1-2. (a) Njee a bé Euniké, mambe mandutu a bi boma i ngéda a bé niiga man wé? (b) Toñol titii i lipep li bisu.

 TO HALA kiki Bibel i ntoñle bé bés kiki sôble i Timôtéô i bi tagbe, di nla hégda maséé nyañ Euniké a bi nok i kel i. (Bingéngén 23:25) Hégda lelaa a bé nôgda i ngéda a bé tehe Timôtéô a njôp i lép. A nolbaga, Lôis, mbômbô nu Timôtéô a bak a téé nye ipañ, ba ma gwelbana i moo. Euniké a nhép mbeñel mbeñel, a gwelek ki hébék wé i ngéda Timôtéô a njôp i lép. Timôtéô a mpam i lép a nwemlaga, su u bayak nye ni maséé, nyañ a nla ha bé gwel nyemede, gwiiha bi nkuli nye inyu ngandak maséé. Euniké a yé maséé le a mpam i niiga lok yé i gwés Yéhôva ni Man wé Yésu Kristô. Mambe mandutu a bi boma inyu pam ha likala li?

² Timôtéô a bi néñél i ngim lihaa i het bagwal ba bé bé nlélém base. Isañ a bé man Grikia, nyañ bo mbômbô yé ba bak bingond bi Lôk Yuda. (Minson mi baôma 16:1) Bebek le Timôtéô a bé a ngi yii mañge i ngéda Euniké ni Lôis ba bi yila bikristen. Ndi, isañ a bi yila bé kristen. Imbe base Timôtéô a bé lama ke? Bebek le a bé a ma hôlôl jôga kayéle a bé le a yoñ makidik mé nyemede. Baa a bé lama ke i base i isañ? Baa a bé lama noñ biniigana bi Lôk Yuda bi a bi nigil ibôdôl nye mañge? Tole a bé lama yila nnigil Yésu Kristô?

3. Inoñnaga ni Bingéngén 1:8, 9, lelaa Yéhôva a ntehe nson bôda ba ba gwé bon ba ngwel, inyu hôla bon bap i ba mawanda mé?

³ Yak i len ini, bikristen bi bôda bi bi gwé bon bi ngwés mahaa map. I hôla bon bap i bana maada ma bas bas ni Yéhôva i yé bo nseñ iloo mam momasôna. Yéhôva a yé  maséé ngandak ni biliya gwap. (Añ Bingéngén 1:8, 9.) Yéhôva a nhôla ngandak bôda i i gwé bon i niiga bo maliga.

4. Mambe mandutu bôda ba ba gwé bon ba mboma i len ini?

⁴ Nyañ man a kôli badba ngim mangéda, too man wé a ga pohol i gwélél Yéhôva kiki Timôtéô. Bagwal ba nyi le bon bap ba mboma ngandak manoodana munu nkoñ ’isi u Satan. (1 Pétrô 5:8) I kônde ki le ngandak bôda i i gwé bon i néñés bon bap botama, tole ba gwé balôm ba ba ngwélél bé Yéhôva. Kiki hihéga, sita yada le Christine * a nkal le: “Nlô wem a bé loñge isañ mbai ni loñge mut, ndi a bé gwés bé le bon bés ba yila Mbôgi Yéhôva. Me bi ee, nwii ndi nwii, me badbaga too bon bem ba ga gwélél Yéhôva kel yada.”

5. Kii di ga tehe munu i yigil ini?

⁵ Ibale u yé nyañ bon nu a yé kristen, yi le u nla pam i hôla bon boñ i gwélél Yéhôva kiki Euniké. Munu i yigil ini, di ga tehe lelaa u nla kôna ndémbél yé ngéda u niiga bon boñ ni njel bipôdôl gwoñ yak ni maboñok moñ. Di ga tehe ki lelaa Yéhôva a ga hôla we.

