I MBUS nwii 1910, bagwal bem ba bi nyodi i Tbilisi, i loñ Géorgia. Ba ke yééne i Kanada, i ndap i i bé i pañ wom, nyoo i mbai ba nsébél le Peli, i mbok i Saskatchewan, i pes hiônk i Kanada. Me bi gwéé i nwii 1928, me bak man nu nsôk ikété bon basamal. Pua yem a bi wo sôñ isamal ilole me ngwéé, yak mama yem a wo ngéda me bé nkéñéé man. I bi nom bé, mankéé muda nu bisu le Lusi, yak nye a wo. A bééna 17 nwii. I mbus ha, nyandôm wem Nick a yoñ me ni bilôk bikéé i ndap yé.

Kel yada ngéda me bé mañge, bôt bem ba lihaa ba bi tehe me me yé nimbil nwel u hosi yés yada, nlôm hosi. Ba bi kon woñi ngandak le hosi i nla bép me makôô mé. Ba bi lond ni ngui le me nwas hosi, ndi me bi boñ bé hala. Kiki me bé kôm bo mbus, me bi nok bé to minlondok nwap. Masoda le hosi i bi boñ bé me béba. Ndi i kel i nyen, lihaa jem li bi yi le me noga bé.

Liwanda li nyandôm wem li bi ti mahoñol le, ba ha me i suklu inyu bon ba ndok. Nyandôm wem Nick a boñ hala, a ha me i suklu i bôt ba ndok i i bé i tison i Saskatun, i pes mbok i Saskatchewan. Me bi ke yééne i homa nu a bé haa ni lihaa jem, jam kiki bo liké li ngandak ngeñ. Kiki me bééna ndik nwii mintan, hala a bé kônha me woñi ngandak. Me bé témb ndik i lihaa jem inyu mangand ni ngéda noi i sép. Me bi sôk me nigil hilémb hi moo, me bak ki maséé i tuk ni boñge bape.

Ikété lôk kéé yem i bôda, i i bé i ngi yii i niñ, nu mañ le Marion, a bi bii Bill Danylchuck i nwii 1939. Ba bi yoñ me ni mankéé nu muda le Frances i boni. Bon ba bé bôt ba bisu ikété lihaa  jem i boma Mbôgi Yéhôva. Mangéda ma noi i sép, ba bé ba boñ biliya gwap gwobisôna i añle me mam ba bé nigil ikété Bibel. I pot maliga, i kwel ni bo i bé bé jam li ntomb inyule ba bé yi bé hilémb hi moo. Ndi ba bé tehe toi le me ngwés mam ma mbuu ngandak. Me nôgda le mam ba bé boñ, ma bééna maada ni yom Bibel i nkal. Inyu hala nyen me bi bôdôl noñ bo i likalô. I bi nom bé, me bana ngôñ i kôs sôble. Jon dilo 5 di sôñ Dipos, i nwii 1941, Bill a bi sôble me ikété pôndi i i bé nyonok ni malép ma bee. Malép ma, ma bé sune iloo héga!

I nwii 1946, ngéda me bi témb i mbai inyu noi i sép, di bi ke i likoda li ndôn i tison i Kleveland, i pes mbok i Ôhiô, i loñ Amérika. Hilo hi bisu hi likoda li ndôn, bilôk bikéé bi bôda bi bé tilna me mam minkwel mi bé kal inyu boñ le me nimis bañ biniigana. Ndi dilo di nyônôs diba, me bi kon maséé le ba bi kôôba homa inyu bôt ba ndok lôñni sita i i bé koblene bés minkwel. Hala a bi boñ le me bi sôk me kon maséé ni likoda. Kinje loñge jam i tibil nok maliga ma Bibel!

