1. Imbe bôlô Yéhôva a nti bagwal?

YÉHÔVA a bi hek babiina ba bisu ni ngôñ i bana bon. Bibel i nkal le: “Bon ba yé ngababum i nlôl yak Yéhôva.” (Tjémbi 127:3) Hala wee kii? Hégda le liwanda joñ li ñem nyuu li nti we ngandak moni le u téédana nye. W’a tehe laa i jam li? Ibabé pééna, w’a kon maséé inyule a ñunda le a mbôdôl we ñem. Ndi u nla kahal badba lelaa w’a tééda i moni mi. Liwanda jés li ñem nyuu le Yéhôva a bi ti bagwal yom i nlôôha mahee iloo moni, le ba tééda. Bôlô Yéhôva a nti bo i yé le ba tééda bon bap, ba boñ ki le ba ba maséé.

2. Mambe mambadga di ga timbhe?

² Njee a nlama kit too babiina b’a gwal tole b’a gwal bé, ni imbe ngéda ba nlama gwal? Kii bagwal ba nla boñ inyu boñ le bon bap ba bana niñ ilam? Di wan ngim matiñ ma Bibel i i nla hôla babiina ba ba yé bikristen i yoñ makidik malam.

3. (a) Njee a nlama kit too babiina b’a gwal? (b) Limbe litiñ li Bibel mawanda ni lihaa li babiina ba nlama yi?

³ I ngim biloñ, ibale bôt ba mbiiba ndi ba hoo bé gwal, bôt ba nkahal badba mambadga. Bôt bap ba lihaa ni bana bôt bape ba nla kahal bat bo le ndi n’a gwal kekii? Mankéé wada i Asia le Jéthrô a nkal le:  “I likoda jem, i bet ba gwé bon ba mbéna nyégsa babiina ba gwé bé bon i gwal.” Mankéé Jeffrey, nu yak nye a yé Asia, a nkal le: “Bôt bahogi ba yé ba nkal babiina ba ba gwé bé bon le, ‘njee a’ yoñ ndun ni bé ngéda n’a un?’” Ndi babiina bon ba nlama yoñ makidik mu jam li, he mut numpe bé. (Galatia 6:5) I yé mbale le mawanda ni bôt ba lihaa ba ntôñ i bet ba ntip biiba, ndi ba nlama bé hôya le babiina bon ba nyoñ makidik mu jam li.​—1 Tésalônika 4:11.

4-5. Mambe mam ima babiina ba nlama kwélél, imbe ngéda ba nlama kwélél mu? Toñol.

⁴ Babiina ba ba nkit le ba ngwal, ba nlama kwélél munu mam ima mana: Pog, imbe ngéda ba ga gwal? Iba, bon bañen b’a bana? Imbe ngéda ba nlama kwélél mu mam ma? Inyuki i nlôôha ba nseñ i kwélél mu?

⁵ I yé loñge le, i bet ba nsômbôl biiba ba kwélél mu jam li. Inyuki? Inyule i mbéda le ba nôgla. Ni ki le, ba nlama badba too ba yé nkôôbaga i tééda bon. Ngim babiina i bi nwas le nwii wada u tagbe tole ima ilole ba nhoñol jam li gwal. Inyuki? Inyu boñ le ba meya niñ i nwaa bo nlôm. Hala a nti bo pôla i yila bañga mawanda ilole ba ngwal, inyule bôlô i bon i ga lôôha yoñ bo ngéda ni ngui.​—Éfésô 5:33.

6. Mambe makidik ngim babiina i nyoñ munu dilo di nsôk?

⁶ Bikristen bipe bi mpohol i noñ ndémbél i bon ba Nôa ni baa bap, ba ba bi hoo bé gwal. (Bibôdle 6:18; 9:18, 19; 10:1; 2 Pétrô 2:5) Yésu a bi hégha ngéda yés ni “dilo di Nôa,” ñ, bésbomede di ntehe le ‘mangéda ma yé mabe, nledek kiyaga.’ (Matéô 24:37; 2 Timôtéô 3:1) Inyu hala nyen, ngim babiina i bi kit le b’a hoo bé gwal, ba ntehe nseñ i tégbaha ngandak ngéda i nson likalô.

