1. Bimbe bisai di gwé i ba i ntôñ u Yéhôva?

 DI YÉ toi nsaibak i ba ntôñ u Yéhôva munu dilo dibe di nsôk dini. Kiki niñ munu nkoñ ’isi unu i nke ndik ni bisu i bep, bep ni bep, Yéhôva a nti bés lihaa li mbuu li li édi. (Tjémbi 133:1) Nyambe a nhôla bés i bana maada ma ngui ni bôt bés ba lihaa. (Éfésô 5:33–6:1) A nti ki bés pék ni yi di gwé ngôñ inyu yémbél nduña ni i ba maséé.

2. Kii di nlama boñ, inyuki?

² Ndi di nlama ke ni bisu i téñbe ni Yéhôva. Inyuki? Inyule mangéda mahogi, i yom bôt bape ba nkal tole ba mboñ i nla babaa bés. Di nla ki tomb ibale di mboñ dihôha, téntén ibale di ntiimba boñ minlélém mi dihôha. Di nlama téñbe ni Nyambe (1) i ngéda mankéé wada a mbabaa bés, (2) i ngéda sobiina wés a nwéha bés nyuu, ni (3) i ngéda bibomb gwés bi ntômbôs bés. Munu yigil ini, di ga wan mandutu ma, yada mbus yada. Inyu hiki ndutu mu, di ga tehe kii ndémbél i ngwélél Nyambe wada i nla hôla bés.

TÉÑBE I GWÉLÉL NYAMBE I NGÉDA MANKÉÉ A MBABAA WE

3. Imbe ndutu bagwélél ba Yéhôva ba mboma?

³ Ndutu. Lok kéé ihogi i gwé ngim bilem i i nhindha bés ñem. Bape ba nla boñ le di tomb, tole ba nla boñ bés jam li li nlémél bé bés. Mimañ mi likoda mi nla boñ dihôha.  I nya mam ini, i nla tinde bôt bape i badba too ntôñ u Yéhôva toi u. Iloole ba kee ni bisu i gwélél Yéhôva “tuu ipañ tuu” ni lôk kéé yap, ba nla kit le ba nkwel ha bé ni i bet ba bi babaa bo, tole ba waa lo makoda. (Sôfônia 3:9; buk isi lipep.) Baa hala a yé njel pék? Di wan i jam di nigil mu ndémbél i ngwélél Nyambe wada nu a bi boma minlélém mi mandutu.

4. Mambe mandutu Paul a bi boma?

⁴ Hihéga hi Bibel. Ñôma Paul a bé yi le bikristen bi bôda ni bi bôlôm bi bé bikwéha bi bôt. Kiki hihéga, i ngéda a bi bôdôl kodba ni lôk kéé i likoda, lôk kéé ihogi i bi bôdôl badba le baa yak nye a nyila nnigil? (Minson mi baôma 9:26) I mbus ngéda, bape ba bé ôbôs nye jôl. (2 Korintô 10:10) Paul a bi tehe mañ wada u nyoñ makidik mabe ma ma bé le ma tômbôs lôk kéé ipe. (Galatia 2:​11, 12) Yak liwanda jé li ñem nyuu jada le Markô, li bi lôôha hindha nye ñem. (Minson mi baôma 15:​37, 38) Paul a bé le a nwas le i nya mam i, i kéñ nye i tégbaha ngéda ni i bôt ba bi babaa nye. Ndi, a bi ke ni bisu i diihe lôk kéé i bôda ni i bôlôm, a téñbe ki i gwélél Yéhôva. Kii i bi hôla Paul i téñbe i gwélél Nyambe?

5. Kii i bi hôla Paul i tééda maada malam ni lôk kéé (Kôlôsé 3:​13, 14) (Béñge yak titii.)

⁵ Paul a bé gwés lôk kéé i bôda ni i bôlôm. I gwéha Paul a bééna inyu bôt bape i bi hôla nye i bok mis bilem gwap bilam, he bé bibomb gwap. Gwéha i bi hôla ki Paul i boñ i yom nyemede a bi kal i kaat Kôlôsé 3:​13, 14. (Añ.) Di béñge lelaa Paul a bi nwéhél Markô. Tolakii Markô a bi tjôô Paul mu liké jé li bisu, Paul a bi téédana bé nye hiun. I mbus ngéda, i ngeñ Paul a bi tilna likoda li Kôlôsé kaat i i ntina makénd, a bi kal le Markô a bé loñge ngwelnson, “lingen li ngandak hogbe.” (Kôlôsé 4:​10, 11) I ngéda a bé i mok i Rôma, a bi bat le Markô a loo i hôla nye. (2 Timôtéô 4:11) Ntiik Paul a bi kit bé maada ni lôk kéé yé. Bimbe biniigana di nla ôt mu ndémbél yé?

