1. Inyuki di nla kal le Satan a yé kiki mut nsômbi?

MUT nsômbi a gwé ndik yom yada a nyéñ, le a gwel nuga tole a nol yo. A nla gwélél hiandi tole kédi nya ndi nya, kiki Bildad nu a bi lo i hôgbaha Hiôb a bi kal. (Hiôb 18:8-10) Lelaa mut nsômbi a yé le a lôbhe nuga le ndi i gwiya? A nigil i yi lelaa nuga i niñ: Lelaa i nhiôm, kii i nlémél yo, ni lelaa a nla puhe yo ndi a gwel yo. Satan a yé kiki i mut nsômbi nu. A nigil i yi lelaa di niñ, lelaa di nhiôm, ni i gwom bi nlémél bés. Ha nyen a mpohol i hiandi a nhémle le, hi nla gwel bés. Ndi Bibel i nkal bés le, to ibale di ngwiya, di nla tohla mu tjandi tjé. I niiga ki bés kii di nla boñ inyu keñgle i tjandi ti.

2. Satan a nlôôha gwélél tjandi diba: Dimbe?

² Tjandi diba Satan a nlôôha gwélél di yé ngôk ni tama. * Hala a yé dikôô di nwii nano le, Satan a ngwélél i bilem bibe bini inyu gwel bôt. A yé kiki nnol dinuni nu a nlôbhe tjo le di gwiya i hiandi, tole nu a ñamb tjo. (Tjémbi 91:3) Ndi di nla keñgle tjandi di Satan. Inyuki? Inyule Yéhôva a nyeelene bés manjel Satan a ngwélél.​—2 Korintô 2:11.

3. Inyuki Yéhôva a bi nwas le ba tila ngim dihéga di bôt ikété Bibel?

³ Njel yada Yéhôva a ngwélél inyu hôla bés i keñgle ngôk ni tama, i yé le a nti bés makénd i ôt biniigana mu yom i bi pémél bôt bape. Mu dihéga di nwan hanano, yimbe le Satan a bi pam i gwel minhôôlak mi bagwélél ba Yéhôva  mu tjandi tjé. Baa hala a nkobla le yak bés d’a gwiya ndik mu? To jam. Yéhôva a bi nwas le dihéga di, di tilba ikété Bibel “inyu béhe bés.” (1 Korintô 10:11) Djob a nyi le di nla ôt biniigana mu dihéga di, kayéle di keñgle tole di tohla mu tjandi di Nsohop.

4. Hee ngôk u yé le u kena bés?

⁴ Satan a ngwés le di ba ngôk. A nyi le ibale di nwas le ngôk u yumus bés, di ga yila kiki nye, di nimis ki niñ i boga. (Bingéngén 16:18) Inyu hala nyen ñôma Paul a bi béhe bés le, mut a nla “ba nyonok ni ngôk, a kwo ki ikété mbagi nôgôs i Nsohop a bi kôhna.” (1 Timôtéô 3:6, 7) Hala a nla pémél tonjee ipôla yés, to di ntip jôp i maliga tole di ngwélél Yéhôva hala a yé ngandak nwii nano.

5. Kiki Ñañal 7:16, 20 i ntoñol, kii i nla unda le mut a yé ngôk?

⁵ Bôt ba ngôk ba ntôñ ndik bomede. Satan a ngwés le di yéñ ndigi yéñe yés, di lôôha ki tôñ bésbomede iloo Yéhôva, téntén i ngéda di mboma mandutu. Kiki hihéga, baa ba ma ôm we nsohi yañga? Tole mut a ma boñ we jam li li téé bé? Satan a’ ba maséé i tehe we u ñunbene Yéhôva tole lôk kéé yoñ. Nsohop a ngwés ki le u hoñol le mpom njel inyu pamba mu jam li, li yé le u boñ mam kiki u ngwés, iloole u noñ maéba Yéhôva a nti mu Bañga yé.​—Añ Ñañal 7:16, 20.

