1. Kii mbañ i Yésaya i bé kal inyu Yésu, inyuki hala a ntina makénd?

NI NJEL mbañ a bi ti inyu Nwet wés Yésu Kristô, Yésaya a nti bés makénd ni botñem. Yésaya a bi bôk legel le Yésu a bé lama bé ‘kéés bôt kingéda binunul bi mis, to pémés mbagi kingéda binôgôl bi maôô.” Ndi le a bé lama “kéés diyeyeba ndôñ i téé sép.” (Yésaya 11:3, 4) Inyuki hala a ntina makénd? Inyule di niñ i nkoñ isi, i het bôt ba meya ba mpôôs bape mahoñol mabe. Bés bobasôna di nyamnda ni ngôñ i bana Nkéés nu peles, nu a ga kéés bé bés kingéda bitéé bi mis!

2. Imbe oda Yésu a bi ti bés, kii di ga tehe munu yigil ini?

² Hiki kel di nhoñol tole di mpot mam ma mbéñge biniñ bi bôt. Ndi, bés ba di yé bikwéha bi bôt, di nla bé kéés bôt i nya i yé peles kiki Yésu. Di mbéna ti mbagi inoñnaga ni i yom di ntehe. Ndi to hala, ngéda Yésu a bé hana isi, a bi ti oda le: “Ni baglene bañ kingéda bitéé bi mis, ndi baglana mbagi i téé sép.” (Yôhanes 7:24) I yé ntiik le, Yésu a ngwés le di ba kiki nye, ni le di bana bañ lem i pémhene bôt mbagi kingéda bitéé bi mis. Munu yigil ini, di ga tehe manjel maa bôt ba mbéna gwélél inyu pémhene bape mbagi inoñnaga ni kii i nene mis:  kôgôô i nyuu tole litén, lingwañ tole nwii. Hiki njel di ga wan, i ga unda bés kii di nlama boñ inyu noñ oda Yésu a bi ti bés.

3, 4. (a) Mambe mam ma bi tinde ñôma Pétrô i tiimba wan litehge jé li mam inyu bôt ba biloñ bipe? (Béñge titii i bibôdle.) (b) Imbe nokna i mondo Yéhôva a bi hôla Pétrô i bana?

³ Hégda mam momasôna ma bi tagbe ñôma Pétrô i mahoñol ngéda a bi kôhna nwin i ke i Kaisaréa i ndap i Kornéliô, nu a bé mut loñ ipe. (Minson mi baôma 10:17-29) Kiki ini Lôk Yuda ipe i ngéda yé, Pétrô a bi nañ ni mahoñol le bôt ba biloñ bipe ba bé nyega. Ndi, mam ma bi pémél Pétrô ma bi tinde nye i tiimba wan litehge jé li mam. Kiki hihéga, Pétrô a bi bana hélha yiinda. (Minson mi baôma 10:9-16) Kii Pétrô a bi tehe? A bi tehe yom bisu gwé, i bé pôôna mboñ u u bé nyonok ni binuga bi nyega, ni kiñ i lôl ngii, i kal nye le: “Telep, a Pétrô, nol, jek!” Pétrô a bi tjél letee ni ngélé aa. Hiki ngéda a bé tjél, kiñ i, i bé kal nye le: “Yom Nyambe a mpubus u ha bañ yo kila.” Ngéda a bi tôde, Pétrô a bé nhelek inyu jam kiñ i bé noode kal nye. Ha ngéda i, bakenwin Kornéliô a bi om ba bi lo. Mbus a kôs oda ni mbuu mpubi, Pétrô a boñ biliya i ke lôñni bakenwin ba Kornéliô i nyeni.

