1. Kii i bé le i hélés we i ngéda u bi bôdôl añle bôt bape i mam u nigil?

BAA u ngi bigdaga i ngéda u bi tip yi maliga? U bé nok biniigana bi Bibel ibabé ndutu yo ki yo! Mahoñol moñ ma bé le bôt bobasôna ba neebe ndigi i mam u nhémle. U bé nkwoog nkaa le Bibel i yé le i hôla bo i bana niñ ilam ibôdôl nano, ni niñ boga i dilo di nlo. (Tjémbi 119:105) Jon ni makénd, u bé añle mawanda moñ ni bôt boñ ba lihaa i mam u nigil. Lelaa ba bé yoñ biniigana bi? Hélha jam, ngandak ikété yap i bi tjél neebe i yom u bé niiga bo.

2-3. Ngéda Yésu a bé hana ’isi, lelaa libim li bôt li bé tehe nye ni i nwin a bé añal?

² Hala a nlama bé hélés bés i tehe le bôt ba ñemble bé ñañ nlam. I ngéda Yésu a bé hana ’isi, libim li bôt li bi tjél hémle nye, ki le a bé boñ bihélha bi mam, bi bi bé unda le Nyambe a bé toi ni nye. Kiki hihéga, Yésu a bi lona Lazarô i bitugne, kayéle yak i bet ba bé kolba nye ba bé bé le ba pééna i jam li. Ndi to hala, baéga base i Lôk Yuda ba bi tjél neebe Yésu kiki Mésia. Ba kahal yéñ yak njel i nol Yésu ni Lasarô!​—Yôhanes 11:47, 48, 53; 12:9-11.

³ Yésu a bé yi le libim li bôt li ga hémle bé nye kiki Mésia. (Yôhanes 5:39-44) Jon a kal banigil ba Yôhanes Nsôble le: “Masée ma yé ni nu a mbaage bé inyu yem.” (Matéô 11:2, 3, 6) Inyuki ngandak bôt i bi tjél hémle Yésu?

4. Kii di ga tehe munu yigil ini?

⁴ Munu yigil ini, ni i i noñ, di ga tehe manjom ma ma  bi boñ le ngandak bôt i tjél hémle Yésu i hiai hi bisu. Di ga tehe ki inyuki ngandak bôt i len ini i neebe bé likalô jés. Jam li nlôôha nseñ li yé le, di ga timbhe i mbadga ini le: Inyuki di nlama ke ni bisu i hémle Yésu inyu boñ le yom yo ki yo i kéñ bañ bés i noñ nye.

5. I ngéda Yésu, inyuki ngandak bôt i bé hoñol le a bé bé i Mésia ba bi legel bisu bi ngéda?

⁵ Ngandak i bi tjél neebe Yésu inyule ba bé yi i het a bi néñél. Ba bé pééna bé le Yésu a nyi niiga ni le a mboñ bihélha bi mam. Ndi inyu yap, a bé ndik man hiyeyeba hi kapinda. A bé lôl i Nazaret, tison i i bé hee bé to yom. Yak Natanael, nu a bi yik yila nnigil Yésu, a kal le: “Baa loñge jam i nla pémél i Nazaret?” (Yôhanes 1:46) I nene le Natanael a bé gwés bé i tison i het Yésu a bi néñél. Tole i nene le a bé hoñol mbañ i kaat Mika 5:2, i het i bi kéla le Mésia a bé lama gwééne i Bétléhém, he i Nasaret bé.

6. Kii i bé le i hôla bôt i yi le Yésu nyen a yé Mésia?

⁶ I jam Bitilna bi nkal. Mpôdôl Yésaya a legel bisu bi ngéda le baoo ba Yésu ba ga yoñ bé ngéda i wan “bôt ba hiai hi [Mésia].” (Yésaya 53:8) Mbañ i Bibel i bi legel ngandak mam inyu yé. Ibale i bôt ba, ba yoñ ngéda i wan hiki hisii jam inyu yé, ki ba bi yi le Yésu a bi gwééne i Bétléhém ni le a bé lôl i mbôda i Kiñe David. (Lukas 2:4-7) Jon Yésu a bi gwéé toi i Bétléhém kiki kaat Mika 5:2 i bé kal. Ndi, hee ndutu i bé lôl? I bôt ba ba bi pala kit ibabé bo i wan mam momasôna. Inyu hala nyen ba bi tjél neebe Yésu kiki Mésia.