6. Inoñnaga ni kaat 2 Timôtéô 3:14, 15, lelaa Timôtéô a bi yila kristen?

⁶ I ngéda Timôtéô a bé hisii hi mañge, nyañ a bi boñ kii yosôna a bé la inyu niiga nye “bitilna bipubi,” kiki Lôk Yuda i bé nok gwo. I yé maliga le, yi yé i bé bé i kôli inyule a bé yi bé mam ma mbéñge Yésu Kristô. Ndi to hala, i mam Timôtéô a bi nigil i Bitilna, ma bé ma kôli inyu hôla nye i yila kristen. Baa a bi yila kristen? Nye mañge wanda, a bééna kunde i yoñ makidik too a’ yila kristen. Ibabé pééna, ba bi ‘kwés Timôtéô nkaa i hémle’ maliga inyu Yésu inyule nyañ a bi boñ biliya i niiga nye. (Añ 2 Timôtéô 3:14, 15.) Euniké a bi lama ba maséé ngandak le a bi pam i niiga lok yé njee a yé Yéhôva, to hala kiki hala a bé bé jam li ntomb. Jôl li Euniké li nkobla le “yémbél.” A bi yémbél toi mandutu inyu hôla Timôtéô i gwés ni i gwélél Yéhôva.

7. Lelaa Euniké a bé le a hôla lok yé i kônde yila loñge kristen i mbus sôble yé?

⁷ Sôble i bé nseñ ngandak i niñ i Timôtéô, ndi to hala, Euniké a bééna ki nduña i mbus sôble i lok yé. A bé badba le: Lelaa niñ i lok yé i ga ba? Baa a ga bana bilôñ bibe? Baa a ga ke i suklu i Atén, a hémle biniigana bi bôt ba ba nhémle bé Nyambe? Baa a ga gwélél ngéda yé yosôna, ngui yé yosôna ni binéñél gwé inyu yéñ nkus? Euniké a bé bé le a yôñôl Timôtéô makidik, ndi a bé le a hôla nye i yoñ makidik malam. Lelaa? A bé le a ke ni bisu i sal ni ngui inyu niiga lok yé i bana bañga gwéha inyu Yéhôva ni i ti Man wé mayéga. Bagwal ba ba gwé sobiina nu a ngwélél bé Yéhôva botama bé bon ba mboma mandutu inyu hôla bon bap i gwélél Yéhôva. To i ngéda bagwal bo iba ba yé bikristen, i nla ba bo ndutu i tihba miñem mi bon bap inyu boñ le ba gwélél Yéhôva. Lelaa bagwal ba nla ôt biniigana mu ndémbél i Euniké?

8. Lelaa nyañ bon a nla hôla nlôm nu a yé maliga i niiga bon bap sômbôl i Yéhôva?

 ⁸ Ni nigil Bibel ni bon banan. A bisita, ibale balôm banan ba yé i maliga, Yéhôva a ngwés le ni hôla bo i niiga bon banan sômbôl i Yéhôva. Njel yada inyu boñ hala i yé le ni nit Bibégés bi ndap Lihaa. Bibuk gwoñ bi nlama unda le u ngwés bibégés bi ndap lihaa, hoñol ki kii u nla boñ inyu boñ le bi tagbe ikété nwee ni maséé. Bebek le u nla hôla nlô woñ i pohol minkwel inyu bibégés bi ndap lihaa. Jam lipe li yé le, ibale bon banan bahogi ba mbolna nwii inyu nigil nunu i kaat ini le Niñ ilam i boga ni boga!, bebek le u nla sal ntôn lôñni nlô woñ inyu niiga bo.

