1. Lelaa ngandak bôt i ntehe bôlô?

LELAA ngandak bôt i libôga joñ i ntehe bôlô? I ngandak biloñ i len ini, bôt ba nlôôs ngandak ngéda i bôlô, ba salak ki ni ngui iloo ngéda kôba. I bôt ba nsal ngandak, ba yé ba nhañ ngéda inyu noi, inyu tégbaha ngéda ni mahaa map, ni inyu mam ma mbuu. (Ñañal 2:23) Ndi ngim bôt ipe i nlôôha yeñgep, i nyéñ ki manjel i so bôlô.​—Bingéngén 26:13, 14.

2-3. Inyuki Yéhôva bo Yésu ba yé ndémbél ilam inyu jam li bôlô?

² Maselna ni nkoñ ’isi, di béñge lelaa Yéhôva bo Yésu ba ntehe bôlô. Di nyi le Yéhôva a yé mut bôlô. Yésu a bi yigye jam li ngéda a bi kal le: “Letee ni nano, Tata a ma waa bé sal, to me me nwaa bé sal.” (Yôhanes 5:17) Hoñol le nson nkeñi Djob a bi sal mu kiki a bi hek didun di biañgel ni ngiinda yosôna. Di ntehe ki gwom bilam Yéhôva a bi hek hana ’isi. Ntôp tjémbi a bé a kôli kal le: “A Yéhôva, kinje ngandak minson nwoñ mi yé! U hek mam momasôna lôñni pék; hisi hi nyon ni lingwañ joñ.”​—Tjémbi 104:24.

³ Yésu a bi nigle Isañ. Yésu nu a yé pék yomede (sagesse personnifiée) a bi sal ni Djob ngéda a “kôôba ngii yosôna.” A bé ipañ Yéhôva “kiki nwet ngwelnson.” (Bingéngén 8:27-31) I mbus ngandak nwii, ngeñ Yésu a bé hana ’isi, a bi sal bôlô i mbuma ñañ. A bé tehe i bôlô i kiki bijek, ni ki le nson wé u bé  unda yaga le Yéhôva nyen a bi ep nye.​—Yôhanes 4:34; 5:36; 14:10.

4. Kii ndémbél i Yéhôva bo Yésu i niiga bés inyu noi?

⁴ Baa kiki Yéhôva bo Yésu ba ngwés bôlô hala a nsômbôl kal le di kôli bé noi? Balôñe! Yéhôva a ta bé le a waa, jon noi i nhôla bé nye to jam. Ndi Bibel i nkal le i ngeñ Yéhôva a bi hek ngii ni hisi, “a noi, a hogbe.” (Manyodi 31:17) Hala a ñunda le Yéhôva a bi téé bôlô, a kahal kon maséé ni i gwom a bi hek. Yak Yésu, to hala kiki a bé sal ngandak ngéda a bé hana ’isi, a bé yoñ ngéda i noi ni i je ni mawanda mé.​—Matéô 14:13; Lukas 7:34.

5. Imbe ndutu ngandak bagwélél ba Djob i mboma?

⁵ Bibel i nti bagwélél ba Djob makénd i gwés bôlô. Ba nlama bé ba bôt ba yeñge, ndi bôt ba bôlô. (Bingéngén 15:19) Bebek u nsal inyu jés lihaa joñ. Ni ki le banigil ba Kristô bobasôna ba nlama añal miñañ minlam. Ndi u hôya bañ le u nlama ki noi. Baa ngéda noi i yé i héñél we inyule bôlô i nyoñ we ngandak ngéda tole inyule u pégi i nson likalô? Lelaa di nla tjek ngéda yés kayéle di bana ngéda inyu noi?

6. Lelaa kaat Markô 6:30-34 i ñunda le Yésu a bé yi le noi i yé nseñ?

⁶ I yé loñge i bana litehge lilam li bôlô. Mbuu u Yéhôva u bi tinde Kiñe Salômô i tila le: “Hiki jam li gwé . . . ntéak wé kék.” A bi sima minson kiki bo: I bel, oñ, ee, i nol hiol, i sak ni mam mape. (Ñañal 3:1-8) Mam ima ma yé nseñ i niñ i mut binam: Bôlô ni noi. Yésu a bééna litehge li kôli li bôlô ni li noi. Lisañ jada baôma ba bi huu likalô nwaak kayéle “ba bééna bé to ngéda i je.” Ni Yésu a kal bo le: “Lona bébotama i homa a yé nwee, ni noi ndék.” (Añ Markô 6:30-34.) To hala kiki Yésu ni banigil bé ba bé ba pégi ngandak, Yésu a bé yi le ba bé lama noi.

