1. (a) Kii Nkéés Yéfta bo Hana ba bééna ntôñ? (Béñge titii i bibôdle bi yigil.) (b) Di ga kôhna mandimbhe ma mambadga mambe?

A BÉ nkena nu makénd; a bé muda suhulnyu. A bé njogwét nu makénd; a bé nyañ mbai nu suhulnyu. Ha mah le ba bé bégés Djob jada, kii ipe Nkéés Yéfta bo nwaa Elkana le Hana, ba bééna ntôñ? Hiki wada wap a bi kégél Djob likak, a yônôs ki jo. Di gwé ngim mandémbél ma bôlôm ni ma bôda i len ini ba ba mpohol i kégél Yéhôva likak. Ndi, hala a ntôdôl ngim mambadga ma mahee: I kégél likak i nkobla le kii? Inyuki hala a ta bé ntuk i kégél Djob likak? Bimbe biniigana di nla ôt mu ndémbél i Yéfta ni Hana?

2, 3. (a) I kak likak i nkobla le kii? (b) Kii Bitilna bi nkal inyu jam li kégél Djob makak?

² Kiki Bibel i mbéna kal, likak li yé ngim jam mut a mbôn Djob. A mbôn nye le, a ga boñ ngim jam, le a ga ti nye ngim likébla, le a bi pohol le a ga yônôs ngim nson u tôbôtôbô, tole a mbôn le a ga tjél boñ ngim mam ma yé nye kunde. Ba nyéksa bé mut i boñ likak, hala wee, makak ma nlôl ni njômbi ñem. To hala, ma yé pubhaga i mis ma Djob, ma bak ki le, mut a yé nyéksaga i yônôs makak inyule ma gwé nlélém ngui kiki mut a nla téé wiue​—i kum soñ​—Hala wee, ngim mimbônga le mut a ga boñ ngim jam tole a ga boñ bé. (Bibôdle 14:22, 23; Lôk Héber 6:16, 17) Kii Bibel i nkal inyu  unda le kégél Djob likak li ta bé jam li njôha?

³ Mbén Môsé i bé kal le: “Ibale mut a kégél Yéhôva likak, tole a nkum soñ i kañ niñ yé ni ngim likak, a kwéhak bañ bañga yé; a boñ kingéda mam momasôna ma mpémél i nyo wé.” (Ñanga Bôt 30:2) Mbus ngéda, Salômô a kôs ngui ni mbuu mpubi inyu tila le: “Ngéda u nkégél Nyambe likak, u tiñha bañ i yônôs jo, inyule a nkon bé maséé ni bijôñ bi bôt. Yônôs likak u bi yega.” (Ñañal 5:4) Yésu a bi toñol nseñ i diihe makak di nyegna ngéda a kal le: “Ni bi nok ki le i kéla bôt ba kwañ le: ‘U kumuk bañ soñ bitembee, ndi gwélél Nwet mam u bi kumul nye soñ.’”​—Matéô 5:33.

4. (a) Inyuki i ti Djob mbônga li ta bé jam li mintuk? (b) Kii di gwé ngôñ i nigil mu ndémbél i Yéfta bo Hana?

⁴ Ntiik, i kégél Djob makak tole mimbônga li ta bé jam li mintuk. Litehge jés li makak di nkégél Djob li ntihba maada més ni Yéhôva. David a tila le: “Njee a’ bet hikôa hi Yéhôva? Njee a’ telep homa wé mpubhaga? . . . Nu a mbédés bé ñem wé inyu bitembee, To kum soñ ni mandon.” (Tjémbi 24:3, 4) Imbe likak Yéfta bo Hana ba bi kak? Baa hala a bé ntombok jam inyu yap i yônôs jo?

5. (a) Limbe likak Yéfta a kégél Djob? (b) Lisuk li jam li li ba le kii?

⁵ Yéfta a bi yônôs mbônga u a bôn Yéhôva ngéda a bé kenek i jôs bon ba Amôn gwét, ba ba ba tédék litén li Djob. (Bakéés 10:7-9) Nyonok ni ngôñ i yémbél i gwét bi, Yéfta a kégél Djob likak: “Ibale w’a ti toi bon ba Amôn i moo mem, wee y’a ba le, tonjee a mpémél manwemel ma ndap yem i loo boma me ngéda me ntimbil ni nsañ, me lôlak yak bon ba Amôn, nyen a’ ba yom i Yéhôva.” Kii i bi bôña? Ba bi yémbél bon ba Amôn, ndi ngond i Yéfta nu gwéha nyen a bi pam inyu boma nye ngéda a bé huu a ma yémbél gwét. Nyen a bé lama “ba yom i Yéhôva.” (Bakéés 11:30-34) Kii hala a bé kobla inyu yé?

