1. Kii mut a bé lama boñ inyu ke bisu bi kiñe Persia?

NOODE le témb 2 500 nwii i mbus, u hégda le u yé i loñ i Persia. U nke i yale i kiñe i i yé Susan inyule u nsômbôl kal nye jam li ntééñga we. U ta bé le u telep bisu bi kiñe ibale a ti bé we kunde. Ibale u noode boñ hala, u nôla!​—Éster 4:11.

2. Kii di nôgda ngéda di nkôôge Yéhôva bebee?

² Di yé maséé ngandak inyule Yéhôva a ta bé kiki kiñe Persia! Yéhôva a nloo bikiñe gwobisôna huum, ndi a yé bebee i emble bés to imbe ngéda. A ngwés le di kôôge nye bebee ibabé i kon woñi. Kiki hihéga, to hala kiki Yéhôva a yé Nhek mam momasôna, a bak Nu ngui yosôna ni Ñane ngiinda yosôna, a nsômbôl le di sébél nye le “Tata.” (Matéô 6:9) Kinje maséé i yi le Yéhôva a ngwés le di kôôge nye bebee!

3. Inyuki di kôli sébél Yéhôva le “Tata,” kii di ga tehe munu yigil ini?

³ Di kôli sébél Yéhôva le “Tata”​—inyule a yé Lingen li niñ. (Tjémbi 36:10) Kiki a yé Tata wés, di nlama nôgôl nye. Ibale di mboñ sômbôl yé, di ga kôs bisai bi mbuma ñañ. (Lôk Héber 12:9) Mu bisai bi, di nla sima niñ boga i ngii tole hana ’isi. U héya niñ boga, di nkôs ngim bisai ibôdôl nano. I yigil ini, i ga hôla bés i tehe lelaa Yéhôva a ñunda le a yé Isañ wés nu gwéha, di ga tehe ki inyuki di nla ba nkwoog nkaa le Yéhôva a ga tjôô bé bés dilo di nlo. Di bôk ndugi di tehe inyuki di nla ba nkwoog nkaa  le Tata wés nungingii a nlôôha gwés bés, ni le a ntôñ bés.

4. Inyuki hala a nlédél ngim bôt i tehe Yéhôva kiki Isañ wap?

⁴ Baa hala a nlédél we i tehe Nyambe kiki Isoñ? Bôt bahogi ba yé le ba kal le Yéhôva a nlôôha nkeñi, di ta bé nseñ i mis mé. Ba mbadba le, lelaa Nyambe Nu ngui yosôna a nla tôñ bo? Ndi Tata wés nu gwéha a nsômbôl bé le di bana i nya mahoñol i. A bi ti bés niñ, a nsômbôl ki le di bana maada lôñni nye. Ngéda ñôma Paul a bé pôdôl i jam lini, a bi toñle i bôt a bé niiga i Atén le Yéhôva “a ta bé haa ni hiki wada wés.” (Minson mi baôma 17:24-29) Djob a nsômbôl le hiki wada wés a kôôge nye bebee, ndik kiki mañge a nkôôge bagwal bé bebee.

5. Kii ndémbél i sita yada i niiga bés?

⁵ Hala a nlédél bôt bape i tehe Yéhôva kiki Isañ wap, ndigi inyule basañ bap ba bi unda bé bo gwéha. Sita yada i nkal le: “Pua yem a bé bôs mut. Ngéda me bi bôdôl nigil Bibel, hala a bi bane me ndutu i kôôge bebee ni Tata wés nungingii. Ndi ngéda me bi yi Yéhôva, mam ma bi héñha.” Baa hala a nlédél yak we i tehe Yéhôva kiki Isoñ nu gwéha? Ibale hala, yi le yak we u nla pam i tehe Yéhôva kiki Isañ nu a nloo basañ bobasôna.

6. Inoñnaga ni Matéô 11:27, imbe njel Yéhôva a bi gwélél inyu hôla bés i tehe nye kiki Tata wés nu gwéha?

⁶ Njel yada Yéhôva a ngwélél inyu hôla bés i tehe nye kiki Tata wés nu gwéha i yé le a bi yeelene bés maboñok ni bipôdôl bi Yésu ikété Bibel. (Añ Matéô 11:27.) Yésu a bi kôna Isañ i nya i yôni kayéle a bé a kôli kal le: “Nu ni nu a ntehe me, wee a ntehe yak Tata.” (Yôhanes 14:9) Yésu a bé béna toñle bôt i mam Yéhôva a mboñ inyu unda le a yé Tata wés. Ndik munu bikaat bini le Matéô, Markô, Lukas ni Yôhanes, Yésu a bi gwélél i buk ini le “Tata” jam kiki bo 165 ngélé inyu pôdôl Yéhôva. Inyuki Yésu a bi pôdôl Yéhôva ngandak hala? Njom yada i yé le, a bé gwés le bôt ba ba nkwoog nkaa le Yéhôva a yé Tata wés nu gwéha.​—Yôhanes 17:25, 26.

