1-2. Lelaa mimañ mi nla nigle ñôma Paul?

 ÑÔMA Paul a bé gwés lôktata yé, a bé waa bé sal inyu yap. (Minson mi baôma 20:31) Inyu hala nyen yak lôktata i bé gwés Paul ngandak. Lisañ jada, i ngéda mimañ mi Éfésô mi bi nok le ba ga tehe ha bé Paul “ba bi ee ngandak.” (Minson mi baôma 20:37) Hala nyen yak mimañ mi ngwés lôk kéé i bôda ni i bôlôm ngandak. Ba nsal ki ni ngui yap yosôna inyu hôla bo. (Filipi 2:16, 17) Ndi mangéda mahogi, mimañ mi yé mi mboma mandutu. Kii i nla hôla bo mu mangéda ma?

² Mimañ mi nla nigle ndémbél i Paul. (1 Korintô 11:1) A bé mut binam kiki bés. Yak nye a bé boñ dihôha ngim mangéda. (Rôma 7:18-20) A bééna ki ngandak mandutu. Ndi Paul a bi somol bé, a bi modop bé to. Ibale mimañ mi nigle Paul, mi ga pam i yémbél mandutu map momasôna, ni i kon maséé mu nson wap. Di béñge kii ba nla boñ.

3. Kii di ga tehe munu i yigil ini, limbe jam lipe di ga tehe?

³ Munu i yigil ini, di ga pôdôl mandutu ma-na mimañ mi yé mi mboma: (1) ba nlama añal ñañ nlam, ba sal  ki mini minson mimpe, (2) ba nlama tibil tééda lôk kéé, (3) ba nlama bé tomb i ngéda ba mboñ dihôha, (4) ba nlama nôgla ni lôk kéé tolakii i mboñ dihôha. Di ga tehe lelaa Paul a bi yémbél mandutu ma momasôna ni lelaa mimañ mi nla nigle nye.

4. Inyuki i nla ba ndutu inyu mimañ i ba bôt ba bisu i añal ñañ nlam?

⁴ Inyuki hala a nla ba ndutu. Handugi likalô, mimañ mi gwé ngandak bibôlô bipe. Kiki hihéga, ngandak mimañ i ñéga likoda li ñem sonde ni yigil i Bibel i likoda. Ba nla ki bana minkwel mimpe makoda. Ba nkôôba bahôla nson inyu gwel minson mimpe likoda. Ba nlédés ki lôk kéé i bôda ni i bôlôm. (1 Pétrô 5:2) Ngim mimañ i nsal maoñ ni i bôñgol mandap ma Ane, ni mandap ma ntôñ mape. Ndi kiki ini lôk kéé ipe, bôlô i bisu i mañ i yé le a añal ñañ nlam.—Matéô 28:19, 20.

5. Lelaa Paul a bé añal ñañ nlam?

⁵ Ndémbél i Paul. I jam li bi hôla Paul li yé hana i kaat Filipi 1:10, a kal le: “Ni wan mambe mam ma nlôôha ba nseñ.” Hala nyen Paul a bé boñ. Yéhôva a bi pohol nye inyu añal ñañ nlam. A bi sal i bôlô i nwii ndi nwii, yon i bé jam li bisu i niñ yé. A bi añal ñañ nlam “i mbamba ni mandap ni mandap.” (Minson mi baôma 20:20) A bé añal ndik bé ñañ nlam ngim mangéda inyu ngim hilo tole ndik hilo hiada inyu ngim sonde. A bé añal ñañ nlam hiki ngéda pôla i bé nene! Kiki hihéga, lisañ jada a bé bem solôñ yé i Atén, a kahal añle mintôô mi bôt ñañ nlam, bahogi ba bi emble nye loñge. (Minson mi baôma 17:16, 17, 34) Yak i ngéda Paul a bé i “mok,” a bi añle i bôt ba bé nye ha ipañ ñañ nlam.—Filipi 1:13, 14; Minson mi baôma 28:16-24.

