1. Kii ñôma Paul a bé hoñol inyu bahôla nson?

 BAHÔLA nson ba nsal bôlô i mahee i makoda més. Ñôma Paul a bé ndiihe i bôt ba hémle bana ngandak. Kiki hihéga, i ngéda a bé tilna bilôk bikéé bi tison i Filipi, a bi ômle bahôla nson ni mimañ mayéga ma tôbôtôbô.​—Filipi 1:1.

2. Kii mankéé wada le Luis a bé hoñol inyu nson wé u nhôla nson?

² Ngandak bilôk bikéé i nkon maséé iloo hihéga i sal i makoda map kiki bahôla nson, boñge ba wanda ni mimañ mi bôt. Kiki hihéga, mankéé Devan a bééna 18 nwii i ngéda ba bi téé nye nhôla nson. Ki le mankéé Luis a bi yila nhôla nson a ban-ga 50 ma nwii. Kii a bi nôgda ha i ngéda i? A nkal kiki ngandak lôk kéé ipe le: “Inyu yem hala a yé nsima nkeñi i sal kiki nhôla nson, téntén i ngéda me nhoñol i gwéha ikeñi lôk kéé i gwééne me!”

3. Mambe mambadga di ga timbhe munu i yigil ini?

³ Jon ibale u yé nsôblege u mankéé nu munlôm, ndi u yé ngi ba nhôla nson, baa u nla bôdôl sal ni ngui inyu  yônôs i njômbi i? Ki i nla ti we makénd i yoñ makidik ma? Bimbe bilem u nlama hôlôs inyu yila nhôla nson? Di ga tehe ndimbhe i mambadga ma munu yigil ini. Ndi di bôk ndugi di tehe, kii i yé bôlô i nhôla nson ikété likoda.

KII NHÔLA NSON A MBOÑ IKÉTÉ LIKODA

4. Mimbe minson bahôla nson ba ngwel? (Béñge yak titii.)

⁴ Nhôla nson a yé nsôblege mankéé nu munlôm nu mbuu mpubi u ntéé inyu hôla mimañ i sal ngim bibôlô i mahee ikété likoda. Bahôla nson bahogi ba nsal ni ngui inyu boñ le lôk kéé i hañ bañ libôga li likalô, to bikaat. Bape ba nhôla i sas ni i bôñgôl ndap Ane. Bahôla nson ba nleege bôt ba nlo i makoda, ba salak i nkuu mahop ni i bititii. Libim li bibôlô ba nsal li yé bibôlô bi moo. Ndi bahôla nson ba yé bôt ba ngwés mam ma mbuu; ba ngwés Yéhôva, ba niñ ki inoñnaga ni matiñ ma téé sép ma Nyambe. Ba ngwés lôk kéé yap i bôda ni i bôlôm ngandak. (Matéô 22:​37-39 ) Lelaa mankéé nu munlôm nu a yé nsôblege a nla sal inyu bana bilem bi mbéda inyu yila nhôla nson?

5. Kii mankéé a nlama boñ inyu yila nhôla nson?

⁵ Bibel i mpôdôl bilem bi mbéda inyu yila nhôla nson. (1 Timôtéô 3:​8-10, 12, 13) Ibale u nsômbôl yila nhôla nson, yoñ ngéda i nigil bilem bi mbéda inoñnaga ni Bitilna, u sal ni ngui inyu bana gwo. Ndi u nlama ndugi yi inyuki u nsômbôl yila nhôla nson.

INYUKI U NSÔMBÔL YILA NHÔLA NSON?

6. Kii i nlama tinde we i gwel to umbe nson inyu lôk kéé yoñ i bôlôm ni i bôda? (Matéô 20:28; béñge yak titii i .)

⁶ Gwéha inyu Isañ ni inyu bôt ba binam yon i bé tinde Yésu Kristô ndémbél yés i mbok ni i nsôk i boñ mam momasôna a bi boñ. I gwéha i i bé tinde nye i sal ni ngui ni i boñ ngim bibôlô bôt bape ba bé yan. (Añ Matéô 20:28; Yôhanes 13:​5, 14, 15) Ibale gwéha yon i ñéga we mu njômbi yoñ, Yéhôva a ga sayap we, a hôla ki we i yônôs njômbi yoñ i yila nhôla nson.​—1 Korintô 16:14; 1 Pétrô 5:5.

