1. Kii i mbéna hélés bôt i ngéda ba nlo likoda inyu ngélé yap bisu? (Béñge yak titii.)

 NI HÉGDA le babiina ba nlo likoda i ndap Ane inyu ngélé yap bisu. Ba yé nhelek ni maleege malam ba nkôs, gwéha lôñni libak li minyaô ba ntehe ipôla bilôk bikéé bi bôda ni bi bôlôm. Mbus likoda, i njel mahuu, muda a kal nlôm le: ‘Mbôgi Yéhôva i yé mahéñha ni i bôt me ma boma, me nkon maséé ngandak i ba ipôla yap.’

2. Kii i yéne lôk kéé ihogi ngokbaagene?

² Gwéha i yé ipôla bagwélél ba Yéhôva i yé tôbôtôbô, ndi hala a nkobla bé le Mbôgi Yéhôva i yé peles. (1 Yôhanes 1:8) Jon kiki di nke ni bisu i meina ni lôk kéé yés, hala nyen di mpam i yi bibomb gwap. (Rôma 3:23) Ngoo le lôk kéé ihogi i bi nwas le bibomb bi bôt bape bi yilna bo ngok baagene.

3. Kii i yé yimbne i bañga banigil ba Yésu? (Yôhanes 13:34 35)

³ Di témb di yoñ nlôñ u Bibel u u ñéga i yigil ini. (Añ Yôhanes 13:34, 35.) Kii i yé yimbne i bañga banigil ba Kristô? Bibel i ñunda le i yé gwéha, he libak li peles bé. U héya hala Yésu a bi kal bé le: ‘Hala nyen n’a yi le ni yé banigil bem.’ Ndi a kal le: “Hala nyen bôt bobasôna b’a yi le ni yé banigil bem.” Ni bibuk bi, Yésu a bé sômbôl unda le, u héya banigil bé, yak i bôt ba ta bé bikristen ba ga yimbe bonjee ba yé toi banigil bé ni i bañga gwéha b’a tehe ipôla yap.

4. Kii ngim bôt i yé le i yéñ yi inyu bañga bikristen?

⁴ Ngim bôt i i ta bé Mbôgi Yéhôva i yé le i badba le:  ‘Lelaa gwéha i nla hôla bés i yimbe bañga banigil ba Yésu? Lelaa Yésu a bi unda le a bé gwés baôma bé? Lelaa di yé le di kôna ndémbél i Yésu i len ini?’ Yak i bés ba di yé minsôblege mi bikristen di nlama yoñ ngéda i ôt pék mu mambadga ma. I boñ hala i ga hôla bés i ke ni bisu i unda lôk kéé yés gwéha, téntén ngéda libak jés li kwéha li mboñ le hala a ta bé bun.​—Éfésô 5:2.

5. Toñol bibañga bi Yésu bi bi yé i kaat Yôhanes 15:12, 13.

⁵ Yésu a bi unda le i gwéha i tôbôtôbô i yé ipôla banigil bé yon i ga unda le ba yé bañga bikristen. (Añ Yôhanes 15:12, 13.) Ni yimbe le Yésu a bi ti bo oda le: “Ni gwéhna bé ni bé kiki me bi gwés bé.” Kii hala a nkobla? Kiki Yésu a bi yik toñle bo, hala a yé i gwés bôt bape iloo wemede, tole i pam i gwés mankéé letee u ba bebee i wo inyu yé. b

6. Lelaa Bibel i nyigye le gwéha i yé nseñ?

⁶ Bañga i Djob i nyigye le gwéha i nlôôha ba nseñ. Kiki hihéga, ngandak bôt i nlôôha gwés mini minlôñ mi Bibel: “Nyambe a yé gwéha.” (1 Yôhanes 4:8) “U nlama gwés mut woñ libôk kiki wemede.” (Matéô 22:39) “Gwéha i nhô ngandak bibéba.” (1 Pétrô 4:8) “Gwéha i mal bé.” (1 Korintô 13:8) Minlôñ mi Bibel mini ni mimpe ki mi ñunda le i nlôôha ba nseñ i bana i lem ilam ini.

7. Inyuki Satan a nla bé niiga bôt adna ni gwéha?

⁷ Ngandak bôt i mbadba le: Kii i yé yimbne i bañga bikristen? Bibase  gwobisôna bi mbép woo i tôl le bi niiga maliga, ndi biniigana gwap inyu Djob bi yé mahéñha. Satan a mboñ le bibase bi ba ngandak inyu boñ le i ba ndutu i yi imbe i yé bañga base. Ndi kekikel Satan a ta bé le a boñ le bikristen bi nkoñ ’isi wonsôna bi niñ ikété adna ni gwéha. Ndik Yéhôva nyetama nyen a nla boñ hala. Inyule bañga gwéha i nlôl yak Yéhôva. Ndik ba ba gwé mbuu Yéhôva ni bisai gwé bon ba nla bana bañga gwéha ipôla yap. (1 Yôhanes 4:7) Hala a nhélés bé bés inyule Yésu a kal le gwéha yon i yé yimbne i bañga bikristen.