6. Bimbe biniigana di nla ôt mu yom i bi pémél sita yada i loñ Ôland?

⁶ Di wan hihéga hi sita yada i loñ Ôland, nu dihôha di bôt bape di bé lôôha hindha ñem. A bi kal le a nwaa njôô. A nkônde le: “Me bé nôgda binyuu, ndi me bé la bé nwéhél bo. Me kal nlô wem le di kee likoda lipe.” Ndi i mbus ngéda, sita yés i bi béñge JW Nkuu Biliñgeliñge nu sôñ Matumb, nwii 2016 i jw.org. A emble ndék maéba ba bi ti mu inyu nihbe bibomb bi bôt bape.  A ntoñol le: “Me bi tehe le, ni maliga momasôna me nlama béñge dihôha tjem memede ni suhulnyuu, iloole me nyéñ héñha lôk kéé i bôlôm ni i bôda i likoda. I yom me bi emble i bi hôla me i nok le, Yéhôva nyen a gwé kunde i kal bés i yom di nlama boñ.” Kii hala a niiga bés? I ngéda u mboma mandutu, hoñol Yéhôva. Soohe nye le a hôla we i tehe bôt bape kiki nyemede a ntehe bo. Tata woñ nu ngii a ntehe dihôha tjap; ndi to hala, a yé bebee i nwéhél bo. A ngwés le yak we u boñ nlélém.​—1 Yôhanes 4:20.

7. Kii i bi pémél Kiñe Uzia?

⁷ Ngôk u bi tinde Uzia, kiñe i Yuda, i tjél maéba, ni i boñ mam a bééna bé kunde i boñ. Uzia a bi boñ ngandak mam loñge. A bi yémbél gwét ngandak ngélé, a oñ ngandak bitison, a bana ki ngandak nwom. “Bañga Nyambe a boñ le mam ma kee loñge inyu yé.” (2 Miñañ 26:3-7, 10, MN.) Bibel i nkônde le: “Ndi a bana bañ ngui, a ngôgôp letee a tjiba.” Yéhôva a bi ti oda le ndigi biprisi gwon bi gwé kunde i ligis binjinjiñ i témpel. Ndi ni lipamal, Kiñe Uzia a bi jôp i témpel inyu ligis binjinjiñ. Yéhôva a bi unbene nye, a kogse nye, a boñ le a kon lô. Uzia a bi kon lô letee ni nyemb yé.​—2 Miñañ 26:16-21.

8. Inoñnaga ni 1 Korintô 4:6, 7, lelaa di yé le di keñgle ngôk?

⁸ Baa ngôk u nla kwés bés ikété hiandi kiki Uzia? Di béñge hihéga hi Jôsé. A bé bañga mut nyuñga, a bak mañ u likoda ba bé ti lipém. A bé ti minkwel i makoda ma makiiña ni i makoda ma ndôn, yak bagwélél ba makiiña ba badak nye maéba.” A nkal le: “Me bé bôdôl ngap yem ni yi yem ñem. Me bé bôdôl ha bé Yéhôva ñem. Me bé hoñol le me gwééba, jon me bé emble ha bé mabéhna ni maéba ma Yéhôva.” Jôsé a bi kwo i béba ikeñi, ba héya ki nye i likoda. Hala a yé ndék nwii nano le a bi témb i ntôñ. A nkal le: “Yéhôva a bi niiga me le i jam li nlôôha ba nseñ, li ta bé i bana bitel, ndi i boñ i yom a mbat le di boñ.” Di hôiga bañ le to di gwé limbe likeñge, to di ngwel umbe nson ikété likoda, Yéhôva nyen a nti bés i mam ma. (Añ 1 Korintô 4:6, 7.)  Ibale di yé ngôk, Yéhôva a ga gwélél bé bés.

9. Kii tama i bi tinde Satan ni Éva i boñ?

⁹ I ngéda di mpôdôl tama, Satan Nsohop nyen a mpala lo bés mahoñol. I ngéda a bé añgel i Yéhôva, ibabé pééna, a bééna ngandak minson mi tôbôtôbô. Ndi inyu yé, hala a bé kola bé. A bi yéñ kôhna bibégés Yéhôva nyetama a kôli kôhna. Satan a ngwés le di yila kiki nye, jon a nyéñ le di kon bañ maséé ni mam di gwé. Ngélé bisu a bi boñ hala i bé ngéda a bi pôdôs Éva. Ni gwéha yé yosôna, Yéhôva a bi ti Éva bo nlôm ngandak bijek bilam, hala wee “matam ma hi e mu wom,” handugi e yada. (Bibôdle 2:16) Ndi Satan a bi lôk Éva, a tinde nye i hoñol le a nlama je matam ma e ba bi sôñga nye. Éva a bi diihe bé i mam a bééna; a bi yéñ bana iloo ha. Hala a bi boñ le a kwo i béba. Sôk i nsôk, a wo.​—Bibôdle 3:6, 19.

