1, 2. Ngéda u mpohol kii u ga boñ i niñ yoñ, inyuki i yé nseñ i emble Nhek wés? (Béñge bititii bi bibôdle.)

IBALE u yé mañge wanda, i mpôôna le u ma kôs biniigana ngandak inyu yi yom u ga boñ dilo di nlo. I nla ba le balét, bati baudu maéba, tole bôt bape ba ma kal we le u boñ ntandaa suklu, ni le u yéñ bôlô i i nti ngandak moni. Ndi Yéhôva a mbéhe we le u yoñ njel ipe. I yé ntiik le, a gwé ngôñ le u sal ni ngui i suklu inyu boñ le u laa bana likala li kel i mbus w’a mal suklu. (Kôlôsé 3:23) Ndi inyu jam li pohol kii u ga boñ i niñ yoñ, a nti we makénd i nwas le matiñ ma Bibel mon ma éga we, ni le u niñ inoñnaga ni bitééne gwé munu masuk ma ngéda mana.​—Matéô 24:14.

² U hôya bañ le, Yéhôva a nyi mam momasôna, a nyi ki mam di ga boma munu nkoñ isi unu, ni i kel lisuk jé li ga loo. (Yésaya 46:10; Matéô 24:3, 36) A nyi ki bés​—hala wee i jam li nti toi bés mahak ni bañga maséé, yak i jam li nlona bés ndutu, ni li li nla boñ le di nimis maséé més. Jon, to ibale maéba ma mut binam ma nlôôha nene malam, ma yé yañga ibale ma nlôl bé i Bañga i Djob.​—Bingéngén 19:21.

3, 4. Lelaa i emble maéba mabe i bi tihba Adam bo Éva, ni mbôda yap?

³ Maéba mabe ma bi bôdôl i wom Éden, ngéda Satan a bi lôk bôt ba binam ba bisu. Mut ngôk nunu, a bi saba tel i nti maéba, a kal Éva le nye ni nlôm ba bé lama ba maséé ibale ba pohol i boñ sômbôl yap bomede. (Bibôdle 3:1-6) Ndi, yom i bé tinde Satan i ti bo maéba ma, i bé ndigi nseñ wé. A bé sômbôl le Adam bo Éva​—ni mbôda yap mbus ngéda​—ba suhus bomede i si yé, ni le ba bégés nye iloole ba bégés Yéhôva. Ndi kii a bé a ma bôñôl bo? To yom! Yéhôva nyen a bi ti bo hiki yom ba bééna​—hala wee a at boba libii, a ti bo loñge homa liyééne, wom Éden, a ti ki bo manyuu ma ma bé peles ni ngap i niñ i boga ni boga.

⁴ Ngoo le, Adam bo Éva ba bi ndogbene Djob, ba kit maada ba bééna ni nye. Kiki u nyi, mam ma bi sôk béba ngandak. Kiki mbônji le ba nkit, ndék ni ndék ba bi kahal kudi, mbus ba wo. Yak bon bap ba bi nok ndutu inyu ndiihe i béba ba bi kôdôl. (Rôma 5:12) Ndi ngandak bôt i ngi pohlak i ndogbene Nyambe. Ba gwé ngôñ i niñ kiki ba ngwés. (Efésô 2:1-3) Mam ma yé ma sôk unda len le: ‘To pék [to yada] . . . i ta bé le i kolba Yéhôva.’​—Bingéngén 21:30.

5. Imbe bôdôl Djob a bééna inyu bôt ba binam a bi hek, baa i bôdôl i i bé i kôli?

⁵ Ndi to hala, Yéhôva a bé yi le bôt bahogi, yak ngandak boñge ba wanda, ba bé lama yéñ nye, ba gwélél ki nye. (Tjémbi 103:17, 18; 110:3) Kinje gwéha a nôgda inyu nya bôt i! Baa u yé wada mu nsoñgi wap? Ibale ñ, ibabé pééna u ñôt nseñ ni “biloñge bi mam” Djob a nti bo inyu kôhna bo maséé. (Añ Tjémbi 103:5; Bingéngén 10:22) Kiki di ga tehe nano, mu “biloñge bi mam” bi, di nla sima bijek bi mbuu bilam, mawanda malam, i bana pôla i téé mam di ga yônôs dilo di nlo, ni bañga kunde.