6. Kii Paul a bi niiga lôk kéé ipe i boñ?

⁶ Paul a bi tibil gwélél ngéda yé. A bé béna kal bôt bape le ba kee likalô ni nye. Kiki hihéga, liké jé li bisu, a bi kena Markô. Maké mé ma yôhne ima, a kena Timôtéô. (Minson mi baôma 12:25; 16:1-4) Ibabé pééna, Paul a bi boñ kii yosôna a bé la inyu unda i lôk kéé ini lelaa ba nlama tjek likoda, lelaa ba nla lédés lôk kéé ni lelaa ba nla niiga loñge.—1 Korintô 4:17.

7. Lelaa mimañ mi noñ maéba ma Paul ma yé i kaat Éfésô 6:14, 15?

 ⁷ Biniigana. Mimañ mi nigle Paul i ngéda ba ñañal ñañ nlam i mandap ni mandap, ni hiki ngéda njel i nene. (Añ Éfésô 6:14, 15.) Kiki hihéga, ba nla añal ñañ nlam i ngéda ba nke i bôm tole i ngéda ba yé i bôlô. Tole i ngéda ba yé i bôlô maoñ ba ñañle i bôt ba yé ha ipañ ñañ nlam tole bôt ba nyuñga. Kiki Paul mimañ mi nla unda lôk kéé ngim makeñge i ngéda ba yé likalô ni bo. Ba nla boñ hala yak inyu bahôla nson.

8. Kii mañ u nla boñ ngim mangéda?

⁸ Mimañ mi nlama bé ti ngéda yap yosôna i bibôlô bi likoda tole bi makiiña, mi hôya likalô. Inyu boñ le ba hôya bañ likalô, ngim mangéda ba nla tjél ngim bibôlô. Ibale ba mbôk ba soohe, ba nla léba le ba nla bé sal bibôlô bi, ba témb ba boñ mana mam mape ma yé nseñ. Mam kiki bo i nigil ni lihaa jap hiki sonde, i ti ngéda yap yosôna i likalô ni i hôla bon bap i sal i bôlô i. Bôt bape ba ngwés bé ba ntjél bibôlô, ndi ba nlama bé hôya le Yéhôva a nyi le ba gwé ngôñ i sal bibôlô gwap gwobisôna.

9. Imbe ndutu mimañ mi mboma?

⁹ Inyuki hala a nla ba ndutu. Bagwélél ba Yéhôva ba gwé ngandak mandutu. Munu dilo di nsôk, bésbobasôna di gwé ngôñ le ba lédés bés, ba hôla bés, ba hôgbaha ki bés. Ngim mangéda, lôk kéé i gwé ngôñ ni mahôla inyu keñgle béba. (1 Tésalônika 5:14) I yé maliga le mimañ mi nla bé mélés mandutu ma bilôk bikéé. Ndi Yéhôva a gwé ngôñ le ba boñ kii yosôna ba nla inyu lédés bilôk bikéé ni tat bo. To hala kiki mimañ mi pégi, lelaa ba nla kôs ngéda inyu hôla bilôk bikéé?

10. Inoñnaga ni kaat 1 Tésalônika 2:7, lelaa Paul a bé éba le a ntôñ lôk kéé?

¹⁰ Ndémbél i Paul. Paul a bé bégés lôk kéé hiki ngéda, a tinak bo makénd. Mimañ mi nigle ndémbél yé i ngéda mi ntibil tééda lôk kéé. (Añ 1 Tésalônika 2:7.) Paul a bi yis lôk kéé le a bé gwés bo, yak Yéhôva a gwéhék bo. (2 Korintô 2:4; Éfésô 2:4, 5) Paul a bé yoñ lôk kéé kiki mawanda mé, a bé tégbaha ki ngéda ni bo, a bé bôdôl bo ñem. Jon a bé sôô bé bo i mam ma bé kônha nye woñi ni dihôha tjé. (2 Korintô 7:5; 1 Timôtéô 1:15) Ndi Paul a bé lôôha bé pôdôl mandutu mé. A bé sômbôl ndik hôla lôk kéé.

