Pua yem a bé mañ ntôñ i base yada i Kanada ba nsébél le Église unie du Canada, inyu hala nyen hiki kel sonde, a bé ep me ni mankéé nu muda i suklu i base inyu boñge, i mbus ha, di ke i ada nye i homa mimañ mi bôt mi ntégbaha base i ngeñ 11 i kegla. I mbus kosi, m’ma a bé a kena bés i ndap Ane. Jon, i bééne bés ntombok jam i tehe maselna ma bé ipôla bibase bi gwobiba.

M’ma a bi tééne mawanda mé Bob bo Marion Hutcheson likalô, yak bo ba leege maliga. I nwii 1958, babiina bana le bo Hutcheson ba bi yoñ me lôñni bon bap ba bôlôm baa, di ke likoda li ndôn li li bé kot bôt ba ngandak biloñ, li nomok dilo juem, i New York City, li bééna ño nkwel le “La volonté divine.” Nano nyen me nyi le ba bi boñ bisesema bikeñi ngandak inyu kena me, ndi m’a hôya bé me likoda li ndôn li kekikel.

I ngéda me bé mañge wanda, di bé niñ i homa di bé néñés bilém kiki bo kôp, mintômba, nyaga, ngôi, ni bipe ki. Me bé ngwés yak boñ suklu inyu yila dokta li binuga. M’ma a bi kwel ni mañ wada mu jam li. Ni loñgeñem, mañ u u bi hôñlaha me le di niñil “dilo di nsôk,” jon i boñ ntandaa suklu i nla boñ le me nimis maada mem malam ni Yéhôva.  (2 Timôtéô 3:1) I jam li jon li boñ le me kit le m’a ke ha bé i université.

Jam jada li bé tééñga me, me bé badba kii m’a boñ i ngéda m’a kôs Bac. Tolakii me bé pam likalô i mamélél ma hiki sonde, me bé gwés bé nson u, jon me bé hégda bé me me nyila nsañal kel yada. Mu mangéda ma, pua ni manyañ nu munlôm, ba ba bé bé Mbôgi Yéhôva, ba bé ti me makénd i ke sal i mbôm société i assurance yada i i bé i Tôrôntô. I manyañ pua nu nyen a bé nkena mu, jon me bi neebe i bôlô i.

I Tôrôntô, me bé me pégi ngandak, me bé sal iloo kiki i mbéda, me salak ni bôt ba ba ta bé Mbôgi Yéhôva, i bé me ndutu ngandak i léba ngéda inyu likalô ni makoda. Me bi bôk ndugi me yén ni sôgôl wem, isañ pua, ndi i mbus nyemb yé, me bé lama yéñ homa numpe.

Bo Hutcheson ba ba bi kena me likoda li ndôn i nwii 1958, ba bé kiki bagwal bem. Ba bi naña me i ke i yén i boni, ba hôla me i hol i pes mbuu. I nwii 1960, me ni lok yap John di kôs sôble. I mbus sôble yés, John a yila nsañal, hala a bi tinde me i kônde boñ biliya i nson likalô. Bilôk bikéé bi likoda bi bi yimbe le me nkahal hol i pes mbuu, ba téé me kiki mankéé nu a ñéga suklu Ane. a

I nwii 1966, me bi bii Randi Berge, nsañal nu makénd nu a bé bebee i ke sal i homa ngôñ i yé ikeñi. Ngwélél makiiña a bi yoñ ngéda yés ngandak, a ti bés makénd i ke i nit likoda li Orillia, i Oñtariô. Jon ibabé i nimis ngéda, di bi nyodi di ke.

I ngéda di bi pam nyoo i Orillia, yak me me yila nsañal nu ngéda yosôna. Makénd Randi a bééna mu nson u ma bé ma ma bôdôl yoña me! I ngéda me bi bôdôl sal ni ngui inyu ba loñge nsañal, me bi kôhna maséé i tehe le me bé yi gwélél Bibel ngandak, me tehge bôt ba nok maliga. Kinje maséé di bi bana i hôla  ngim babiina i Orillia i héñha, ni i yila bagwélél ba Yéhôva.