⁴ Ibale Pétrô a pémés mbagi kingéda bitéé bi mis, ki a bé bé le a neebe i jôp i ndap Kornéliô. Lôk Yuda i bé jôp bé i mandap ma bôt ba biloñ bipe. Inyuki Pétrô a bi ke, tolakii ba bé pôôs i bôt ba, mahoñol mabe? Yiinda Pétrô a tehe, ni mahôla a kôs ni mbuu mpubi, bi bi tihba nye ngandak. Mbus a emble ñañ u Kornéliô, Pétrô a kal bini bibuk ni ngui i mbuu mpubi le: “Ni maliga, me ntehe le Nyambe a ta bé ntodol bôt, ndi ikété hi loñ, nu a nkon nye woñi, a boñok ki mam ma téé sép, nyen a nlémél nye.” (Minson mi baôma 10:34, 35) Kinje nokna i mondo ni ilam inyu Pétrô! Lelaa maliga mana le di ba bañ bôt ba ntodol bape ma ntihba bikristen gwobisôna?

5. (a) Kii Yéhôva a gwé ngôñ le bikristen gwobisôna bi nok? (b) Tolakii di nyi maliga mu jam li, kii i nla ke ni bisu i tééñga bés?

⁵ Yéhôva a bé hôla bikristen gwobisôna ni njel Pétrô, le A ta bé Djob li ntodol bôt. Inyu Yéhôva, kôgôô yés nyuu, litén jés, loñ yés, tole hilémb hiés, gwo bé gwon bi yé nseñ. Hiki mut a nkon Djob woñi, a boñok kii i yé loñge, a nlémél nye. (Galatia 3:26-28; Masoola 7:9, 10) Ibabé pééna, maliga ma. Ndi i yé le i ba lelaa ibale u néñél i ngim loñ, tole i ngim ndap i het bôt ba gwé lem i pôôs bôt bape mahoñol mabe? I nla ba le u nhoñol le u ntodol ha bé bôt, ndi ki le, u ngi gwé mahoñol ikété kété, ma ma ñunda le u ngi kenek ni bisu i todol bôt. Yak Pétrô nu a bi bana nsima i yelel le Yéhôva a ntodol bé bôt, a bi témb a kwo mu hiandi hi mbus ngéda. (Galatia 2:11-14) Lelaa di nla nôgôl Yésu, kayéle di waa pémhene bôt mbagi kingéda bitéé bi mis?

6. (a) Kii i ga hôla bés i waa pôôs bôt mahoñol mabe? (b) Kii kaat mankéé wada a tilna ntôñ inyu babiina, i bé yelel?

⁶ Di nlama tibil wanba ni njel Bañga i Djob i tehe too di ngi pôôhak bôt mahoñol mabe. (Tjémbi 119:105) Di nla ki kôs mahôla ma bôt bape ba ba ntehe le di ngi gwé lem i, to ibale bésbomede di nyi bé. (Galatia 2:11, 14) I nla pam le lem i, i nlôôha ba siñ ikété  yés kayéle, di nôgda bé to hala. Di yoñ hihéga: Mañ wada u bi tilna ntôñ mam inyu babiina ba ba bé basañal ba ngéda yosôna. Nlôm a bé lôl i man litén nu bôt bape ba bééna lem i yan. Bebek le, mankéé a bé tila a bé yi bé le nyemede a bééna ngim matehge ma téé bé inyu man litén nu. Jon mu kaat yé, a bi tila mam malam ngandak inyu munlôm nu; ndi, a mélés yo ni bini bibuk le: “Tolakii a yé man [loñ tel], maboñok ni liniñik jé bi nhôla bôt i yi le, ibale di nlôl [litén li], hala a nsômbôl ndik bé kal le yak bés di yé mahindi, ni le di gwé bilem bi binuga, kiki lem i ngandak bôt i nlôl nyoo.” Bimbe biniigana di nla ôt mu? To di gwé umbe nson ikété likoda, di nlama tibil wanba, di bak ki bebee i neebe mahôla inyu yimbe liton li mbagla i miñem nwés. Kii ipe di nla boñ?