11. Inyuki Paul a bi ti lôk kéé maéba?

¹¹ Ngim mangéda, Paul a bé a ti lôk kéé  maéba. Ndi a bé boñ bé hala inyule a bé ñunbak. A bé ti bo maéba inyule a bé tôñ bo, a bé sômbôl bé le jam libe li kwél bo. A bé boñ le lôk kéé i tibil nok maéba mé, ma lémél ki bo. Kiki hihéga, Paul a bi tilna lôk kéé i Korintô kaat, a ti bo maéba ma ngui. I ngéda a bi mal tila i kaat i, a ep Titô nyoo. Paul a bé sômbôl yi lelaa ba bi leege kaat yé. A bé maséé ngandak i ngéda a bi nok le ba ñemble maéba mé!—2 Korintô 7:6, 7.

12. Lelaa mimañ mi nla lédés lôk kéé?

¹² Biniigana. Mimañ mi nigle Paul i ngéda mi nlôôs ngéda ni lôk kéé. Inyu boñ hala, ba nlama hoo lo makoda inyu boñ le ba kwel ni lôk kéé. To ibale ba nyoñ ndik ndék manut inyu lédés lôktata, hala a’ ba nseñ. (Rôma 1:12; Éfésô 5:16) Mimañ mi mi nigle Paul mi nla ki gwélél Bañga i Djob inyu lédés lôk kéé, ni yis bo le Yéhôva a ngwés bo. Ba ñunda ki lôk kéé le ba ngwés bo. Ba nkwel ni bo hiki ngéda, ba béghak bo. I ngéda mañ u nti maéba, u nlama gwélél Bibel. A nkal mankéé i jam a mboñ, ndi a mpôdôs nye ni loñgeñem inyu boñ le mankéé a emble maéba mé.—Galatia 6:1.

13. I ngéda mañ u mboñ dihôha, kii u nôgda?

¹³ Inyuki hala a nla ba ndutu. Mimañ mi ta bé peles. Yak bo ba mboñ dihôha. (Rôma 3:23) Ngim mangéda, ba nla bep tehe dihôha tjap. Bahogi ba yé le ba tomb inyule ba nhôs, bape ba nla kal le ba ntehe bé le ba nhôs, jon ba gwé bé le ba héñha.

14. Inoñnaga ni kaat Filipi 4:13, lelaa suhulnyuu i bé hôla Paul i ngéda a bé boñ dihôha?

¹⁴ Ndémbél i Paul. Ni suhulnyuu yosôna, Paul a bi kal le a bé bé le a yémbél bibomb gwé nyetama. A bééna ngôñ ni mahôla ma Nyambe. Ilole a nyila kristen, a bi tééñga bikristen ngandak. Ndi i mbus ngéda, a bi sôô bé le a bi boñ mam mabe, a bé ki bebee i héñha. (1 Timôtéô 1:12-16) Ni mahôla ma Yéhôva, Paul a bi yila loñge mañ. A bé yi le a mboñ dihôha; ndi a bi héléé bé i njelel, a bi bôdôl Yéhôva ñem. (Rôma 7:21-25) A bé hôya bé le a bé bé peles, jon a bé sal inyu lémés libak jé, a bôdlak Yéhôva ñem mu nson wé.—1 Korintô 9:27; añ Filipi 4:13.

15. Lelaa mimañ mi nlama tehe dihôha tjap?

 ¹⁵ Biniigana. Mut a nyila bé mañ inyule a yé peles. Ndi Yéhôva a nsômbôl le mimañ mi neebe le mi mboñ dihôha, mi sal ki inyu bana bilem bilam. (Éfésô 4:23, 24) Mañ u nlama gwélél Bibel inyu wan libak jé, ni inyu héñha bilem gwé. Ha nyen Yéhôva a ga hôla nye i ba maséé ni i gwel nson wé loñge.—Yakôbô 1:25.

