1. I ngéda sita ni mankéé nu munlôm ba mbéñgna inyu libii, mambe mambadga sita i nlama badba?

BIKRISTEN gwobisôna bi yé isi énél i Yésu Kristô nu a yé peles. Ndi i ngéda muda a mbiiba a neebe le nlô wé nu a ta bé peles a ba i ngii yé. Hala a nla bane nye ndutu ngandak. Jon, ilole muda a mbiiba, a nlama badba le: ‘Kii i ñunda le i mankéé nunu a mba loñge isañ mbai? Baa mam ma mbuu mon ma yé jam li bisu i niñ yé? Ibale hala bé, kii i nkwés me nkaa le a ga hôla me i bana maada malam ni Yéhôva?’ I yé maliga le sita i nla ki badba le: ‘Bimbe bilem me nlama bana inyu boñ le libii jés li lama? Baa me yé muda a nhônba ni muda likab? Baa me gwé maada ma bas bas ni Yéhôva?’ (Ñañal 4:9, 12) Ibale muda a nyoñ makidik malam ilole a mbiiba, hala a ga boñ le libii jé li ba lilam, ba niñ ki ikété maséé.

2. Kii di ga tehe munu yigil ini?

² Ngandak bisita ikété likoda, i nti ndémbél ilam i bôda ba ba nsuhus bomede isi balôm bap, ba kôli ni bibégés. Kinje maséé di nôgda i gwélél Yéhôva ntôñ ni i bôda ba hémle bana! Munu yigil ini, di ga tehe mandimbhe ma mambadga maa: (1) Mambe mandutu bôda ba mboma i suhus bomede isi balôm bap? (2) Inyuki muda a nlama neebe i suhus nyemede isi nlô wé? (3) Kii balôm ni baa bap ba nigil mu ndémbél i Yésu, i Abigail ni i Maria nwaa Yôsep tole nyañ Yésu inyu jam li suhulnyuu?

3. Inyuki mabii momasôna ma mboma mandutu?

³ Libii li yé likébla lilam li nlôl ni Djob. Ndi bôt ba binam ba ta bé peles. (1 Yôhanes 1:8) Inyu hala nyen Bibel i mbéhe babiina le, ba ga bana “njiiha ikété minsôn,” hala wee ba ga boma mandutu. (1 Korintô 7:28) Di béñge ngim mandutu muda a nla boma.

4. Inyuki muda a nla hoñol le i suhus nyemede isi nlôm i yé i suhus libak jé?

⁴ Binéñél bi muda bi nla boñ le a hoñol le i suhus nyemede isi nlôm i yé i suhus libak jé. Sita yada le Marisol, nu a yé Amérika a nkal le: “I het me bi néñél, ba mbéna kal bôda le, munlôm a nloo bé muda i jam jo ki jo. Me nyi le Yéhôva nyen a bi téé le muda a suhus nyemede isi nlôm, ndi nlôm a nlama ti nye lipém. Ndi hala a ta bé jam li ntomb i tééda litehge li.”

5. Maselna ni jam Bibel i niiga, lelaa ngim bôlôm i ntehe baa bap?

⁵ I nla ki pam le muda a kee libii yak munlôm nu a nhoñol le bôlôm ba nloo bôda. Sita yada le Ivon, nu a yé Amérika Nwelmbok a nkal le: “I mbok yés, muda a nlama ndugi kébél munlôm ndi a’ yiga je. Boñge bôda ba nlama gwel bibôlô bi ndap, ba lamb ki, ndi nyañ mbai ni bon bôda bon ba nsélél bon bôlôm, ba mbéna ki kal le man munlôm a yé ‘kiñe.’” Sita yada le Yingling, nu a yé Asia a nkal le: “Ngén yada i bésni i nkal le, bôda ba gwé bé ngôñ i yi kaat, to i bana ngap i boñ ngandak mam. Bôlô yap i yé le ba sal bibôlô bi ndap. Ba gwé bé to kunde i ti balôm bap mahoñol ngéda ba nsômbôl yoñ makidik.” Munlôm nu a gwé i nya maboñok ipañ nwaa, a ñunda le a ngwés bé nye, maboñok mé ma nkolba Bitilna, a nigle bé Yésu, a nlémél bé ki to Yéhôva.​—Éfésô 5:28, 29; 1 Pétrô 3:7.

