibuk bini le: “Yéhôva nu mintôñ,” bi bi lédés litén ngandak. Yéhôva a gwé soso ntôñ u biañgel, jon Lôk Yuda i bé lama bôdôl nye ñem inyu mélés maoñ.

6. Kii i bi bôña i ngéda Yéhôva a bi nyiñgis biloñ?

⁶ Yéhôva a bi om Hagai i legel Lôk Yuda nwin le a ga nyiñgis biloñ gwobisôna. Nwin u, u bi lédés bôt ba maoñ, u bi hôla bo i yi le Yéhôva a ga nyiñgis ane i Persia i i bé bémbe ngandak biloñ ha ngéda i. Kii i bé lama bôña i mbus le Yéhôva a bé lama nyiñgis ane i Persia? Pog, litén li Djob li bé lama mélés maoñ ma témpel. Iba, bôt ba matén mape ba bé lama jôp litén li Yéhôva inyu mélés maoñ ma témpel. Kinje nwin nlam inyu litén li Yéhôva!​—Sakaria 8: 9.

7. Umbe nson u u nyiñgis biloñ di ngwel i len ini? Toñol.

⁷ Lelaa mbañ i Hagai i nyon i len ini? Yak i len ini, Yéhôva a yé nyiñgis biloñ gwobisôna, di nyoñ ki ngaba mu nson u. Di yoñ hihéga hini: I nwii 1914, Yéhôva a bi téé Yésu Kristô kiki Kiñe i Ane ngii. (Tjémbi 2:6) Baane ba nkoñ ’isi ba bé bé maséé i nok le Ane i Djob i ntééba. Hala a nkobla le “ntéak ngéda u biloñ bipe”​—hala wee i ngéda mut to wada hana ’isi a bé ane bé i jôl li Yéhôva​—u bi yon ha ngéda i. (Lukas 21:24) Inyu hala nyen, ibôdôl i nwii 1919, bagwélél ba Yéhôva ba ñañal le ndik Ane i Djob yotama yon i ga mélés mandutu ma bôt ba binam hana ’isi. “Ñañ nlam u Ane” u, u nyiñgis nkoñ ’isi wonsôna.​—Matéô 24:14.

8. Inoñnaga ni kaat Tjémbi 2:1-3, lelaa libim li bôt li nleege nwin unu?

⁸ Lelaa bôt ba nleege nwin unu? Ngandak i ntjél emble. (Añ Tjémbi 2:1-3.) Biloñ bi nyôgbe. Bi ntjél neebe i Kiñe Yéhôva a bi téé. Bi nyoñ bé nwin u Ane di ñañal kiki “ñañ nlam.” Ngim biane i bi sôña yak likalô! Tolakii ngandak baéga i nkoñ ’isi i mbép woo i tôl le i ngwélél Djob, i ta bé  bebee i nwas le Ane i Djob yon i éga bo. Nlélém kiki baéga ba ngéda Yésu, baéga ba len ini ba nkolba nhook u Yéhôva mu kiki ba ntééñga bagwélél bé.​—Minson mi baôma 4:25-28.

9. Kiki biloñ bi nkit le bi neebe bé nwin unu, lelaa Yéhôva a nhôla gwo?

⁹ Kiki biloñ bi nkit le bi neebe bé nwin u, lelaa Yéhôva a nhôla gwo? Kaat Tjémbi 2:10-12 i ntimbhe le: “Jon hanano, a bé bikiñe, banana pék; a bé bakéés ba ’isi, leegana maéba. Gwéélana Yéhôva lôñni woñi, séa ki lôñni sehla. Soha man, a tiga unup, ndi bé ni yik tjiba mu njel. Inyule hiun hié hi ntek bé kala. Bobasôna ba nsolbene i nyeni ba yé bokimasoda.” Ni loñgeñem Yéhôva a nti i bet ba nkolba nye ngéda i héñha libak jap, ni i neebe Ane yé. Ndi, ngéda i yii ha bé ngandak. Di niñil “dilo di nsôk” di nkoñ ’isi unu. (2 Timôtéô 3:1; Yésaya 61:2) Ngéda ini nano le bôt ba yi maliga, ba gwélél ki Yéhôva.

10. Inoñnaga kaat Hagai 2:7-9, i ngéda Yéhôva a nyiñgis biloñ, kii i mbôña?

¹⁰ Kiki Hagai a bi legel, i ngéda Yéhôva a nyiñgis biloñ, bôt bahogi ba ba yé kiki “tik gwom” ba mpam inyu gwélél nye. * (Añ Hagai 2:7-9.) Yak mpôdôl Yésaya bo Mika ba bi bôk ba legel le nlélém jam u bé lama bôña i “dilo di nsôk.”​—Yésaya 2:2-4; Mika 4:1, 2.

