1. Mambe mandutu di mboma, ndi imbe njom Yéhôva a gwé i ba maséé ni bagwélél bé ba ba tiñi ni nye? (Béñge bititii bi bibôdle.)

KIKI ni nyi, niñ i hiai hini i nhañ bé ni mandutu. Ngandak ikété nan, a lôk kéé i bôlôm ni i bôda, i nhônba béba kon. Bape ba ba yé ñunuk ba ntééda bôt bap ba lihaa, ba yak bo ba mañap. Bape ba mbépba ngandak, ndik inyu kôs yom je i i nhôla bo i niñis mahaa map. Di nyi ki le mandutu ma nkwél jôga ikété yap nlélém ngéda! Hala a mbat ngandak ngéda, ngandak ngui—ibabé i soñgol moni hala a mbat. Ndi to hala, ni gwé bôdôl i ngui i mimbônga mi Djob; hémle nan inyu bilôl bilam, i nyeñg bé. Kinje maséé Yéhôva a nla bana!

2. Mambe makénd kaat Yésaya 40:29 i nti bés, ndi himbe hihôha hikeñi di nla boñ?

² Baa ni nôgda ngim mangéda wengoñle mandutu ma niñ ni mboma ma nyamb mayoo, kayéle ni nla ha bé hônba mo? Ibale ñ, ni ta bé bébotama. Bibel i nti dihéga di bôt ba hémle ba kôba, ba yak bo, ba bi boma mandutu, kayéle ba nôgda wengoñle ba nla ha bé hônba. (1 Bikiñe 19:4; Hiôb 7:7) Iloole ba tomb, ba bi nigbene Yéhôva nyetama inyu  kôs mahôla. Djob a bi wéha bé bo nyuu, inyule “A yé a nti mut nwaaga ngui.” (Yésaya 40:29) Ngoo le i len ini, ngim bagwélél ba Djob i yé kit le, inyu yémbél mandutu ma niñ, i yé nseñ le ‘ba yoñ noi inyu mam ma mbuu,’ ndik wengoñle minson nwés mi bikristen, mi yéne bo mbegee ha bisai bé. Jon ba yé ba waa añ Bibel, ba waa ke makoda, ni téé likalô—jam li nlémél Satan.

3. (a) Lelaa di nla wéha satan nyuu mu kii a nsômbôl kwés bés? (b) Kii di ga tehe munu yigil ini?

³ Nsohop a ntibil yi le ngéda di nyoñ ngaba i nya yôni minson mi bikristen, hala a nla lédés hémle yés, ndi a gwé bé ngôñ le di boñ hala. Ngéda ni nôgda waa i pes minsôn, ni mahoñol, soho ni ke bañ haa ni Yéhôva. Kôôgana bebee ni nye, inyu boñ le “a téé bé, a lédés ki bé.” (1 Pétrô 5:10; Yakôbô 4:8) Munu yigil ini, di ga wan mam ima ma nla boñ le di ôt makôô i nson di nti Nyambe, di ga tehe ki lelaa i bii matiñ ma Bibel bisélél i nla hôla bés i kolba mandutu. Inyu bôdôl, di béñge ngui Yéhôva a gwé i lédés bés, kiki kaat Yésaya 40:26-31 i ñunda.

4. Bimbe biniigana di nla ôt mu kaat Yésaya 40:26?

⁴ Añ Yésaya 40:26. Mut nye ki nye a nla bé soñgol tjôdôt di ngiinda yosôna. Bôt ba njôôñ yi ba nhoñol le liuñ jés li tjôdôt li ba nsébél ni Pulasi le la voie lactée, li gwé iloo 400 didun di didun di tjôdôt. Ndi Yéhôva a nti hiki hiôdôt, jé jôl. Bimbe biniigana di ñôt mu? Ibale Yéhôva a ntôñ ni bihégél gwé bi bi gwé bé niñ, hégda jam a nla nôgda inyu bé ba ni ngwélél nye ni gwéha, ndi he inyu bé le, ba nyégsa bé i boñ hala! (Tjémbi 19:2, 4, 15) Isañ wés nu gwéha a nyi bés bañga bañga liyik. A ñañ ‘yak tjôñ tjés di ño tjodisôna yaga.’ (Matéô 10:30) Ntôp tjémbi a nyis bés ntiik le: “Yéhôva a nyi dilo di bôt ba yé peles.” (Tjémbi 37:18) Ñ, a nyi yaga mandutu ni mboma, a nla ki ti bé ngui i hônba momasôna.