6. Kii bôda bomede ba nla boñ inyu lédés maada map ni Yéhôva?

⁶ Kiki di ntehe i yigil i ntagbe, Yéhôva a ngwés le balôm ba tééda lihaa jap i pes minsôn ni i pes mbuu, ba undga bo le ba ngwés bo. (1 Timôtéô 5:8) Ndi bisita bi bi yé mbiibaga bi nlama yoñ ngéda i añ Bibel hiki kel ni i ôt pék mu. Ba nlama yak soohe Yéhôva ni ñem wap wonsôna. Hala a ta bé jam li ntomb, bôda ba ba yé mbiibaga ba pégi ngandak, ba nla hoñol le ba gwé bé ngéda to ngui i boñ i mam ma. Ndi, ba nlama somb yo. Inyuki? Inyule Yéhôva a ngwés le hiki wada wés a bana maada malam ni nye, a tééda ki mo.​—Minson mi baôma 17:27.

7. Kii i nla hôla muda i suhus nyemede isi nlô wé?

⁷ I yé maliga le, muda a nlama boñ biliya bi ngui inyu suhus nyemede isi nlô wé nu a yé kwéha mut. Ndi hala a ga bane nye jam li ntomb ibale a nok inyuki Yéhôva a mbat le a suhus nyemede isi nlô wé, ni ibale a neebe manjom ma.

8. Inoñnaga ni kaat Éfésô 5:22-24, inyuki muda a nlama suhus nyemede isi nlô wé?

⁸ Muda nu a yé mbiibaga a nlama ba bebee i suhus nyemede isi nlô wé inyule Yéhôva nyen a mbat hala. (Añ Éfésô 5:22-24.) A mbôdôl Tata wé Nungingii ñem, a yik le gwéha yon i ntinde nye i bat le a boñ hala. Ni le inyu loñge yé nyen a nlama boñ hala.​—Ndiimba Mbén 6:24; 1 Yôhanes 5:3.

9. Umbe nseñ lihaa li nkôs i ngéda muda a nsuhus nyemede isi nlôm?

 ⁹ Nkoñ ’isi u ntinde bôda i yan mambén ma Yéhôva mu jam li, ni i hoñol le ibale ba nsuhus bomede isi balôm bap, wee ba nyila séhél yap makôô. Maliga ma yé le, i bet ba nhôñôs mahoñol ma, ba nyi bé Djob jés li gwéha. Yéhôva a mah ti bé bon bé bôda ba a ngwés ngandak, ngim mbén i i nsuhus libak jap. I ngéda sita i mboñ biliya bi ngui i nôgôl Yéhôva i ngéda a nkal le, a suhus nyemede isi nlô wé, lihaa jé jolisôna li niñ ikété nsañ. (Tjémbi 119:165) Nlô wé, bon bé ni nyemede b’a ôt nseñ ni biliya a mboñ.

10. Bimbe biniigana di nla ôt mu i jam sita Carol a nkal?

¹⁰ I ngéda muda a nsuhus nyemede isi nlô wé nu a yé kwéha mut, a ñunda le a ngwés Yéhôva nu a bi téé le ngim bôt i bana kunde i ngii bape, a nti ki nye lipém. Sita Carol nu a yé Amérika Nwelmbok a nkal le: “Me nyi le nlô wem a nla hôs, me nyi ki le libak jem ipañ yé i ngéda a nhôs li ñunda ipam limbe likala me ngwés Yéhôva. Inyu hala nyen me mboñ biliya i ke ni bisu i suhus memede isi yé inyule me ngwés lémél Tata wem Nungingii.

11. Kii i nhôla sita Anease i nwéhél, bimbe biniigana di ñôt mu?

¹¹ Hala a nla ba nledek jam inyu muda i ti nlô wé lipém ni i suhus nyemede isi yé ibale a nôgda wee nlô wé a nok bé nye. Di béñge i yom sita yada le Anease a mboñ i ngéda hala a mpémél nye. A nkal le: “Me mboñ biliya le me unbene bañ nye, me bigdaga le bésbobasôna di nhôs. Ngôñ yem i yé le me nwéhél ni ñem wem wonsôna kiki Yéhôva. I ngéda me nwéhél, hala a yé a hôgbaha me.” (Tjémbi 86:5) I ngéda muda a yé bebee i nwéhél, i nla bane nye ntombok jam i suhus nyemede isi nlô wé.

12. Imbe ndémbél di nléba ikété Bibel?

¹² Inyu bôt bahogi, i ngéda mut a nsuhus nyemede isi bape wee a mbomb.  Ndi hala a ta bé maliga. Bibel i yé nyonok ni ndémbél i bôt ba ba bé suhus bomede isi bôt bape, ndi ba ban-ga ñem ngui iloo hihéga. Di tehe i yom ndémbél i Yésu, i Abigail ni i Maria i niiga bés?

