Ke i miñañ

Ke i miño mi bibuk

Joseph F. Rutherford ni bilôk bikéé bipe ba nyuuga Érôpa

1920​—Hala a yé mbôgôl nwii len

1920​—Hala a yé mbôgôl nwii len

I BIBÔDLE bi nwii 1920, bagwélél ba Yéhôva ba bé nyonok ni makénd inyu gwel nson u bé bo bisu. I lôñ Bibel ba bi pohol inyu nwii u, u mpémél i kaat Tjémbi 118:14, i i nkal le: “NWET a yé ngui yem ni hiémbi hiem.”

Yéhôva a bi lédés toi batéé likalô ba makénd ba. Mu nwii u, basañal ba bé sébél bo ha ngéda i ni Pulasi le colporteur, ba ba bé 225 ba bi bet i nsoñgi ba pam 350. Inyu ngélé bisu iloo 8 000 di batéé likalô di bi ep ñañga wap i hikuu hikeñi. I mahol mana ma ñunda toi le Yéhôva a bi sayap bo.

MAKÉND MA TÔBÔTÔBÔ

I hilo 21 hi sôñ Matumb i nwii 1920, Joseph F. Rutherford nu a bé éga nson u Banigil Bibel ha ngéda i, a bi ti nkwel u u bééna ño le: “Didun di bôt di di niñ i len ini d’a wo bé.” Banigil Bibel ba bi bôô ngii ni ’isi inyu naña bôt bobasôna i emble nkwel u. Ba bi kap yak letee ni 320 000 ma mapep ma nsébla, ba bi saa yak moni inyu gwélél ndap mangand ikeñi yada i tison i New York.

Kégikel a bi pôdôl ño nkwel unu le “Didun di bôt di di niñ i len ini d’a wo bé”

Bôt ba bi lo i nya iloo hihéga. 5 000 di bôt di bi jôp i ndap likoda, ndap likoda i pak, 7 000 dipe di bé nyégsaga i bem i mbégdé. Nkum Ntat a bi yik tila le: “Banigil Bibel ba bé ngi tégbaha likoda lipe kiki likoda lini.”

Bôt ba bi yimbe Banigil Bibel inyu likalô jap lini le: “Didun di bôt di di niñ i len ini d’a wo bé.” Ha ngéda i, Banigil Bibel ba bé ngi tibil nok le ba nlama añal ñañ nlam u Ane ni nkoñ ’isi wonsôna. Ndi to hala ba bééna makénd ngandak. Sita Ida Olmstead nu a bi bôdôl ke makoda i nwii 1902, a nkal le: “Di bé yi le bisai bi mbem bôt ba binam bobasôna, di bi añle ki hiki mut di bé boma i likalô ñañ nlam u.”

DI NKAHAL PÉMÉS BIKAAT GWÉS

Inyu boñ le bijek bi mbuu bi hañ bañ, bilôk bikéé bi nsal i Bétel bi bi kit le di bôdôl pémés ngim bikaat bésbomede. Ba bi somb mashin ma mpémés bikaat, ba ha mo ikété ndap di bé saa, i ndap i, i bé i Brooklyn bebee ni Bétel.

Mankéé Leo Pelle ni mankéé Walter Kessler ba bi bôdôl nson wap i Bétel i sôñ Kondoñ, nwii 1920. Mankéé Walter a nkal le: “I ngéda di bi pam, i mankéé a ñéga bôlô i pémés bikaat a nun bés siim, a kal le: ‘I ngi yii ngeñ yada ni pes inyu ke i je,’ ni sôs nyoo isi ndap, ni begee bikartoñ bi bikaat gwobisôna bi yé nyoo.”

Mankéé Leo a ngi hoñlak i jam li bi bôña i kel i bé noñ ha, a nkal le: “Bôlô yés i bé le di jôwa mabap i ndegi isi. Me bé ngi sal bôlô i mahindi ipe kiki i. Ndi kiki i bé bôlô i Nwet di bé di kôli le di sal yo.”

Mashin ma ma bé pémés ba Nkum Ntat

I mbus ndék sonde ndigi, i bagwelnson ba makénd bana ba bé pémés Nkum Ntat mu ndap i. I ndegi i nyônôs iba, mashin mada ma mpémés bikaat, ma bi pémés 60 000 ma ba Nkum Ntat nu hilo hi bisu hi sôñ Matjel i nwii 1920. I nlélém ngéda nyoo isi ndap, bilôk bikéé bi bi tek mashin numpe nu a bé nkeñi kiyaga. Yak Tôde ’ilo! a bé pémél mu i nlélém ndap ibôdôl i Tôde ’ilo! nu hilo 14, nu sôñ Matôp i nwii 1920, ha ngéda i ba bé sébél Tôde ’ilo! ni hop Pulasi le L’Âge d’Or. Ibabé pééna, Yéhôva a bé sayap toi biliya bi bagwelnson bana.

