1-3. (a) Inyuki Yéhôva a bé gwés Salômô, bimbe bisai Salômô a bi kôhna? (b) Mambe mambadga di ga timbhe munu yigil ini?

SALÔMÔ a bi yila kiñe Israel ngéda a bé a ngi yii mañge wanda. I bibôdle bi ane yé, Yéhôva a pémél nye i eem juu, a kal nye le: “Bat jam u nsômbôl le me ti we.” Ni Salômô a timbhe le: “Ndi me me yé ndik mañge [wanda], me nyi bé me lipémél to lijubul. . . . Jon ti nkol woñ ñem u pék i kéés bôt boñ.” (1 Bikiñe 3:5-10) “Ñem u pék”​—baa hala a bé bé yimbne i ñem nsôhga? Di nla ni nok inyuki Yéhôva a bé gwés Salômô! (2 Samuel 12:24) Nyambe wés a bé maséé ngandak ni ndimbhe i Kiñe Salômô kayéle a ti nye “ñem u pék ni u bañga yi.”​—1 Bikiñe 3:12.

² Ntel ngéda wonsôna Salômô a bi tééda ndéñbe yé ipañ Djob, a kôs ngandak bisai. Kiki hihéga a bi kôs lipém i oñ témpel “inyu jôl li Yéhôva, Nyambe nu Israel.” (1 Bikiñe 8:20) I hélha pék Nyambe a ti nye i bi boñ le a yiba ni nkoñ isi wonsôna. Ni le, mam Nyambe a bi tinde nye i tila, ma yé ikété bikaat biaa bi Bibel. Kaat yada mukété gwo biaa i yé kaat Bingéngén.

³ Mu kaat Bingéngén, ba mpôdôl ñem bebee le mbôgôl ngélé. Kiki hihéga, di ñañ i kaat Bingéngén 4:23 le: “Tééda ñem woñ iloo gwom bipe gwobisôna.” Munu nlôñ unu, kii ba nsébél le “ñem”? Di ga timbhe mbadga i munu yigil ini. Di ga tehe ki mandimbhe ma mambadga ima mape, mon ma yé le: Lelaa Satan a noode ôbôs ñem wés? Kii di nla boñ inyu tééda ñem wés? Inyu téñbe ni Nyambe, di nlama timbhe mambadga ma mahee mana.

4-5. (a) Lelaa Tjémbi 51:8 i nhôla bés i nok ngobol i buk ini le “ñem”? (b) Lelaa mbôô wés i pes minsôn u nhôla bés i nok nseñ i yi njee di yé toi ikété kété?

⁴ I kaat Bingéngén 4:23, i buk ini le “ñem” i nkobla le “mut kété” tole “matihil ma ñem.” (Añ Tjémbi 51:8.) “Ñem” u yé yak mahoñol més ma kété kété, i yom di nôgda, i yom i ntinde bés i boñ mam, ni i mam ma nkon bés ngôñ. Hala wee mut di yé toi ikété kété, ha bitéé bi mis bé.

⁵ Di yoñ hihéga hi mbôô wés i pes minsôn, inyu nok nseñ i yi njee di yé ikété kété. Pok, inyu tééda mbôô wés i pes minsôn, di nlama je loñge, di hianda ki minsôn hiki ngéda. Nlélém jam i pes mbuu, inyu boñ le di tééda mbôô wés, di nlama je bijek bilam bi mbuu, hala wee di añ Bibel ni bikaat bi ntôñ hiki kel, di sélés ki hémle yés ipañ Yéhôva. Di ñunda ki hémle yés, ngéda di mbii yom di nigil bisélél, di añlege ki yo bôt bape. (Rôma 10:8-10; Yakôbô 2:26) Iba, ngéda di mbéñgba i bitéé bi mis, di nla hoñol le di yé mbôô, ki le kon u mbôdôl je bés ikété. Nlélém ni libak jés li mbuu, di nla hoñol le di yé mbôô i pes mbuu inyule di mboñ mam momasôna kristen i nlama boñ, ki le mahoñol mabe ma mbôdôl o bés miñem. (1 Korintô 10:12; Yakôbô 1:14, 15) Di nlama bigda le Satan a gwé ngôñ le di kôna litehge jé li mam, inyu boñ le di kon i pes mbuu. Lelaa Satan a noode boñ hala? Lelaa di nla tat bésbomede?