Lisañ jada nu di bi ke i yuuga bôt i Tôrôntô, di boma mankéé Arnold MacNamara, nu a bé wada ikété bakena hikuu hi loñ. A bat bés ibale di bé le di neebe i ba basañal ba tôbôtôbô. Di timbhe kunda yada le: “Ñ! To hee ba nla ep bés, ndi i tison i Québec bé!” Di bi timbhe hala inyule i bés ba di mpot Ngisi i loñ i Kanada, di bé tehe i bet ba mpot hop u Pulasi i pes mbok i Québec kiki bôt ba ntééñga inyule ba bé gwés minyiñgha mi m’bô ngandak. Ba bé gwés le tison i Québec i kadal kunde yé, le loñ i Kanada i énél ha bañ bo.

Ndi Arnold a timbhe le: “Ngo i Québec nyen hikuu hi loñ hi ñep basañal ba tôbôtôbô masañ mana.” Ha nyen kunda yada, me bi neebe i ke nyoo. Mee me, inyule Randi a bé a ma neebe behee. I mbus ngéda, me bi nôgda le makidik ma mon ma bé malam iloo makidik momasôna di bi pam i yoñ i niñ yés.

Kiki di mbol ndik nyoo, di tégbaha sonde itan i nigil hop u Pulasi, i mbus me ni nwaa wem lôñni babiina bape di ke i Rimouski, nu a bé jam kiki bo 540 kilôméta, i ñombok i Montréal, i pes likôl. Di bé di ngi gwé ngandak biliya i boñ inyu nigil hop u Pulasi, me bi nôgda hala i ngéda me bé añ minlegla lisañ jada i likoda. Iloole me kal le: “I likoda li ndôn li nlo, ngandak lôk kéé i ga lôl bés i Ôstrélia,” me me bi kal le: “I likoda li ndôn li nlo, ngandak dinuni i ba nsébél le autriches, i ga ba.”

Nyoo i Rimouski, minjohok mi bisita bina bi bi lo i nit bés, ba bak makénd ngandak likalô, lôñni babiina bana le Huberdeau ni bingond gwap biba. Babiina ba, ba bi lend soso ndap i bituñ bisaambok, di o yo jôl le Maison blanche, inyule bisu bi ndap bi bééna puba pén, i bak i gwé mél masaambok. Di bé di ba 12 bôt tole 14 mukété. Hala a bé boñ le me ni nwaa wem nu di bé basañal ba tôbôtôbô, di bé hañ bé bôt inyu éga bés likalô kegla, i mbus kosi, kôkôa, yak i ngéda lisuni li bé nnayak.

Di bé lôôha nôgla ni basañal ba hémle bana, kayéle di bi yik yila kiki lihaa. I bé i pam le kôkôa yada, di kuye hié i mbédgé ni juu, bésbobasôna di loo di kodba ha ipañ, tole mangéda mape, bésbobasôna di nlamb, di ngwañna bijek, di kahal je ntôñ. Mankéé wada a bé yi tuk nsik, jon kôkôa i kel ngwa jôn, i ngéda u u bé sude, di ntôp tjémbi, di sagak.

Likalô li bé num matam malam ngandak i Rimouski. Jon i mbus nwii mintan ndigi, di bi ba maséé i tehe ngandak banigil Bibel i nhol letee ni i sôble, likoda li keñep, di pam letee ni 35 ma batéé likalô.

I tison i Québec, ba bi ôô bés loñge loñge inyu ba batéé likalô ba makeñge. Di tehe ki lelaa Yéhôva a bé sayap nson wés, a hôlga ki bés i bana mam ma yé bés nseñ i pes minsôn. U héya hala, di bi nigil ki i gwés bôt ba mpot Pulasi, i gwés hilémb hiap ni bilem gwap bi loñ.​—2 Korintô 6:13.