6-7. Lelaa di nla ke ni bisu i gwés lôk kéé yés tolakii ba yé bikwéha bi bôt? (1 Yôhanes 4:7)

⁶ Biniigana. Yéhôva a ngwés le di kee ni bisu i unda lôk kéé yés gwéha. (Añ 1 Yôhanes 4:7.) Ibale mankéé wada a mboñ bés ngim jam i i ta bé loñge, di nla ba nkwoog nkaa le a ngwés noñ matiñ ma  Bibel, ndi a ñôt bé pék i ngéda a boñok i jam li. (Bingéngén 12:18) Nyambe a ngwés bagwélél bé tolakii ba yé bikwéha bi bôt. To di mboñ dihôha, a nke ni bisu i ba liwanda jés; a ntéédana bé ki to bés hiun. (Tjémbi 103:9) Kinje loñge jam le yak bés di nwéhél bôt bape kiki Tata wés a nwéhél bés!​—Éfésô 4:32–5:1.

⁷ Di bigda ki le, kiki lisuk li nkôôge bebee, di nlama bana maada ma bas bas ni lôk kéé yés. Di nla hégda le ndééñga i ga kônde ba, kayéle ba ga ha yak bés i mok inyu hémle yés. Ibale i nya jam i i nkwél bés, di ga kônde bana ngôñ ni mahôla ma lôk kéé yés. (Bingéngén 17:17) Di béñge i yom i bi pémél Josep, a mañ wada i loñ i Panya. Ba bi ha nye ni lôk kéé ipe i mok inyule ba bi tjél yoñ ngaba i mam ma m’bô. A nkal le: “I mok, hala a bé jam li ntomb le mankéé wada a unbene numpe, inyule di bé homa wada. Di bé lama hônbana bés ni bés, ni nwéhlana bés ni bés ni ñem wonsôna. Hala a bi hôla bés i niñ ikété adna, ni i tôñna bés ni bés. Di bé mu mok mi ni bôt ba bé gwélél bé Yéhôva. Lisañga jada me bi babaa i woo, ba kañ me bandas, me bé la bé boñ jam jo ki jo ni woo u. Ndi mankéé wada a bi jôwa mambot mem, a yoñ ki ndun ni me. Ba bi unda me bañga gwéha i ngéda me bééna ngôñ ni yo.” Kinje manjom malam di gwé i sañgal mindañ di gwé ni lôk kéé yés nano!

TÉÑBE I GWÉLÉL YÉHÔVA I NGÉDA SOBIINA WOÑ A NWÉHA WE NYUU

8. Imbe ndutu babiina ba mboma?

⁸ Ndutu. Mabii momasôna ma mboma mandutu. Bibel i nkal le i bôt ba mbiiba “b’a boma mandutu.” (1 Korintô 7:28) Inyuki? Inyule libii li ñat bikwéha bi bôt biba, hiki wada ni gwé bilem, ni mé mam a ngwés ni ma a ngwés bé. I nla pam le babiina ba nlôl bé i nlélém i mbok tole ba gwé bé binéñél gwada. Ngim mangéda ba nla bana ngim maboñok i i bé nene bé ilole ba mbiiba. Jam jada mu li nla boñ le libii jap li bana ndék minyañ. Iloole hiki wada wap a neebe le a gwé njom mu mandutu ba mboma, ni le a boñ biliya bi ngui inyu sañgal mindañ mi, ba nla bôdôl noñna. Ba nla bôdôl hoñol le, inyu mélés i jam li, ba nlama bagla tole ba bos. Baa ibale ba mbagla tole ba mbos, hala a ga mélés mindañ nwap? b Di ôt biniigana mu ñañ u muda nu a bi téñbe ni Yéhôva, to hala kiki a bé i béba libii.

9. Imbe ndutu Abigail a bi boma?

⁹ Hihéga hi Bibel. Abigail a bé nwaa Nabal. Bibel i nkal le a bé mut nledek ñem, a ban-ga bilem bibe. (1 Samuel 25:3) I bé lama ba jam li let ngandak inyu Abigail i niñ ni nya mut i. Baa Abigail a bi bana pôla i mélés libii li? Ñ, i ngéda David, nu a bé lama yila kiñe Israel a bi lo i nol nlô wé, inyule nlôm a bi sol David ni bôt bé. (1 Samuel 25:​9-13) Abigail a bé le a ke ngwéé, a nwas le David a nol Nabal. Ndi a bi boñ bé hala, a bi sôñ Nabal, a kéñ David le a nol bañ nye. (1 Samuel 25:​23-27) Kii i bi tinde nye i boñ hala?