7. Lelaa mam di nigil inyu mbén Sabat ma nla hôla bés?

⁷ Ngim mangéda, di gwé ngôñ i noi tole i boñ mam mape. Di nla tehe i jam li mu bitelbene bi tôbôtôbô Djob a yoñ inyu litén jé, hala wee Sabat i hiki sonde. Di ta bé isi mbén Môsi, ndi di nla ôt biniigana mu mam Mbén i bé pôdôl inyu Sabat. Biniigana bi, bi nla hôla bés i bana litehge lilam li bôlô ni noi.

8. Inoñnaga ni kaat Manyodi 31:12-15, Sabat i bé hilo hi kii?

⁸ Bañga i Djob i nkal le, ngéda Djob a mal hek mam momasôna hana ’isi mbus “dilo” disamal, a bi noi. (Bibôdle 2:2) Ndi kiki Yéhôva a ngwés bôlô, jon a ‘ngi gwelek minson’ mimpe. (Yôhanes 5:17) Hilo hi Sabat bon ba Israel ba bé noñ hiki sonde, hi bé noñ ndémbél i hilo hi noi hi Yéhôva kaat Bibôdle i mpôdôl. Djob a bi kal le Sabat i bé yimbne ipôla nye ni bon ba Israel, hilo hi “bañga noi, mpubhaga inyu Yéhôva.” (Añ Manyodi 31:12-15.) Mut nye ki nye a bééna bé kunde i sal, to mañge, to nkol, to lém.  (Manyodi 20:10) Hala a bé ti bôt pôla i yoñ ngaba i mam ma mbuu.

9. I ngéda Yésu, limbe litehge libe bôt ba bééna inyu Sabat?

⁹ Hilo hi Sabat hi bé loñge inyu litén li Djob; ndi ngandak baéga base i ngéda Yésu ba bi téé minledek mi mambén bôt ba bé lama noñ hilo hi. Ba bé kal le i kel Sabat, mut a nlama bé ke bikai i yéñ yom je, to tibil mut a nkon. (Markô 2:23-27; 3:2-5) Yésu a bi tibil toñle i bôt ba bé emble nye le hala a bé kiha bé ni mahoñol ma Djob.

10. Kii kaat Matéô 12:9-12 i niiga bés inyu litehge li Yésu li Sabat?

¹⁰ Yésu ni banigil bé ba ba bé bon ba Lôk Yuda, ba bé noi i kel Sabat inyule ba bé isi mbén Môsi. * Ndi to hala Yésu a bi kal, a boñ ki ngandak mam i i bé unda le i ta bé béba i bôñôl bôt loñge hilo hi Sabat. A yigye le: “I yé kunde i boñ loñge i kel Sabat.” (Añ Matéô 12:9-12.) A bé hoñol bé le, i hôla bôt i kel Sabat i bé bôk mbén Sabat. Maboñok ma Yésu ma bé unda le, a bi tibil nok inyuki Nyambe a bé bat le litén jé li noñ mbén Sabat. Kiki litén li Djob li bé sal bé yokela, ba bé le ba yoñ ngéda ni mam ma mbuu. Yésu a bi néñél lihaa li li bé tégbaha ngandak ngéda i mam ma mbuu i kel  Sabat. Hala a nene mu jam di ñañ inyu yé ngéda a bé i tison i Nasaret: “Kiki lem yé [Yésu] i kel Sabat, a jôp i ndap bibégés, a telep inyu añ.”​—Lukas 4:15-19.

11. Imbe ndémbél ilam Yésu a bi ti?

¹¹ Yôsep a bi niiga Yésu nson u kapinda, a niiga ki nye lelaa Djob a ntehe bôlô. (Matéô 13:55, 56) Yésu a bi tehe Yôsep a nsal ni ngui hiki kel inyu jés lihaa jé likeñi. Jam li nlôôha nseñ li yé le, Yésu a bi kal banigil bé i mbus ngéda le: “Nsal bôlô a kôli ni nsaa wé.” (Lukas 10:7) Ñ, Yésu a bé mut bôlô.

12. Mimbe minlôñ mi Bibel mi mpôdôl bôlô i ngui?

¹² Hala a bé nlélém jam inyu ñôma Paul. Bôlô yé i bisu bisu i bé i bok mbôgi inyu Yésu, ni tjam biniigana gwé. U héya hala, Paul a bé sal inyu bana yom i je. Bilôk bikéé bi Tésalônika bi bé yi ‘nson wé ngui lôñni ndumbba’ yé, ‘nson wé u juu ni njamuha’ inyu boñ le a yilna bañ mut to wada “mbegee ikeñi.” (2 Tésalônika 3:8; Minson mi baôma 20:34, 35) Ngéda Paul a bé tilna bo, bebek a bé hoñol nson wé u nkôñôô mandap ma mabadô. I Korintô, a bi yén i ndap Akuila bo Priskila, ‘a salak lôñni bo, inyule ba bé bakôñôô mandap ma mabadô.’ Ngeñ Paul a nkal le a bé sal ‘juu ni njamuha,’ a nsômbôl bé kal le a bé noi bé. A bé noi ngim mangéda, kiki bo i kel Sabat. Hilo hi, hi bé ti nye pôla i tééne Lôk Yuda likalô, kiki yak bo ba bé sal bé i kel Sabat.​—Minson mi baôma 13:14-16, 42-44; 16:13; 18:1-4.