16. Ibale mañ u mbéñge ndigi dihôha di lôk kéé, hala a nla tinde nye i boñ kii?

¹⁶ Inyuki hala a nla ba ndutu. Kiki mimañ mi nsal ngandak ni lôk kéé, hala a nla boñ le ba tehe dihôha tjap. Ibale mañ u nyôñ bé yihe, u nla kahal unbene lôk kéé, u bep pôdôs bo, tole u kéés bo. Paul a bi béhe lôk kéé le hala nyen Satan a nsômbôl le ba boñ.—2 Korintô 2:10, 11.

17. Lelaa Paul a bé tehe lôk kéé i bôda ni i bôlôm?

¹⁷ Ndémbél i Paul. Paul a bé kéés bé lôk kéé i bôda ni i bôlôm. A bé tehe dihôha tjap, ngim mangéda ba bé ba boñ yak nye béba. Ndi Paul a bé yi le to mankéé a mboñ béba, hala a nkobla bé le a yé béba mut. A bé gwés lôk kéé, a béñgege bilem gwap bilam. I ngéda lôk kéé i bé i boñ jam libe, a bé yi le ba bééna mahoñol malam, ndi ba bééna ndik ngôñ ni mahôla.

18. Jam Paul a bi boñ i ngéda Éwôdia bo Sintiké ba bé nôgla bé li niiga kii bés? (Filipi 4:1-3)

¹⁸ Di béñge lelaa Paul a bi boñ i ngéda bisita biba bi bé nôgla bé i likoda li Filipi. (Añ Filipi 4:1-3.) I nene le Éwôdia bo Sintiké ba bé nôgla bé. Paul a bi kéés bé bo, a bi unbene bé to bo, a bi béñge bilem gwap bilam. Bisita bi, bi bi gwélél Yéhôva nwii ndi nwii. Paul a bé yi le Yéhôva a ngwés bo. Kiki Paul a bé kéés bé bisita bini, jon a bi kal bo le ba sañgla. Kiki a bééna mahoñol malam, jon a bé maséé a ban-ga maada malam ni lôk kéé i likoda li.

19. (a) Kii i nla hôla mimañ le ba kéés bañ lôk kéé? (b) I titii ini i het mañ u nsas ndap Ane, i niiga kii bés?

¹⁹ Biniigana. A mimañ, ni béñge bilem bilam bi lôk kéé. Bobasôna ba yé bikwéha bi bôt, ndi ba gwé bilem bilam. (Filipi 2:3) I yé maliga le, ngim mangéda mañ u nla ti mankéé nu muda tole nu munlôm maéba. Ndi kiki Paul, mimañ mi nlama bé héléé i béñge bibuk bibe ni maboñok mabe ma bilôk bikéé. Ba nlama béñge le mankéé a ngwés Yéhôva, a ntéñbe i gwélél nye, a gwé ki ngôñ i boñ loñge. I ngéda mimañ mi  nkéés bé lôk kéé, hala a mboñ le lôk kéé i ba maséé.

20. Lelaa mimañ mi yé le mi ke ni bisu i nigle ndémbél i Paul?

²⁰ A mimañ, ibale ni nke ni bisu i nigle ndémbél i Paul, i ga hôla bé ngandak. Kiki hihéga, i Index des publications des Témoins de Jéhovah, ni nla ke i homa nunu le “Paul” i mbus ni kee i homa nunu le “exemple pour les anciens.” I ngéda ni mba ni ñañ i gwigil bi, ni badba le: ‘Lelaa ndémbél i Paul i nla hôla me i ba maséé i ngéda me ngwel nson wem?’

21. Mimañ mi nlama yi le kii?

²¹ A mimañ, ni hôya bañ le Yéhôva a nsômbôl bé le ni ba peles; a nsômbôl ndik le ni téñbe i gwélél nye. (1 Korintô 4:2) Yéhôva a bé kônôl Paul maséé inyu nson wé ni ndéñbe yé. A nkônôl yak bé maséé inyu nson nan. Yéhôva a’ ‘hôya bé nson nan ni gwéha ni bi unda inyu jôl jé, hala kiki ni bi gwélél bapubhaga nson, ni nke ki ni bisu i gwélél bo nson.’—Lôk Héber 6:10.