6. (a) Baa hala a bé bun inyu Yéfta ni ngond yé i yônôs mbônga a bi ti Djob? (b) Kii Ndiimba Mbén 23:21, 23 ni Tjémbi 15:4 bi niiga bé inyu ngim likak mut a nkégél Djob?

⁶ Inyu yônôs likak li isañ, ngond i Yéfta i bé lama ti niñ yé yosôna i nson Yéhôva, i homa wé mpubhaga. Baa Yéfta a bi yoñ bé ngéda i ôt pék ilole a nkak hala? To, a bé yi loñge le, ngond yé i bé le i pam i lo boma nye. Ndi to hala, isañ ni man wé ba bi nok njôghe ñem ngandak​—hala a bé sesema ikeñi inyu boba. Ngéda a tehe nye, Yéfta “a kan mbot yé” a kal ki le, hala a bi pat nye ñem. Ngond yé i ‘ee i ngii libak jé li konji.’ Inyuki? Yéfta a bééna bé man munlôm, ni le mpom wé ngond u bé ha bé le i biiba to ti nye balal. Njel yo ki yo i bé bé inyu boñ le, a bana mbôda i i mbegee jôl jé, ni i i bé lama kôdôl bum yé. Ndi i jam li bé jon li bé lôôha bane nye nseñ. Yéfta a kal le: “Me bi kégél Yéhôva likak, ndi me nla bé me témb ni mbus.” Ngond i timbhe nye le: “Boñ me kingéda jam li bi pémél nyo woñ.” (Bakéés 11:35-39) Inyu bôt bana, ba ba bé ba tiñi i gwés Djob, i loo bé bo mahoñol kekikel le ba bôk likak ba bi kégél Djob nu Ngui yosôna​—to ibale hala a bé  lama hee bo tokii.​—Añ Ndiimba Mbén 23:21, 23; Tjémbi 15:4.

7. (a) Limbe likak Hana a ti Djob, ni inyuki? (b) Lelaa mam ma bi sôk tagbe inyu yé? (c) Kii likak li Hana li bé kobla inyu Samuel? (Béñge matila i si lipep)

⁷ Hana a yé numpe nu a yônôs ibabé set likak jé a kégél Yéhôva. A bi boñ mbônga wé ngéda a bé ikété nduña ikeñi inyu libak jé li kom muda, ni inyu hiol ba bé nol nye. (1 Samuel 1:4-7, 10, 16) Hana a yible Djob ñem wé, a kégél ki nye likak le: “A Yéhôva nu mintôñ mi gwét, ibale w’a gwés béñge ndééñga i nlimil woñ muda, u bigda ki me, u hôya bé nlimil woñ muda, ndi u ti nlimil woñ muda, man munlôm, wee m’a ti Yéhôva nye dilo di niñ yé tjodisôna, hikéñ hi ngeñ hi’a tis yaga bé ño wé.” * (1 Samuel 1:11) Masoohe ma Hana ma bi nôga, a gwal man wé nu bisu​—man munlôm. Kinje maséé a bi kôhna! Ndi to hala, a bi hôya bé likak a ti Djob. Ngéda a bi gwal man wé nu munlôm, a kal le: “Inyule me bi yagal nye yak Yéhôva.”​—1 Samuel 1:20.

8. (a) Baa hala a bé bun inyu Hana i yônôs likak jé? (b) Lelaa bibuk bi David i kaat Tjémbi 61 bi bigdaha we ndémbél ilam i Hana?