7. Lelaa matiñ ma yé i kaat Lukas 14:28, 29 ni i Bingéngén 21:5 ma nla hôla babiina?

⁷ Babiina ba ba gwé pék ba ‘ñôt nsoñgi’ inyu yi too b’a gwal tole bon bañen b’a bana. (Añ Lukas 14:28, 29.) Bagwal ba ba ma néñés  bon ba nkal le, i néñés bon i mbat ngandak moni, i mbat ki ngéda ni ngui. Jon i yé loñge le babiina ba badba mana mambadga: ‘Baa i mbéda le bés boba di sal inyu kôs koga kel ni homa liyééne? Baa di gwé nlélém litehge inyu “mam ma yé toi nseñ”? Ibale bés bo iba di nlama sal, njee a ga yoñ ngéda ni bon bés? Ndémbél i njee bon bés b’a kôna?’ Ngeñ babiina ba ntibil hek pék munu mam mana, hala a ñunda le ba nok litiñ li yé i kaat Bingéngén 21:5.​—Añ.

8. Mambe mandutu babiina ba yé le ba boma, kii isañ mbai nu a ngwés lihaa jé a nlama boñ?

⁸ I mbéda bagwal ngandak ngéda ni ngui inyu néñés man wada. Jon ibale babiina ba ngwal ngandak bon ngélé yada, i ga ba nledek i yoñ ngéda ni hiki wada wap. Babiina ba ba gwé ngandak disii di bon ba nkal le, ngim mangéda ba yé ba lôôha waa. I bôlô i, i nla wéés nyañ bon iloo héga. Hala a nla tééñga nye kayéle a bana ha bé to ngui i nigil Bibel, i soohe to i ke likalô hiki ngéda. I nla ki pam le a laa bé tibil emble minkwel makoda. I yé maliga le munlôm nu a ngwés nwaa a’ nwéhél bé nye mbegee i bon ngéda ba yé i mbai, ni makoda. Kiki hihéga, a nla hôla nwaa wé i sal bibôlô bi ndap. A mboñ biliya bi ngui inyu boñ le hiki mut a ôt nseñ ni yigil i lihaa i hiki sonde. Isañ mbai a nlama ki ke likalô ni lihaa jé.

9-10. Kii bagwal ba nla boñ inyu hôla bon bap?

⁹ Kii bagwal ba nla boñ inyu hôla bon bap i gwés Yéhôva? Kii ba nla boñ inyu tat bon bap munu béba nkoñ ’isi ini? Di béñge ngim mam bagwal ba nla boñ.

¹⁰ Bat Yéhôva mahôla ni njel masoohe. Di wan ndémbél i Manôa bo nwaa, bagwal ba Simsôn. Ngéda Manôa a bi yi le nwaa wé a ga gwal, a bi yemhe Yéhôva le a hôla nye i yi lelaa a néñés man wap.

11. Lelaa bagwal ba nla noñ ndémbél i Manôa i i yé i kaat Bakéés 13:8?

¹¹ Nihad bo Alma, babiina ba ba yé i loñ Bôsnia-Erségôwina, ba bi noñ ndémbél i Manôa. Ba nkal le: “Kiki Manôa, di bi yemhe Yéhôva le a hôla bés i ti bon bés ndémbél  ilam. Ñ, Yéhôva a ngwélél ngandak manjel inyu timbhe masoohe més, kiki bo Bibel, bikaat bi ntôñ, makoda, ni makoda makeñi.”​—Añ Bakéés 13:8.