5. Inyuki di nla ba nkwoog nkaa le Yéhôva a nla lédés bés?

⁵ Añ Yésaya 40:28. Yéhôva a yé Lingen li ngui yosôna. Di yoñ kii hihéga, libim li ngui a bi ti hiañgaa. Ntila mam ma njôôñ yi wada le David Bodanis a kal le: “I ngui hiañgaa hi mpémés hiki tjak tjak, i nloo ngui i kindim ba bi leñ i Yapan i nwii 1945 didun di didun di ngélé.” Mut nyiña numpe a kal le, “hiañgaa hi nlôôha bai nano . . . kayéle i ngui i mpémél mu hiki tjak tjak, i nla kola inyu ti bés mapubi letee ni 200 000 nwii”! Baa mut a nla pééna le Nwet a “nti hiañgaa ngui”, a nla ti yak bés ngui di gwé ngôñ inyu hônba mandutu més momasôna?

6. Ni njel imbe kop nson i Yésu i ntomb, ni lelaa i yi hala i ntihba bés?

⁶ Añ Yésaya 40:29. I gwélél Yéhôva i nlona ngandak maséé. Yésu a kal banigil bé le: “Yoña kop yem nson, ndi tole miñem minan nw’a noi. Inyule kop yem nson i yé tomba, mbegee yem ki i nhoi.” (Matéô 11:28-30) Kinje bibañga bi maliga! Ngim mangéda, di nla ba nwaag ngeñ di nke makoda, tole ngeñ di nke i añal ñañ nlam. Ndi lelaa di yé di nôgda i mahuu més? Le di ntémbna ngui yés—di bak ki nkôôbaga i kolba mandutu ma niñ. Kop nson i Yésu i ntomb toi!

7. Ti hihéga hi hi ñéba le bibañga di nléba i kaat Matéô 11:28-30 bi yé ntiik.

 ⁷ Sita yada i d’a sébél le Kaila a bééna kon u waa, kon u mahoñol, ni u ño sii. Di nla nok inyuki, ngim mangéda, i bé i ba nye ndutu i ke makoda. Ndi mbus a boñ biliya i ke likoda lisañ jada, a emble ki nkwel mbamba, a tila le: “Nkwel u bé pôdôl libak li bet ba nimis makénd map. Nti nkwel a bé niiga ni ñem ngôô inyu bet ba bé ikété nduña kayéle, hala a bi tinde me i ee. Hala a bi bigdaha me le makoda ma yé homa me nlama ba.” Kinje maséé a bééna inyu biliya a bi boñ!

8, 9. Kii Paul a bé sômbôl kal ni bini bibuk le: “Ngéda me mbomb, wee ha ni nyen me mbane mpémba”?

⁸ Añ Yésaya 40:30. To ibale di gwé ngap i boñ ngandak mam, di gwé minwaa. Hala a yé jam bés bobasôna di nlama tééda. Tolakii Paul a bééna ngap i boñ ngandak mam, a bééna yak minwaa mi mi bé sôña nye i boñ mam momasôna ma bé kon nye ngôñ. Ngéda a bé yiblene Djob ñem inyu mandutu a bé boma, Djob a timbhe nye le: “Lipémba jem li nyônôl ikété bomb.” Paul a bi nok kii hala a bé kobla. Jon a sugus le: “Ngéda me mbomb, wee ha ni nyen me mbane mpémba.” (2 Korintô 12:7-10) Kii a bé sômbôl kal?

⁹ Paul a bi nôgda le a bé la bé boñ bañga jam ni ngui yé yotama. Jon mbuu mpubi u Djob u bé le u kônde nye ngui i bé héñél nye. Mbuu mpubi u Djob u bé le u ti Paul ngui i bé yiñba nye. Ndik hala bé, ndi mbuu u, u bé ki le u ti Paul ngui i boñ mam a bé bé le a la boñ kekikel ni ngui yé. Nlélém jam ni bés i len ini. Ibale Yéhôva a nti bés mbuu mpubi wé, di ga bana toi ngui!

10. Lelaa Yéhôva a bi hôla David i hônba mandutu a bi boma?

¹⁰ David, ntôp tjémbi, a bi nôgda ngui i mbuu mpubi Nyambe ngandak ngélé i niñ yé. A tôp le: “Lôñni we me nkan ngwéé ngembe ntôñ sônda; lôñni Nyambe wem ki me nlel libap.” (Tjémbi 18:30) Di mboma mandutu ma ma yé kiki mabap makeñi ma di nla bé “lel” ni ngui yés bésbomede; di gwé ngôñ ni mahôla ma Yéhôva inyu pind mo.