13. Kii hihéga hi Paul hi niiga bés?

¹³ Ñôma Paul a bi ti ndémbél ilam. A bé sal inyu bana likala li kel; ndi a bé lôôha tégbaha ngéda “i nson mpubhaga u ñañ nlam u Nyambe.” (Rôma 15:16; 2 Korintô 11:23) A bi ti yak lôk kéé ipe makénd i boñ nlélém. Inyu hala nyen Akuila bo Priskila ba bé sal lôñni Paul kiki “baso bagwelnson . . . i Kristô Yésu.” (Rôma 12:11; 16:3) Paul a bi kal lôk kéé i Korintô le: “Ligbana ni nson Nwet ngéda yosôna.” (1 Korintô 15:58; 2 Korintô 9:8) Yéhôva a bi tinde ñôma Paul i tila le: “lbale mut a ntop bé gwel nson, wee to je a je bañ.”​—2 Tésalônika 3:10.

14. Kii bibañga bi Yésu i kaat Yôhanes 14:12 bi nkobla?

¹⁴ Bôlô i i nlôôha nseñ munu dilo di nsôk dini i yé i añal ñañ nlam ni i yilha bôt banigil. Yésu a kal le banigil bé b’a boñ minson mi nloo nwé! (Añ Yôhanes 14:12.) A bé sômbôl bé kal le di ga boñ bihélha bi mam kiki nye. Ndik le banigil bé ba ga añal ñañ nlam ni niiga ngandak bôt iloo nye, nson wap u ga nom ntandaa ngéda iloo wé, u séla ki i ngandak biloñ.

15. Mambe mambadga di nlama badba, ni inyuki?

¹⁵ Ibale u nsal inyu bana likala li kel, badba le: ‘I homa wem bôlô, baa ba nyi me kiki mut bôlô? Baa me mélés bôlô i ngeñ? Baa me gwélél likeñge jem i nya i yôni?’ Ibale u mboñ hala, wee nwet woñ bôlô a yé le a bôdôl  we ñem. Hala a yé le a boñ le solôñ yoñ i bôlô i emble ñañ nlam. Inyu nson u likalô, badba le: ‘Baa me nyiba kiki ntéé likalô nu makénd? Baa me ntibil kôôba likalô li mandap ni mandap? Baa me nhoo témb mapeple? Baa me ngwélél makeñge ma likalô momasôna?’ Ibale u mboñ i mam ma momasôna, wee u yé ntéé likalô nu likeñge, w’a kôs ki maséé mu nson woñ.

16. Maselna ni Yésu ni baôma, lelaa ngandak bôt i ntehe noi?

¹⁶ Yésu a bé yi le nye ni baôma bé ba nlama noi. Ndi, ngandak bôt i ngéda yé, ni i len, i mpôna ngwañ mut Yésu a pôdôl mu hihéga hié. I mut nu a kal ñem wé le: “U tumbba ha bañ, jek, nyok, tuguk niñ.” (Lukas 12:19; 2 Timôtéô 3:4) A bé hoñol le i jam li yii nye, li yé le a je, a nyo, a noi, a tuk niñ. Maselna ni nye, Yésu ni baôma ba bi bok bé mahoñol i mane ma niñ.

17. Lelaa di nlama gwélél ngéda yés noi?

¹⁷ I len ini, di ñunda le di nkôna Yésu ngeñ di ntôl bé makoda to likalô i ngéda di nyoñ noi. Ñ, i yilha bôt banigil ni i ke makoda i nlôôha ba nseñ i mis més, jon di mboñ kii yosôna di nla inyu ke ni bisu i gwel minson mi. (Lôk Héber 10:24, 25) To ngéda di nke i noi, di nwaa bé nigil Bibel, i ke makoda, di nyéñ yak manjel i tééne bôt likalô.​—2 Timôtéô 4:2.

18. Kiñe yés Kristô Yésu a ngwés le di boñ kii?

¹⁸ Kinje maséé i yi le Kristô Yésu, nu a yé Kiñe yés, a nyégsa bé bés i boñ mam ma nloo bés, a nhôla ki bés i bana litehge li kôli inyu bôlô ni noi! (Lôk Héber 4:15) A ngwés le di noi loñge. A nsômbôl ki le di sal ni ngui yés yosôna inyu bana koga kel, ni le di yoñ ngaba i nson nlam i yilha bôt banigil. I yigil i noñ ha, di ga tehe i yom Yésu a bi boñ inyu kobol bés.