7. Lelaa di nla unda le di nhandal miñem nwés?

⁷ Ibale di gwé lem i handal miñem, di ga pam i gwés toi bôt, iloole di bana lem i pôôs bo mahoñol mabe. (2 Korintô 6:11-13) Baa u gwé lem i yéñ mawanda ni bôt ba ba gwé kôgôô nyuu yada ni we, ba ba yé litén jada ni we, ba ba yé loñ yada tole hilémb hiada ni we? Ibale ñ, handal ñem woñ. Inyuki u nla bé naña bôt ba ba gwé bé binéñél gwada ni we i éga we i nson u ñañ lam, tole i naña bo i je ni we i mbai yoñ, tole i tégbaha loñge ngéda ni we? (Minson mi baôma 16:14, 15) Ibale u mboñ hala, ñem woñ u ga yon ni ngandak gwéha, kayéle pôla y’a ba ha bé inyu boñ le mbagla i o ñem woñ. Ndi lem i pôôs bôt mahoñol mabe kingéda bitéé bi mis, i nene ki ikété makas ma niñ mape. Nano, di wan lelaa hala a nene inyu lingwañ.

8. Inoñnaga ni kaat Lôk Lévi 19:15, lelaa lingwañ tole liyep li mut li nla héñha litehge jés li mam inyu yé?

⁸ Lingwañ li yé jam lipe li li nla boñ le litehge jés li bôt bape li héñha. Kaat i Lôk Lévi 19:15 i nkal le: “U bañlak bañ mut lakii a yé hiyeyeba, to todol mut lakii a mpémbép. Ndi w’a pémhene mut woñ libôk mbagi i téé sép.” Lelaa lingwañ tole liyep li mut, li nla héñha litehge di gwé inyu yé?

9. Imbe béba jam Salômô a bi sôk léba, kii hala a niiga bés?

⁹ Mbuu mpubi u bi tinde Salômô i tila jam lini li yé maliga inyu bikwéha bi bôt. A kal i kaat Bingéngén 14:20 le: “To mut libôk nu hiyeyeba a ñoo hio, ndi ngwañ mut u gwé ngandak mawanda.” Kii ngén ini i niiga bés? I niiga bés le ibale di nyoñ bé matat, di yé le di bôdôl yéñ liwanda ni lôk kéé i i yé ngwañ, ndi di kenek i i yé liyep ngwéé. Inyuki i yé béba i ti bôt bape lipém inyule ba yé ngwañ?

10. Yakôbô a bi béhe bikristen inyu limbe jam libe?

¹⁰ Ibale di nti bôt bape lipém inyule ba yé ngwañ, di nla lona mbagla ikété likoda. Nnigil Yakôbô a béhe bés le jam li, li bé bagal makoda mahogi i hiai bisu. (Añ Yakôbô 2:1-4.) Jon, di nlama yoñ yihe le i nya mahoñol i, i jôp bañ makoda més ma len. Lelaa di nla keñgle lem i pémhene bôt mbagi kingéda lingwañ jap?

11. Baa bigwel moo bi mut bi nla héñha maada mé ni Yéhôva? Toñol.

¹¹ Di nlama tehe bilôk bikéé gwés kiki Yéhôva a ntehe bo. Mut a ta bé mahee i mis ma Yéhôva inyule a yé ngwañ tole a nyep. Liwanda jés ni Yéhôva l’a bana bé  maada kekikel ni lingwañ jés, to ni liyep jés. Tolakii Yésu a kal le “i yé nledek [inyu] ngwañ mut i jôp Ane ngii,” a kal bé le hala a nla bé bôña. (Matéô 19:23) Yésu a kal ki le: “Bé diyeyeba ni yé nsaibak, inyule Ane Nyambe i yé nan.” (Lukas 6:20) Ndi hala a nsômbôl bé kal le, diyeyeba di bôt tjodisôna tjon di bé nsaibak téntén ha ngéda i, inyule tjodisôna bé tjon di bé emble biniigana bi Yésu. Ngandak yap i bi tjél noñ nye. Maliga ma yé le, di nla bé hégda ndip i maada ma mut ni Yéhôva inoñnaga ni bigwel moo a gwé.