“Kiki i bé bôlô i Nwet di bé di kôli le di sal yo”

“DI NIÑIK IKÉTÉ NSAÑ”

I bôt ba bi téñbe i gwélél Yéhôva ba bé boñ hala nano ni maséé lôñni nsañ, ba niñik ikété nsañ. Ndi ngim Banigil Bibel i bi tjôô ntôñ mu nwii mi ndutu ipôla 1917 letee ni nwii 1919. Kii i bé le i bôña inyu hôla bo i témb i ntôñ?

Nkum Ntat nu hilo hi bisu hi sôñ Matôp i nwii 1920, a bééna nkwel wada le: “Di niñik ikété nsañ.” Nkwel u, u bé leñ nsébla unu ni gwéha le: “Di yé nkwoog nkaa . . . le i bôt bobasôna ba nsômbôl nôgôl Yéhôva . . . ba ga hôya mahôha ba bi boñ . . . kôba ba loo ba kodba ni ntôñ wé inyu gwélél nye.”

Ngandak i bi neebe i nsébla u. Babiina bada ba nkal le: “Nkwel u, u bi hôla bo i nok le ba bi yoba, ba tégbaha nwii wada ni jam ibabé i téé likalô, nano ba bi kit le ba ntémb ba bôdôl téé likalô.” I bôt ba ba bé témb ikété ntôñ ba bééna bôlô ikeñi i i bé bem bo.

DI NTJAM I KAAT INI LE: “LE MYSTÈRE ACCOMPLI”

I hilo 21 hi sôñ Hilônde i nwii 1920, Banigil Bibel ba bi bôdôl hônd ikeñi inyu tjam i kaat ini le: Le mystère accompli. * I ngéda ngomin a bi sôñga i kaat ini i nwii 1918 di bi sôô bikaat bi, ngéda i bi kola ni nano le di bôdôl tjam bikaat bi.

Batéé likalô bobasôna ba bé lama yoñ ngaba inyu tjam i kaat ini he basañal botama bé. Mankéé Edmund Hooper a nkal le: “Hiki mut nu a yé nsôblege ikété likoda a bé lama yoñ ngaba mu nson unu lôñni maséé. Ntôñ u bé gwés le di bana ndigi jam jada li li yé le di tjam i kaat ini le: Le mystère accompli.” Inyu ngandak yés i hônd ini yon i bi boñ le di kee likalô li mandap ni mandap inyu ngélé yés bisu. Ha nyen di bi bôdôl nok le i mbéda biliya inyu boñ le i bôlô ini i séla ni nkoñ ’isi wonsôna.”

DI NTIIMBA TJEK I NSON LIKALÔ I ÉRÔPA

I ngéda gwét bi ntôla bi bisu, bilôk bikéé bi Amérika bi bééna ndutu ngandak i yi lelaa bilôk bikéé bi biloñ bipe bi nke. Jon mankéé Rutherford a bééna ngôñ i ke boma bilôk bikéé bi biloñ bi inyu hôla bo le ba tiimba tjek nson likalô, ni inyu ti bo makénd. Inyu hala nyen nye ni bilôk bikéé bipe bina ba bi ke i loñ i Ngisi, i hilo 12 hi sôñ Hikañ i nwii 1920, ba ke ki i ngandak biloñ ipe.

Mankéé Rutherford i Égiptô

I ngéda mankéé Rutherford a bi yuuga loñ i Ngisi, Banigil Bibel ba bi lôôs makoda ma ndôn maa ni 12 makoda mape. Nsoñgi u bôt u u bi lo i makoda ma u bé jam kiki bo 50 000. Inyu toñle bés lelaa mayuuga ma bi tagbe Nkum Ntat a bi kal: “Bilôk bikéé bi bé maséé, bi bi bana ki makénd. Mayuuga ma bi hôla bo le ba kônde gwéhna ba sal ki ikété adna, ngandak i i bé ma yodop i bi témb i ba maséé.” I tison i Paris, mankéé Rutherford a bi témb a ti nkwel wé unu le “Didun di bôt di di niñ i len ini d’a wo bé.” I ngéda nkwel u bi bôdôl, ndap likoda i bé bañ. I mbus likoda, mbôgôl iaa bôt i bi bat le ba kônde toñle bo biniigana bi Bibel.