Ha ngéda i, Gwét bi Ntôla bi nyônôs biba bi ma tip mal. Ngôk inyu loñ i bé hoñ. Ngéda likoda li ndôn li bi mal, me bi yoñ makidik le m’a niñ inoñnaga ni hémle yem i suklu. Me bi waa yoñ ngaba i bégés libadô li loñ, yak ni i tôp hiémbi hi loñ. Me héya ki kôô wem mu mangand ma nkoñ isi, me waa ki ke i ndap base to hala kii ba bé nyégsa me i boñ hala. Balét ba suklu ba bé bé maséé, jon ba bi noode kôhna me woñi, ba gwéélak bitembee inyu tinde me i héñha mahoñol. Hala a bi tinde mawanda mem i bat me ngim mambadga, ndi hala a bi ti ki me pôla i tjam ñañ nlam. Mawanda mem ma suklu kiki bo Larry Androsoff, Norman Dittrick, ni Emil Schneider ba bi sôk ba neebe maliga, ba ntéñbe ki i gwélél Yéhôva letee ni len.

Hiki ngéda me bé yuuga bitison bipe, me bé me yoñ bitelbene i tééne bôt ba ndok likalô. Kii hihéga, i tison i Montréal, me bi léba ndap yada het bôt ba ndok ba bé ngandak. Me bi nigil ni Eddi Tager, mañge munlôm wada nu a bé éga ntôñ u bôt ba ndok. I len ini, a yé i likoda li hilémb hi moo i tison i Laval, i pes mbok i Kébek. Me bi boma yak Juan Ardanez ngéda a bé mañge wanda. Kiki bôt ba tison i Béréa, a bé wan Bitilna inyu yi too bi yé toi maliga. (Minson mi baôma 17:10, 11) Yak nye a bi yila Mbôgi Yéhôva, a bi sal kiki mañ u likoda letee ni nyemb yé i tison Ôttawa i pes mbok i Ontariô.

I nwii 1950, me bi ke yééne i tison i Vancouver. Tolakii me ngwés me ntééne bôt ba ndok likalô,  me yé mbén i hôya likalô me bi tééne muda wada i pañ nloñ. I muda nu a bé noga, jôl jé le Chris Spicer. A bi neebe le me tila jôl jé inyu kôs hiki mbamble u bé pam, a neebe ki le me boma nlôm Gary. Me bi ke i mbai yap, di gwélél matila inyu kwel. Ndik kiki me bi boma nye ha, me bi tehe ha bé nye, letee i mbus ndék nwii, ngéda me bi hel i tehe nye i likoda li ndôn i tison Tôrontô i pes mbok i Ontariô. Gary a bé lama kôs sôble i kel i. Ñañ u Gary unu, u bi hôñlaha me nseñ u yé i ke ni bisu i añal ñañ nlam inyule di nyi bé hee, to imbe ngéda maliga ma nla tihba ñem mut.

Mbus me bi témb i Saskatun. Me boma nyañ mbai wada nu a bi bat me le me nigil Bibel ni bingond gwé bi bi bé lihas, bi bak ndok, Jean ni Joan Rothenberger ba ba bé baudu nlélém suklu, i bôt ba ndok i het yak me, me bi tagbe. I bi nom bé, dingonda dini di kahal añle mawanda map ma suklu i mam ba bé nigil. Sôk bi sôk, bôt batan mu ndap suklu yap ba bi yila Mbôgi Yéhôva. Wada mu ipôla yap a bééna jôl le Eunice Colin. Me bi bôk me boma Eunice i nlélém suklu i bôt ba ndok. Ha ngéda i, me bé i nwii wem u nsôk mu suklu i. Lisañ li, Eunice a bi ti me boñboñ, a bat ki me too di bé le di yila mawanda. A bi sôk a ba nseñ ngandak i niñ yem inyule a bi yila nwaa wem!