12. Bimbe biniigana Bibel i nti mingwañ ni diyeyeba di bôt?

¹² Kinje bisai di gwé i bana ngandak lôk kéé i bôlôm ni bôda, i i yé ngwañ ni liyep, i ban-ga gwéha inyu Yéhôva, i gwéélak ki nye ni ñem wap wonsôna. Bitilna bi niiga i bet ba yé ngwañ le ba “yadap bañ, to téñ miñem ni tooha lingwañ, ndi ba téñ ndigi miñem ni Nyambe.” (Añ 1 Timôtéô 6:17-19.) Nlélém ngéda, Bañga i Djob i mbéhe bagwélél ba Djob bobasôna, hala wee ba ba yé ngwañ ni ba ba nyep, le ba yoñ yihe ni gwéha moni. (1 Timôtéô 6:9, 10) Ngéda di mbéñge bilôk bikéé gwés kiki Yéhôva a ntehe bo, di ga pémés bé mbagi inyu yap kingéda nkus wap, tole kingéda liyep jap i pes minsôn. Ndi mam ma yé lelaa inyu nwii nwap? Baa nwii mi nlama ba hikuu hi mbagi di mpémhene bôt bape? Di wan le jam li.

13. Kii Bitilna bi niiga bés inyu lipém di nlama ti mimañ mi bôt?

¹³ Bitilna bi mbéna niiga bés le, di ti mimañ mi bôt lipém li li kôli. Kaat Lôk Lévi 19:32 i nkal le: “U nyodak ’isi, i telep bisu bi mut mbu ño, ndi u tinak mañ mut womede lipém, u konok ki Nyambe woñ woñi.” Yak kaat Bingéngén 16:31 i nkal le: “Ño mbu u yé ntut lipém won u nlébna mu njel telepsép.” Mbus Paul a béhe Timôtéô le a kônd bañ mañ mut, ndi a tehe nye kiki isañ. (1 Timôtéô. 5:1, 2) Tolakii Timôtéô a bééna kunde i ngii mimañ mi bilôk bikéé mi, a bé lama bana ñem ngôô ipañ yap ni ti bo lipém.

14. Imbe ngéda i nla ba loñge i ti mut a nloo bés nwii maéba, tole i kodol nye?

¹⁴ Ipam limbe likala di nlama nôgôl litiñ li? Kiki hihéga, baa di nlama kon woñi i hôla mañ mut u u nkôôba boñ béba, tole ibale u nit jam Yéhôva a ngwés bé? Yéhôva a mpémhene bé mut mbagi kingéda bitéé bi mis, a ga nwéhél bé mut a nkôôba boñ béba, ndik inyule a yé ñunuk. Yimbe lini litiñ li mpémél i kaat Yésaya 65:20: “Mboñbéba nu bimañ bi mbôgôl nwii yada a’ ba ntiihege.” Nlélém litiñ li nlébna i yiinda i Ezékiel. (Ezékiel 9:5-7) Ñ, makidik més ma hiki ngéda ma nlama ba le di ti ndugi Nlôlômbi lipém, hala wee Yéhôva Djob. (Daniel 7:9, 10, 13, 14) Ibale di mboñ hala, di ga kon bé woñi i kodol mut a gwé ngôñ ni maéba, to a gwé nwii nwañen.​—Galatia 6:1.

15. Bimbe biniigana di ñôt mu ndémbél i ñôma Paul, inyu jam li ti boñge ba wanda lipém?

¹⁵ Ndi, di ga boñ lelaa ibale lôk kéé i yé boñge ba wanda? Lelaa di ntehe bo? Ñôma Paul a tilna Timôtéô, nu a bé mañge wanda le: “To lakii u yé mañge wanda, mut a yan bañ we, ndi u bak ndigi ndémbél inyu bahémle ikété bipôdôl, ni ikété bihiumul, yak ni ikété gwéha, ni hémle, ni hôtnyuu.” (1 Timôtéô 4:12) Ngéda Paul a bé tila bibuk bini, Timôtéô a bé a ma tip bana 30 ma nwii. Ndi Paul a bé a ma bééga nye minson minkeñi. U héya njom bisu i bi tinde Paul i tila, di ñôt biniigana  bipe mu. Di nlama bé yan boñge ba wanda inyu nwii nwap. I yé bés loñge i bigda le, ngéda Nwet wés Yésu Kristô a bé yônôs nson wé hana isi, a bé a ma tip bana 30 ma nwii.