Kégikel nu a bé legel nkwel u mankéé Rutherford i loñ Ngisi

I sonde i bi noñ ngim bilôk bikéé i bi yuuga loñ i Grikia, loñ Égiptô, bape ba ke ki i Yérusalem. Inyu hôla bôt ba bi leege ñañ nlam mu bahoma ba, mankéé Rutherford a bi yibil man homa ba ntéédana bikaat i tison i Ramala bebee ni Yérusalem. I mbus a témb i Érôpa a yibil hikuu hikeñi hi hi ñéga nson i Érôpa yosôna a yoñ ki bitelbene le ba bôdôl pémés bikaat ha.

BA NYELEL NGITELEPSÉP

I sôñ Dipos i nwii 1920, Banigil Bibel ba bi pémés Tôde ’ilo! nomba 27, ha ngéda i ba bé sébél Tôde ’ilo! le L’Âge d’Or. Mbamble tôbôtôbô u, u bi yelel ndééñga Banigil Bibel ba bi kôhna i nwii 1918. I mashin makeñi di mbôk di pôdôl munu, ma bi sal juu ni njamuha inyu pémés iloo didun dina di mbamble unu.

Fôtô ba bi yoñ sita Emma Martin i ngéda a bé i mok

I bôt ba bi añ i mbamble u, ba bi yi jam li hélha li bi pémél mankéé wés Emma Martin. Sita Martin a bé nsañal i tison i San Berna- dino i Kaliforni. I hilo 17 hi sôñ Matumb, nwii 1918, nye ni bilôk bikéé bi bôlôm baa, mankéé E. Hamm, mankéé E. J. Sonnenburg, ni mankéé E. A. Stevens ba bi ke i likoda li Banigil Bibel.

Mut wada a bé mu likoda li, ndi a bi ke bé inyu emble biniigana bi Bibel. I mbus ngéda nyemede a nkal le: “Me bi ke mu likoda li, inyule Procureur nyen a bi ep me le me yéñ mam ngomin a nla gwélél inyu gwel i bôt bana.” A bi léba “i yom” a bé yéñ i ngeñ a bi bana i kaat ini le Le mystère accompli. I mbus ndék dilo, bisônda bi gwel sita Martin ni bini bilôk bikéé baa bipe. Ba ôm bo nsohi le hala kii ba nkônde tjam kaat le ngomin a nsôña, wee ba yé bôt ba mbep.

Ba bi kéés sita Emma ni bilôk bikéé bi, mbagi i pam le ba nlama ke i mok nwii maa. Ba bi gwélél manjel momasôna inyu boñ le ngomin a héñha mbagi i, ndi ba bi la bé. Sôk i bi nsôk ba bi ke i mok i hilo 17 i sôñ Mpuye nwii 1920. Ndi i mbus ndék ngéda mam ma bi héñha.

I hilo 20 hi sôñ Hilônde nwii 1920, mankéé Rutherford a bi añle i bôt ba bé i likoda li ndôn li San Franciskô jam li bi pémél sita Martin. Ndééñga i bikristen bini i bi tééñga bilôk bikéé. Ba kit le ba ntilna ñane loñ Amérika kaat. Ba bi tila mu kaat i le: “I mbagi ba mpémhene sita Martin le a yé mut mbep i téé bé sép. Di nôgda le bôt ba ngomin ba ñamb hiandi le sita Martin a kwo mu le ba ep nye mok.”

I kel i bé noñ ha, ñane loñ i Amérika le Woodrow Wilson a tila kaat le ba pala pémés i mok mankéé Martin, mankéé Hamm, mankéé Sonnenburg, ni mankéé Stevens.

I ngéda nwii 1920 u bé bebee ni mal, Banigil Bibel ba bi tehe le i nwii u, u bi lona bo ngandak mam malam. Bôlô i hikuu hikeñi i bé hol, yak Banigil Bibel ba bé ke ni bisu i añal le Ane Djob yotama yon i ga mélés mandutu ma nkoñ ’isi. (Matéô 24:14) I nwii u bi noñ ha, hala wee 1921, ñañ nlam u bi kônde ki tjama.

^ liboñ 18 I kaat ini i yé kaat nyônôs isaambok munu kôñtô ikeñi mankéé Russel a bi tila le, Étude des Écritures.