7. Inyuki mankéé nu munlôm a nlama bé yéñ yila nhôla nson ndik inyu boñ le ba bégés nye?

 ⁷ Munu nkoñ ’isi, bôt ba nlôôha bégés i bet ba nhoñol le ba nlôôha ba nseñ. Ndi hala bé nyen mam ma yé i ntôñ u Yéhôva. Kiki Yésu, i mankéé a ngwés bôt bape a mbémbe bé bo, a ngwés bé to le ba tehe nye kiki mut a nlôôha ba nseñ. Ibale ngim mankéé i ntehe nyemede kiki mut a nlôôha ba nseñ, i ga ba nye ndutu i gwel ngim minson bôt bape ba nyan, ni mam mape ma mbéda inyu yoñ ndun ni tik bémba i Yéhôva. A ga tehe le nye bé nyen a kôli boñ i nya minson i. (Yôhanes 10:12) Yéhôva a ga sayap bé nu ni nu a nwas le ngôk tole ngôñ yé i bana tel i bisu yon i éga nye mu njômbi yé.​—1 Korintô 10:​24, 33; 13:​4, 5.

8. Mambe maéba Yésu a bi ti baôma bé?

⁸ Ngim mangéda yak mawanda ma ñem nyuu ma Yésu ma bé yéñ bana ngim minson, ndi mahoñol map ma bé bé malam. Hoñol i jam li bi pémél ñôma Yakôbô bo ñôma Yôhanes. Ba bi bat Yésu le a ti bo bitel bikeñi i Ane yé. Yésu a bi bégés bé bo inyu i jam ba bi boñ. Ndi a bi kal i 12 baôma ini le: “Nu ni nu a nyéñ ba nunkeñi ipôla nan, a nlama ba ngwélél nan, yak nu ni nu a nyéñ ba nu bisu ipôla nan, a nlama ba nkol u bôt bobasôna.” (Markô 10:​35-37, 43, 44) Bilôk bikéé bi bôlôm bi bi gwé i nya mahoñol malam i, bi yé nseñ inyu likoda.​—1 Tésalônika 2:8.

KII I NLA HÔLA WE I BANA NGÔÑ I GWÉLÉL LÔK KÉÉ?

9. Lelaa u nla kéñbaha ngôñ yoñ i gwélél bôt bape?

⁹ Ibabé pééna u ngwés Yéhôva, u nsômbôl ki gwélél bape. Ndi i nla pam le u bana bé ngôñ i gwel minson mi bahôla nson. Ndi kii i nla hôla we i gwel minson mi? Hoñol maséé u ga bana i gwélél lôk kéé yoñ i bôda ni i bôlôm. Yésu a kal le: “Ti i nlona maséé iloo kôhna.” (Minson mi baôma 20:35) A bi kal ndik bé hala, ndi nyemede a bé boñ hala. A bé nok maséé ngandak i gwélél bape, yak we u nla nôgda nlélém.

10. Lelaa Yésu a bi unda le a bé maséé i gwélél bôt bape? (Markô 6:​31-34)

¹⁰ Di yoñ le hihéga hiada hi hi ñunda le Yésu a bé maséé i gwélél bôt bape. (Añ Markô 6:​31-34.) Kel yada Yésu ni baôma bé ba bé nwaak. Ba bé ke i homa a yé nwee inyu noi. Ndi limut li bôt li bi bôk bo i bisu, li bé sômbôl le Yésu a niiga bo. Yésu a bé le a tjél, inyule nye ni mawanda mé “ba bééna bé to ngéda i je.” Tole Yésu a bé le a huuha bo i mbus le a bi niiga ndik bo ndék mam. Ndi kiki gwéha yon i bé éga nye, a “bôdôl niiga bo ngandak mam.” A bi ke ni bisu i niiga bo letee u sude. (Markô 6:35) A bi boñ hala, he bé inyule a bé nyégsaga, ndi inyule “a bé kônôl bo ngoo.” A bé sômbôl niiga bo inyule a bé gwés bo. Yésu a bé kon maséé ngandak i gwélél bôt bape.