7. Kii di nigil mu maada ma Yéhôva ni Man wé?

⁷ Di béñge biniigana di nla ôt mu maada ma Yéhôva ni Man wé Yésu. Yéhôva a bé emble masoohe ma Yésu hiki ngéda. A bé emble ndik bé masoohe mé, ndi a bé timbhe ki mo. (Yôhanes 11:41, 42) To mambe mandutu Yésu a bé boma, a bé nôgda gwéha Isañ, a nôgdaga ki le a nit nye.​—Lukas 22:42, 43.

8. Lelaa Yéhôva a bi yônôs ngôñ Yésu?

⁸ Yésu a bi kal le Isañ nyen a yé Lingen li niñ, ni Nhôla wé, jon a kal le: ‘Me niñ inyu Tata.’ (Yôhanes 6:57) Yésu a bé bôdôl Isañ ñem ni ñem wé wonsôna, Yéhôva a bi yônôs ki ngôñ yé i pes minsôn, ndi téntén i pes mbuu.​—Matéô 4:4.

9. Lelaa Yéhôva a bi unda Yésu le a yé Isañ nu gwéha ni le a ntôñ nye?

⁹ Kiki Isañ nu a ngwés bon bé, Yéhôva a bé gwés le Yésu a yi le a nit nye. (Matéô 26:53; Yôhanes 8:16) Tolakii Yéhôva a bi kéñ bé le Yésu a boma mandutu, a bi hôla nye i hônba  mo. Yésu a bé yi le bikuu gwobisôna a bé le a boma bi bé inyu ndék ngéda. (Lôk Héber 12:2) Yéhôva a bi unda le a ntôñ Yésu mu kiki a bé emble nye, a yônhak ngôñ yé, a niigaga nye, a nidik ki nye. (Yôhanes 5:20; 8:28) Nano, di wan mam ma ñunda le Tata wés nungingii a ntôñ bés nlélém kiki a bé tôñ Yésu.

10. Inoñnaga ni kaat Tjémbi 66:19, 20, lelaa Yéhôva a ñunda bés gwéha yé?

¹⁰ Yéhôva a ñemble masoohe més. (Añ Tjémbi 66:19, 20.) A ntééne bé bés nwaa wo ki wo inyu masoohe; a nti bés makénd i soohe nye hiki ngéda. (1 Tésalônika 5:17) Di nla soohe Nyambe wés hiki ngéda, to hee homa di yé. Kekikel Yéhôva a’ kal bé le a pégi ngandak inyu emble masoohe més, hiki ngéda, a yé bebee i emble bés. Ngéda di ntehe le Yéhôva a ñemble masoohe més, gwéha yés inyu yé i nkônde keñep. Ntôp tjémbi a kal le: “Me ngwés Yéhôva, inyule a ñemble kiñ yem ni minyemhe nwem.”​—Tjémbi 116:1.

11. Lelaa Yéhôva a ntimbhe masoohe més?

¹¹ Tata wés a ñemble ndik bé masoohe més, ndi yak timbhe, a ntimbhe mo. Ñôma Yôhanes a nkal bés le: “To kinje jam di mbat inoñnaga ni sômbôl yé, a ñemble bés.” (1 Yôhanes 5:14, 15) I yé maliga le, i nla pam le Yéhôva a timbhe bé masoohe més kiki di bemek. A nyi kii i yé loñge inyu yés, jon ngim mangéda ndimbhe yé i yé le to, tole a ngwés le di kônde bem.​—2 Korintô 12:7-9.

12-13. Lelaa Tata wés nungingii a nyônôs ngôñ yés?

¹² Yéhôva a nyônôs ngôñ yés. I jam a mbat basañ mbai le ba boñ, nyemede a mboñ jo. (1 Timôtéô 5:8) A nyônôs ngôñ i bon bé i pes minsôn. A gwé bé ngôñ le di tôñ inyu yom je, inyu mbot, tole homa liyééne. (Matéô 6:32, 33; 7:11) Kiki bagwal ba ba ngwés bon bap, Yéhôva a bi yoñ bitelbene le dilo di nlo, a nti bés mam momasôna di gwé ngôñ.

¹³ Ikété mam momasôna Yéhôva a nti bés, mam ma mbuu mon ma nlôôha nseñ. Mu Bañga yé le Bibel, a ñañle bés mam inyu yé, bitééne gwé, kii i yé bañga niñ, ni bisai bi mbem bés dilo di nlo. A bi unda le a ntôñ bés ngéda a bi gwélél bagwal bés tole mut numpe inyu niiga bés Bibel. A nke ni bisu i boñ hala ni njel mimañ yak ni minhôôlak mi bilôk bikéé bi bôda ni bi bôlôm bipe. Ni ki le, Yéhôva a niiga bés makoda ngéda di yé lôñni lôk kéé yés. Yéhôva a ngwélél manjel ma, ni mape ki inyu unda bés le a ntôñ bés.​—Tjémbi 32:8.