13. Inyuki Yésu a nsuhus nyemede isi Yéhôva? Toñol.

¹³ Yésu a nsuhus nyemede isi Yéhôva, ndi hala a nkobla bé le a nyi bé jam tole a gwé bé ngap yo ki yo. Ndik mut a nlôôha yi jam kiki Yésu nyen a bé le a ti biniigana bi ntomb, ni bi bi nôga loñge. (Yôhanes 7:45, 46) Yéhôva a nyi le Yésu a gwé ngap i boñ ngandak mam, inyu hala nyen a bi neebe le Yésu a sal ni nye inyu hek ngiinda yosôna. (Bingéngén 8:30; Lôk Héber 1:2-4) Ibôdôl nu Yésu a bi lo bitugne, Yéhôva a bi ti nye “kunde yosôna i ngii ni ’isi.” (Matéô 28:18) Tolakii Yésu a gwé ngap i boñ ngandak mam, a ngi kenek ni bisu i bôdôl Yéhôva ñem. Inyuki? Inyule a ngwés Isañ.​—Yôhanes 14:31.

14. Bimbe biniigana balôm ba ôt mu (a) mahoñol Yéhôva a gwé inyu bôda? (b) yom kaat Bingéngén 31 i nkal?

¹⁴ Biniigana balôm ba nla ôt. Yéhôva a bi bat bé le muda a suhus nyemede isi nlô wé inyule a nhoñol le bôlôm ba nloo bôda. Yéhôva a ñunda hala mu makidik a bi yoñ le bôlôm ni bôda ba ba i nsoñgi u bôt ba nke i énél ni Yésu. (Galatia 3:26-29) Yéhôva a ñunda le a mbôdôl Man wé ñem, mu kiki a bi ti nye kunde i ngii bini bihégél bipe. Nlélém kiki nye, munlôm nu a gwé pék, a ti nwaa kunde i yoñ ngim makidik. Bibel i nsima mam bañga muda a nla boñ, a ñéga bibôlô bi ndap, a nsomb disi, a sal nwom inyu kôs yéñe, a mboñ ki nyuñga. (Añ Bingéngén 31:15, 16, 18.) A ta bé nkol u u gwé bé kunde i ti mahoñol mé. Ndi nlô wé a mbôdôl nye ñem, a ndiihe ki mahoñol mé. (Añ Bingéngén 31:11, 26, 27.) I ngéda munlôm a nyi tééda nwaa hala, a tinak nye lipém, muda nu a mba maséé ngandak i suhus nyemede isi yé.

15. Bimbe biniigana bôda ba nla ôt mu i ndémbél i Yésu?

¹⁵ Biniigana bôda ba nla ôt. Tolakii Yésu a bi boñ mam makeñi, a bé hoñol bé le i suhus nyemede isi Yéhôva, i nsuhus libak jé. (1 Korintô 15:28; Filipi 2:5, 6) Nlélém kiki nye, bañga muda nu a noñ ndémbél i Yésu, a nhoñol bé le i suhus nyemede isi nlô wé i nsuhus libak jé. A nit nlô wé inyule a ngwés nye, ndi tôbôtôbô inyule a ngwés Yéhôva a tinak nye lipém.

16. Inoñnaga ni kaat 1 Samuel 25:3, 23-28, mambe mandutu Abigail a bi boma? (Béñge titii i lipep li bisu.)

¹⁶ Ba bé sébél nlôm Abigail le Nabal. A bé mut wim, mut ngôk, a bé yi bé to ti mayéga. Ndi hala a bi tinde bé Abigail i so libii. A bé le a nwas le David ni bôt bé ba loo ba nol nlôm. Ndi maselna ni hala, a bi yoñ bitelbene i sôñ niñ i Nabal ni i ndap yé yosôna. Hégda ñem ngui u bé béda Abigail inyu ke i boma David ni 400 yé bisônda, ni i kwélés nye ni lipém jolisôna. Tolakii Abigail nyemede bé nyen a bi hôs, a bé bebee i bat nwéhél inyu bijôñ bi nlô wé. (Añ 1 Samuel 25:3, 23-28.) David a bi neebe le Yéhôva nyen a bi gwélél i muda nu inyu ti nye maéba ma ma bi kéñ nye i kand kuu.

17. Bimbe biniigana balôm ba nla ôt mu ñañ u David bo Abigail?

 ¹⁷ Biniigana balôm ba nla ôt. Abigail a bé muda pék. Jon David a bi emble maéba mé. Hala a bi boñ le a begee bañ pil matjél yañga. Nlélém kiki nye, nlôm nu a gwé pék, a nyoñ ngéda i emble mahoñol ma nwaa ilole a nyoñ makidik. Bebek mahoñol ma ma nla hôla nye i keñgle makidik mabe.