6. Inyuki u nlama nyônôs ngôñ yoñ i pes mbuu, ni lelaa Yéhôva a nhôla we i boñ hala?

⁶ Maselna ni binuga, bés bôt ba binam di gwé ngôñ i je i pes mbuu, Nhek wés nyetama nyen a nla nuus i ngôñ i. (Matéô 4:4) Ngéda u ñemble nye ni ñem mayéga, w’a yiga kôs bañga yi, pék, ni maséé. Yésu a kal le: “Maséé ni bôt ba nyi le mam ma mbuu ma yé bo nseñ.” (Matéô 5:3, MN.) Djob a nyônôs ngôñ yoñ i pes mbuu, tole a nuus we i pes mbuu ni njel Bañga yé, yak ni njel biniigana “nkol maliga ni u pék” u nti bés. (Matéô 24:45) Kinje bijek bilam ni bi bi mbôl!​—Yésaya 65:13, 14.

7. Umbe nseñ di gwé i je bijek bi mbuu Nyambe a nti bés?

⁷ Bijek bi mbuu Djob a nti, bi ga ti we pék ni ngap i yi bagal mam, bilem bi, bi ga sôñ we ikété ngandak manjel. (Añ Bingéngén 2:10-14.) Kiki hihéga, bilem bi bi nla hôla we i yimbe bikwéha bi biniigana, kiki bo le Nhek a ta bé. Bi nsôñ ki we ni bini bitembee le moni ni ngandak nkus bi yé hiliba hi maséé. Bi nhôla ki we i yimbe mahoñol mabe ma ñem woñ ni maboñok ma ma nla boñ le u nimis maada malam ni Djob, ni i kolba mo. Jon, ke ni bisu i yéñ pék i nlôl ni Djob, ngap i ôt pék, u diihe ki bilem bi! Mu kiki u mba u nhôlôs bilem bilam bi, u ga nôgda toi le Yéhôva a ngwés we, ni le a gwé ngôñ ni loñge yoñ.​—Tjémbi 34:9; Yésaya 48:17, 18.

8. Inyuki di nlama kôôge bebee ni Djob nano, ni lelaa hala a ga lona bés bisai i dilo di nlo?

 ⁸ Ndék ngéda wee nkoñ isi u Satan wonsôna u ntjiba, Yéhôva nyetama nyen a ga ba bañga lisolbene inyu yés. Ñ, ndék ngéda wee yak inyu bana bijek bi hiki kel, Yéhôva nyen a’ ba botñem yés! (Habakuk 3:2, 12-19) Ntiik, nano nyen u nlama yéñ kôôge Isoñ nungingii bebee, u lédés ki bôdôl yoñ ipañ yé. (2 Pétrô 2:9) Ibale u ntéñbe i boñ hala, to kii mpémél we, u ga nôgda kiki David ntop tjémbi, nu a tila le: “Me gwé Yéhôva bisu gwem ngéda yosôna. Lakii a yé i woo wem walôm, wee m’a piñgla bé me.”​—Tjémbi 16:8.

9. (a) Inoñnaga ni Yôhanes 6:44, kii Yéhôva a mboñ? (b) Kii i yé jam li tôbôtôbô ngéda di mboma Mbôgi Yéhôva ipe?

⁹ Yéhôva nyen a ñôt bôt ba miñem minlam ba ba njôp lihaa jé li mbuu, inyu lo i yoñ ngaba i bañga bibégés. (Añ Yôhanes 6:44.) Ngéda u mboma mut a ta bé maliga inyu ngélé bisu, kii u nyi inyu yé? Bebek u héya jôl jé ni mam ma nla nene i mis, u nyi bé ngandak mam inyu yé. Hala a ta bé nlélém jam ngéda u mboma mankéé i pes mbuu nu a nyi Yéhôva, a gwéhék ki nye. To ibale mankéé nu a bi nañ bé kiki bés, to ibale a nlôl i loñ ipe, litén lipe, a ban-ga bilem bi loñ bi bi mpôôna bé gwés, u nyi ngandak mam inyu yé​—yak nye a yik ngandak mam inyu yoñ!

10, 11. Kii i ñat Mbôgi Yéhôva, umbe nseñ di ñôt mu?

¹⁰ Kiki hihéga, ni mpala nôgla​—inyule ni mpot hilémb hiada, ‘hilémb hipubi’ hi maliga. (Sôfônia 3:9) Jon, hiki wada nan a nyi mam nuu numpe a nhémle, hala wee bé boba ni nhémle nlélém Djob, ni niñ inoñnaga ni minlélém mi matiñ, ni ban-ga nlélém botñem inyu dilo di nlo, ndék dihéga ndik i. U héya hala, i mam ma mon, ma nlôôha nseñ i yi inyu mut, ma boñok ki le ba bôdôl nye ñem. Hala a yé ki bibôdle bi bañga liwanda li li nom ki.

 ¹¹ Jon, ngéda u ngwélél Yéhôva, u nla toi kal le u gwé bañga mawanda, i i yé ntjamak ni nkoñ isi wonsôna. I yé ndik le u yé ngi boma libim ikété yap! Bonjee ha mah bagwélél ba Yéhôva, ba gwé i tik likébla ini!