⁸ Kunda yada, ngéda a bi tjilis mañge Samuel méé, a ban-ga jam kiki bo ñwii maa, Hana a bi yônôs toi likak a kégél Djob. A bi hoñol bé to ndék i héñha mahoñol. A kena Samuel yak Prisi Ikeñi i lap Yéhôva i Silô, a kal ki le: “Me bi soohe inyu man nunu; Yéhôva a mal ti me jam me bi yagal nye. Jon yak me ki, me nti nye Yéhôva; ntel wonsôna a’ ba i niñ a yé yom i Yéhôva.” (1 Samuel 1:24-28) Nyoo nyen, “mañge le Samuel a ba hôlôl bisu bi Yéhôva.” (1 Samuel 2:21) Ndi hala a bé kobla le kii inyu Hana? A bé gwés man wé nu munlôm, ndi nano a bé la ha bé tégbaha ngéda ni nye i binéñél gwé. Hoñol ngôñ a bé le a bana i kôhle nye, i tuk ni nye, i jés nye​—i bigda mangéda malam, ni gwéha yosôna nyañ a yé le a ti man wé, mu kiki a ntehe nye a nañ. To hala, Hana a bi tam bé likak jé a kégél Djob. Maséé ma Yéhôva ma bi yon nye ñem.​—1 Samuel 2:1, 2; añ Tjémbi 61:2, 6, 9.

9. Mambe mambadga di ngi gwé i timbhe?

⁹ Nano nu di nok le i kégél Djob likak li ta bé jam li minjôha, di wan mana mambadga: Umbe ntén makak kristen i nla ti? Ni le, kii i nla hôla bés i yônôs makak més?

10. Limbe likak li nlôôha ba nseñ kristen i nla kak, ni kii hala a nkobla?

¹⁰ Likak li li nlôôha ba nseñ kristen i nla ti, li yé le a ti nyemede nkikip yak Yéhôva. Inyuki? Inyule, nyetama ikété masoohe, a mbôn Yéhôva le a’ gwélél niñ yé inyu sélél Djob i boga ni boga to kii leñek. Inyu gwélél bibuk bi Yésu, i nya mut i i “yôiba,” a ntjôô mam momasôna ma ma yé nye kunde, a bôn ki le, i boñ sômbôl i Djob li ga ba jam li bisu i niñ yé. (Matéô 16:24) Ibôdôl ha kel i, ‘a yé ndik nu Yéhôva.’ (Rôma 14:8) Hiki mut nu a nti i nya likak i, a nlama bé yoñ jo kiki jam li minjôha, ndik kiki ntôp tjémbi a kal inyu makak a ti Djob le: “M’a timbhe kii Yéhôva inyu biloñge gwé gwobisôna a mbôñôl me? M’a yônôs makak me bi ti Yéhôva; ñ, bisu bi bôt bé bobasôna.”​—Tjémbi 116:12, 14.

11. Kii i bi tagbe i kel ni bi kôs sôble?

 ¹¹ Baa ni bi ti bébomede nkikip yak Yéhôva, ni kôs ki sôble? Ibale hala, wee loñge jam! Ni bigda le, i kel ni bi kôs sôble, i bisu bi bôt, ba bi bat bé ibale ni bi tiba nkikip yak Yéhôva, ni ibale ni bi nok le “ngéda ni nti bébomede nkikip, ni kôs ki sôble, ni nyila Mbôgi Yéhôva, ni ñadba ki ni ntôñ Djob u nke ni mbuu mpubi.” Ndimbhe nan le ñ ni bi ti yokela, i bi unda le ni pahal i mbamba le ni bi ti bébomede nkikip, i bi éba ki le, ni kôli i kôs sôble inyu yila ngwélél Yéhôva. Ni bi kônha ñem Yéhôva maséé ngandak!

12. (a) Mambe mambadga di nlama badba? (b) Bimbe bilem bilam Pétrô a bi sima di nlama yéñ i bana?

¹² Sôble i yé ndik bibôdle. To hala, di gwé ki ngôñ i niñ inoñnaga ni mbônga di bi ti Djob le di ga téñbe i gwélél nye. Jon di badba le: ‘Baa me nhol i pes mbuu ibôdôl nu me sôblana? Baa me nke ki ni bisu i gwélél Yéhôva ni ñem wem wonsôna? (Kôlôsé 3:23) Baa me nsoohe, me añak Bañga i Djob? Baa me nke i makoda? Baa me ntéé likalô hiki ngéda le pôla i nene? Baa makénd me bak me gwé mu mam ma mbuu ma, ma nhoi?’ Ñôma Pétrô a kal le, di  nla keñgle i yila yeñge ikété nson wés ibale di nkônde nyamnda inyu bana yi, hônba, ni siñge Nyambe ñem.​—Añ 2 Pétrô 1:5-8.