10. Lelaa tama i bi yilna Kiñe David hiandi?

¹⁰ Tama i bi boñ le Kiñe David a hôya i mam momasôna Yéhôva a bi ti nye, yak lingwañ, lipem ni mu kii a bi hôla nye i yémbél baoo bé. David nyemede a bi ti mayéga, a kal le makébla ma Nyambe “ma yé ngandak iloo kiki ma nla éña.” (Tjémbi 40:6) Ndi lisañ jada, David a bi hôya i mam Yéhôva a bi ti nye. A bé kon ha bé maséé ni mo, a yéñ bana iloo ha. To hala kiki David a bééna ngandak baa, a bôdôl bana ngôñ ibe mu ñem wé, a kahal gwés wañan nwaa. Jôl li muda nu li bé le Batséba, a bé nwaa Uria, man Lôk Hét. David a bi yônôs ngôñ yé, a lalna Batséba, a ha nye jém. Ndi a bi telbene bé ha, a ôô jimb le Uria a nôla! (2 Samuel 11:2-15) Baa David a bi kôn njék? Baa a bé hoñol le Yéhôva a ntehe bé nye? To hala kiki David a bi gwélél Yéhôva ntandaa ngéda, a bi nwas le tama i yoña nye, hala a lona ki nye ngandak bikuu. Masoda le i mbus ngéda, a bi neebe hihôha hié, a tam ki béba yé. Kinje maséé a bééna ngéda Yéhôva a bi nwéhél nye!​—2 Samuel 12:7-13.

11. Inoñnaga ni Éfésô 5:3, 4, lelaa di nla jôs tama?

¹¹ Bimbe biniigana di ñôt mu hihéga hi  David? Di nigil le inyu jôs tama (tole hép), di nlama bé waa ti Yéhôva mayéga inyu mam momasôna a nti bés. (Añ Éfésô 5:3, 4.) Di nlama kon maséé ni i mam di gwé. I ngéda di mbôdôl niiga mut Bibel, di nti nye makénd le a hoñol jam lilam jada Yéhôva a mbôñôl nye, a ti ki nye mayéga inyu jam li. Ibale a mboñ hala hiki kel, hala a nkobla le inyu sonde yada, a ga ti Nyambe mayéga inyu mam masaambok. (1 Tésalônika 5:18) Baa hala nyen yak we u mboñ? Ibale u nyoñ ngéda i hoñol mam momasôna Yéhôva a ma bôñôl we, hala a ga tinde we i ti nye mayéga. I ngéda u yé mut a nyi ti mayéga, u nkon maséé ni i mam u gwé. I ngéda u nkon maséé ni i mam u gwé, yak tama i nke we ngwéé.

12. Kii hép nkus i bi tinde Yuda Iskariôt i boñ?

¹² Tama tole hép i nkus i bi tinde Yuda Iskariôt i boñ jam libe kiyaga: A bi liibana Yésu. Ndi hala bé nyen a bé bibôdle. (Lukas 6:13, 16) Yésu a bi pohol nye le a ba ñôma. Ibabé pééna, Yuda a bé gwel nson loñge, a bak mut ba mbôdôl ñem, inyule nyen ba bé ti moni le a tééda. Yésu ni baôma ba bé gwélél i moni mi mu nson wap u likalô. Mi bé kiki makébla di nti i len ini inyu nit nson Ane ni nkoñ ’isi wonsôna. Ndi i mbus ngéda, Yuda a bi bôdôl nip, to hala kiki a bi nok Yésu a mbéhe bôt ngandak ngélé le ba yoñ yihe ni hép. (Markô 7:22, 23; Lukas 11:39; 12:15) Yuda a bi yan mabéhna ma.

13. Imbe ngéda hép i nkus i Yuda i bi nene?

¹³ Imbe ngéda hép i nkus i Yuda i bi nene? Hép i nkus i Yuda i bi nene lisañ jada, ndék ngéda ndigi ilole Yésu a nôla. Simôn, nu a bi kon lô, a bi naña Yésu ni banigil bé, yak Maria bo manyañ le Marta ba bé ha. Kiki ba bé je, Maria a telep, a yoñ labinda nu a bé hee diye ngandak, a kôp nye mu ño Yésu. Yuda ni bana banigil bape ba unup ngandak. Bana banigil bape ba bé tehe le i bé nseñ le i moni mi, mi gwéélana inyu nson wap u likalô. Ndi Yuda nye a bé unup inyu njom ipe, a bé mut wip, a bé yéñ nip i moni mi. I mbus ngéda, hép i nkus i bi tinde Yuda i liibana Yésu. A bat le ba ti nye ndamba moni ba nyoñ i ngéda ba nuñul nkol.​—Yôhanes 12:2-6; Matéô 26:6-16; Lukas 22:3-6.