12. Lelaa Yôsep bo Maria ba bi unda bon bap ndémbél ilam?

¹² Ti bo ndémbél ilam. I yé maliga le maéba u nti bon boñ ma yé nseñ, ndi maboñok moñ mon ba nlôôha béñge. Ibabé pééna, Yôsep bo Maria ba bi unda man wap Yésu ni bana bon bape ndémbél ilam. Yôsep a bé sal ni ngui inyu jés lihaa jé. A bé niiga ki bo i gwés mam ma mbuu. (Ndiimba Mbén 4:9, 10) To hala kii Yôsep a bé bé nyégsaga i kena lihaa jé i Yérusalem “hiki nwii” inyu ngand i Pasa, hala a bé sôña bé nye i boñ hala. (Lukas 2:41, 42) Basañ mbai bahogi ha ngéda yé, ba bé le ba tjél kena bon bap inyule i bé béda ngandak moni, ni le boñge ba bé le ba tééñga bo. Yôsep a bé gwés mam ma mbuu, a bé niiga ki bon bé i gwés mo. Yak Maria a bé yi Bitilna bañga bañga liyik. Ibabé pééna, maboñok mé ni bibuk gwé bi bé tinde bon bé i gwés Bañga i Djob.

13. Lelaa Nihad bo Alma ba bi noñ ndémbél i Yôsep bo Maria?

¹³ Nihad bo Alma ba di mbôk sima ba bi yoñ makidik i noñ ndémbél i Yôsep bo Maria. Lelaa hala a bi hôla bo i niiga lok yap i gwés Nyambe, ni i gwélél nye? Ba nkal le: “Maboñok més ma hiki kel ma bé unda lok yés le i nlôôha ba loñge i niñ inoñnaga ni matiñ ma Bibel.” Nihad a nkônde le: “Kiki u nsômbôl le bon boñ ba ba, hala nyen yak we u nlama ba.”

14. Inyuki bagwal ba nlama yi mawanda ma bon bap?

¹⁴ Hôla bon boñ i pohol bañga mawanda. Isañ mbai bo nyañ mbai ba nlama yi mawanda ma bon bap, ni mam ba mboñ ntôñ. Hala a nkobla le ba nlama yi ni njee bon bap ba nkwel i internet ni i téléfôn. Bon bap ba nla kahal kôna mahoñol ni maboñok ma bôt ba.​—1 Korintô 15:33.

15. Bimbe biniigana bagwal ba nla ôt mu ndémbél i Jéssé?

¹⁵ Kii bagwal ba nla boñ ibale ba nyi bé gwélél téléfôn tole tafel? Mankéé wada le Jéssé, isañ mbai nu a yé Filipin a nkal le: “Di bé yi bé gwélél téléfôn to tafel loñge. Ndi hala a bi kéñ bé bés i yoñ bitelbene le bon bés ba kwo bañ mu hiandi hi.” Jéssé a bi sôña bé bon bé i gwélél bisélél bi ndik inyule a nyi bé gwélél gwo. A nkal le: “Me bi ti bon bem makénd i gwélél bisélél gwap inyu nigil hilémb hi mondo, i kôôba makoda ni i añ Bibel hiki kel.” Ibale ni yé bagwal, baa ni ma hôla bon banan i tibil gwélél bisélél gwap ni njel biniigana bi bi yé i jw.org i homa le “Boñge ba wanda”? Baa ni ma béñge bini bividéô le Kii i ñéga niñ yoñ​—Wemede tole bikei gwoñ? lôñni Gwélél minkwel i internet  ni pék. * Bisélél bi bi nla hôla we mu kii u nhôla bon boñ i tibil gwélél bikei gwap.​—Bingéngén 13:20.

16. Kii ngandak bagwal i bi boñ, mam ma bi sôk lelaa?

¹⁶ Ngandak bagwal i nyoñ bitelbene le bon bap ba kiha ni bagwélél ba Djob ba ba gwé bihiumul bilam. Kiki hihéga, Ndéni bo Bômin, babiina ba ba yé i loñ i Mañ mi Njok, ba bé béna naña ngwélél makiiña i mbai yap. Mankéé Ndéni a nkal le: “Hala a bi boñ le man wés a yoñ makidik malam i niñ yé. A bi yoñ bôlô i nsañal, nano a nhôla bagwélél ba makiiña.” Baa yak we u nla yoñ i nya bitelbene i inyu bon boñ?