18. Bimbe biniigana bôda ba nla ôt mu i ndémbél i Abigail?

¹⁸ Biniigana bôda ba nla ôt. Muda nu a ngwés Yéhôva a tinak nye lipém a nla lémés niñ i ndap yé lihaa to ibale nlôm a ta bé ngwélél Yéhôva, tole ibale a noñ bé matiñ mé. A ga gwélél bé manjel ma nkoda inyu so libii. Maselna ni hala, suhulnyuu yé ipañ nlôm ni lipém a nti nye bi nla tinde nye i neebe maliga. (1 Pétrô 3:1, 2) Ndi to ibale nlô wé a ntehe bé biliya a mboñ, Yéhôva a yé maséé i tehe ndéñbe yé ipañ yé mu kiki a nsuhus nyemede isi nlôm.

19. Imbe ngéda muda a nlama bé nôgôl nlôm?

¹⁹ Muda nu a nsuhus nyemede isi nlôm a ga nôgôl bé nye ibale a mbat nye le a boñ yom i i mbôk matiñ tole mambén ma Bibel. Kiki hihéga, sita i i yé mbiibaga ni mut a ta bé Mbôgi Yéhôva a ga nôgôl bé nye ibale a mbat nye le a nip, a lembe tole a boñ jam lipe jo ki jo li li mbôk matiñ ma Bibel. Kiki bikristen gwobisôna, bisita bi bi yé mbiibaga bi nlama ndugi nôgôl Yéhôva Djob iloo mut numpe nye ki nye. Ibale munlôm a mbat nwaa nu a yé sita le a bôk mbén Djob a nlama tjél, a toñle ki nye ni suhulnyuu inyuki a nla bé boñ hala.​—Minson mi baôma 5:29.

20. Kii i nkwés bés nkaa le Maria a bééna maada ma bas bas ni Yéhôva?

²⁰ Maria a bééna maada ma bas bas ni Yéhôva, a bé yi Bitilna loñge loñge. I ngéda a bé kwel ni Élisabet nyañ Yôhanes Nsôble, Maria a bi sima Bitilna bi Lôk Héber 20 ma ngélé. (Lukas 1:46-55) Bigda le, tolakii a bi yegna libii bo Yôsep, Yôsep bé nyen añgel i Yéhôva i bi  bôk i tehe. I bi ke i tehe Maria nyemede, i kal nye le a ga gwal Man Djob. (Lukas 1:26-33) Yéhôva a bé yi Maria loñge loñge, a bôdlak nye ñem le a’ gwés Man wé a tééda ki nye loñge. Ibabé nkaa, Maria a kee ni bisu i bana maada ma bas bas ni Yéhôva i mbus nyemb Yésu, i mbus bitugne gwé, ni i ngéda a kee i ngii.​—Minson mi baôma 1:14.

21. Bimbe biniigana balôm ba nla ôt mu ñañ u Maria?

²¹ Biniigana balôm ba nla ôt. Nlôm nu a gwé pék, a yé maséé i ngéda nwaa a nyi Bitilna loñge loñge. Hala a ñunbaha bé nye, a nhoñol bé ki to le nwaa a nsômbôl yoñ tel yé. A nyi le muda nu a nyi Bibel loñge ni matiñ mé a nla hôla lihaa jé i pes mbuu. I yé maliga le to muda a nyi kaat iloo nlôm, munlôm a nlama bé hôya le nyen Yéhôva a bi bééga mbegee i tééda lihaa jé i pes mbuu.​—Éfésô 6:4.

22. Kii bôda ba nigil mu i ndémbél i Maria?

²² Biniigana bôda ba nla ôt. Tolakii muda a nlama suhus nyemede isi nlôm, nyemede a nlama boñ biliya inyu tééda hémle i ngui. (Galatia 6:5) Jon a nlama somb ngéda inyu nigil Bibel ni soñda. Hala a ga hôla nye i ke ni bisu i gwés Yéhôva ni i ti nye lipém, a ga pam ki i suhus nyemede isi nlôm ni maséé.

23. Lelaa bôda ba ba nsuhus bomede isi balôm bap ba yéne lihaa jap ni likoda nseñ?

²³ I bôda ba nsuhus bomede isi balôm bap inyule ba ngwés Yéhôva, ba yé ba sôk ba ba maséé ngandak iloo i bôda ba nkolba bitelbene bi Yéhôva bi. Ba nti njohok i bôlôm ni njohok i bôda ndémbél ilam. Ba mboñ ki le gwéha ni nsañ bi ba ikété mahaa map ni ikété makoda. (Titô 2:3-5) Libim li bagwélél ba Yéhôva i len ini, li yé bôda. (Tjémbi 68:12) Bésbobasô, bôda kiki bôlôm di gwé ngim nson di nlama gwel ikété likoda. I yigil i noñ, i ga kal bés lelaa di nla gwel nson u.