12. Mambe mam u nla kit le w’a boñ biliya i yônôs i pes mbuu?

¹² Añ Ñañal 11:9-12:1. Baa u gwé ngim jam tole ngandak mam u yé boñ biliya i yônôs i pes mbuu? Bebek u mboñ biliya i añ Bibel hiki kel. Tole u nla bana ngôñ i hôlôs likeñge joñ i yi nkwel ni i niiga. To kii nga u yé boñ, ngéda u ntehe matam malam hala a numus​—tole ngéda bape ba ntehe mo, ba béghak we​—lelaa u nôgda? Ibabé pééna, u nôgda toi le u boñ jam lilam, hala a nti ki we maséé. U kôli nôgda hala, inyule u mbii sômbôl Djob kiki jam li bisu i niñ yoñ, kiki yak Yésu a boñ.​—Tjémbi 40:9; Bingéngén 27:11.

13. Kii i mboñ le i gwélél Djob i ba jam li tôbôtôbô ikolba bibôlô bipe mut a yé le a boñ?

¹³ Ngéda u nti wensôna sum sum i mam ma mbuu, u mboñ nson u u ntina maséé ngandak, inyule u nsal bé yañga. Ñôma Paul a tila le: “Yéda yaga siñ siñ, ni pôgha bañ, ndi ligbana ni nson Nwet ngéda yosôna, lakii ni nyi le ndumbba nan i ta bé yañga i Nwet.” (1 Korintô 15:58) Ndi ngéda mut a noñ mam ma nkoñ isi​—kiki bo i yila ngwañ, ni ba mut a nyiba ngandak​—biliya gwé bi yé yañga. (Lukas 9:25) Mut wada nu a bi nôgda jam li​—a yis ki bés hala​—a bé Kiñe Salômô.​—Rôma 15:4.

14. Bimbe biniigana u nla ôt mu jam Salômô a bi boñ?

¹⁴ Salômô, nu a ba mut a nlôôha ngwañ, ni nu a bé bañga mut, a bi ‘noode maséé; a nôgda ki mam maséé ma bé le ma lona.’ (Ñañal 2:1-10) A bi oñ mandap, a bel nwom mi bibebela, a boñ kii yosôna i bé kon nye ngôñ. Lelaa a bi nôgda mbus ngéda? Baa hala bi kola nye? Baa gwom bi bi bi yônôs ngôñ yé? Baa hala a bi lona nye maséé? Di gwé bé ngôñ i hégda ndimbhe. Salômô nyemede a kal bés i jam a bi nôgda. A tila le: “Ha nyen me bi béñge minson nwominsôna moo mem ma bi gwel . . . , ndi nun-ki, momasôna ma [bé] yañga . . . Ma bi bahal bé to jam.” (Ñañal 2:11) Kinje biniigana bi ngui! Baa bi ga bane we mahee?

15. Inyuki u gwé ngôñ ni hémle, lelaa i nla bane we nseñ, kiki kaat Tjémbi 32:8 i ñunda?

¹⁵ Yéhôva a gwé bé ngôñ le u lék ndi u la hinoo, hala wee a gwé bé ngôñ le u kôs bikuu inyu nok le nseñ u ta bé i noñ maéba ma nkoñ isi. I yé ntiik le u gwé ngôñ ni hémle i ngui inyu nôgôl Nyambe, ni i bii sômbôl yé kiki jam li bisu i niñ yoñ. Nya hémle i i nlôôha ba mahee, i ga wéha bé ki to we nyuu kekikel. Ñ, kekikel Yéhôva a ga hôya bé ‘i gwéha u bi éba inyu jôl jé.’ (Lôk Héber 6:10) Jon sal ni ngui inyu kéñgbaha hémle yoñ, kayéle u nôgda wemede le Tata woñ nungingii a nyéñ loñge yoñ.​—Añ Tjémbi 32:8.

16. Inyuki di nlama diihe kunde, di tiblak ki gwélél yo?

¹⁶ Paul a tila le: “Het mbuu Nwet u yéne, ha ki nyen kunde i yé.” (2 Korintô 3:17) Ñ, Yéhôva a ngwés kunde, a bi ha ki gwéha i miñem nwés. Ndi i nlélém ngéda, a gwé ngôñ le u gwélél kunde yoñ ni pék, inyu boñ le i sôñ we. Bebek u nyi boñge ba wanda ba mbéna béñge bititii bi malal, tole ba mboñ malal ma nyega, ba ba nyoñ ngaba mintuk mimbe mi mi  nla boñ le ba nimis niñ yap tole mut a nwo, ba ba ñôt hibañga tole ba nhiôô moog. I yé maliga le, ba nla nok maséé inyu ndék ngéda. Ndi hala a yé a mbéna héé bo diye i mbus ngéda, bebek ba nla kon, ba nla yila minkol mi gwom bi, tole ba nla yak wo. (Galatia 6:7, 8) Ntiik, ba nhoñol le ba yé toi “kunde,” ndi ki le ba ta bé.​—Titô 3:3.