11. Toñol lelaa mbuu mpubi u nhôla bés i hônba mandutu més.

¹¹ Añ Yésaya 40:31. Nyôgôl u nla bé bet ngii ngandak, to puue mbôñgô liké ni ngui yé yotama. Mbebi i nlék i nhôla i paa nye ngii, i hôlga nye i tééda ngui yé. Jon ngéda ni yé bisu bi ndutu i i nloo bé, ni bigda hihéga hi nyôgôl. Ni yemhe Yéhôva le a “bédés” bé ni njel “nhôla, le mbuu mpubi.” (Yôhanes 14:26) Masoda le, di nla kôs wo, to imbe ngéda di gwé ngôñ ni wo—24 ngeñ i ngii 24. Di nla bana ngôñ keñi i kôs mahôla ma Djob, ngéda di gwé ngimanôgla ni mankéé wada likoda. Ndi inyuki ngimanôgla i i yé?

12, 13. (a) Inyuki ngimanôgla i yé i ba ipôla bikristen? (b) Ñañ u Yôsep u niiga kii bés inyu Yéhôva?

¹² Ngimanôgla i ngwéé ipôla bôt inyule bés bobasôna di yé bikwéha. Jon, i ga pam ngim mangéda le bibuk tole maboñok ma lôk kéé bi babaa bés—tole yak bés di babaa bo. Hala a nla ba ndutu ngandak. Kiki mana manoodana mape, Yéhôva a nti bés pôla i éba ndéñbe yés mu kii di nigil i sal ni lôk kéé yés i bôlôm ni i bôda, i a ngwés tolakii i yé bikwéha bi bôt.

¹³ Yéhôva a nsôña bé le bagwélél bé  ba noodana, ñañ u Yôsep u ntibil unda hala. Ngéda Yôsep a bé mañge wanda, lôkisañ i i bé kil nye njôñ, i bi nuñul nye kiki nkol, u ba bi kena Égiptô. (Bibôdle 37:28) Yéhôva a bi tehe jam li bé pémél nye, ni le ibabé pééna, hala a bi suñgaha nye ñem i tehe lelaa liwanda jé, li li bé li téé sép le Yôsep, li bé son njonok. Ndi, a bi sôñ bé nye. Mbus, ngéda nwaa Pôtifar a bi soman Yôsep le a bi nañlana nye ni ngui, ba bi ha nye mok, to ha ki, Yéhôva a bi sôñ bé nye. Baa hala a nkobla le Djob a bi tjôô Yôsep? Maselna ni hala: “Hiki jam [Yôsep] a ba boñ, Yéhôva a ba lôôha tôôs jo.”—Bibôdle 39:21-23.

14. Umbe nseñ di nkôs, i pes mbuu ni pes minsôn, ngéda di ‘nwas’ hiun?

¹⁴ Hihéga hipe hini. Ndék bôt ndigi yon i ma kôs mandegle kiki David. Ndi to hala, liwanda li Djob li, li bi tééda bé hiun inyu baoo bé. Maselna ni hala, a tila le: “Nwas hiun, kôm ki kundul mbus; U togha bañ; hala a néhne béba njel.” (Tjémbi 37:8) Njom i bisu i “nwas” hiun i yé le di kôna Yéhôva, nu a mboñ “bé bés kingéda bibéba gwés.” (Tjémbi 103:10) Ndi nseñ umpe u yé i ‘nwas’ hiun. Hiun hi nla ki ti bés makon kiki bo tensioñ, makon ma nhébék. Hi nla yak ti kon libaa ni mbayéñ, hi nla ki ti bés poo hu. Ngéda di yé ñunbak, di mbéna bé tibil hek pék. Ngim mangéda, ngéda di nlôôha unup, di nla bana kon mahoñol. Ndi ki le, Bibel i nkal le: “Ñem nwee u yé niñ minsôn.” (Bingéngén 14:30) Lelaa di nla ni boñ ngéda bilôk bikéé bi mbabaa bés, ni lelaa di nla yoña bo? Di nla pam i boñ hala ngéda di noñ maéba malam ma Bibel.

15, 16. Kii di nlama boñ inyu kôôge nwet a mbabaa bés bebee?

¹⁵ Añ Efésô 4:26. Hala a nhélés bé bés le bôt ba nkoñ isi ba tééñga bés. Ndi ngéda lôk kéé yés, tole bôt bés ba lihaa ba nkal tole ba mboñ bés mam ma mbabaa bés, hala a nla tômbôs bés. Kii di nla boñ ibale di nla bé hôya jam li? Baa di ga tééda hiun nwii ndi nwii? Tole di ga noñ maéba malam ma Bibel ma ma nkal le di hoo sañgal mindañ? Ibale di ntiñha ngandak inyu kwel ni nwet a ñunbaha bés, i ga ba bés nledek jam i kôp nsañ ni mankéé wés.