13. Kii kristen nu a ntiba nyemede nkikip yak Djob, a kôs ki sôble a nlama tibil nok?

¹³ Njel yo ki yo i ta bé i tjôô likak jés i ti bésbomede nkikip, i héñha i jam di bi bôn. Ibale mut a nwaa gwélél Yéhôva tole a nwaa niñ kiki bikristen, a kalak bañ kekikel le ni maliga, a mah ti bé nyemede nkikip, ni le, sôble yé i yé yañga *. To kii leñek, a bi unda le a mal ti nyemede nkikip yak Djob. A ga timbhe i bisu bi Yéhôva ni i bisu bi likoda inyu hiki béba keñi a nla boñ. (Rôma 14:12) I kéla bañ kekikel inyu yés le ‘u bi nwas gwéha yoñ i bibôdlene.’ Mahéñha ni hala, di ngwés le Yésu a kal inyu yés le: “Me nyi minson nwoñ, ni gwéha yoñ, ni hémle, ni mahôla, ni hônba, ni le minson nwoñ mi nsôk mi yé ngandak iloo mi bibôdlene.” (Masoola 2:4, 19) Jon, ni makénd, di kee ni bisu i yônôs likak jés i ti bésbomede nkikip yak Djob​—inyu lémél Yéhôva.

14. Likak li nyônôs iba li li nlôôha ba nseñ mut a nla ti won u yé le kii, ni inyuki?

¹⁴ Likak li yônôs iba li li nlôôha ba nseñ li yé mbônga ngim mut a nti sobiina wé. Inyuki? Inyule libii li yé mpubhaga. Bisu bi Djob ni i bôt ba binam, mbom ni mbiina ba yegna likak li libii. Kiki hihéga, ngéda Mbôgi Yéhôva i mbiiba, ba mbéna bôn wada ni nuu le ba ga gwéhna, bobna, ni ti wada ni nuu lipém, le b’a boñ hala “ngéda yosôna [b’a] niñ ntôñ hana isi inoñnaga ni bitelbene bi Djob inyu libii.” I nla ba le bape ba bi kal bé minlélém mi bibuk, ndi yak bo ba bi ti likak i bisu bi Djob. Ibôdôl ha, ba yé nwaa bo nlôm, ba édi ikété libii dilo tjodisôna di niñ yap. (Bibôdle 2:24; 1 Korintô 7:39) Jon Yésu a gwélél bibuk bini le: “Jam Nyambe a ñat, mut a bagal bañ jo”​—hala wee munlôm to muda, to mut nye ki nye numpe a bagal bañ jo. Jon, i bôt ba ntip biiba, ba nlama ha ikété mahoñol map le, pôla yo ki yo i ta bé inyu mabos.​—Markô 10:9.

15. Inyuki bikristen bi nlama bé yan libii kiki bôt ba nkoñ isi?

¹⁵ Ntiik, ba mah tehe bé libii li yé peles. Hiki libii li ñat bikwéha bi bôt biba. Inyu hala nyen Bibel i nkal le babiina ‘b’a nok njiiha’ ngim mangéda. (1 Korintô 7:28) Hala a yé ngoo ngandak i tehe le ngandak bôt ikété nkoñ isi ba nyan libii. Ngéda mindañ mi yé ipôla babiina, ba nwaa hônba sobiina wap, ba tjôô ki nye. Ndi hala a ta bé lem i bikristen. I bôk likak li libii jés i yé i lôk Djob, i bak ki le, Djob a ñoo bôt ba bitembee! (Lôk Lévi 19:12; Bingéngén 6:16-19) Ñôma Paul a tila le: “Baa u kéñi (tole tiñi) ni nwaa? U yéñ bañ njel le u hohla.” (1 Korintô 7:27) Paul a bé le a kal hala inyule a bé yi le Yéhôva a ñoo yak mabos ma libii ma mandon.​—Malaki 2:13-16.

