NGANDAK bôt i nyi le, i ngéda kôba, ba bé gwélél papirus inyu boñ mapep i loñ Égiptô. Bôt ba Grikia ni ba Rôma ba bé gwélél papirus * inyu tila. Ndi ngandak bôt i nyi bé le ba bi gwélél yak papirus inyu bañ bisitima.

Mu 2 500 nwii di ntagbe, mpôdôl Yésaya a bi tila le i bôt ba bé niñ “mambok ma yé bebee ni lom Étiôpia” ba bi om bôt, hala wee “ba bi yap lom, ba bak ba bédi i ngii bisitima mbañak ni papirus.” I mbus ngéda, mpôdôl Yérémia a bi legel le i ngéda bôt ba Midian ni ba Persia ba ga yoñ tison Babilôn, ba ga ligis “bisitima bi papirus” bi bôt ba Babilôn inyu boñ le ba so bañ.​—Yésaya 18:1, 2; Yérémia 51:32.

Bibel i yé toi Lipôdôl li Djob, jon hala a nhélés bé banigil Bibel i nok le bawan disi ba nléba gwom bi ñunda le sitima i bé ni papirus. (2 Timôtéô 3:16) Kii ba bi léba? Bawan disi ba bi léba ngim gwom i i ñunda ntiik le, ba bé bañ bisitima bi papirus i Égiptô.

Mu bisoñ bi Égiptô, bititii bi yé mu ngii bisoñ bi ñunda lelaa bôt ha ngéda i, ba bé yéñ papirus inyu bañ bisitima. Ba bé kit papirus i tén, ba kañ yo mimbom mimbom, i mbus, ba yoñ mimbom mi, ba pôdna nwo, ba kañ, ba sude. Tén i papirus i mpôna triangle. Jon i ngéda ba mpôdna nwo, ba tibil kañ nwo, mi nyila kiki ngim nkok. Inoñnaga ni kaat ini le A Companion to Ancient Egypt, bisitima bi papirus bi bé le bi pam 17 méta.

I Égiptô, papirus i bé ngandak i nsôsôgô u lom Nil, i het a nkuli. Ni ki le, i bé jam li ntomb i bañ bisitima bi papirus. To i ngéda bôt ba bi bôdôl gwélél bikék inyu bañ bisoso bi bisitima, i nene le balop tjobi ni bôt ba nsômbi ba bi ke ni bisu i gwélél bon ba bisitima mbañak ni papirus.

Bôt ba bi ke ni bisu i gwélél bisitima bi papirus ntandaa ngéda. Man Grikia wada le Plutarch, nu a bi niñ i hiai hi bisu ni hi nyônôs iba, ndék bôt i bé i ngi gwéélak bisitima bi papirus i ngéda yé.