6. Njômbi i Satan i yé le kii, lelaa a nyéñ yônôs yo?

⁶ Satan a gwé ngôñ le di yila kiki nye​—hala wee mut ndok, nu a nyan matiñ ma Yéhôva, ni nu a ntôñ ndigi nyemede. Satan a nla bé nyégsa bés i hek pék ni i boñ mam kiki nye. Jon a noode yônôs njômbi yé ni manjel mape. Kiki hihéga, a nkéña bés ni bôt ba ba yé i si énél yé. (1 Yôhanes 5:19) A mbot ñem le di ga pohol i tégbaha ngéda ni bo, to hala kiki di nyi le bilôñ bibe bi “ñôbôs” mahoñol més ni bilem gwés bilam. (1 Korintô 15:33) Kiñe  Salômô a bi kwo mu hipa hi. A bi bii ngandak bôda ba bihaiden, ba ba bi sôk yoña nye, ba boñ le ndék ni ndék, ñem wé u ke haa ni Yéhôva.​—1 Bikiñe 11:3.

7. (a) Kii ipe Satan a ngwélél inyu tjam mahoñol mé? (b) Inyuki di nlama yoñ yihe?

⁷ Satan a ngwélél bisinima ni biliñgeliñge inyu tjam mahoñol mé. A nyi le mimbodok mi miñañ mi nhôla ndik bé bôt i tégbaha loñge ngéda; ndi mi nlôôs bo ngim mahoñol, mi tindge ki bo i nôgda ntén mpe, ni i bana ngim maboñok. Yésu a bi tibil gwélél likeñge li inyu niiga. Kiki hihéga, di bigda ngén i mut Samaria, ni i man nimlaga nu a bi pam i ndap, a ke i tuk niñ, a ôbôs ngababum yé yosôna. (Matéô 13:34; Lukas 10:29-37; 15:11-32) Ndi, i bet ba gwé litehge li mam li Satan, ba nla gwélél mimbodok mi miñañ inyu yumus bés. Jon di nlama yi bagal mam. I ta bé béba i tégbaha loñge ngéda i béñge bisinima ni biliñgeliñge, bi bi nla niiga bés mam malam ibabé le bi ôbôs mahoñol més. Ndi di nlama yoñ yihe. Ngéda di mpohol mintuk, i yé loñge i badba le: ‘Baa i sinima ini i niiga me le i ta bé béba i yônôs njômbi yem i pes minsôn?’ (Galatia 5:19-21; Éfésô 2:1-3) Kii u nlama boñ ibale u nôgda le ngim biliñgeliñge i nhôñôs mahoñol ma Satan? Keñgle gwo kiki u yé le u keñgle ngim kon!

8. Lelaa bagwal ba nla hôla bon bap i tééda ñem wap?

⁸ A bagwal ni gwé mbegee i tôbôtôbô i sôñ bon banan ni biliya Satan a mboñ inyu ôbôs ñem wap. Ibabé pééna, ni mboñ kii yosôna ni nla inyu boñ le bon banan ba ba mbôô i pes minsôn. Inyu hala nyen ni nyoñ ngéda i pubus ndap nan hiki ngéda, ni nhéya hiki yom i nla ti bé tole bon banan makon. Nlélém jam jon ni nlama boñ inyu bisinima, biliñgeliñge, bigém ni bisite bi internet bi bi nla lôôs bo mahoñol ma Satan. Yéhôva a bi ti  bé kunde i yoñ ndun ni mbôô u bon banan i pes mbuu. (Bingéngén 1:8; Éfésô 6:1, 4) Jon ni kon bañ woñi i téé mambén ni matiñ i ndap nan ma ma nlôl i Bibel. Ni kal bon banan kii ba kôli béñge, ni kii ba kôli bé béñge, ni hôla ki bo i nok manjom ma ntinde bé i yoñ makidik ma. (Matéô 5:37) Mu kii bon banan ba nañ, ni niiga bo lelaa ba nla yimbe bomede kii i yé loñge ni béba inoñnaga ni matiñ ma Yéhôva. (Lôk Héber 5:14) Ni hôya bañ le, bon banan ba ga lôôha tééda i yom ni mboñ iloo i ni nkal.​—Ndiimba Mbén 6:6, 7; Rôma 2:21.

9. Ti hihéga hiada hi mahoñol Satan a nhôñôs, inyuki ma nlôôha mabe?

⁹ Satan a nyéñ ki ôbôs ñem wés ni njel ini le, a ntinde bés i hémle pék i bôt ba binam iloole di hémle mahoñol ma Yéhôva. (Kôlôsé 2:8) Di yoñ hihéga hiada hi mahoñol Satan a nhôñôs​—le i ba ngwañ i nlama ba njômbi yés i bisu bisu i niñ. Bet ba nhoñol hala ba nla yila mingwañ mi bôt, tole heni. Ibale ba mpam bé i boñ hala ndutu i yé le i kwél bo. Inyuki? Inyule ba yé bebee i lôôs ngéda yap yosôna i nyiña moni, kayéle ba nimis mbôô wap, maada map ni bôt bap ba lihaa, yak ni liwanda jap ni Djob inyu yônôs njômbi yap. (1 Timôtéô 6:10) Di nla ti Tata wés nungingii mayéga inyule a nhôla bés i bana liteghe li kôli li moni.​—Ñañal 7:12; Lukas 12:15.