8-9. Lelaa gwéha i Mbôgi Yéhôva i bi tihba ngandak bôt?

⁸ Kiki Yésu a kal, ngandak bôt i bi yimbe bañga bikristen inyu gwéha yap. Kiki hihéga, mankéé wada le Ian a mbigda i kel bisu a bi ke likoda li ndôn i kañ bol bebee ni ndap yé. Ndék sôñ bisu bi ngéda, Ian a bé mu nlélém kañ bol inyu béñge ntuk bol. A nkal le: “Mahéñha ma bé ngandak. Mbôgi Yéhôva i bé i hééba loñge, i bak liyômba, bon bap ba ban-ga maboñok malam.” A nkônde le: “I bôt ba ba bé maséé ni ndék ba bééna, ba niñik ikété nsañ, jam me bé yéñ behee. Me bi tééda bé nkwel to wada u u bi pôda nyoo yokela, ndi bilem bi Mbôgi Yéhôva gwon bi bi lôôha tihba me.” c Ñ, bilem bilam bi bi nlôl i bañga gwéha i yé ipôla yés. Di ñunda lôk kéé i bôda ni i bôlôm loñgeñem, di tinak bo lipém inyule di ngwés bo.

⁹ Mankéé wada le John, a bi nôgda nlélém jam ngéda a bi ke likoda li Mbôgi Yéhôva inyu ngélé yé i bisu. A nkal le: “Hala a bi hélés me i tehe le bobasôna ba bé minyaô, i bé pôna wee ba yé bapubhaga. Bañga gwéha i bé ipôla yap i bi kwés me nkaa le, me nléba bañga base.” d Ñañ unu ni miñañ mimpe mi ñunda le bagwélél ba Yéhôva bon ba yé bañga bikristen.

10. Imbe ngéda i tôbôtôbô di nla unda lôk kéé yés le di ngwés bo? (Béñge buk isi lipep.)

¹⁰ Kiki di ntehe bibôdle bi yigil ini, bilôk bikéé bi bôlôm ni bi bôda bi ta bé peles. Jon ngim mangéda ba nla pot tole ba boñ ngim jam i i mbabaa bés. e (Yakôbô 3:2) Ha nya ngéda i tôbôtôbô i nyen ndimbhe yés i ga unda lôk kéé yés le di ngwés bo. Imbe ndémbél Yésu a bi yigle bés mu jam li?​—Yôhanes 13:15.

11. Bimbe bilem bibe Yakôbô bo Yôhanes ba bi bana? (Béñge yak titii.)

¹¹ Yésu a bé bem bé le banigil bé ba ba peles. Ndi ni gwéha a bi hôla bo i kodol bilem bibe ba bééna kayéle ba pam i lémél Yéhôva. Lisañ jada, Yakôbô bo Yôhanes ba bi kal nyañ wap  le a bat Yésu le a ti bo bitel bikeñi i Ane yé. (Matéô 20:20, 21) Kinje ngôk ni lipamal Yakôbô bo Yôhanes ba bi unda ha ngéda i.​—Bingéngén 16:18.

12. Baa ndik Yakôbô bo Yôhanes bon ba bi unda libak libe?

¹² Yakôbô bo Yôhanes botama bé bon ba bi unda libak libe. Yimbe i jam bana baôma bape ba bi boñ: “Ndi ngéda lini jôm li banigil lipe li bi nok hala, li unbene i linyañ li jo liba.” (Matéô 20:24) Ni hégda le jomol li bé ha ipôla Yakôbô bo Yôhanes ni bana baôma bape. Bebek lini jôm li bé le li bat bana bo iba le: ‘Bé ni nhoñol nga le ni yé bonjee inyu bat bitel bikeñi i Ane? Bébotama bé bon ni nsal ni ngui ni Yésu. Ibale inyu bitel, ngo bésbobasôna di kôli bana gwo!’ Ha ngéda i, baôma bobasôna ba bi nwas le ndañ u u bagal bo, ilole ba kee ni bisu i gwéhna ni i unda wada ni nuu loñgeñem.

13. Kii Yésu a bi boñ i ngéda a bi tehe dihôha di baôma bé? (Matéô 20:25-28)

¹³ Kii Yésu a bi boñ yokela? A bi unup bé. A bi kal bé ki to bo le nseñ u ta bé i sal ni bo, le a nke i yéñ bôt bape ba ba yé suhulnyuu, ba undga bôt bape gwéha inyu sal ni bo. Ndi a bi hônba bo, a yik le ba gwé  mahoñol malam. (Añ Matéô 20:25-28.) A bi ke ni bisu i sal ni bo ikété gwéha, to hala kiki hala a bé bé ngélé bisu to ngélé nsôk le ba nomol inyu yi njee ikété yap a nloo bana bape.​—Markô 9:34; Lukas 22:24.

