1, 2. (a) Limbe jam Yésu a bi bat ngéda a bi sôk soohe ni baôma bé bobasôna? (b)  Inyuki Yésu a bé tôñ ngandak inyu adna i baôma bé?

NGÉDA a bé tégbaha Bilôp bi nsôk ni baôma bé, Yésu a bé tôñ ngandak inyu adna yap. Ngéda a bé soohe ni bo, a bi kal bo le a gwé ngôñ le ba ba jam jada. (Añ Yôhanes 17:20, 21.) Adna yap i bé lama bok mbôgi keñi, inyu unda le Yéhôva a bi om toi Yésu hana isi i boñ sômbôl yé. Gwéha i bé lama ba yimbne i bañga banigil ba Yésu, yon i bé lama tinde bo i adna.​—Yôhanes 13:34, 35.

² Yésu a bi yigye adna inyule a bi yimbe le baôma ba bééna bé adna to manôgla ipôla yap, kiki i bi bôña ngéda a sôk jéla ni bo. Kiki hala a bé béna pémél bo, baôma ba bé pééna ikété yap i yi ‘njee a nloo bana bape.’ (Lukas 22:24-27; Markô 9:33, 34) Lisañ lipe, Yakôbô bo Yôhanes ba bi bat Yésu le a ti bo bitel bikeñi i Ane yé.​—Markô 10:35-40.

3. Mambe mam ma bi lona mbagla ipôla banigil ba Kristô, mambe mambadga di ga wan?

³ Jam li bitel jotama ndik bé jon li bé le li lona mbagla ipôla  banigil ba Kristô. Ôa ni lem i pôôs bôt mahoñol mabe bi bé bagal bôt ngandak mu loñ. Banigil ba Yésu ba bé lama yémbél mahoñol ma. Munu yigil ini, di ga wan mambadga mana: Kii Yésu a bi boñ bisu bi mahoñol mabe bôt ba bééna inyu yé? Lelaa a bi niiga banigil bé i tôñ wada ni nuu ibabé ndodla? Lelaa ki biniigana gwé bi nhôla bés i tééda adna yés?

4. Ti dihéga di ñunda mahoñol mabe bôt ba bééna inyu Yésu.

⁴ Bôt ba bi pôôs yak Yésu nyemede mahoñol mabe. Ngéda Filipô a bi kal Natanael le a nléba Mésia, Natanael a timbhe nye le: “Baa loñge jam i yé le i lôl Nasarét?” (Yôhanes 1:46) I nene le Natanael a bé yi mbañ i Mika 5:2, ni le a bé tehe Nasarét kiki man tison ngandak inyu boñ le Mésia a pémél nyoo. Nlélém ni bon ba Yudéa ba ba bééna bitel bikeñi, ba bé oo Yésu inyule a bé man Galiléa. (Yôhanes 7:52) Ngandak bon ba Yudéa i bé tehe litén li Galiléa kiki gwañga bi bôt. Lôk Yuda ipe i bé sol Yésu, ba séblak nye le man Samaria. (Yôhanes 8:48) Bôt ba Samaria ba bé litén lipe, ba ban-ga ki yap base. Bon ba Yudéa ni ba Galiléa ba bé lôôha bé ti bon ba Samaria lipém, ba bé keñgle bo.​—Yohanes 4:9.

5. Mambe mahoñol mabe bôt ba bééna inyu banigil ba Yésu?

⁵ Baéga base ba Lôk Yuda ba bé ti bé banigil ba Yésu lipém to ndék. I mis ma Farisai, yak bo ba bé mu nsoñgi u ‘mintiihege mi bôt.’ (Yôhanes 7:47-49) Ntiik, ba bé tehe ba bobasôna ba bé bé suklu i baéga base i Lôk Yuda tole ba ba bé noñ bé bilem gwap kiki bijôñ ni ditégéé di bôt. (Minson mi baôma 4:13) Ôa Yésu ni banigil bé ba bi boma i bé lôl ni ngôk bôt ba bééna inyu base yap, inyu bitel, ni inyu litén jap. Inyu ba jam jada, ba bé lama héñha mahoñol ba bééna mu mam ma.

6. Ti dihéga di ñunda le mahoñol di gwééne bôt ma nla tinde bés i oo bo.

⁶ I len ini, nkoñ isi u u nkéña bés u yé nyonok ni lem i hoñlene bape béba. I nla pam le bôt ba tehe bés ntén, tole bés bon di nla bana litehge libe inyu bape. Sita yada i i yé nsañal i Ôstrélia i nkal le: “Me bé oo bakana ngandak. Iloole ôa yem i mal, i bé bet ndigi bet ni bet, ngéda me bé hoñol kiki bakana ba bé tét bôt ba bisu ba bi at i nkoñ wés, ni i bet ba yii mu len. Mam ma bi kônde ôbi inyule bahogi ikété yap ba bi kép me mbai.” Mankéé nu munlôm wada nu a niñ i loñ Kanada, nu di mbôk sima, a bééna mahoñol mabe inyu bapot hop Ngisi, a nkal le: “Me bé hoñol le bés ba di mpot Pulasi di nloo bape, jon me bé oo bapot Ngisi.”