7. Inyuki ngandak bôt i len ini i mpidip bagwélél ba Yéhôva?

⁷ Baa nlélém jam u mbôña i len ini? Ñ. Libim li bagwélél ba Yéhôva i len ini li nyiba kiki diyeyeba di bôt; ngandak i ntehe bo kiki bôt ba ba bi ke bé i suklu, kiki “gwañga bi bôt.” (Minson mi baôma 4:13) Bahogi ba nhoñol le Mbôgi Yéhôva i nla bé niiga bôt Bibel inyule ba bé bé i suklu i théologie. Bape ba nhoñol le Mbôgi Yéhôva i yé “base i nlôl Amérika,” ki le i pot maliga, ikété bôt basaambok ba ba yé Mbôgi Yéhôva wada ndigi nyen a niñ Amérika. Ba bi añle bôt bape le Mbôgi Yéhôva i nhémle bé Yésu. Munu nwii mini, ba nti bo ngandak môl; bana bo ba yé “Communistes,” bape bo “bôt ba mbep ba Amérika,” ni “extrémistes.” I mam ma momasôna ma mboñ le ngandak bôt i ngwés bé yila Mbôgi Yéhôva, ba nyi bé to bonjee ba yé bagwélél Yéhôva.

8. Inoñnaga ni kaat Minson mi baôma 17:11, kii bôt ba nlama boñ inyu yi bonjee ba yé bagwélél ba Yéhôva i len ini?

⁸ Kii y’a boñ le di nimis bañ hémle yés? Di nlama wan mam momasôna. I jam li jon ntila kaat Lukas a bi boñ. A bi boñ biliya bi ngui inyu tibil “wan mam momasôna ni maliga ibôdôl i bibôdle.” A bé sômbôl le i bôt b’a soñgol kaat yé ba “ba nkwoog nkaa le mam” ba bi nok inyu Yésu ma yé ntiik. (Lukas 1:1-4) Lôk Yuda i i bé yén i nlômbi tison i Béréa i bé boñ kiki Lukas. Ngéda ba bi nok ñañ nlam inyu Yésu, ba bi tibil wan Bitilna inyu tehe too i mam ba bi nok ma bé toi hala. (Añ Minson mi baôma 17:11.) Yak i len ini, bôt  ba nlama boñ nlélém. Ba nlama hégha i biniigana ba nkôs ni i yom Bitilna bi nkal toi. Ba nlama yak nigil i mam ntôñ Yéhôva u mboñ i len ini. Ibale ba ntibil wan hiki jam, i mam bôt ba nkal inyu Mbôgi Yéhôva ma ga yumus bé bo.

9. Kii i bi bôña ngéda Yésu a bi tjél unda bo yimbne i nlôl i ngii?

⁹ Inyu bôt bape, biniigana bi Yésu bi bé bi kôli bé inyu boñ le ba hémle nye. Ba bé bem iloo ha. Ba bé sômbôl le a unda bo le a yé Mésia ni “yimbne i i nlôl i ngii.” (Matéô 16:1) I nene le i jam ba bi añ i kaat Daniel 7:13, 14 yon i bé tinde bo i bat hala. Ndi inyu Yéhôva, ngéda i bé ngi kola inyu boñ le i mbañ i i yon. Biniigana bi Yésu bi bé bi kôli inyu kwés bo nkaa le Yésu a yé Mésia. Ndi, i ngéda a bi tjél ti bo i yimbne ba bé yéñ, ba bi tjél hémle nye.​—Matéô 16:4.

10. Lelaa Yésu a bi yônôs i yom mpôdôl Yésaya a bi kal inyu Mésia?

¹⁰ I jam Bitilna bi nkal. Mpôdôl Yésaya a kal inyu Mésia le: “A’ yôgbe bé, to bédés kiñ, to boñ le i nôga i mbégdé.” (Yésaya 42:1, 2) Yésu a bi gwel nson likalô ni suhulnyuu yosôna ibabé le a boñ le ba yimbe nye. A bi oñ bé bitémpel bikeñi, to haba mambot makeñi kiki baéga base ba ngéda yé, a bé bat bé to le ba sébél nye ni môl makeñi. Ngéda Yésu a bé bikééhene i bisu bi Kiñe Hérôdé, a bi tjél boñ hélha jam. (Lukas 23:8-11) I yé maliga le Yésu a boñ bihélha bi mam, ndi nson wé u bisu u bé i añal ñañ nlam. A kal banigil bé le “inyu hala nyen me bi lôl.”​—Markô 1:38.