Ngéda nyañ Eunice a bi yi le ngond yé i nigil Bibel, a kal ñane suklu le a tinde nye i nwas yigil yé. Ñane suklu a bi kadal yak bikaat bi Eunice. Ndi to hala, Eunice a bi nai le a’ téñbe ndigi ni Yéhôva. Ngéda a bi bana ngôñ i kôs sôble, bagwal ba Eunice ba kal nye le: “Ibale u nyila Mbôgi Yéhôva, u mpam munu ndap yés!” Eunice a bi pam toi i ndap bagwal bé, Mbôgi Yéhôva yada i yoñ nye i nyeni ni loñgeñem. A bééna ndigi 17 nwii. A bi kena yigil yé ni bisu, i mbus a kôs sôble. Ngéda di bi biiba i nwii 1960, bagwal bé ba bi lo bé libii jés. Ndi kiki nwii mi bé tagbe, ba bi sôk ba ti bés  lipém inyu hémle yés ni inyu loñge linéñhak di bé néñés bon bés.

Me ni nwaa wem di noga bé, ndi di bi néñés bon bôlôm basaambok ba ba noga. Hala a bé tomb bé, ndi di bi yoñ bitelbene le ba yi hilémb hi moo inyu boñ le di pam i kwel ni bo ni i niiga bo maliga. Bilôk bikéé bi bôlôm ni bi bôda bi likoda bi bi nit bés ngandak. Kii hihéga, ngwal wada a bi tilna bés kaat inyu yis bés le lok yés yada i bé pot bibuk bibe i ndap Ane. Di bi wan jam li, di kodol jo. I len ini, bilok gwem bi-na​—James, Jerry, Nikôla ni Steven​—bi ngwélél Yéhôva ni baa bap lôñni bon bap. Bo ba-na ba yé mimañ mi likoda. Jam lipe li yé le Nikôla bo nwaa Débôra ba nhôla i ngobol bikaat ni hilémb hi moo i hikuu hi loñ i Ngisi. Steven bo nwaa Shannan, ba nsal i juu li ngobol li hilémb hi moo i hikuu hi loñ Amérika.

Sôñ yada ilole libii jés li nkola 40 nwii, kon u pos u nol Eunice, a bi unda makénd ngandak mukété kon wé. Botñem yé i bitugne i bi hoi bé. Me mbem ngéda m’a témb me tehe nye.

I sôñ Matjel i nwii 2012, me bi kwo, me bôk bôbôk. I bi nene le me nla ha bé yén metama. Jon me bi ke yééne yak man wem wada bo nwaa. Nano di yé likoda li hilémb hi moo li tison i Kalgary, me yé mañ u likoda. Maliga ma yé le, nano nyen me yé i likoda li hilémb hi moo inyu ngélé bisu. Hoñlana ki! Ibôdôl nwii 1946, me bé ndigi i makoda ma ngisi. Ndi lelaa me bi tééda mbôô wem i pes mbuu? Yéhôva a bi yônôs mbônga wé i tééda bon ba nyuu. (Tjémbi 10:14) I bôt bobasôna ba bi boñ biliya gwap gwobisôna i tilna me bikaat, i nigil hilémb hi moo ni i koblene me minkwel, me nti bo mayéga ngandak.

I pot maliga, ngim mangéda ñem u bé u hénd me, ngôñ i lo yak le me tjôô mam momasôna inyule me bé nok bé yom i mpôda i likoda tole inyule i bé nene me le ba nyoñ bé ngéda ni bôt ba ndok. Ndi mu mangéda ma, me bé me hoñol bibuk Pétrô a nkal Yésu le: “A Nwet, d’a ke yak njee? Wen u gwé bibañga bi niñ boga.” (Yôhanes 6:66-68) Kiki ngandak bilôk bikéé bi bôlôm ni bi bôda bi nwii wem bi bi noga bé, me bi nigil i bana wongut. Me bi nigil i bem Yéhôva ni ntôñ wé, hala a bi bane me nseñ ngandak! Nano bijek bi mbuu ni hilémb hi moo bi nyamb mayoo, me la yak ki kon maséé i ba ntôñ ni bilôk bikéé i makoda ma sonde, makoda ma ndôn ni hilémb hi moo. Ibabé pééna, niñ yem i mba niñ i maséé ni niñ i bisai i nson u Yéhôva, Djob li ngui.