11. Kii mankéé wada a bi boñ i ngéda a bi nok nwin u Ane inyu ngélé yé bisu?

¹¹ Di béñge i yom mankéé wada le Ken a bi boñ i ngéda a bi nok nwin Yéhôva a ngwélél inyu i nyiñgis biloñ. I len ini a nsal hikuu hikeñi, ndi a ngi bigdaga loñge loñge i ngéda a bi nok nwin u Ane inyu ngélé bisu hala  a yé 40 nwii len. Ken a nkal le: “I ngéda me bi nok maliga inyu ngélé bisu, me bé maséé i nok le di niñil masuk ma ngéda ma hiai hini. Me bi nok le inyu boñ le me lémél Yéhôva, me niñ ki i boga ni boga, me nlama tjôô mam ma nkoñ ’isi inyu ke pes i Yéhôva. Me bi soohe Yéhôva le me pam i boñ hala. Me bi tjôô nkoñ ’isi, me ke me solop isi Ane i Djob i i nla bé piñgla.”

12. Lelaa témpel i mbuu i Yéhôva i yé nyonok ni lipém i len ini?

¹² Yéhôva a yé sayap litén jé. Munu dilo di nsôk dini, di ntehe kiki limut li bôt li nlo i gwélél nye. I nwii 1914, di bé ndik dikôô di bôt. Nano bagwélél ba Yéhôva ba nloo didun juem, didun dipe ki di nlo hiki nwii i tégbaha Mbigda nyemb Yésu ni bés. Ni njel i, kotoo i témpel i mbuu i Yéhôva hana ’isi​—hala wee bitelbene inyu bégés nye​—i yé nyonok ni “tik gwom i biloñ gwobisôna.” Yéhôva a nkôs lipém mu kiki i bôt bana ba ntjôô maboñok map mabe inyu bana maboñok malam.​—Éfésô 4:22-24.

13. Mahol ma ntôñ u Yéhôva ma nyônôs imbe mbañ ipe? (Béñge titii i lipep li bisu.)

¹³ Mahol ma ntôñ u Yéhôva mana ma nyônôs mbañ ipe, kiki bo i di nléba i kaat Yésaya pes 60. Nlôñ 22 mu pes i u nkal le: “Himaga-magaa hi mut hi’a yila hikôô hi bôt, nu ki a nsôk yaga hies a’ yila mpémba loñ. Me Yéhôva yaga m’a boñ jam lini le li hoo i ngéda yé.” Jam li hélha li mbôña mu kiki ngandak bôt i nyila bagwélél ba Yéhôva. I “tik gwom” ini i yé i jôbôk, i lon-ga ngap ni makeñge ma mondo, i ban-ga ngôñ ikeñi i añal “ñañ nlam.” Kiki Yésaya a bi kal, litén li Yéhôva li nyuñ toi “milik mi matén.” (Yésaya 60:5, 16) I tik i bôlôm ni i bôda ini, i ntéé likalô ikété iloo 240 biloñ, i hôlga i pémés bikaat ni i ti gwo ikété iloo 1 000 hi dilemb.

14. Mambe makidik bôt ba nlama yoñ nano?

¹⁴ Munu masuk ma ngéda mana, nyeñg i biloñ i ntinde bôt i yoñ makidik. Baa ba ga nit Ane i Djob, tole ba ga bôdôl biane bi nkoñ ’isi ñem? Bésbobasôna di gwé makidik i yoñ. Tolakii bagwélél ba Yéhôva ba nôgôl mambén ma loñ i pes ba yéne, ba nyoñ bé ngaba yo ki yo i mam ma m’bô ma nkoñ ’isi. (Rôma 13:1-7) Ba nyi le ndik Ane i Yéhôva yotama yon y’a mélés mandutu ma nkoñ ’isi. I Ane i i nyoñ bé ngaba i mam ma nkoñ ’isi.​—Yôhanes 18:36, 37.

15. Inoñnaga ni kaat Masoola, mambe manoodana makeñi bagwélél ba Djob b’a boma inyu ndéñbe yap?

¹⁵ Kaat Masoola i mpôdol manoodana bagwélél ba Djob b’a boma dilo di nsôk inyu ndéñbe yap. Ndééñga i ga bét ndigi bet ni bet. Bôt ba m’bô ba ga yéñ le di bégés bo, ba ga tééñga i bet ba ntjél nit bo. (Masoola 13:12, 15) B’a “nyégsa bôt bobasôna​—bôt batitigi ni bakeñi, mingwañ mi bôt ni diyeyeba, bôt ba ta bé minkol ni bôt ba yé minkol​—le ba neebe yimbne i woo wap u walôm tole i mbom yap.” (Masoola 13:16) I ngéda kôba, minkol mi bé mi bana yimbne i i bé unda njee a yé nwet wap. Yak i len ini, bôt b’a gwés le hiki mut a bana yimbne i woo wé tole i mbom yé. Mahoñol map ni maboñok map m’a unda le ba nit minlôñ mi m’bô.