11. Mambe mahoñol mabe bôt bahogi ba gwé i len ini?

¹¹ Baa nlélém jam u mboña i len ini? Ñ. I len ini, ngandak bôt i ngwés i ntehe mandap ma base makeñi malam ma ba ñeñg, ma ma nhee diye ngandak, ba ngwés ba ntehe baéga bibase  ba ba bééga môl makeñi, mangand makeñi, tolakii libim ikété yap li nyi bé hee mangand ma ma nlôl, to kii ma nkobla. Ndi mésa nwap mi niiga bé bôt njee a yé Nyambe to sômbôl yé? Maselna ni hala, i bet ba nlo makoda ma Mbôgi Yéhôva, ba nigil i mam Yéhôva a mbat le di boñ, ba boñok ki biliya i bii mo bisélél. Mandap més ma Ane ma ta bé makeñi ngandak, ndi ma yé mapubi. I bet ba yé babôgna i ntôñ u Mbôgi Yéhôva ba nhaba bé mambot ma tôbôtôbô; ba mbegee bé to môl makeñi. Biniigana gwobisôna bi ntina i ndap Ane bi nlôl i Bibel. Ndi to hala, ngandak i len ini i ntjél emble likalô jés inyule di mboñ bé mangand makeñi, di mboñ bé ki to kiki ngandak bibase. Ni ki le, i mam bés di niiga ma nkiha bé ni mam ba ngwés.

12. Kiki kaat Lôk Héber 11:1, 6 i nkal, kii i nlama ba hikuu hi hémle yés?

¹² Kii y’a boñ le di nimis bañ hémle yés? Ñôma Paul a kal bikristen bi bi bé i Rôma le: “Hémle i nlôl i mam mut a nok. Yak mam ma nôga ndigi ngéda mut a mpot bañga inyu Kristô.” (Rôma 10:17) Jon di nlédés hémle yés ngéda di nigil Bibel, he bé i ngéda di nyoñ ngaba mangand ma bibase ma ma mbôk matiñ ma Djob, to ibale mangand ma ma nlémél bés. Di nlama bana hémle i i umne i bañga yi inyule “mut a nla bé lémél Nyambe ibale a gwé bé hémle.” (Añ Lôk Héber 11:1, 6.) Ñ, di gwé bé ngôñ i tehe ngim yimbne i nlôl i ngii inyu ba nkwoog nkaa le di yé maliga. I yoñ ngéda i wan biniigana bi Bibel di nkôs, i kôli inyu kwés bés nkaa le di yé maliga, ni inyu héya pééna yo ki yo di yé le di bana.

13. Inyuki ngandak bôt i bi tjél noñ Yésu?

¹³ Dilo di Yésu, banigil ba Yôhanes Nsôble ba bé nhelek i tehe le banigil ba Yésu ba bééna bé lem i sôga je kiki ini  Lôk Yuda ipe. Yésu a bi toñle bo le ba bééna bé ngôñ i sôga je inyule a bé a ngi yii i niñ. (Matéô 9:14-17) Ndi to hala, Farisai ni bakolba Yésu bape ba bi ôm nye nsohi inyule a bé noñ bé bilem bi loñ. Ba bi unup ngéda a bi mélés bakokon i kel Sabat. (Markô 3:1-6; Yôhanes 9:16) Ba bé kadba le ba mbégés Sabat; ndi ki le hilo hi, ba bé boñ manyuñga i témpel. Ba bi bep unbene Yésu inyule a bi kal le liboñok li li ta bé loñge. (Matéô 21:12, 13, 15) Yak i bet Yésu a bé niiga i ndap mitin i Nazaret ba bi bep unup inyule a bi yoñ dihéga di di bé unda le, ba bé tôñ ndik bomede ni le ba bééna bé hémle. (Lukas 4:16, 25-30) Maboñok ma Yésu ma bi boñ le ngandak bôt i tjél noñ nye, inyule ma bé maselna ni yom ba bé bem.​—Matéô 11:16-19.

14. Inyuki Yésu a bé kolba bilem bi bôt ba binam bi bi bé kiha bé ni Bitilna?

¹⁴ I jam Bitilna bi nkal. Ni njel mpôdôl Yésaya, Yéhôva a kal le: “Litén lini li mbégés me ni nyo wap, ba nti me lipém ni bibép gwap, ndi miñem nwap ni yé yaga haa ni me; ba nkal le ba nkon me woñi, ndi ba noñ mambén ma bôt ba binam ma ba bi niiga bo.” (Yésaya 29:13, MN.) Yésu a bé a kôli kolba bilem bi Lôk Yuda bi bi bé kiha bé ni Bitilna. I bet ba bé unda le mambén ni bilem bi bôt ba binam bi nlôôha ba nseñ, ba bé kolba Yéhôva, ba kolbaga ki Mésia nu a bi om.