9. Muda nu nlôm a ta bé maliga a nla kuhul hee mahôla?

⁹ Banyañ bape ba nlama niiga bon bap bomede inyule ba gwé bé balôm, tole inyule balôm bap ba ta bé maliga. Ibale hala nyen lihaa joñ li yé, u tôñ bañ iloo hihéga. Yéhôva a ga hôla we. Bôñôl bisélél bi a nti ni njel ntôñ wé inyu niiga bon boñ. U nla ki bat bagwal ba ba gwé likeñge, lelaa ba ngwélél bisélél bi inyu bibégés bi ndap lihaa. * (Bingéngén 11:14) Yéhôva a nla ki hôla we i kwel ni bon boñ. Soohe nye le a hôla we i yi i yom i yé bo mahoñol ni i ñem. (Bingéngén 20:5) I man mbadga nunu le: ‘Imbe ndutu ikeñi u mboma i suklu?’ a nla boñ le a yiblene we ñem.

10. Kii ipe u nla boñ inyu hôla bon boñ i yi Yéhôva?

¹⁰ Yéñ manjel i niiga bon boñ sômbôl i Yéhôva. Pôdôl Yéhôva ni ngandak mam malam a bi bôñôl we. (Ndiimba Mbén 6:6, 7; Yésaya 63:7) Hala a yé nseñ ngandak téntén i ngéda u nla bé nigil hiki ngéda ni bon boñ i ndap. Christine nu di mbôk di pôdôl a nkal le: “Me bééna bé ngandak ngéda inyu kwel mam ma mbuu ni bon bem, jon i ngéda pôla i bé, me bé me kwélés bo. I ngéda di bé ke minhiômôk, tole i ngéda di bé i môñgô, di bé gwélél i ngéda i inyu pôdôl biloñge bi gwom Yéhôva a bi hek, ni mam mape ma ma nla hôla bo i yila mawanda ma Yéhôva. I ngéda bon bem ba bi kahal nañ, me bi kal bo le ba nigil Bibel bomede.” Yom ipe i yé le, bibuk gwoñ bi nlama unda le u yé maséé i ba i ntôñ u Yéhôva, ni le u ngwés bilôk bikéé bi bôlôm ni bi bôda. U ôbôs bañ mimañ mi likoda jôl. I yom u nkal inyu mimañ i nla hôla bon boñ i kôôge bo bebee inyu bat bo mahôla.

11. Inoñnaga ni kaat Yakôbô 3:18, inyuki i yé loñge i boñ le nsañ u ba i ndap?

¹¹ Boñ le nsañ u ba i ndap. Unda nlô woñ ni bon boñ le u ngwés bo. Gwélél bibuk bilam i ngéda u mpot jôl li nlô woñ, ni lipém jolisôna, hôla yak bon boñ i boñ nlélém . Ibale u mboñ hala, nsañ u ga ba, hala a ga ba ki jam li ntomb i niiga bon boñ sômbôl i Yéhôva. (Añ Yakôbô 3:18.) Di béñge ndémbél i Jozsef nu a yé nsañal nu tôbôtôbô i Rômania. I binéñél gwé, nye, nyañ, manyañ nu muda ni bilôk binyañ bi bôlôm, isañ a bi lédhene bo mam kiki ba bé gwélél Yéhôva. Jozsef a nkal le: “Mama yem a bi boñ biliya bi ngui le nsañ u ba i ndap. Kiki papa yem a bé kônde lédhene bés mam, hala  nyen mama yem a bé kônde ba liyômba. I ngéda a bé a tehe le i nôgôl pua ni i ti nye lipém i nlédél bés, a bé éñél bés kaat Éfésô 6:1-3, di kwélél ki mu. I mbus, a bé a kal bés bilem bilam bi pua, a hôla ki bés i nok inyuki di nlama gwés nye. Ni njel i, a bi boñ le lihaa jés li yén ikété nsañ.”