10-11. (a) Kii di nlama boñ inyu tat bésbomede? (b) Ngéda kôba kii bôt ba faa ba bé boñ, ni lelaa kiññem yés i nla sal kiki mut faa?

¹⁰ Ibale di gwé ngôñ i tééda miñem nwés, di nlama pam i yimbe tjandi, di pala ki yoñ makidik inyu sôñ bésbomede. I buk ini le “tééda” i kaat Bingéngén 4:23 i nhôñlaha bés i yom mut faa (ntat) a mboñ. I dilo di Kiñe Salômô, bôt ba faa ba bé béna tééda mapénd ma tison, ba londok ki makeñi inyu yis bôt ba tison le béba i yé njel. Ni i titii i mahoñol, di nla tibil nok i yom di nlama boñ inyu kéñ le Satan a ôbôs bañ mahoñol més.

¹¹ Ngéda kôba, bôt ba faa ba bé sal ntôñ ni i bet ba bé tat nwemel u tison. (2 Samuel 18:24-26) Mintôñ mi nwo ima mi bé sal ntôñ inyu tat tison, ba bé yoñ yihe le makôga ma ba nkwéhék loñge inyu kéñ le baoo ba jôp i tison. (Néhémia 7:1-3) Kiññem i Bibel i niiga * i nla sal kiki mut faa, i mbéhe ki bés i ngéda Satan a nyéñ yoña ñem wés​—hala wee, ngéda a nyéñ ôbôs mahoñol més, i yom di nôgda, i yom i ntinde bés i boñ mam, ni i mam ma nkon bés ngôñ. To imbe ngéda kiññem yés i mbéhe bés, di nlama emble yo, tole inyu bigda hihéga hiés, di yip ki manwemel ma ñem wés.

12-13. Kii ñem u nla tinde bés i boñ, ndi mambe makidik di nlama yoñ?

¹² Di yoñ hihéga hi hi ñunda lelaa di nla tat bésbomede le mahoñol ma Satan ma yoña bañ bés. Yéhôva a niiga bés le, “[malal ma nyega] ni ndôñ nyega yosôna, [bi nlama bé simna] jôl ikété [yés].” (Éfésô 5:3) Ndi kii di nlama boñ ibale solôñ yés i bôlô tole i suklu i mbôdôl minkwel mi nyega malal? Di nyi le di nlama “nwas liyan Nyambe, di noñ ha bañ minheña mi nkoñ ’isi.”  (Titô 2:12) Ha ngéda i, ntat wés hala wee kiññem yés, i nla bôdôl lond inyu tinde bés i yoñ yihe. (Rôma 2:15) Ndi baa di ga emble yo? I nla pam le di bana ngôñ i emble solôñ yés i bôlô tole i suklu iloole di emble kiññem yés, tole ñem u nla tinde bés i leñ jis mu bititii ba yé béñge. Ha ngéda i nyen di nlama ni kwés manwemel ma tison yés, hala wee di keñgle hiandi hi, ni ini njel le di nla héñha nkwel tole di nyodi ha.

¹³ Hala a mbat le di bana ñem ngui inyu kolba mahoñol tole maboñok mabe ma bôt bés ni bo di nsal ntôñ tole ba bés ni bo di yé i suklu ntôñ. Di nla ba nkwoog nkaa le Yéhôva a ntehe biliya di mboñ, a ga ti ki bés ngui ni pék i mbéda bés inyu kolba mahoñol ma Satan. (2 Miñañ 16:9; Yésaya 40:29; Yakôbô 1:5) Kii ipe di nla ke ni bisu i boñ inyu tat ñem wés?

14-15. (a) Kii di nlama jubus i ñem wés, lelaa di nla pam i boñ hala? (b) Lelaa Bingéngén 4:20-22 a nhôla bés i ôt nseñ ni lisoñgol jés li Bibel? (Béñge minkéñék mi matila mi mi gwé ño le “ Lelaa u nla soñda.”)