¹⁶ Hégda le mankéé a bi unbaha we, ndi u nla bé waa hoñol jam li. Bimbe bitelbene u nla yoñ inyu kôp nsañ? Pog, yemhe Yéhôva. Bat nye mahôla inyu bana loñge nkwel ni manyuñ. Bigda le,  yak nye a yé liwanda li Yéhôva. (Tjémbi 25:14) Djob a ngwés nye. Yéhôva a ntééda mawanda mé loñge, a gwé ngôñ le yak bés di boñ nlélém. (Bingéngén 15:23; Matéô 7:12; Kôlôsé 4:6) Iba, ôt pék mu jam u ga kal nye. U bii bañ mahoñol moñ le, manyuñ a nkôôba unbaha we; bana mahoñol malam inyu yé. Ba bebee i neebe le yak we u gwé pes njom mu ndañ u. U nla bôdôl nkwel ni bibañga bini le: “I nla ba le me nhoo unup, ndi ngéda u bi pôdôs me yani, me bi nôgda wee . . .” Ibale u nla bé kôp nsañ, yéñ pôla i tiimba noode lisañ lipe. Mu mangéda ma, soohe inyu manyuñ; bat Yéhôva le a sayap nye. Bat Yéhôva mahôla inyu bok mis i ngii bilem bilam bi manyuñ. To kii mbôña, u nla ba nkwoog nkaa le Yéhôva a’ kon maséé ni biliya gwoñ i kôp nsañ ni manyuñ—nu a yé liwanda li Djob.

17. Imbe njel Yéhôva a nla gwélél inyu hôla bés i témbna i pes mbuu ngéda di nkwo i béba keñi, ni inyuki di nlama ôt nseñ ni bitelbene bi?

¹⁷ Bilôk bikéé bihogi bi nhoñol le bi kôli bé sélél Yéhôva, inyule ba bi boñ béba keñi. Béba kiññem i nla bep ndegle bés. Kiñe David nu kiññem i bé tééñga, a toñol jam li haana le: “Ngéda me bi mom nwee, bihés gwem bi bi koñk inyu miñumnde nwem nkôm kel. Inyule njamuha ni juu woo woñ u bé baédga ngii yem.” Masoda le, David a bi bana makénd i boñ jam Yéhôva a mbémél bagwélél bé. “Me bi [sôk] neebe béba yem bisu gwoñ,” a tila ki le: “U bi nwéhél liboñok libe li béba yem.” (Tjémbi 32:3-5) Ibale u bi boñ béba ikeñi, Yéhôva a yé bebee i hôla we i témbna mbôô woñ. Ndi, u nlama neebe mahôla a nti ni njel likoda. (Bingéngén 24:16; Yakôbô 5:13-15) U tiñha bañ—ni i njel i nyen u nla bana botñem i niñ i boga ni boga! Ndi ibale ntandaa ngéda mbus le béba yoñ i nwéhlana, kiññem yoñ i ngi kenek ni bisu i tééñga we inyu minlélém mi dihôha, w’a boñ lelaa?

18. Lelaa ndémbél i Paul i nla hôla i bet ba njo ni mahoñol le ba gwé bé nseñ?

¹⁸ I bi pam ngim mangéda le, ñôma Paul a nimis makénd mé inyu bibéba a bi boñ behee. A bi neebe le: “Men me yé nu a nsôk yaga hies ikété baôma, me kôli yaga bé me i sébla le ñôma, inyule me ba tééñga ntôñ Nyambe.” Ndi a bi kônde le: “Ndi jam me yé i len ini, me yéne ndigi jo inyu karis Nyambe.” (1 Korintô 15:9, 10) Yéhôva a bi yoñ Paul kiki a bé, hala wee kwéha mut, A bé gwés ki le Paul a yi hala. Ibale u ntam bibéba u bi boñ ni ñem woñ wonsôna, ndi u pahal gwo i nya i kôli, u nla ba nkwoog nkaa le Yéhôva a’ nwéhél we. Jon, hémle le Yéhôva a nwéhél toi we, u neebe ki le a nwéhél we!—Yésaya 55:6, 7.

19. Kii i yé pes kaat i nwii 2018, ni inyuki i kôli?

¹⁹ Kii lisuk li hiai hini li yé bebee, hala a nhélés bé bés le mandutu ma bet, bet ni bet. Di ba nkwoog nkaa le, Nwet a “nti mut nwaaga ngui, yak mut a nyi bé pémbép, a mbulhene nye ngui ngandak,” a nla ti bé kii yosôna ni gwé ngôñ inyu ke ni bisu i hônba. (Yésaya 40:29; Tjémbi 55:23; 68:20) Di ga bigda jam li, hiki ngéda di ga ke likoda i ndap Ane munu nwii 2018 wonsôna. Biniigana bi, bi nlébna ikété pes kaat i nwii, i i nkal le: “Ba ba mbem Yéhôva b’a yoñ ngui yondo.”—Yésaya 40:31.