14. Inyuki Yéhôva a niiga bés, mambe manjel a ngwélél?

¹⁴ Yéhôva a niiga bés. Di ta bé peles kiki Yésu. Jon ngéda Yéhôva a niiga bés, a nkodol bés ibale di nhôs. Bañga yé i nkal lana le: “I bôt Yéhôva a ngwés, a nkodol bo.” (Lôk Héber 12:6, 7) Yéhôva a ngwélél ngandak manjel inyu kodol bés. Kiki hihéga, ni njel Bañga yé ni makoda. Tole a ngwélél mimañ inyu hôla bés. To imbe njel Yéhôva a ngwélél inyu kodol bés, gwéha yon i ntinde nye i boñ hala.​—Yérémia 30:11.

15. Lelaa Yéhôva a nsôñ bés?

 ¹⁵ Yéhôva a nit bés ngéda di mboma manoodana. Kiki isañ nu gwéha a ntôñ bon bé ngéda ba ntégbaha mandutu, hala nyen Tata wés nungingii a nit bés ngeñ di mboma mandutu. A ngwélél mbuu mpubi wé inyu sôñ bés. (Lukas 11:13) Yéhôva a nhôla ki bés ngéda di gwé nduña ikeñi. A nti bés botñem i mbuma ñañ. I botñem i yon i nhôla bés i hônba mandutu. Béñge le, Tata wés nu gwéha a ga mélés mandutu momasôna di mboma. To imbe ndutu di mboma, i yé inyu ndék ngéda. Ndi bisai Yéhôva a nti bés, bi nom i boga ni boga.​—2 Korintô 4:16-18.

16. Kii i bi bôña ngeñ Adam a bi ndogbene Isañ nu gwéha?

¹⁶ Di ntehe gwéha i Yéhôva mu jam a bi boñ ngéda bagwal bés ba bisu ba bi ndogbene nye. Ngéda Adam a bi bôk mbén i Tata wé nungingii, Yéhôva a bi pémés nye ni mbôda yé yosôna lihaa jé. (Rôma 5:12; 7:14) Ndi Yéhôva a bi yoñ bitelbene inyu hôla mbôda i Adam.

17. Ngéda Adam a bi ndogop, bimbe bitelbene Yéhôva a bi yoñ mu manut ma?

¹⁷ Yéhôva a bi kogse Adam, ndi a bi tjôô bé mbôda yé. Mu manut ma, a bi bôn le bôt ba binam ba ba nôgôl nye, ba ga témb ba yila bon bé. (Bibôdle 3:15; Rôma 8:20, 21) Inyu hala nyen Yéhôva a bi ti Man wé nu gwéha le Yésu, kiki sesema. Kiki a bi ti Man wé inyu yés, Yéhôva a bi unda le a ngwés bés ngandak.​—Yôhanes 3:16.

18. Kii i nyis bés le Yéhôva a yé bebee i leege bés, to ibale di nke nye haa?

¹⁸ To hala kiki di yé bikwéha bi bôt,  Yéhôva a nsômbôl le di ba bon bé, a mah bé hoñol le di ntééñga nye. Di nla suñgaha nye ñem tole di yoñ béba njel, ndi Yéhôva a ntjôô bé bés. Yésu a bi gwélél hihéga hi man nnimlaga inyu unda le Yéhôva a yé Tata wés nu gwéha. (Lukas 15:11-32) Isañ ba mpôdôl mu hihéga hi, a bééna mapida le man wé a’ témb kel yada. Jon ngéda man wé a bi témb, isañ a bi ke ngwéé a sambla nye. Nlélém ni bés, ibale di bi boñ béba ndi di tam yo, di nla ba nkwoog nkaa le Isañ wés nu gwéha a yé bebee i leege bés mu nsoñgi u bagwélél bé.

19. Lelaa Yéhôva a ga tibil béba yosôna ndok Adam i bi lona?

¹⁹ Isañ wés a ga tibil béba yosôna ndok Adam i bi lona. I mbus le Adam a bi ndogbene nye, Yéhôva a bi yoñ bitelbene i pohol 144 000 bôt ba binam inyu yila bikiñe ni biprisi bi bi ga énél ni Man wé i ngii. I mbok yondo, Yésu ni i bet ba ga ane ni nye, ba ga hôla bôt ba binam i yila peles. I mbus manoodana ma nsôk, Djob a ga ti bo niñ boga. Tata wés a ga ba maséé i tehe le hisi hi yé nyonok ni bon bé ba ba yé peles. Kili loñge!

20. Lelaa Yéhôva a ñunda le a nlôôha gwés bés, kii di ga tehe i yigil i noñ?

²⁰ Yéhôva a ñunda le a nlôôha gwés bés. A yé Isañ a nloo basañ bobasôna. A ñemble masoohe més, a tinak ki bés i mam ma nkon bés ngôñ i pes mbuu ni i pes minsôn. A niiga bés, a nidik ki bés. A nkôôbana bés ngandak bisai. Kinje maséé i yi le Tata wés nu gwéha a ngwés bés, a tôñôk ki bés! Mu i yigil i noñ, di ga tehe lelaa bés bon bé di nla unda le di nti nye mayéga inyu gwéha yé.