10. Kii i bi lama hôla Abigail i hônba béba libii?

 ¹⁰ Abigail a bé gwés Yéhôva, a diihege matiñ ma Nyambe inyu libii. Ibabé pééna a bé yi i yom Nyambe a kal Adam bo Éva i ngéda a bé at libii li bisu. (Bibôdle 2:24) Abigail a bé yi le Yéhôva a ntehe libii kiki jam lipubhaga. A bééna ngôñ i lémél Nyambe, i jam li jon li bé tinde nye i boñ kii yosôna a bé la inyu sôñ bôt ba ndap yé, yak nlô wé. A bi pala boñ inyu kéñ le David a nol bañ Nabal. A bi bat yak nwéhél inyu hihôha a bi boñ bé. Ñ, Yéhôva a bé gwés i muda makénd ni likap nunu. Bimbe biniigana baa ni balôm ba nla ôt munu i ndémbél Abigail?

11. (a) Kii Yéhôva a mbémél babiina? (Éfésô 5:33) (b) Bimbe biniigana di nla ôt mu biliya Carmen a bi boñ inyu sôñ libii jé? (Béñge yak titii.)

¹¹ Biniigana. Yéhôva a gwé ngôñ le babiina ba diihe libii, to ibale i ta bé bun i niñ ni sobiina wap. Hala a nlôôha lémél Nyambe i tehe babiina ba mboñ biliya bi ngui i sañgal mindañ, ba undga wada ni nuu gwéha ni lipém. (Añ Éfésô 5:33.) Di béñge hihéga hi Carmen. Bebee le nwii minsamal i mbus libii jé, Carmen a bi bôdôl nigil Bibel ni Mbôgi Yéhôva, i mbus a sôblana. Carmen a nkal le: “Hala a bi lémél bé nlô wem, a bôdôl kil Yéhôva jôñ. A bé sol me, a kalak le, a ntjôô me.” Ndi to hala a bi hônba libii jé. Carmen a bi sal ni ngui a ke ni bisu i gwés nlô wé ni i ti nye lipém 50 nwii. A nkônde le: “Kiki nwii mi bé tagbe, me bi nigil i yi wan mam ni i pôdôs nlô wem ibabé i babaa nye. Kiki me bé yi le libii li yé jam lipubhaga i mis ma Yéhôva, me bi boñ kii yosôna me bé la inyu sôñ libii jés. Kekikel me bi yéñ bé so libii jem inyule me ngwés Yéhôva.” c Ibale u mboma mandutu i libii joñ, u nla ba nkwoog nkaa le Yéhôva a ga nit we, a hôla ki we i hônba.

TÉÑBE I GWÉLÉL YÉHÔVA I NGÉDA DIHÔHA TJOÑ DI NSÔMBÔL TÔMBÔS WE

12. Imbe ndutu di nla boma i ngéda di mboñ béba ikeñi?

¹² Ndutu. Di nla kahal tomb inyule di mboñ béba ikeñi. Bibel i ñunda le bibéba gwés bi nla boñ le di bana “ñem u nyodop ni ñem u nsôghe.” (Tjémbi 51:17) Mankéé wada le Robert a bi sal ni ngui ngandak nwii inyu ba nhôla nson. Ndi a bi boñ béba ikeñi, a nôgda le a nwéha Yéhôva nyuu. A nkal le: “Kiññem  i bé tééñga me ngandak, i mbus ngéda hu i bôdôl kon me. Me bé sehla, me soohege Yéhôva. Me ngi bigdaga le, me bé hoñol le Yéhôva a nla ha bé lep ngéda yé i emble me. Inyuki? Inyule me bi wéha nye nyuu.” Ibale di mboñ béba ikeñi, ñem u nla lôôha yodop bés, di hoñlak le Yéhôva a ntjôô bés, ni le di kôli ha bé gwélél nye. (Tjémbi 38:4) Ibale u ma nôgda hala, béñge hihéga hi ngwélél Yéhôva nu a bi téñbe ni nye to hala kiki a bi boñ béba ikeñi.