16. Inyuki i nlôôha ba nseñ i lédés ndéñbe yés ipañ Yéhôva ibôdôl nano?

¹⁶ Baa di ga neebe yimbne i i ñunda le di yé i pes i baane ba nkoñ ’isi? I bet ba ntjél neebe i yimbne i, ba ga boma mandutu ni ngandak bikuu. Kaat Masoola i nke ni bisu i kal le: “Mut nye ki nye a nla bé somb to nuñul, handugi i mut a gwé yimbne.” (Masoola 13:17) Kaat Masoola 14:9, 10 i niiga bagwélél ba Djob i yom i ga pémél i bet ba gwé yimbne. Iloole ba neebe i yimbne i, ba ga tila i woo wap le, “Me yé mut Yéhôva.” (Yésaya 44:5) Nano nyen di nlama kônde téñbe ni Yéhôva. Ibale di mboñ hala, Yéhôva a ga ba maséé i kal le di yé bôt bé!

17. Kii hônba i Yéhôva i mbigdaha bés?

¹⁷ Yéhôva a nhônba ngandak munu dilo di nsôk dini. A gwé bé ngôñ le mut nye ki nye a tjiba. (2 Pétrô 3:9) A nti bôt bobasôna ngéda i tam béba yap ni i yoñ makidik i gwélél nye. Ndi hônba yé i gwé minwaa. I bet ba ntjél ke i pes Yéhôva ba ga kôs nlélém jam u bi pémél Faraô. Yéhôva a kal Faraô le: “Ibale bondi me nsambal woo wem hanano ndi me sinda we yak ni loñ yoñ ni himala hi kon, ki u mal tjiba hies hana ’isi. Ndi hodo, inyu jam lini jon me bi nit we: le me laa unda we lipémba jem ni le jôl jem li añlana hisi hiosôna.” (Manyodi 9:15, 16) Biloñ gwobisôna gw’a sôk yi le Yéhôva nyetama nyen a yé bañga Djob. (Ézékiel 38:23) Lelaa hala a’ bôña?

18. (a) Umbe nyiñgha umpe di nléba kaat Hagai 2:6, 20-22? (b) Lelaa di nyi le bipôdôl bi Hagai bi ga yon dilo di nlo?

¹⁸ Ngandak nwii i mbus nyemb Hagai, ñôma Paul a bi unda le bibuk bi Hagai 2:6, 20-22 bi nlama yon i mbus  ngéda. (Añ.) Paul a tila le: “Nano a mbôn le: ‘Ngélé ipe ki, m’a nyiñgis ndik bé hisi hiotama, ndi yak ngii.’ Ndi, bipôdôl bini le ‘ngélé ipe ki’ bi unda le Nyambe a ga héya mam ma nyeñg, mam Nyambe a bi hek, kayéle mam ma nyeñg bé mon ma yégle.” (Lôk Héber 12:26, 27) Maselna ni nyiñgha ba mpôdôl i Hagai 2:7, nyiñgha u nsôk unu u yé tjiba i bôt bobasôna ba ntjél neebe le Yéhôva a kôli énél, kiki Faraô a boñ.

19. Kii i ga piñgla bé, lelaa di nyi hala?

¹⁹ Kii i ga nyiñgha bé, tole i ga tjiba bé? Paul a nke ni bisu kal le: “Kiki di nlama kôhna Ane i i nla bé nyeñg, wee di kenek ni bisu i neebe konangoo i mbuma ñañ, ni njel konangoo ini nyen di nla gwélél Nyambe nson mpubhaga u u nlémél nye, di konok Nyambe woñi, di tinak nye lipém likeñi.” (Lôk Héber 12:28) Ñ, i ngéda nyiñgha nkeñi u nsôk unu w’a tagbe, ndik Ane i Djob yotama yon i ga yégle i téé. I ga piñgla bé kekikel!​—Tjémbi 110:5, 6; Daniel 2:44.

20. Mambe makidik bôt ba nlama yoñ, lelaa di nla hôla bo?

²⁰ Di nlama bé nimis ngéda! Bôt ba nlama pohol: Baa b’a ke ni bisu i nit mahoñol ma nkoñ ’isi unu, ma ma nkena i tjiba, tole b’a niñ inoñnaga ni sômbôl i Djob, i i nkena i niñ boga? (Lôk Héber 12:25) Nson wés likalô u nla hôla bo i yoñ makidik malam. Di boñ biliya i hôla ngandak bôt i nit Ane i Djob. Ñ, di hôya bañ bini bibuk bi Yésu le: “Unu ñañ nlam u Ane w’a añlana ni nkoñ ’isi wonsôna, i ba biloñ gwobisôna mbôgi, ndi tole lisuk li nlo.”​—Matéô 24:14.