12. Inoñnaga ni 2 Timôtéô 1:5, lelaa ndémbél i Euniké i bi hôla Timôtéô?

¹² Añ 2 Timôtéô 1:5. Euniké a bi ti Timôtéô ndémbél ilam. A bi lama unda nye le ba nyil bañga hémle i minson. (Yakôbô 2:26) Timôtéô a bé bé le a pééna le gwéha nyañ a bééna inyu Yéhôva yon i bé tinde nye i boñ mam. Ibabé nkaa, Timôtéô a bi tehe kiki nyañ a bé maséé i ngwélél Yéhôva. Lelaa ndémbél i Euniké i bi hôla Timôtéô? Kiki ñôma Paul a bi tila, Timôtéô a bééna hémle i ngui kiki nyañ. Hémle i Timôtéô i bi lo bé ndik hala yotama. Timôtéô a bi tehe ndémbél i nyañ, hala a tinde nye i kôna nye. Hala nyen ndémbél i ngandak banyañ i len ini i ntihba miñem mi bôt bap ba lihaa “ngi hop.” (1 Pétrô 3:1, 2) Yak we u nla boñ hala. Kii i nla hôla we?

13 Inyuki nyañ bon a nlama boñ le maada mé ni Yéhôva ma ba jam li bisu i niñ yé?

¹³ Maada moñ ni Yéhôva ma nlama ba jam li bisu i niñ yoñ. (Ndiimba Mbén 6:5, 6) Kiki ngandak banyañ, u mboñ ngandak bisesema. U nti ngéda, moni, ngim mangéda u nke bé ’ilo, u nti ki gwom bipe inyu yoñ ngéda ni bon boñ i pes minsôn. Ndi, u nwas bañ le i bôlô i, i yoña we kayéle u bana ha bé ngéda inyu lédés maada moñ ni Yéhôva. Yoñ ngéda i soohe, i nigil Bibel, ni i ke makoda. Ibale u mboñ hala, u ga lédés maada moñ ni Yéhôva, u ba ki ndémbél ilam inyu lihaa joñ, ni inyu bôt bape.

14-15. Bimbe biniigana u ñôt mu ndémbél i Leanne, Maria ni João?

¹⁴ Di yoñ dihéga di boñge ba wanda ba ba bi nigil i gwés Yéhôva ni i bôdôl nye ñem inyule ba bé tehe ndémbél i banyañ bap. Ngond i Christine le Leanne, a nkal le: “Di bé bé le di nigil Bibel i ngéda papa a bé i ndap. Ndi mama a bé ke i makoda hiki ngéda. Tolakii di bé yi bé bañga jam i Bibel, maboñok mé ma bi hôla bés i lédés hémle yés. Ilole di bé bôdôl ke i makoda di bi yi le Mbôgi Yéhôva i niiga maliga.”

¹⁵ Maria nu isañ a bé a kogse bo ngim mangéda inyule ba bé ke makoda, a nkal le: “Mama yem a yé ikété bisita bi nlôôha bana ñem ngui me ma tehe. I ngéda me bé mañge, ngim mangéda me bé me tjél boñ ngim mam inyule me bé kon woñi le bôt ba ga kal lelaa. Ndi i ngéda me bé tehe ñem ngui a bééna, me tehge le sômbôl i Yéhôva i bé jam li bisu i niñ yé, hala a bi hôla me i waa kon bôt ba binam woñi.” João, nu isañ a bi sôña le ba bana bañ minkwel mi Bibel i ndap, a nkal le: “Me yé le me kal le jam li li bi lôôha tihba me li bé le mama yem a bé bebee i tjôô to limbe jam handugi gwéha yé inyu Yéhova inyu lémél papa yem.”