13. Imbe béba ikeñi ñôma Pétrô a bi boñ, kii i bi boñ le a pam ha?

¹³ Hihéga hi Bibel. I u ilole ba nol Yésu, ñôma Pétrô a bi boñ ngandak dihôha di di bi kena nye i béba ikeñi. Pog, Pétrô a bé lôôha bôdôl nyemede ñem, a kadbaga le a ga téñbe ni Yésu to ibale bana baôma bape ba ntjôô nye. (Markô 14:​27-29) I mbus ha, i ngéda ba bé i wom u Gétsémané, Pétrô a bi la bé yén péé. (Markô 14:​32, 37-41) I mbus, Pétrô a bi tjôô Yésu i ngéda limut li bôt li bi lo i gwel nye. (Markô 14:50) Sôk i nsôk, Pétrô a bi tañba Yésu letee ni ngélé aa, a kum yak soñ, a tembee le a nyi bé nye. (Markô 14:​66-71) Kii Pétrô a bi boñ i ngéda a bi yi le a mboñ béba ikeñi? A bi la ha bé gwel nyemede, a bôô maéya inyule kiññem i bé tééñga nye ngandak. (Markô 14:72) Di noode hégda i njôghe Pétrô a bi nôgda i ngéda ba bi nol liwanda jé Yésu. Pétrô a bi lama nôgda le a ta bé nseñ!

14. Kii i bi hôla Pétrô i téñbe i gwélél Yéhôva? (Béñge titii i )

¹⁴ Ngandak manjom i bi hôla Pétrô i téñbe i gwélél Yéhôva. A bi modop bé wé homa nyetama, a bi ke yak lôk kéé yé i mbuu, ibabé pééna i bi hôgbaha nye. (Lukas 24:33) Jam lipe, kiki Yésu a bi tuge, a bi pémél Pétrô, bebek inyu ti nye makénd. (Lukas 24:34; 1 Korintô 15:5) I mbus, iloole a kahal bam Pétrô inyu dihôha tjé, Yésu a bi kal liwanda jé le a ga kôhna minson minkeñi. (Yôhanes 21:​15-17) Pétrô a bé yi le a mboñ béba ikeñi, ndi a bi ke ni bisu i boñ biliya inyu boñ loñge. Inyuki? Inyule a bé nkwoog nkaa le Malét wé Yésu a nginda gwéhék nye. Lôk kéé i mbuu i Pétrô i bi waa bé nit nye. Kii hihéga hi Pétrô hi niiga bés?

15. Yéhôva a ngwés le di ba nkwoog nkaa ni kii? (Tjémbi 86:5; Rôma 8:​38, 39) (Béñge yak titii.)

¹⁵ Biniigana. Yéhôva a gwé ngôñ le di ba nkwoog nkaa le a ngwés bés, a nwéhél ki bés. (Añ Tjémbi 86:5; Rôma 8:38, 39.)  I ngéda di mboñ béba, kiññem i nkéés bés. Di kôli nôgda hala. Ndi di nlama bé hoñol le Yéhôva a ngwés ha bé bés tole a nla bé nwéhél bés. Maselna ni hala, di nlama pala bat mahôla. Robert, nu di mbôk di pôdôl, a nkal le: “Me bi kwo i béba ndik inyule me bé bôdlak memede ñem, le me nla yémbél manoodana.” A bi nôgda le a nlama kwel ni mimañ. A nkal le: “I ngéda me bi kwel ni mimañ, mi bi hôla me i nôgda gwéha i Yéhôva. Mimañ nwomede mi bi unda me gwéha. Mi bi hôla me i tehe le Yéhôva a ntjôô bé me.” Yak bés di nla ba nkwoog nkaa le Yéhôva a ngwés bés ngandak, a nwéhél ki bés ibale di ntam bibéba gwés, di yéñ mahôla ma mbéda, di boñ ki biliya le di tiimba ha bañ minlélém mi mahôha. (1 Yôhanes 1:​8, 9) I ngéda di nyi hala, di ga tomb bé ibale di mbaage tole di nkwo.

16. Inyuki u nyoñ makidik i téñbe i gwélél Yéhôva?

¹⁶ Yéhôva a nlôôha diihe biliya di mboñ inyu gwélél nye munu dilo di nsôk dini. Ni mahôla ma Yéhôva, di nla téñbe i gwélél nye, to ibale dihôha tjés ni di bôt bape di ntômbôs bés. Di nla ke ni bisu i ngwés lôk kéé yés ni i nwéhél bo to ibale ba mbabaa bés. Di nla ki unda le di ngwés toi Nyambe i ngéda di ndiihe libii, di boñok kii yosôna di nla inyu sañgal mindañ di nla bana ikété libii jés. Ibale di mboñ béba ikeñi di nla yéñ mahôla ma Yéhôva, di neebe gwéha yé ni nwéhél yé, di kee ki ni bisu i gwélél nye. Di nla ba nkwoog nkaa le di ga kôs ngandak bisai ‘ibale di nwaa bé boñ loñge.’​—Galatia 6:9.