11. Lelaa Yésu a bi hôla bôt bape? (Béñge yak titii.)

¹¹ Yésu a bi niiga bôt njee a yé Djob, a hôla ki bo ni mam mape. A bi ti bo bijek, a kal ki banigil bé le ba kab gwo. (Markô 6:41) Ni i njel i, a bi niiga banigil bé i gwélél bôt bape. A unda bo le minson mi nwon mi yé nseñ. I nya minson i yon bahôla nson ba ngwel. Hoñol le maséé baôma ba bi nôgda i sal lôñ yada ni Yésu mu kiki ba bé kébha bôt bijek Yésu a bi ti ni njel manyaga. Bôt “bobasôna ba je, ba nuu.” (Markô 6:42) Hala a bé bé ngélé  bisu le Yésu a bii gwéñe bi bôt bape i bisu bi gwéñe gwé. A bi gwélél bôt bape niñ yé yosôna hana ’isi. (Matéô 4:23; 8:16) Yésu a bé maséé ngandak i niiga bôt bape ni i yoñ ndun ni bo. Yak we u ga ba maséé ibale u gwé ngôñ i gwélél bape kiki nhôla nson.

12. Inyuki mut nye ki nye a nlama bé hoñol le a gwé bé ngap i gwel minson mi likoda?

¹² Ibale u nôgda le u yé ngi yônôs bilem bi mbéda inyu yila hôla nson, u tomb bañ. Ibabé pééna, u gwé ngim bilem i u nla gwélél inyu hôla likoda. Hoñol i yom Paul a kal i kaat i 1 Korintô 12:​12-30. Soohe ki Yéhôva le a hôla we i tehe lelaa u nla gwélél gwo. Maéba ma Paul ma ntibil unda le kiki lôk kéé ipe, yak we u yé nseñ inyu likoda. Ibale u yé ngi bana bilem bi bi mbéda inyu yila nhôla nson, u lehel bañ ñem. Ndi boñ kii yosôna u nla inyu gwélél Yéhôva ni inyu hôla lôk kéé. Ba nkwoog nkaa le mimañ mi ga ti we minson inoñnaga ni ngap yoñ.​—Rôma 12:​4-8.

13. Kii di nla kal inyu bilem bi mbéda inyu yila nhôla nson?

¹³ Hoñol le i jam lini: Bilem Bibel i mbat le bahôla nson ba nlama hôlôs bi yé bilem le bikristen gwobisôna bi nlama hôlôs. Bikristen gwobisôna bi nlama kôôge Yéhôva bebee, bi nlama bana lem i likap, bi niñik ki inoñnaga ni sômbôl i Nyambe. Limbe jam li tôbôtôbô mankéé nu munlôm a nla boñ inyu yila nhôla nson?

KII U NLA BOÑ INYU YILA NHÔLA NSON

14. I “ba mut a njôha bé ni minson” wee kii? (1 Timôtéô 3:​8-10, 12)

¹⁴ Di wan le ngim bilem di nléba i kaat 1 Timôtéô 3:​8-10, 12. (Añ.) Nhôla nson a nlama “ba [mut a] njôha bé ni nson.” Hala wee a yé mut a kôli ni lipém. Hala a nkôbla bé le a nlama ba mut nu a nol bé, tole a ngwés bé minjôha. (Ñañal 3:​1, 4) Ndi le a yé mut nu a njôha bé ni minson nwé nwominsona. Ibale u nyiba kiki mut ba nla bôdôl ñem, lôk kéé i likoda i ga ti we lipém.

15. Bibuk bini le “ba bana bañ mayo ima” ni “bôt ba gwé huluk ñem i je bôt nseñ” bi nkobla le kii?

¹⁵ “Ba bana bañ manyo ima,” hala a nkobla le, ba yé maliga, ba bak bôt ba  nla bôdôl ñem. Ba nyônôs i yom ba nkal, ba ta bé bôt ba malôga. (Bingéngén 3:32) “Ba gwé bé huluk ñem i je bôt nseñ,” hala a nkobla le ba yé maliga i mam ma nyuñga, ni ma moni. Ba ga gwélél bé maada map ni lôk kéé i likoda inyu bana moni.

16. (a) “Ba ba bañ bôt ba mbéna nyo wai” we kii? (b) “Kiññem i mpôp” wee kii?

¹⁶ “Ba ba bañ bôt ba mbéna nyo wai,” hala a nkobla le ba nyo bé ngandak maok, tole ba nyiba bé kiki bôt ba ba nyo ngandak. “Ba gwé kiññem i mpôp,” hala a nkobla le ba niñ inoñnaga ni matiñ ma téé sép ma Yéhôva. To hala kiki di yé bikwéha bi bôt, di gwé maada malam ni Yéhôva, hala a mboñ le di gwé ñem nwee.