7. Kii Yésu a boñ inyu yémbél lem i pôôs bôt mahoñol mabe?

⁷ I nya mahoñol i ntôl len, i nla ba mbelek miñem nwés sum sum, kayéle i ba bés nledek jam i héñha, kiki i ba dilo di Yésu. Kii Yésu a boñ inyu yémbél mo? Pog, a bi tjél kôna lem i pôôs bape mahoñol mabe, a tjél ki todol bôt. A bi tééne mingwañ mi bôt likalô ni diyeyeba, Farisai ni bôt ba Samaria, bakottas ni baboñbéba. Iba, ni njel biniigana gwé ni ndémbél yé, Yésu a unda banigil bé le ba bé lama yémbél lem i ôm bôt nsohi ngi njom, tole i ba ndéñ ndéñ ni bôt bape.

8. Limbe litiñ li mahee li nyigye le bikristen bi nlama tééda adna yap? Toñol.

⁸ Yésu a niiga banigil bé litiñ li bisu, li li nyigye adna yés. A kal le: “Bé  bobasôna ni yé lisañ li bôt.” (Añ Matéô 23:8, 9.) I yé ntiik le, kiki bés bobasôna di yé bon ba Adam, di nla kal le di yé “lisañ li bôt.” (Minson mi baôma 17:26) Iloo ki hala, Yésu a toñle banigil bé le, ba bé lôk kéé i bôda ni i bôlôm inyule ba bi neebe Yéhôva kiki Isañ wap Nungingii. (Matéô 12:50) U héya hala, ba bi yila lihaa likeñi i pes mbuu, li gwéha ni hémle bi ñat. Inyu hala nyen, baôma ba bi sébél bikristen bipe le ‘a lôktata’ ikété bikaat ba bi tilna bo.​—Rôma 1:13; 1 Pétrô 2:17; 1 Yôhanes 3:13. *

9, 10. (a) Inyuki Lôk Yuda i bé kôli bé ngôgôp inyu litén jap? (b) Lelaa Yésu a bi niiga bés i yémbél mbagla matén? (Béñge titii i bibôdle.)

⁹ Mbus a bi tibil toñol le di nlama tehe bape kiki lôk kéé i bôlôm ni i bôda, Yésu a yigye le di nlama bana suhulnyu. (Añ Matéô 23:11, 12.) Kiki di ntehe, ngôk ipôla baôma i bi lona mbagla. I hoñol le litén jés li nloo mape i nla lona mindañ. Baa Lôk Yuda i bé kôli ngôgôp inyule i bé lôl i ndaye Abraham? Ngandak bon i Lôk Yuda i bééna mahoñol ma. Ndi Yôhanes Nsôble a kal bo le: “Nyambe a nla pémhene Abraham bon munu ngok ini.”​—Lukas 3:8.

¹⁰ Yésu a bi unda le ngôk u nlôôha inyu litén jés tole kôgôô nyuu yés, u ta bé nlam. A bi toñol jam li ngéda nyimbén wada a bat nye le: “Njee a yé mut wem libôk?” Yésu a timbhe nye ni hihéga hi loñge mut Samaria, nu a bi yoñ ndun ni mut wada a bé ke liké ​—hala wee man Lôk Yuda​—nu mintonba mi bi bép. Bôt ba Lôk Yuda ba bé tagbe bañ ha, ba sembba nye, ndi mut Samaria nye a kônôô nye ngoo. Mamélél ma ñañ wé, Yésu a kal nyimbén nu le, a kôna mut Samaria nu. (Lukas 10:25-37) Ni ñañ u, Yésu a bi éba le mut Samaria a bé le a niiga bon ba Lôk Yuda kii i yé bañga gwéha inyu mut wap libôk.

11. (a) Inyuki banigil ba Kristô ba nlama bé todol bakén? (b) Lelaa Yésu a bi hôla bo i nok jam li?