¹⁴ Inyu tat ñem wés, di nlama bé ndigi yip manwemel ma ñem wés inyu mam mabe, ndi di nlama nwas le mam malam mon ma jôp mu. Di bigda ki hihéga hi mapénd ma tison. Ntat nwemel a bé yip manwemel ma tison inyu boñ le ñoo a jôp bañ, ndi mangéda mape a bé a yibil manwemel inyu boñ le bijek ni gwom bipe bi jôp. Ibale manwemel ma tison ma yén ntandaa ngéda ibabé le ba yibil mo, ki njal i bé le i nol bôt ba tison. Nlélém jam ni bés, di nlama yibil ñem wés hiki ngéda inyu boñ le mahoñol ma Djob mon ma éga bés.

¹⁵ Bibel i yé nyonok ni mahoñol ma Yéhôva, jon hiki ngéda di ñañ yo, di nwas le mahoñol ma Yéhôva ma héñha mahoñol més, mam di nôgda, ni maboñok més. Lelaa di nla ôt nseñ ni lisoñgol jés li Bibel i nya nlôôha? Masoohe ma nlôôha nseñ. Sita yada i nkal le: “Ilole me ñañ Bibel, me nsoohe Yéhôva, me badak nye le a hôla me i tibil ‘tehe mam ma hélha’ ikété Bañga yé.” (Tjémbi 119:18) Di nlama ki soñda i mam di ñañ. Ngéda di nsoohe, di añak, di soñdaga ki, Bañga i Djob i ntihba “ñem [wés],” di mpam ki i gwés mahoñol ma Yéhôva.​—Añ Bingéngén 4:20-22; Tjémbi 119:97.

16. Lelaa ngandak lôk kéé i ñôt nseñ ni JW Nkuu biliñgeliñge?

¹⁶ Njel ipe di gwé inyu nwas le mahoñol ma Djob ma tihba bés i yé le, di béñge mam ma mpam i JW Nkuu biliñgeliñge. Babiina iba ba nkal le: “Ba JW Nkuu biliñgeliñge ba ba mpam hiki sôñ ba yé toi ndimbhe i masoohe més! Ba nti bés ngui, ba nlédés ki bés ngéda di ta bé maséé tole ngéda di nôgda binyuu. Di mbéna ki emble tjémbi di ngembe nsik i mbai yés hiki ngéda. Di mbéna ha tjo ngéda di nlamb, ngéda di nsas ndap tole ngéda di nyo kofi.” Ñ, ba JW Nkuu biliñgeliñge ba ba nhôla bés i tat miñem nwés. Ba niiga bés i bana mahoñol ma Yéhôva ni i yémbél ngui i mahoñol ma Satan.

17-18. (a) Kiki kaat i 1 Bikiñe 8:61 i ñunda, kii i mbôña ngeñ di mbii mam di nigil bisélél? (b) Kii ndémbél i Kiñe Hézékia i niiga bés? (c) Inoñnaga ni masoohe ma David ma ma mpémél i kaat Tjémbi 139:23, 24, inyu mambe mam di nla soohe?

¹⁷ Hiki ngéda di ntehe mahee i boñ jam li yé loñge, hémle yés i nkônde let. (Yakôbô 1:2, 3) Ha ngéda i, di yé maséé inyule di mboñ le Yéhôva a kon maséé i  sébél bés le bon bé, ni le ngôñ yés i lémél nye i nkônde nañ. (Bingéngén 27:11) Ni ki le, di ntehe manoodana momasôna di mboma ha ngéda i, kiki ngim pôla i unda le di ngwélél bé Tata wés nu a ntôñ bés ni miñem ima. (Tjémbi 119:113) Maselna ni hala, di ñunda le di ngwés Yéhôva ni ñem wés wonsôna, nyonok ni ngôñ i nôgôl mambén mé, ni i boñ sômbôl yé.​—Añ 1 Bikiñe 8:61.

¹⁸ Ndi to hala, baa i nla pam le di hôs? Ñ; inyule di yé bikwéha. Ibale i mpam le di baage, di hoñol jam li bi pémél Kiñe Hézékia. A bi boñ dihôha. Ndi a bi tam bibéba gwé, a ke ni bisu i sélél Yéhôva ni ‘ñem wé wonsôna.’ (Yésaya 38:3-6; 2 Miñañ 29:1, 2; 32:25, 26) Jon di keñgle manjel Satan a ngwélél inyu tinde bés i bana mahoñol mé. Di soohe ki inyu bana ‘ñem manôgla.’ (1 Bikiñe 3:9; añ Tjémbi 139:23, 24.) Di nla téñbe ni Yéhôva ibale ikété i mam momasôna di gwé, di ntééda ñem wés.