16, 17. (a) Lelaa mimañ mi nla yi too mankéé a nyônôs bilem bi mbéda inyu yila nhôla nson tole mañ likoda? (b) Lelaa litehge jés li mam, tole litehge li litén jés li nla kolba li Bitilna?

¹⁶ I nla ba le di nlôl i ngim litén i het bôt ba gwé lem i yan bon bôlôm. Hala a nla boñ le mimañ mi kon woñi i wan too lôk kéé i i yé boñge ba wanda, i nyônôs matode ma mbéda inyu yila bahôla nson tole mimañ. Mimañ nwominsôna mi nlama bigda le, Bitilna bi nti bé ngim nwii mut a nlama bana inyu ba nhôla nson tole mañ likoda. (1 Timôtéô 3:1-10, 12, 13; Titô 1:5-9) Ibale i mpam le mañ wada u ntéé ngim nwii ndik inyule hala nyen bôt ba litén jé ba nhoñol, a ta bé boñ mam kingéda Bitilna. Di nlama bé béñge ngap i boñge ba wanda inoñnaga ni litehge jés li mam, to ni bilem bi mbok yés, ndi inoñnaga ni Bañga i Djob.​—2 Timôtéô 3:16, 17.

¹⁷ Ibale mimañ mi noñ bé matiñ ma Bibel inyu téé mimañ ni bahôla nson, mi nla nol makénd ma boñge ba wanda inyu hol. Kiki hihéga, i ngim loñ, nhôla nson wada a bé gwel minson mi tôbôtôbô. Tolakii mimañ mi likoda jé mi bé tehe le a nyônôs bilem bi mbéda i nya i kôli inyu ba mañ, ba bi la bé téé nye mañ. Ndék mimañ i bé nit le, a nene mañge ngandak inyu ba mañ. Kinje ngoo le, mankéé nu a bi yila bé mañ ndik inyule a bé nene mañge. Tolakii di nyoñ ndigi hihéga hiada, manwin ma nlôl bés ni nkoñ isi wonsôna ma ñunda le ngandak lôk kéé i gwé nlélém litehge. Kinje jam li ñunda nseñ i bôdôl Bitilna ñem, iloole di nwas le bilem bi mbok yés, tole litehge jés li mam gwon bi éga bés! Hala a yé mpom njel di nla gwélél inyu nôgôl Yésu, ni i tjél lem i pémhene bôt mbagi kingéda bitéé bi mis.

18, 19. Kii i ga hôla bés i tehe bôt bape kiki Yéhôva a ntehe bo?

¹⁸ Tolakii di yé bikwéha bi bôt, di nla nigil i tehe bôt bape kiki Yéhôva a ntehe bo, hala wee ngi ndodla yo ki yo. (Minson mi baôma 10:34, 35) Ndi hala a mbat le di ke ni bisu i boñ biliya, ni le di bigda yom Bañga i Djob i niiga. Ngéda di mbii mabéhna mana i bisélél, di ga ke ni bisu i nôgôl ini oda i Yésu le, di waa pémhene bôt mbagi kingéda bitéé bi mis.​—Yôhanes 7:24.

¹⁹ Ndék ngéda wee Kiñe Yésu Kristô a nlo i kéés bôt ba binam bobasôna. A’ pémhene bé bo mbagi kingéda bitéé bi mis tole inoñnaga ni i yom a’ nok, ndi ni mbagi sép. (Yésaya 11:3, 4) Kinje hélha ngéda di mbem i tehe!