17. Lelaa mankéé a nla unda le ba nla bôdôl nye ñem i ngéda ba ‘nwan nye inyu tehe too a kôli gwel nson’? (1 Timôtéô 3:10; béñge yak titii.)

¹⁷ “Ba wéna inyu tehe ibale ba ngwel nson nlam,” hala a nkobla le ba ñunda le ba nla bôdôl bo ñem inyu ngim nson. Jon i ngéda mimañ mi nti we ngim nson, yoñ ngéda i nigil ni i nôgôl biniigana bi ntôñ. Ba nkwoog nkaa le u ntibil nok i nson ba nti we, ni imbe ngéda u nlama mélés wo. I ngéda u ntibil gwel minson ba nti we ni makénd, lôk kéé i bôda ni i bôlôm i nyimbe hala, i nkon ki maséé ni mahol moñ. A mimañ, ni ba bebee i uñgus minsôblege mi lôk kéé. (Añ 1 Timôtéô 3:10.) Baa boñge ba yé mu likoda joñ ba ba yé nsôblege? Ba ba gwé lem i nigil Bibel, ba kôôbaga ki makoda? Baa ba mbéna timbhe makoda, ba yoñok ngaba i likalô? Ibale hala, ni ti bo minson mi nkiha ni nwii nwap. Ni i njel i, ba ga “wéna” inyu tehe ibale ba kôli gwel nson. Hala a mboñ le i ngéda ba nyila njohok, ba ga nla ba bahôla nson.

18. “Ba gwé bé nsohi wo ki wo” kii hala a nkobla?

¹⁸ “Ba gwé bé nsohi wo ki wo,” hala a nkobla le, ba nlama bé ôm bo nsohi le ba nkand kuu. Maliga ma yé le, ba nla ôm kristen nsohi yañga. Hala a bi pémél Yésu, jon a kal le nlélém jam won u ga pémél banigil bé. (Yôhanes 15:20) Ndi ibale u gwé maboñok malam kiki Yésu, u ga bana jôl lilam ikété likoda.​—Matéô 11:19.

19. I “bana ndik nwaa wada” i nkobla le kii?

 ¹⁹ “A bana ndik nwaa wada.” Ibale u yé mbiibaga, u nlama nit bitelbene Yéhôva a bi yoñ, le libii li yé ndik ipôla munlôm ni muda. (Matéô 19:​3-9) Kekikel, kristen i ga nwas bé sobiina wé inyu lal ni mut numpe. (Lôk Héber 13:4) Iloo ki hala, a nlama ba maliga ni nwaa wé, a béñge bañ to bôda bape ni mahoñol mabe.​—Hiôb 31:1.

20. Kii kristen i nlama boñ inyu unda le ‘i ñéga ndap yé lihaa loñge’?

²⁰ “A éga ki bon bé ni ndap yé lihaa yomede loñge.” Ibale u yé isañ mbai, u nlama bé jôha ni mbegee yoñ. U nlama éga bibégés bi ndap lihaa hiki sonde. Bana lem i ke i likalô lôñni bon boñ ni nwaa woñ inoñnaga ni la yoñ. Hôla bon boñ i gwés Yéhôva. (Éfésô 6:4) Kristen i i nyoñ ndun ni bon bé i ñunda le i nla tôñ likoda.​—Hégha ni 1 Timôtéô 3:5.

21. Ibale u yé ngi ba nhôla nson, kii u nlama boñ?

²¹ A lôk kéé i bôlôm, ibale ni yé ngi ba bahôla nson, soho ni tibil wan biniigana bi yigil ini, ni soohe ki Yéhôva mu i jam li. Ni nigil bilem bi mbéda inyu yila bahôla nson, ni boñ ki biliya bi ngui i hôlôs bilem bi. Hoñol ki ikepam limbe likala u ngwés Yéhôva ni lôk kéé yoñ. Kéñbaha ngôñ yoñ i gwélél lôk kéé i bôda ni i bôlôm. (1 Pétrô 4:​8, 10) Noode maséé ma yé i gwélél lôk kéé i bôda ni i bôlôm. Yéhôva a sayap biliya bi ngui u mboñ inyu yila nhôla nson!​—Filipi 2:13.