16. Lelaa ndémbél i nyañ bon i nla tihba bôt bape?

¹⁶ A banyañ, ni hôya bañ le ndémbél nan i ntihba bôt bape. Lelaa? Di béñge lelaa ndémbél i Euniké i bi tihba ñôma  Paul. A bi kal le Timôtéô a gwé hémle i ngi bihéñba “i Euniké . . . a bi bôk a bana.” (2 Timôtéô 1:5) Imbe ngéda Paul a bi yimbe hémle i Euniké inyu ngélé bisu? Bebek a bi boma Lôis bo Euniké i Listra ngélé i bisu a bé mu maké mé inyu legel ñañ nlam, a hôla ki bo i yila bikristen. (Minson mi baôma 14:4-18) Hégda le ndék, i ngéda Paul a bi tilna Timôtéô kaat i mbus 15 nwii, a bé a ngi hoñlak minson minlam mi Euniké, a unda ki le bôt ba kôli kôna ndémbél yé! Ibabé pééna, ndémbél yé i bi tihba ñôma Paul ngandak, bebek yak ngandak bikristen i i bé ha i ngéda i. Ibale u néñés bon ngi nlôm, tole nlô woñ a ta bé kristen, ba nkwoog nkaa le ndémbél yoñ i nlédés bikristen bi bi yé we bebee, i tinak bo makénd.

17. Kii u nlama boñ ibale i nene le bon boñ ba ngwés bé gwélél Yéhôva to hala kiki u mboñ biliya inyu niiga bo?

¹⁷ Kii u nla boñ ibale u ñunda ndémbél ilam, ndi u tehge wengoñle hala a ntihba bé man woñ? U hôya bañ le i niiga mañge i nyoñ ngandak ngéda. Kiki titii i ñunda, ibale u mbel mbôô, ngim mangéda u nla badba too i nañ kel yada i num ki matam. To hala kiki u nyi bé ibale i ga ti matam, u ga ke ndik ni bisu i kôp yo malép inyu boñ le i nañ. (Markô 4:26-29) Nlélém, nyañ bon a nla badba too i mam a niiga bon bé inyu Yéhôva ma ntihba miñem nwap. A nla bé  yi makidik ba ga yoñ. Ndi ibale a nke ni bisu i boñ kii yosôna a nla inyu niiga bo, w’a hôla bo i yila mawanda ma Nyambe.​—Bingéngén 22:6.

18. Lelaa Yéhôva a nla hôla bon boñ i yila mawanda mé?

¹⁸ Ibôdôl i ngéda kôba, Yéhôva a bi hôla ngandak boñge ba wanda i yila mawanda mé. (Tjémbi 22:10, 11) Yéhôva a nla hôla yak bon boñ i yila mawanda mé, ibale ba ngwés. (1 Korintô 3:6, 7) To ibale bon boñ ba ngwélél bé Yéhôva ni ñem wap wonsôna, nye a’ ke ndigi ni bisu i gwés bo. (Tjémbi 11:4) Ibale ba ñunda ndigi le ba gwé “libak lilam,” a ga ba bebee i hôla bo i yila mawanda mé. (Minson mi baôma 13:48; 2 Miñañ 16:9) A ga hôla we i kal jam li kôli i ngéda i kôli, hala wee i ngeñ bon boñ ba nlama nok jo. (Bingéngén 15:23) A nla ki tinde mankéé nu muda tole nu munlôm mu likoda i yoñ ngéda ni bon boñ. To ibale bon boñ ba nañ, Yéhôva a ga hoñlaha bo i mam u bi bôk u niiga bo. (Yôhanes 14:26) Ibale u nkônde niiga bon boñ ni njel bipôdôl gwoñ ni ndémbél yoñ, Yéhôva a ga sayap we.

19. Kii i ñunda we le u nlémél Yéhôva?

¹⁹ Gwéha i Yéhôva inyu yoñ i umne bé mu makidik bon boñ ba yoñ. A ngwés we inyule u ngwés nye. Ibale u néñés bon wetama, Yéhôva a mbôn le a ga ba Isañ bon boñ lôñni Ntat woñ. (Tjémbi 68:6) U nla bé yi too bon boñ ba ga yoñ makidik malam tole makidik mabe. Ndi ibale u nkônde bôdôl Yéhôva ñem, u boñok ki kii yosôna u nla boñ, u ga lémél nye.