17, 18. (a) Lelaa manôgla ipañ Djob ma nkobol bés? (b) Lelaa di ntehe kunde Adam bo Éva ba bééna bibéé ni kunde bôt ba binam ba gwé i len ini?

¹⁷ Maselna ni hala, bôt bañen u ma nok le ba nkon inyule ba noñ matiñ ma Bibel? Ni maliga, i nôgôl Yéhôva i nlona bés mbôô, i koblak ki bés. (Tjémbi 19:8-12) Kinje loñge jam, ngéda u ngwélél kunde yoñ ni pék​—hala wee ikété minwaa mambén ni matiñ ma Djob ma nti bés​—u ñunda Djob ni bagwal boñ le, ba nla bôdôl we ñem, ni le ba nla kéñbaha kunde yoñ. Ñ, Djob a mbôn le a ga ti bagwélél bé ba ba tiñi ni nye kunde i yôni, i Bibel i mpôdôl ngéda i nkal le b’a “ba ngwélés ikété lipém kiki bon ba Nyambe.”​—Rôma 8:21.

¹⁸ Adam bo Éva ba bi noode i nya kunde i. Mambén mañen Djob a bi ti bo i wom Éden? Yada ndigi. Ba bé lama bé je litam li ngim e. (Bibôdle 2:9, 17) Baa u ntehe le i bat ndigi bo jam jada i bé lôôha ba nledek? Heni! Hégha le i jam li, ni mambén momasôna bôt ba binam ba nyégsa bés i nigil i len ini ni i nôgôl.

19. Ni imbe njel di nkôs biniigana inyu yila litén li li gwé kunde?

¹⁹ Yéhôva a ñunda ngandak pék mu maada mé ni bagwélél bé. Iloole a yuu bés ni ngandak mambén, ni wongut, a niiga bés i noñ mbén i gwéha. A nsômbôl le di niñ inoñnaga ni matiñ mé, ni le di oo béba. (Rôma 12:9) Nkwel u Yésu i ngii hikôa u yé ndémbél ilam i i nhôla bés i nok lelaa Djob a niiga bés, inyule u bé toñol kii i ntinde bôt i boñ mam mabe. (Matéô 5:27, 28) Ngéda a mba Kiñe i Ane i Djob, Kristô a’ ke ni bisu i niiga bés i mbok yondo inyu boñ le di bana litehghe jé li mam inyu telepsép ni liyanmbén. (Lôk Héber 1:9) A’ yilha ki bés peles i pes minsôn ni i mahoñol. Hégda le, w’a nôgda ha bé nyuu i ntinde we i boñ béba, to bikuu béba i lon-ga bés bi ga ba ha bé. Ha nyen di ga bana ni toi ‘kunde ikété lipém,’ i Yéhôva a bi bôn bés behee.

20. (a) Lelaa Yéhôva a ngwélél kunde yé? (b) Lelaa u nla kôna nye?

²⁰ I yé ntiik le, yak nyoo i mbok yondo, kunde yés i ga bana minwaa. Gwéha inyu Nyambe ni inyu bôt ba binam yon y’a éga bés. Ni maliga, Yéhôva a mbat ndigi le di kôna nye. Tolakii kunde yé i gwé bé minwaa, a bi pohol le gwéha yon i éga maada mé loñni bôt ba binam ni biañgel. (1 Yôhanes 4:7, 8) Jon di nla nok le kunde yés i ga bana ndik mahee ibale gwéha Djob yon i éga yo.

21. (a) Kii David a bi nôgda inyu Yéhôva? (b) Kii di ga wan i yigil i noñ?

²¹ Baa u nkon maséé ni “biloñge bi mam” gwobisôna Yéhôva a nti we, kiki bijek bi mbuu bi bi yamb mayoo, biloñge bi mawanda, mam ma mahee u ntéé le u ga yônôs dilo di nlo, ni botñem i bana kunde i yôni? (Tjémbi 103:5) Ibale ñ, bebek u nôgda nlélém jam di nléba i kaat Tjémbi 16:11 i i nkal le: “W’a unda me njel niñ. I mbom yoñ maséé ma yôni ma yé, i woo woñ walôm mam ma nkônha maséé ma yé mba ni mba.” I yigil i noñ ha, di ga wan tik ngok i mbuu ipe i i yé i kaat Tjémbi 16. I ga kônde unda bés mam di nla boñ inyu bana bañga niñ.