16. Kii Bibel i niiga inyu mabos ni mbagla ikété libii?

¹⁶ Yésu a bi niiga le ndéñg yotama yon i nti kunde i mélés likak li libii inoñnaga ni Bitilna, ngéda sobiina nu ba mbabal a nwéhél bé. (Matéô 19:9; Lôk Héber 13:4) Ndi mam ma yé lelaa  inyu i bagla ni sobiina woñ? Bibel i toñol yak jam li loñge. (Añ 1 Korintô 7:10, 11.) Bibel i nti bé babiina njom yo ki yo i bagla. Ndi, ngim babiina i i bé kristen ba bi boma ngim mam i i bi nyuge bo i bagla ni sobiina wap. Kiki bo, ibale a mpéé ni ndééñga kayéle a nôgda le a nla nimis niñ yé i pes minsôn tole i pes mbuu, tole a nkolba ntôñ. *

17. Lelaa babiina ba ba yé bikristen ba nla boñ le libii jap li nom?

¹⁷ Ngéda bôt ba nkôôge mimañ bebee inyu bat maéba inyu mindañ ikété ndap libii, mimañ mi nlama bat bo too ba ntip tehe i vidéô ini ni hop pulasi le Qu’est-ce que le vrai amour ? ni too ba ma nigil man kaat nunu le Lelaa ndap yoñ lihaa i nla ba maséé? Inyuki? Inyule bisélél bi, bi mpémés matode ma mahee ma matiñ ma Djob, ma ma bi hôla ngandak bôt i lédés libii jap. Ngim babiina ba bi kal le: “Ibôdôl kii di bi nigil mbamble unu, libii jés li mah bé ba maséé kii li yé nano.” Muda wada nu a ma nom libii nano a yé 22 ñwii, nu libii jap li bé bebee ni mal, a kal le: “Bés boba di yé nsôblege, ndi di bé di nôgda bé mam nya yada. Vidéô i bi lo i loñge ngéda! Nano di mboñ biliya ngandak i niñ kiki babiina.” Baa u yé mbiibaga? Ikété manjel momasôna, bii matiñ ma Bibel i bisélél ikété libii joñ. I boñ hala, i ga hôla we i yônôs likak joñ u libii​—ni maséé!

18, 19. (a) Kii ngandak bagwal ba ba yé bikristen ba bi boñ? (b) Kii di nla kal inyu bet ba yé bagwelnson ba tôbôtôbô ikété ntôñ?

¹⁸ Baa ni ntibil nok kii Yéfta ni Hana ba bééna ntôñ? Ngond i Yéfta ni man munlôm nu Hana ba bi ti bomede nkikip inyu boñ nson u tôbôtôbô i lap Yéhôva. Hala a bé kili loñge niñ. I len ini, bagwal ba ba yé bikristen ba nti bon bap makénd le ba jôb i bôlô i nsañal, ni le ba ti niñ yap yosôna i nson u Djob. I bet ba bi boñ hala, ba kôli ni bibégés.​—Bakéés 11:40; Tjémbi 110:3.

¹⁹ I len ini, ntôñ u bagwelnson ba tôbôtôbô ba Mbôgi Yéhôva u yé 67 000 ikété nkoñ isi. Bahogi ba nsal i Bétel, bape nson maoñ ni kiki bagwélél ba makiiña, bape ki, kiki balét i bisuklu bi ntôñ, basañal ba tôbôtôbô i loñ yap tole i loñ ipe, i mandap ma Ane makeñi tole i bet ba hôla ngim bibôlô i bisuklu bi ntôñ. Bobasôna ba yé i si “likak li niñ ikété manôgla ni ikété liyep,” jon li ntinde bo i neebe to kinje nson ba nti bo inyu bugus yéñe Ane, i suhus likala jap li niñ, ni sal bôlô ipe yo ki yo ibabé i bat kunde. Ha bôt bé, ndi nson tôbôtôbô won u yé tôbôtôbô. Ba nok loñge le, ba nlama yônôs mbônga wap ni suhulnyu mu ngéda yosôna ba ga tégbaha mu bôlô i nsañal tôbôtôbô i.

20. Kii di nlama boñ “hiki kel,” ni inyuki?

²⁰ Makak ma tôbôtôbô mañen di mpôdôl hana u ma kégél Djob? Jada, ima, tole momaa? Ni nok toi le, ni nlama bé jôha ni makak ma. (Bingéngén 20:25) Ibale mut a nyônôs bé lipôdôl jé tole likak a kégél Yéhova, hala a nla bana bikuu bikeñi. (Ñañal 5:6) Jon, di ‘tubul Yéhôva tjémbi di bibégés ni maséé i mba ni mba, di yônhak makak més hiki kel.’​—Tjémbi 61:8, MN.