¹¹ Inyu yônôs nson ba bi ti bo, banigil ba Yésu ba bé lama yémbél ngôk ni lem i hoñlene bôt bipék bibe. Ilole a mbet ngii, Yésu a bi ti bo ndak le b’a ba ‘mbôgi yé i Yérusalem, ni Yudéa yosôna ni Samaria, letee ni masuk ma ’isi.’ (Minson mi baôma 1:8) Yésu a bi bôk a kôôba bo i yônôs nson nkeñi u, mu kii a bi hôla bo i tehe bilem bilam bi bakén ba bôt. A bi bégés ñane mbôgôl sônda inyu hémle yé ikeñi. (Matéô 8:5-10) I tison yé ligwéé le Nasarét, Yésu a bi añle bôt lelaa Yéhôva a bi lôl bakén ba bôt mahôla, kiki bo yik muda i Sarépta, ni Naaman mut Siria nu a bé kon lô. (Lukas 4:25-27) Yésu a bi tééne ndik bé muda Samaria likalô, ndi a bi tégbaha dilo diba nyoo tison Samaria yada, inyule bôt bé ba bé diihe biniigana gwé.​—Yôhanes 4:21-24, 40.

12, 13. (a) Baôma ba bi nôgda lelaa ngéda Yésu a bé kwel ni muda Samaria? (Béñge titii i bibôdle.) (b) Kii i ñunda le Yakôbô bo Yôhanes ba bi tibil bé nok yom Yésu a bé niiga bo?

¹² Ndi hala a bé bé ntombok jam inyu baôma i nwas lem i nun bôt ni mis mabe. Ba bé yak nheleg i tehe Yésu a nkwel ni muda Samaria. (Yôhanes 4:9, 27) Baéga base ba Lôk Yuda ba bé pot bé i mbamba ni muda, bôô ni ngélé yañen ni muda Samaria, nu hiki mut a  bé yi bilem bibe. Baôma ba bi noode nyégsa Yésu i loo je. Ndi ndimbhe yé i bé unda le a bé sum sum ikété likalô, kayéle a bi hôya njal. Ñ, i añle bôt ñañ nlam​—to ibale a bé muda Samaria​—i bé sômbôl Isañ, ni le hala a bé nye kiki bijek.​—Yôhanes 4:31-34.

¹³ Yakôbô ni Yôhanes ba bi tibil bé nok biniigana bi. Ngéda ba bé liké ni Yésu, banigil ba bi yéñ homa linañle i ngim mbai Samaria ngéda u u bi kép. Bon ba Samaria ba bi tjél leege bo, jon Yakôbô bo Yôhanes ba bat ni hiun le, hié hi sôs inyu ligis mbai i. Ndi Yésu a bi kônd bo. (Lukas 9:51-56) Ni nla badba le, ibale ngim libôga i Galiléa yon i tjél leege bo hala, ki banigil ba bi bana nya mahoñol i. I nene le mahoñol ba bééna mbus ño mon ma bi tôdôl ôa yap. Bebek le ñôma Yôhanes a bé le a wo nyuu ngéda ba bi leege nye loñge nyoo i Samaria mu kii a ba nyoo i hônd likalô lisañ lipe.​—Minson mi baôma 8:14, 25.

14. Lelaa ba bi sugus ndañ u u bé lôl mahéñha ma dilémb?

¹⁴ Ndék ngéda mbus Pentékôt 33 N.Y., mbagla matén i bi lona ndañ ikété likoda. Ngéda ba bé ti biyik bi bôda bijek, ba bé hôya biyik bi bôda bi bi bé pot hop Grikia. (Minson mi baôma 6:1) Ndutu i bé lama lôl mahoñol le ngim hilémb hi nlel hipe. Baôma ba bi pala kodol mam ngéda ba bi téé bôt basaambok inyu kap bijek. Minhôôlak mi bôt mi nwominsôna ba bi pohol, mi bééna môl ma Grikia. Hala a bé lama ba loñge jam inyu biyik bi bôda bi bi kôs ngitelepsép.

15. Lelaa Pétrô a bi nigil i tjél lem i todol bôt? (Béñge titii i bibôdle.)

¹⁵ I nwii 36 N.Y., nson u yilha bôt banigil u bi tjama ni nkoñ isi wonsôna. Ñôma Pétrô a bééna lem i tégbaha ngéda ni Lôk Yuda yotama. Ndi ngéda Djob a bi yis bikristen le ba bé lama ha bé todol bôt, Pétrô a bi tééne Kornéliô nu a bé sônda Rôma, likalô. (Añ Minson mi baôma 10:28, 34, 35.) Mbus ha, Pétrô a bi nok maséé i jéla ni lôk kéé i matén mape. Ndék nwii mbus, Pétrô a bi tjél ki jéla ni bikristen bi bi bé bé Lôk Yuda i tison Antiôkia. (Galatia 2:11-14) Inyu hala nyen Paul a bi ti nye mabéhna ma kôli, ma a bi neebe ki. Ngéda Pétrô a tilna bikristen bi Lôk Yuda ni bi matén mape i Asia Ntitigi kaat yé bisu, a bi pôdôl inyu likoda li bilôk bikéé li nkoñ isi wonsôna.​—1 Pétrô 1:1; 2:17.