17-18. Imbe ngéda bagwal ba nlama bôdôl niiga bon bap?

¹⁷ Bôdôl niiga bon boñ ngéda ba yii disii. Kinje loñge jam i ngéda bagwal ba mpule bôdôl niiga bon bap! (Bingéngén 22:6) Di wan ndémbél i Timôtéô, nu a bé hiôm ni ñôma Paul. Nyañ Euniké bo madjô mé Lôis, ba bi niiga nye “ibôdôl [nye] nkéñéé man.”​—2 Timôtéô 1:5; 3:15.

¹⁸ Babiina bape i loñ i Mañ mi Njok le Jean-Claude bo Pis ba bi gwal bon basamal, ba niiga ki bo i gwés Yéhôva ni i gwélél nye. Kii i bi hôla bo? Ba bi noñ ndémbél i Euniké bo Lôis. Ba nkal le: “Di bi tibil niiga bo Bañga i Djob ibôdôl bo minkéñéé.”​—Ndiimba Mbén 6:6, 7.

19. I ‘tibil niiga’ bon boñ Bañga i Djob wee kii?

¹⁹ I ‘tibil niiga’ bon boñ Bañga i Yéhôva wee kii? I ‘tibil niiga,’ hala wee “i niiga bo ni tiimba niiga bo ibabé waa.” Inyu pam i boñ hala, bagwal ba nlama tégbaha ngandak ngéda ni bon bap. Ngim mangéda, hala a nla tééñga bo i tiimba minlélém mi biniigana. Ndi bagwal ba nlama bé hôya le, ni i njel i, ba nhôla bon bap i nok Bibel ni i bii yo bisélél.

20. Toñol lelaa kaat Tjémbi 127:4 i nla hôla bagwal i niiga bon bap.

 ²⁰ Tibil yi bon boñ. Kaat Tjémbi 127 i nhégha boñge ni makoñ ma mpihlôñgô. (Añ Tjémbi 127:4.) Kiki makoñ ma yé ngandak mintén, hala nyen hiki mañge a gwé gwé bilem. Jon bagwal ba nlama yéñ i yi lelaa ba nla niiga hiki man. Babiina ba ba yé i loñ Israel, ba bi gwal bon iba, ba néñés ki bo loñge, ba nyeelene bés i jam li bi hôla bo: “Di bé tégbaha yigil i hiki mañge i yé ngéda.” U ta bé nyégsaga i niiga bo hala, ngim mangéda hala a nla bé to bôña, ndi ibale pôla i nene, noode.

21. Lelaa Yéhôva a nhôla bagwal?

²¹ Ngim mangéda bagwal ba nla nôgda wee i niiga bon bap i nlôôha wéés bo, ndi ni hôya bañ le Yéhôva nyen a bi ti bé likébla li. A yé bebee i hôla bé. A ñemble masoohe ma bagwal. A ntimbhe ki mo ni njel Bibel, bikaat bi ntôñ, ibabé i hôya ndémbél ni maéba ma bagwal ba ba ma néñés bon.

22. Mambe mam malam bagwal ba nla ti bon bap?

²² Ba yé ba nkal le i néñés mañge i yoñ 20 ma nwii, ndi i pot mbale i bôlô i i ta i malak bé. Ikété mam malam bagwal ba nla ti bon bap di nla sima gwéha, ngéda yap ni biniigana bi Bibel. Boñge bobasôna bé bon ba ga noñ biniigana bi bagwal bap. Ndi ngandak i i bi néñél maliga, i nkal kiki mankéé Jôanna Maé nu a yé Asia le: “Ngéda me nhoñol kiki bagwal bem ba bi niiga me, me nlôôha ti bo mayéga inyule ba bi kodol me, ba niiga ki me i gwés Yéhôva. Ba bi gwal ndik bé me, ndi ba bi hôla me i bana niñ ilam.” (Bingéngén 23:24, 25) Didun di lôk kéé i bôda ni i bôlôm di nôgda nlélém jam.