Lisañ jada, hikuu hi loñ hi bi bat bés le di kee i tison i Tracadie, i pes likôl i libôñ li Nouvelle Brunswick. Hala a bé bé ntombok jam inyule di bé di ma tip saa ndap i het di bé lama yén, ni ki le me bé me ma neebe i niiga i ngim suklu ndék ngeñ ikété sonde. U héya hala, di bééna banigil Bibel, bôlôm ni bôda,  ba ba bé ba ma tip bôdôl téé likalô, ni ki le ba bé ba ngi oñok ndap yés Ane i Rimouski.

Di bi soohe mamélél ma sonde i, soohe ni soohe inyu boñ le Yéhôva a nit bés. Di ke i yuuga tison i Tracadie, i i bé mahéñha ngandak ni tison i Rimouski. Ndi, di bi kit le kiki Yéhôva nyen a bé om bés nyoo, di bé lama ndik ke. Di bi noode Yéhôva mu jam li, di tehe nye a nhéya bikumul mu njel yés, yada i mbus yada. (Malaki 3:10) Kiki lem, hémle i ngui i nwaa wem Randi, lem yé i ti nyensôna inyu hôla bôt, ni binôlha gwé bi bi hôyôs bés nduña i maké ma Tracadie.

Mankéé Robert Ross nyetama nyen di bi koba a nsal likoda li kiki mañ. Nye ni nwaa ba bi lo i sal i tison i kiki basañal, ba kit le ba nyén ha i ngéda ba bi gwal man wap nu bisu. Tolakii ba bé yoñ ndun ni nkéñéé wap man, ba bi lédés me ni Randi ngandak mu kiki ba bi leege bés loñge, ba téak likalô ni makénd.

I mbus di bé di ma sal nwii ima i Tracadie, di bi témb di kôs nson umpe di bé bem bé, nson u makiiña. Ba bi bôk ba om bés i likiiña li hop u Ngisi nwii minsaambok, i mbus, ba om bés likiiña li hop u Pulasi i Québec. Nyoo, mankéé Léonce Crépeault nyen a bé surveillant de district yés, a bé a bégés ndugi me i ngéda me nti nkwel. I mbus a bat me le: “Lelaa di bak le di kônde hôla baemble i tibil nok mahee ma nkwel u?” b Biliya a bé boñ inyu ôô me bi bi hôla me i yigye balôm ba matode iloole me pot ngandak, ni i tômbôs biniigana gwem.

Ikété minson nwominsôna me bi kôs, nson m’a hôya bé kekikel, u yé u me bi gwel likoda li ndôn li li bé kot bôt ba ngandak biloñ i Montréal i nwii 1978, likoda li li bééna ño le: “La foi victorieuse.” Me bi sal i Kishin. Di bé bem jam kiki bo 80 000 bôt, ni ki le biniigana bi mondo bi bi tip pam inyu niiga bés lelaa mam ma bé lama bôña. Mam momasôna ma bé mondo, hala wee bisélél di bé lama gwélél, mintén mi bijek, ni lilambak jomede. Di bééna 20 ma bi congélater bikeñi, ndi ngim mangéda bi bé ke bé to. Ndutu ipe i bé le ilole hilo hi bisu hi likoda li ndôn hi nkola, kañ bol i bi gwéélana ipam i ñem mau, di bi koba le mam ma ntééba hala bisu bi ngéda. Ndi bé ni hégda ni le di bé lama kuye muu makeñi inyu bôdôl ngôôba i bijek bi kegla i hilo hi bisu hi likoda! Di bé nwaak, ndi me bi nigil ipañ lôk kéé i i bé  sal ni me, ba bé bôt ba bôlô, minhôôlak mi bilôk bikéé, ni bôt ba binôlha. Hala a bi boñ le di yila mawanda letee ni len. Kinje jam li hélha le i nya likoda li ndôn ini i tagbe i Québec, i het lôk kéé i bi kôs ndééñga i mbôk ni nsôk ipôla nwii 1940 ni 1950!

Me bi nigil ngandak ipañ bilôk bikéé bi bé kena bibôlô bipe, mu makoda ma ndôn makeñi ma ma bé tagbe i Montréal. Lisañ jada mankéé David Splane nu a nsal nano i Juu li bakena ntôñ a bi éga likoda li ndôn. I mbus ngéda, men ba bat le me éga jo. Ndi mankéé David a bi nit me ni ñem wé wonsôna.