16. Kii i bé yimbne i bikristen bi hiai bisu?

¹⁶ I yé ntiik le ndémbél i Yésu i bi lama niiga baôma i gwés “bôt bobasôna.” (Yôhanes 12:32; 1 Timôtéô 4:10) Tolakii hala a bi lama yoñ bo ngéda, ba bi sôk héñha litehge jap li mam. Bikristen bi hiai bisu bi bé yiba kiki bôt ba ngwéhna bo ni bo. Ntila nu hiai hi yônôs iba le Tertulien a kal le: “Ba bé gwés wada ni nuu . . . Hiki wada wap a bé yak bebee i wo inyu lôkisañ.” Ñ, ngéda ba bi eñgep “mut yondo,” bikristen bi hiai bisu bi bi bôdôl tehe bôt bôbasôna kiki Djob a ntehe bo.​—Kôlôsé 3:10, 11.

17. Lelaa di nla nup ôa tole mbagla miñem nwés? Ti dihéga.

¹⁷ I len ini, yak bés di gwé ngôñ i nup mahoñol ma ôa ni ma mbagla miñem nwés. Sita yada i loñ Pulasi i ntoñol sañ a njo inyu héñha libak li: “Yéhôva a bi niiga me kii i yé gwéha, kii likap li nkobla, kii i gwés mintén mi bôt nwominsôna i nkobla. Me ngi boñok biliya i yémbél mahoñol ma mbagla, ndi hala a ta bé jam li ntomb. Inyu hala nyen me  nke ni bisu i soohe inyu jam li.” Sita yada i nyoo i loñ Panya, i mboma nlélém jam, a nkal le: “Me mbéna jôs ôa me gwé inyu ngim matén, me yé me yémbél yo ngim mangéda. Ndi me nyi le me nlama ke ni bisu i jôs yo. Me nti Yéhôva mayéga inyu maséé me gwé i ba munu lihaa li li niñ ikété adna.” Hiki wada wés a nlama wanba. Baa me nlama ke ni bisu i jôs mahoñol le me nloo bape, kiki bisita bini gwobiba?

18, 19. (a) Mambe manjom di gwé i ba minyaô ni bôt bobasôna? (b) Lelaa di nla boñ hala?

¹⁸ I yé loñge i bigda le bés bobasôna di bé “bakén” haa ni Djob. (Efésô 2:12) Ndi Yéhôva a ôt bés i nyeni ni “minsiñga mi gwéha.” (Hôséa 11:4; Yôhanes 6:44) Yak Kristô a bi leege bés. Kiki di nla ki kal le, a bi néhne bés likôga inyu jôp lihaa li Djob. (Añ Rôma 15:7.) Ibôdôl nu Yésu a bi leege bés, ni libak jés li kwéha, di nhoñol bañ kekikel le mut numpe a kôli bé ni gwéha yés!

¹⁹ Ibabé pééna, kiki lisuk li hiai ibe hini hi gwé ni moo, mbagla matén, i pôôs mut mahoñol mabe, ni ôa bi ga bet ndigi, bet ni bet. (Galatia 5:19-21; 2 Timôtéô 3:13) Ndi, kiki di yé bagwélél ba Yéhôva, di nlama yéñ pék i nlôl ni Djob, i i nhôñôs adna ni nsañ. (Yakôbô 3:17, 18) Di yé maséé i bot mawanda ni bôt ba ba nlôl biloñ bipe, di neebege bilem bi loñ bi bi yé mahéñha ni gwés, di nla ki nigil dilémb di bôt bape. Ngéda di mboñ hala, nsañ u nkuli ipôla yés kiki lép, yak telepsép kiki minoñgo mi tuye.​—Yésaya 48:17, 18.

20. Kii i yé i bôña ngéda gwéha i mma mahoñol ni miñem nwés?

²⁰ Sita yada i Ôstrélia di mbôk sima i nkal le: “Makôga ma bañga yi ma bi yiblana me.” A bi nôgda le yigil Bibel i bi hôla nye ngandak, a nkal le: “Yigil i, i bi mma mahoñol mem, ni ñem wem. Jon, minkañ mi ôa ni mi mbagla nwominsôna me bééna mi bi pédi.” Mankéé nu munlôm i loñ Kanada a nkal le: “Nano me nyi le, ngi yi yon i mbéna tinde bôt i mbagla matén, ni le bilem bi bôt bi gwé bé maada mo ki mo ni homa wap ligwééne.” Inyu unda le a bi tibil nok jam li, a yé mbiibaga len ni sita i mpot Ngisi! Mahéñha ma, ma ñunda le gwéha Kristô a niiga bés i nla yémbél mahoñol mabe di gwééne bôt, i nyémbél ki mo i len ini. Gwéha i ñat toi bés bas bas.​—Kôlôsé 3:14.