1. I ngéda di nwan hémle i Abraham, imbe mbadga di mbadba?

 TO HALA kiki ngandak bôt i ma nok ba mpôdôl Abraham, libim ikété yap li nyi bé bañga jam inyu yé. Ndi, bé ni nyi ngandak mam inyu Abraham. Kiki hihéga, ni nyi le Bibel i nsébél Abraham le “isañ bôt bobasôna ba gwé hémle.” (Rôma 4:11) Ni nla badba le: ‘Baa me nla noñ ndémbél i Abraham, me bana ki nlélém hémle a bééna?’ Ñ.

2. Inyuki i yé nseñ di nigil ndémbél i Abraham? (Yakôbô 2:22, 23)

² Njel yada inyu bana hémle kiki Abraham i yé le di nigil ndémbél yé. Ndik kiki Nyambe a bi ti nye oda, Abraham a bi nyodi i homa a bé yééne, a ke haa a yén ikété mandap ma mabadô ngandak nwii, a ba ki bebee i ti man wé Isak kiki sesema. I mam ma, ma bé unda le a bééna hémle i ngui. Hémle i Abraham ni minson nwé bi bi boñ le a ba liwanda li Nyambe. (Añ Yakôbô 2:22, 23.) Yéhôva a gwé ngôñ le bésbobasôna di ba mawanda mé, yak we. Inyu hala nyen, ni njel mbuu wé mpubi a bi tinde Paul bo Yakôbô i pôdôl ndémbél i Abraham. Di wan le ndémbél i Abraham mu kiki di mba di mbéñge kaat i Rôma pes 4 ni Yakôbô pes 2. Bipes bi bikaat bi gwobiba bi mpôdôl jam li tôbôtôbô Abraham a bi boñ.

3. Umbe nlôñ u Bibel Paul ni Yakôbô ba mpôdôl?

³ Paul bo Yakôbô ba bi sima bibañga bi Bibôdle 15:6, bi  bi nkal le: “[Abraham] a bi hémle Yéhôva, Nyambe a tehe le a téé sép.” Ba nkal le mut a téé sép i ngéda a nlémél Nyambe, tole i ngeñ Djob a ñunbene bé nye. Hala a yé jam li hélha le Nyambe a ntehe kwéha mut, mboñbéba, kiki mut a téé sép! Bebek yak we u gwé ngôñ le Nyambe a tehe le u téé sép. Hala a nla bôña. Ndi lelaa? Inyu yi ndimbhe i mbadga i, di wan ndugi inyuki Yéhôva a bi kal le Abraham a téé sép.

4. Kii i mboñ le bôt ba binam ba ba bañ bôt ba téé sép?

⁴ Ikété kaat a bi tilna bikristen bi Lôk Rôma, ñôma Paul a bi kal le bôt ba binam bobasôna ba mboñ béba. (Rôma 3:23) Ndi, kii di nla boñ inyu lémél Nyambe, kayéle a kal le di téé sép? Inyu hôla bañga bikristen yosôna i timbhe i mbadga i, Paul a bi yoñ hihéga hi Abraham.

5. Kii i bi boñ le Yéhôva a kal le Abraham a téé sép? (Rôma 4:2-4)

⁵ Yéhôva a bi kal le Abraham a téé sép i ngéda a bé niñ i loñ i Kanaan. Inyuki Yéhôva a bi kal le Abraham a téé sép? Baa inyule Abraham a bé tééda mbén Môsi loñge loñge? To jam. (Rôma 4:13) Mbén Môsi i bi tina loñ Israel 400 nwii i mbus le Yéhôva a bi kal Abraham le a téé sép. Ndi, kii i bi boñ le Nyambe a kal le Abraham a téé sép? Ikété konangoo yé i mbuma ñañ, Yéhôva a bi kal le Abraham a téé sép inyu hémle yé.—Añ Rôma 4:2-4.

6. Kii i mboñ le Yéhôva a kal le béba mut i téé sép?

⁶ Ñôma Paul a bi kal le i ngéda mut a nhémle Nyambe, Nyambe “a ntehe nye le a téé sép inyu hémle yé.” (Rôma 4:5) Paul a bi kônde ki le: “Lana nyen David a mpot inyu maséé ma mut nu Nyambe a ntehe le a téé sép, ndi ha inyu minson bé: ‘Maséé ni i bôt maboñok map mabe ma nwéhlana, yak ba bibéba gwap bi nséha; maséé ni i mut Yéhôva a ga añ bé béba yé kekikel.’” (Rôma 4:6-8; Tjémbi 32:1, 2) Nyambe a nwéhél bibéba bi bôt ba nhémle nye. A nwéhél bo nwéhél yosôna, a nsoñgol bé to bibéba gwap. A ntehe i nya bôt i le ba téé sép inyule ba nhémle nye.