15. Inyuki ngandak bôt i len ini i ngwés bé Mbôgi Yéhôva?

¹⁵ Baa nlélém jam u mbôña i len ini? Ñ. Ngandak bôt i ñunbene Mbôgi Yéhôva inyule ba nyoñ bé ngaba i mangand ma ma nkolba Bitilna, kiki bo ngand ligwéé ni Kristak tole Noël. Bape ba ñoo Mbôgi Yéhôva inyule ba nyoñ bé ngaba mangand ma loñ tole i mam bôt ba mboñ ngéda mut a nwo kiki bo lééhe maéya, bibôô, bikus, liso moo ni mam mape ki. I bet hala a ntééñga, ba nla hoñol le i yom bo ba mboñ yon i yé toi sômbôl i Djob. Ndi ba ta bé le ba lémél Djob ibale ba noñ bilem bi bôt ba binam iloole ba noñ biniigana bi Bibel.​—Markô 7:7-9.

16. Inoñnaga ni Tjémbi 119:97, 113, 163-165, kii di nlama boñ ni kii di nlama keñgle?

¹⁶ Kii y’a boñ le di nimis bañ hémle yés? Di nlama gwés mambén ma Yéhôva ni matiñ mé. (Añ Tjémbi 119:97, 113, 163-165.) Ngéda di ngwés Yéhôva, di nkeñgle bilem bi bôt ba binam bi bi nlémél bé nye. Di ga gwés bé ki to yom ipe yo ki yo iloo Yéhôva.

17. Ngéda Yésu, kii ngandak bôt i bé hoñol le Mésia a ga boñ?

¹⁷ I ngéda Yésu, bôt bahogi ba bé sômbôl le a héñha énél i Rôma. Ba bé hoñol le Mésia a ga kobol bo isi énél i mbanda i Rôma. Ndi ngéda ba bi noode téé Yésu kiki kiñe, a bi tjél. (Yôhanes 6:14, 15) Bape kiki biprisi, ba bé kon woñi le ibale Yésu a mbôdôl kolba énél i Rôma, ba yé le ba nimis i kunde énél i Rôma i bi ti bo i ngii bana bôt bape. Manjom ma mon ma bi boñ le ngandak bon ba Lôk Yuda ba tjél noñ Yésu.

18. Imbe mbañ i Bibel i i bé béñge Mésia bon ba Lôk Yuda ba bi tibil bé wan?

¹⁸ I jam Bitilna bi nkal. Tolakii ngandak mbañ i Bibel i bé unda le Mésia  a bé lama ba ngwégwét nunkeñi nu a ga yémbél, mbañ ipe i bé unda le a bé lama ndugi wo inyu bibéba gwés. (Yésaya 53:9, 12) Ndi inyuki Lôk Yuda i bé hoñol le Mésia a ga héñha mam kunda yada ha ngéda i? Inyule ngandak yap i bé yoñ bé ngéda i nigil mbañ i i bé unda le mandutu map ma bé lama bé mal ha ngéda i.​—Yôhanes 6:26, 27.

19. Mambe mam ngandak bôt i mbem le Mbôgi Yéhôva i boñ len?

¹⁹ Baa nlélém jam u mbôña i len ini? Ñ. Ngandak bôt i len ini i mpidip bés inyule di nyoñ bé ngaba i mam ma m’bô. Inyu yap, di nlama yoñ ngaba i pohol baénél. Ndi, mahoñol ma Yéhôva ma yé le, ibale di mpohol mut numpe le nyen a ba ñane wés, wee di ntjél nye. (1 Samuel 8:4-7) Bôt bape ba nhoñol le yak bés di nlama oñ bisuklu, madokta, ni boñ mam mape ma ma nla hôla bôt. Ba mpidip bés inyule iloole di sal inyu boñ le mam ma héñha, di nhélél likalô.

20. Inoñnaga ni i yom Yésu a bi kal i kaat Matéô 7:21-23, kii i nlama ba njômbi yés i bisu?

²⁰ Kii y’a boñ le di nimis bañ hémle yés? (Añ Matéô 7:21-23.) Njômbi yés i bisu i nlama ba le di gwel nson Yésu a bi ti bés oda le di boñ. (Matéô 28:19, 20) Di nlama bé lep ngéda yés i mam ma m’bô tole i jo inyu héñha mam ma nkoñ ’isi. Di ngwés bôt, di ntôñ ki inyu mandutu ba mboma, ndi di nyi le mahôla ma nlôôha malam di nla ti bo, ma yé le di niiga bo kii i yé Ane Djob ni lelaa ba nla yila mawanda ma Yéhôva.

21. Mambe makidik di nlama yoñ?

²¹ Munu yigil ini, di ntehe mam ma-na ma ma bi boñ le ngandak bôt i tjél noñ Yésu i hiai hi bisu, ni ma ma nla boñ le ngandak bôt i tjél noñ banigil bé i len ini. Ndi baa ndik i mam ma-na ma mon di nlama keñgle? To. I yigil i noñ, di ga témb di wan mam ma-na mape. Makidik més ma nlama ba le di tjélék bañ noñ Yésu kekikel!