14. Lelaa i babiina bana ba bi nôgôl i yom kaat Lukas 16:13 i nkal?

¹⁴ Yésu a bi bigdaha banigil bé maliga mana le: “Ni nla bé ba minkol mi Nyambe ni mi Lingwañ.” (Añ Lukas 16:13.) Hala a yé maliga yak i len ini. Di yoñ hihéga hi babiina ba loñ Rômania, ba ba nôgôl bibañga bi Yésu. Ba bi kôhna bôlô inyu ndék ngéda i loñ yada i i yé ngwañ. Ba nkal le: “Di bééna soso pil di bé lama saa i bañk yada. Jon i bibôdle, di bé hoñol le i bôlô i, i bé bisai bi nlôl bés yak Yéhôva. Ndi nkume nyen a bé ha. I bôlô i, i bé lama yoñ ngéda di ngwélél inyu nson u Yéhôva.” Ndi ngéda babiina ba ba bi mal añ Nkum Ntat nu hilo 15 hi sôñ Hikañ i nwii 2008, nu a gwé ño ni hop Pulasi le: “Demeurons fidèles, le coeur unifié,” hala a bi tinde bo i yoñ makidik. Ba nkal le: “Ibale i mbéda le di kee i loñ ipe inyu kôhna ngandak moni, ki maada més ni Yéhôva ma ga ba ha bé jam li bisu i niñ yés. Di bé nkwoog nkaa le hala a ga tééñga bés i pes mbuu.” Inyu hala nyen ba bi tjél i bôlô i. Kii i bi yik tagbe? Nlôm a bi léba bôlô mu loñ yap, i i bé hôla bo i bana gwom bi yé bo nseñ.  Nwaa a nkal le: “Woo u Yéhôva u ta bé kidik.” I babiina bana ba yé maséé le ba bi pohol le Yéhôva nyen a ba Nwet wap, he moni bé.

15. Inyuki di nla ba nkwoog nkaa le di nla tohla mu tjandi di Satan?

¹⁵ Kii di nlama boñ ibale di nôgda le di nkwo i hiandi hi ngôk tole hi tama? Di nla tohla mu! Paul a bi kal le i bôt ‘Nsohop a bi gwel yômi,’ ba nla tohla mu hiandi hié. (2 Timôtéô 2:26) Ngo David a bi emble bikodlene bi Nathan, a tam béba yé, a témb a bana maada malam ni Yéhôva. Di hôiga bañ le Yéhôva a nloo Satan ngui. Jon ibale di neebe mahôla ma Yéhôva, di ga tohla to himbe hiandi tole kédi Nsohop a ñamb i bisu gwés inyu gwel bés.

16. Kii i ga hôla bés i keñgle tjandi di Satan?

¹⁶ I maliga, di yéñ ndik bañ le di tohla mu tjandi di Satan, ndi di nlama keñgle tjo. Di nla ndik boñ hala ni mahôla ma Djob. Ndi di hoñlak bañ le di nla bé kwo munu tjandi dini le ngôk ni tama. Yak bôt ba ba bi gwélél Yéhôva ntandaa ngéda ba bi kwo mu tjandi di. Jon, soohe Yéhôva hiki kel le a hôla we i wanba, inyu yi too i bilem bibe bini bi nkahal o mu ñem woñ, ni ibale bi nene mu maboñok moñ. (Tjémbi 139:23, 24) Kekikel u neebege bañ le u kwo mu tjandi di!

17. Ndék ngéda, kii i ga pémél ñoo wés le Nsohop?

¹⁷ Hala a yé dikôô di nwii nano le Satan a yé kiki mut nsômbi. Ndi ndék ngéda, ba ga kañ nye, ba tjé ki nye. (Masoola 20:1-3, 10) Di nyamnda ni ngôñ i tehe i hilo hi. Ndi inyu nano, yoña yihe ni tjandi di Nsohop. Sala ni ngui inyu boñ le ngôk ni tama bi yoña bañ bé. Yoña ki makidik ma ngui i ‘kolba Nsohop, ha nyen a’ ke bé ngwéé.’​—Yakôbô 4:7.