14. Hee homa baôma ba Yésu ba bi néñél?

¹⁴ Ibabé pééna, Yésu a bi bigda i homa banigil bé ba bi néñél. (Yôhanes 2:24, 25) Ba bi nañ i homa baéga bibase ba bé niiga le mut a nlôôha ba nseñ ngéda a gwé tel ikeñi. (Matéô 23:6; béñge ini vidéô i Bible d’étude le Les premiers sièges dans les synagogues.) Baéga base i Lôk Yuda ba bé hoñol ki le ba téé sép iloo bôt bape. f (Lukas 18:9-12) Yésu a bé yi le kiki baôma bé ba néñél i nya homa i, hala a bé le a héñha litehge jap li bôt bape ni li bomede. (Bingéngén 19:11) A bé emel bé le baôma bé ba ga yén hala ibabé bo le ba hôs, jon a bé unbene bé bo. A bé yi le ba gwé miñem minlam, jon ni wongut, a bi hôla bo i yémbél ngôk u ni lipamal li, a hôla ki bo i héñha bilem bi ni gwéha.

15. Kii i jam li bi pémél Yakôbô bo Yôhanes li niiga bés?

¹⁵ I jam li bi pémél Yakôbô bo Yôhanes li nla niiga bés ngandak mam. Ba bi bep boñ i bat Yésu bitel bikeñi i Ane. Ndi yak bana baôma bape ba bi bep boñ, inyule ba bi nwas le i jam li li bagal bo. Ndi to hala, Yésu a bi unda bobasôna gwéha ni loñgeñem. Kii hala a niiga bés? I jam li nlôôha ba nseñ li ta bé dihôha lôk kéé yés i yé i boñ, ndi i yom bés di yé di boñ i mbus ha. Kii i nla hôla bés i ngéda liboñok libe li mankéé li ñunbaha bés? Di nla badba le: ‘Inyuki i jam a mboñ li nlôôha hénd me ñem? Baa hala a nyelel bé ngim bomb i meeni me nlama sal? Baa i mankéé a ñunbaha me a ntégbaha bé mangéda mabe? To ibale me kôli unup, baa me ta bé le me unda nye gwéha, me kwés mis i béba yé?’ Kiki di nke ni bisu i gwés lôk kéé yés, hala a ñunda le di yé toi bañga banigil ba Yésu.

16. Kii ipe me nla nigil mu ndémbél i Yésu?

¹⁶ Ndémbél i Yésu i niiga ki bés le di noode nok bilôk bikéé gwés. (Bingéngén 20:5) Yésu nye a bé le a añ miñem, ndi bés di nla bé boñ hala. Ni wongut, di nla nwéhél bibéba lôk kéé i bôlôm ni bôda i boñ bés. (Éfésô 4:1, 2; 1 Pétrô 3:8) Hala a ga ba bés jam li ntomb ibale di nyéñ yi i homa ba bi néñél. Di yoñ le hihéga hiada.

17. Lelaa ngwélél makiiña wada a bi boñ inyu tibil yi mankéé wada?

¹⁷ Ngwélél makiiña wada nu a bé sal i pes likôl i Afrika a mbigda mankéé wada nu a bé tehe kiki sabat mut. Kii ngwélél makiiña a bi boñ? A nkal le: “Ilole me keñgle mankéé nu, me bi yoñ makidik i yi nye loñge.” Kiki ngwélél makiiña a bé tégbaha ngéda  ni i mankéé nu, a bi yi binéñél gwé, a yi ki kii i mboñ le a ba hala ni bôt bape. Ngwélél makiiña a nkônde ki le: “Ngéda me bi nok biliya bi ngui mankéé a bi boñ inyu lona mahéñha ma, ni ipam limbe likala a héñha, me bi kônde gwés nye, di yila bañga mawanda.” Ñ, ngéda di mboñ biliya i nok lôk kéé yés i bôda ni i bôlôm, i ga ba jam li ntomb i unda bo gwéha.

18. Mambe mambadga di nlama badba ngéda mankéé a mbabaa bés? (Bingéngén 26:20)

¹⁸ Ngim mangéda i yé i pam le di bana ngôñ i kôôge bebee ni mankéé nu a mbabaa bés. Ha ngéda i, jam li bisu li yé le, di badba le: ‘Baa me ntibil nok i jam li ntagbe?’ (Bingéngén 18:13) ‘Baa i nla ba le a nkôôba bé babaa me?’ (Ñañal 7:20) ‘Baa yak me me yé ngi babaa mut hala?’ (Ñañal 7:21, 22) ‘Ibale me nkit le me mboma i mut nu inyu kwélél mu, baa hala a’ kônde bé ôbôs mam?’ (Añ Bingéngén 26:20.) Ibale di nyoñ ngéda i ôt pék mu mambadga ma, i nla pam le gwéha di gwééne mankéé i tinde bés i nwas i jam li.

19. Mambe makidik u nyoñ?

¹⁹ Mbôgi Yéhôva i yé toi bañga banigil ba Yésu. Hiki wada wés a nla unda le a yé bañga nnigil Yésu ngéda a ngwés lôk kéé i bôda ni i bôlôm tolakii ba yé bikwéha bi bôt. I jam li li nla hôla bôt bape i yimbe bañga base, yak bo ba loo i bégés Yéhôva, Djob li gwéha. Di yoñ makidik i ke ni bisu i unda gwéha i i yé yimbne i bañga bikristen.