7. Inyuki i bi kéla inyu bagwélél ba Yéhôva ba kôba le ba téé sép?

⁷ To hala kiki Nyambe a bi kal le Abraham, David, ni bagwélél bé bape ba téé sép, ba bé ba nginda yii bikwéha bi bôt. Ndi inyu hémle yap, Nyambe a bi tehe le ba téé sép, téntén i ngéda a bé hégha bo ni bôt ba bé hémle bé nye. (Éfésô 2:12) Paul a bi toñol i léta yé le, inyu ba liwanda li Nyambe di nlama hémle nye. Kiki Abraham ni David, yak bés di nla ba mawanda ma Nyambe ibale di nhémle nye.

8-9. Inyuki bôt bahogi ba bi kal mam ma téé bé inyu i yom Paul bo Yakôbô ba bi tila?

⁸ Hala a yé ngandak nwii len le baéga bibase ba mpôdôl maada ma yé ipôla hémle ni minson. Baéga bibase bahogi ba niiga le, inyu kôhna tohi, i jam di nlama ndigi boñ li yé le di hémle Nwet wés Yésu Kristô. Bebek ni ma nok bo ba nkal le: “Neebe Yésu ndi w’a kôhna tohi.” Baéga bibase bape ba ngwélél bibañga bi Paul bini le: “Nyambe a ntehe le [mut] a téé sép, ndi ha inyu minson bé.” (Rôma 4:6) Ndi bape ba nit le “di  nla kôhna tohi” ibale di nke bahoma base i ntehe kiki bahoma bapubhaga, di boñok ki minson minlam base i mbat bés. Bebek le ba nsima bibañga bi yé i kaat Yakôbô 2:24: “Mut a nlama kéla le a téé sép ni njel minson, ha ni njel hémle yotama bé.”

⁹ Sôk i nsôk, batila mam ma bibase ba bi kal le Paul bo Yakôbô ba bé nôgla bé mu jam li mbéñge hémle ni minson. Bebek baéga bibase ba yé ba nkal le, i ngéda Paul a bé kal le mut a téé sép ni njel hémle, ha ni minson bé, Yakôbô nye a bé niiga le minson mi nlôôha ba nseñ inyu boñ le mut a lémél Nyambe. Malét nkeñi wada a nkal le: “Yakôbô a bé nok bé inyuki Paul a bé yigye le mut [a nkéla le a téé sép] ni hémle yotama ndi he ni minson bé.” Ndi mbuu mpubi u Yéhôva won u bi tinde Paul bo Yakôbô i tila bibañga bi. (2 Timôtéô 3:16) Jon inyu tibil nok maada ma yé mu i yom Paul bo Yakôbô ba bi kal, i mbéda ndugi le di wan mam mape ba bi tila.

10. Mimbe “minson” Paul a bi bôk ndugi a pôdôl? (Rôma 3:21, 28) (Béñge yak titii.)

¹⁰ Mimbe “minson” Paul a mpôdôl i kaat Rôma pes 3 ni pes 4? A bé pôdôl ndugi “minson mi mbén,” mi di nléba i mbén Môsi a bi kôhna i hikôa hi Sinai. (Añ Rôma 3:21, 28) I nene le i dilo di Paul, Lôk Yuda ihogi i i bé bikristen i bé i ngi hémlege le mut a nlama ki noñ mbén Môsi inyu bana tohi. Jon Paul a bi gwélél hihéga hi Abraham inyu unda le mut a nlama bé noñ “minson mi mbén” inyu kéla le a téé sép. Hala a nlôl i hémle. Hala a nti bés makénd, inyule i yi hala i nti bés botñem le di nla bana maada malam ni Nyambe. Hala a nkobla le,  ibale di nhémle Nyambe bo Kristô, di nla lémél Nyambe.

11. Mimbe “minson” Yakôbô a bi pôdôl?

¹¹ Jam lipe li yé ki le, “minson” Yakôbô a mpôdôl i pes 2 mi ta bé “minson mi mbén” Paul a mpôdôl. Yakôbô a mpôdôl minson kristen i nlama gwel i niñ yé. I nya minson i, i ñunda too kristen i gwé toi bañga bañga hémle inyu Nyambe tole heni. Di béñge dihéga diba Yakôbô a bi gwélél.

12. Lelaa Yakôbô a bi toñol maada ma yé ipôla hémle ni minson? (Béñge yak titii.)

¹² I hihéga hié hi bisu, Yakôbô a bi toñle bikristen le bi nlama bé todol bôt bape. Inyu toñol i jam li, a bi yoñ hihéga hi mut nu a ñunda ngwañ mut loñgeñem, ndi a nyahal ngoo mut. Yakôbô a bi unda le i nya mut i, i nla kal le i gwé hémle, ndi maboñok mé ma ñunda bé hala. (Yakôbô 2:1-5, 9) Ikété hihéga hié hi nyônôs hiba, a mpôdôl mut a ntehe mankéé wé nu munlôm tole nu muda nu a gwé bé mambot to bijek, ndi a nti bé nye i yom i mbéda nye. To ibale i mut nu a bé kal le a gwé hémle, maboñok mé ma bé unda bé hala; jon bipôdôl gwé bi bééna bé nseñ. Hala a nkiha ni bibañga bi Yakôbô nu a bi tila le, “hémle yotama ngi minson, i yé nwok.”—Yakôbô 2:14-17.