I nwii 2011, i mbus 36 nwii kiki ngwélél makiiña, ba bi naña me i yila nniiga i suklu mimañ mi makoda. Hala a bi boñ le me ni Randi di nañal i 75 ma binañi, nwii 2 ndigi, ndi bisesema bi, bi bé nseñ ngandak. Mamélél ma hiki sonde, bilôk bikéé bi bé nyonok ni maséé i tehe le Juu li bakena ntôñ li bé sal ni ngui inyu hôla mimañ i bana maada ma bas bas ni Yéhôva.

I mbus ngéda, me bi niiga i suklu baañal ñañ nlam u Ane. I bé i pam le i ngandak mam di gwé i boñ, i wéés baudu: pog, i yén i ndap suklu letee ni ngeñ isaambok hiki kel. Iba, i nigil i ndék yosôna ngeñ aa hiki kôkôa. Ni aa, i yônôs yom kiki bo minson mina tole mintan hiki sonde. Me ni i mankéé numpe di bé niiga, di bé kal bo le ba ta bé le ba yônôs minson mi ibabé le Yéhôva a hôla bo. Me mbéna bigda lelaa baudu ba bé ba ba maséé i tehe le, i ngéda ba mbôdôl Yéhôva ñem, ba bé ba pam i boñ yak iloo yom ba hoñlak.

Kiki m’ma yem a bé unda bôt le a ntôñ bo, hala a bi boñ le banigil Bibel bé ba hol i pes mbuu, hala a hôla yak pua yem i héñha litehge jé li maliga. Dilo diaa i mbus nyemb mama, pua a bi hélés bés, a lo i emble nkwel mbamba i ndap Ane, i mbus ha, a tééda lem i ke makoda mu 26 nwii mi bi noñ. Tolakii pua a mah bé sôblana, mimañ mi bi kal me le nyen a bé béna ba mut bisu i bol i ndap Ane.

Mama a bi ba yak ndémbél ilam inyu yem ni lôk kéé i bôda. Bilôk bikéé gwem bi bôda baa ni balôm bap ba ngwélél Yéhôva. Iba ba nsal i Bétel, wada a nsal hikuu hi loñ hi Potoki, nuu numpe a salak hikuu hi loñ hi Haiti.

Me ni nwaa wem Randi di yé basañal ba tôbôtôbô nano i Hamilton, i Oñtariô. I ngéda di bé i nson makiiña, di bé maséé i éga lôk kéé ipe i boñ mapeple map ni gwigil bi Bibel. Ndi i len ini, di yé maséé i tehe i bôt di niiga maliga ba nhol. Di yé mawanda ni bilôk bikéé bi bôlôm ni bi bôda bi likoda jés li mondo, hala a nti ki bés makénd i tehe lelaa Yéhôva a nit bo i ngéda ba ntégbaha mangéda mabe ni malam.

I ngéda di mbéñge mbus len, di nlôôha ba maséé i tehe le ngandak lôk kéé i bi unda le i ntôñ bés. Yak bés di ñunda bôt bape i nlélém “nduña ikeñi,” di hôlga bo i gwélél ngap yap yosôna i nson u Djob. (2 Korintô 7:6, 7) Kiki hihéga i lihaa jada, nyañ mbai, man nu munlôm ni nu muda ba bé basañal ba ngéda yosôna. Jon me bi bat isañ mbai too yak nye a ma hoñol i yila nsañal. A timbhe le a bé nit basañal baa. Ndi me bat nye le: “Baa u yé le u nit bo iloo Yéhôva?” Me kal nye le, soho a noode le bisai ba bé kôs mu nson u. I mbus sôñ isamal, yak nye a yila nsañal.

Me ni Randi d’a ke ni bisu i “añle hiai hi nlo” i ‘minson mi hélha’ Yéhôva a mboñ, ni botñem le yak hio hi ga nok line li nson u Yéhôva kiki bés.​—Tjémbi 71:17, 18.