13. Himbe hihéga Yakôbô a bi gwélél hi hi ntoñol maada ma yé ipôla hémle ni minson? (Yakôbô 2:25, 26)

¹³ Yakôbô a bi sima Rahab kiki muda nu a bi unda ni njel maboñok mé le a gwé hémle. (Añ Yakôbô 2:25, 26.) A bi nok ngandak mam inyu Yéhôva, a bé yik le nyen a nit Lôk Israel. (Yôsua 2:9-11) Maboñok mé ma bi unda le a gwé hémle,  a bi sôñ bôt ba mbep iba, ba ba bé bon ba Lôk Israel. Sôk i nsôk, tolakii i muda nu a bé bé peles, a bé bé to ngond Israel, a bi kéla le a téé sép nlélém kiki Abraham. Ndémbél yé i ñunda le, i nlôôha ba nseñ le di unda ni maboñok més le di gwé hémle.

14. Lelaa i yom Paul a bi tila i nkiha ni i yom Yakôbô a bi tila?

¹⁴ Batila Bibel bana bo iba, Paul bo Yakôbô ba bi toñol hémle ni minson hiki mut wé ntén. Paul a bi kal bikristen bi bé bon ba Lôk Yuda le ba nla bé lémél Yéhôva ibale ba noñ ndigi mbén Môsi. Yakôbô nye a bi unda le, inyu unda hémle bikristen gwobisôna bi nlama bôñôl bôt bape loñge.

15. Lelaa di nla unda ni njel maboñok més le di gwé hémle? (Béñge yak bititii.)

¹⁵ Yéhôva a nkal bé le inyu boñ le di yila bôt ba téé sép i mis mé di nlama boñ mam momasôna Abraham a bi boñ. Ndi ngandak manjel i yé, i di nla unda hémle ni njel minson. Di nla leege bôt ba ntip lo i likoda, di nla yak hôla bilôk bikéé bi bôda ni bi bôlôm bi bi gwé ngôñ ni mahôla. Di nla ki hôla bôt bés ba lihaa, i nya mam i yon Djob a ngwés, a ga sayap ki bés. (Rôma 15:7; 1 Timôtéô 5:4, 8; 1 Yôhanes 3:18) Nson u tôbôtôbô i het di ñunda hémle yés, u yé i ngéda di ñañle bôt bape ñañ nlam ni makénd. (1 Timôtéô 4:16) Bésbobasôna di nla unda ni maboñok més le di nhémle le mimbônga mi Yéhôva mi ga yon ni le manjel mé ma yé malam. Ibale di mboñ i mam ma, di nla ba nkwoog nkaa le di ga ba i nsoñgi u bôt Djob a ntehe le ba téé sép, di ga ba ki mawanda mé.

16. Mambe maada ma bé ipôla botñem i Abraham ni hémle yé?

¹⁶ Rôma pes 4 a yigye biniigana bipe di nla ôt mu ndémbél i Abraham: nseñ u yé i bana botñem. Yéhôva a bi bôn le “ngandak biloñ” i ga saibana ni njel Abraham. Hégda, kinje loñge botñem Abraham a bééna! (Bibôdle 12:3; 15:5; 17:4; Rôma 4:17) Ndi, yak i ngéda Abraham a bi pamna 100 nwii, nwaa wé Sara a ban-ga 90 nwii, i man ba bi bôn a bé ngi gwé. I litehge li mut binam, Abraham bona Sara ba bé ha bé le ba bana i man munlôm nu. Hala a bi bii hémle i Abraham i bi wénél. “Botñem i bi tinde nye i hémle le a’ yila isañ ngandak biloñ.” (Rôma 4:18, 19) Botñem yé i bi yon. A bi yila isañ Isak, man munlôm nu ba bé bem.—Rôma 4:20-22.

17. Lelaa di nyi le di nla ba ikété nsoñgi u bôt ba téé sép, di ba ki mawanda ma Nyambe?

¹⁷ Di nla lémél Yéhôva di ba ikété nsoñgi u bôt a ntehe le ba téé sép, di ba ki mawanda mé kiki Abraham. Jon Paul a bi tila le: “I bibañga bini le: ‘Hala a éña nye,’ bi bi tilba bé inyu yé nyetama [Abraham], ndi bi bi tilba yak inyu yés, bés ba di nlama éña le di téé sép inyule di nhémle Nu a bi tugul Nwet wés Yésu ikété bawoga.” (Rôma 4:23, 24) Kiki Abraham, di nlama bana hémle, di gwelek minson minlam, di ban-ga ki botñem. Paul a mpôdôl ki botñem ikété kaat Rôma pes 5, i di ga wan i yigil i noñ.