1-3. Kii mpôdol nu a bé lôl i Yuda a bi boñ bé, bimbe bikuu bi bi kwél nye? (Béñge titii i bibôdle.)

LISAÑ jada, Yéhôva a bi ep mpôdôl wada nu Yuda i legel mbagi nôgôs yak Kiñe Yérôbôam, nu Israél, nu a bi tjañbene nye. Ni suhulnyu, mpôdôl nunu a legel ñwin u Djob nya i kôli, yak Yéhôva a sôñ nye i moo ma Yérôbôam, nu a bi lôôha unbene mpôdôl.—1 Bikiñe 13:1-10.

² Ngéda a bé témb, mu njel yé, mpôdôl a boma mañ mut wada u u bé lôl i Bétel, nkoñ wada mu libôga. Mut nunu a bé kalba le yak nye a yé mpôdôl Yéhôva. A tembene mañge wanda, a tinde nye i ndogbene mbén i Yéhôva, i i bé kal le a ‘je bañ koga, to nyo malép i Israél,’ ni le a ‘huune bañ i njel a nkil.’ Yéhôva a bé bé maséé. Jon, ngéda mpôdôl nu a bé lôl i Yuda a bi yoñ ki njel matémb, mbondo njéé i boma nye njel, i nol nye.—1 Bikiñe 13:11-24.

³ Mpôdôl nunu a bééna ndugi ñem nsôhga; ndi inyuki a bi sôk hoñol libak likeñi, a noñ mañ mut u u bi tembene nye? Bibel i ntimbhe bé mbadga i. Ndi i nla ba le a bi hôya nga tjagda le a nlama ‘kiha ni Djob ni ñem nsôhga.’ (Añ Mika 6:8.)  Ikété Bibel, i kiha ni Yéhôva i nkobla le di bôdôl nye ñem, di nit libak jé li Nungingii, ni le di nwas le nyen a éga bés. Mut ñem nsôhga a ntibil yaga yi le, to imbe ngéda, a nla kwel ni Isañ wé nu gwéha ni nu ngui yosôna, ni le a nlama ki boñ hala. Mpôdôl nunu a bé le a bat Yéhôva le a toñlene nye biniigana gwé, ndi Bitilna bi nkal bé bés le a bi boñ hala. Ngim mangéda, yak bés di nlama yoñ makidik ma ngui, ndi i nla ba bés ndutu i yi mambe makidik ma yé malam. Ibale, ni ñem nsôhga, di nwas le Yéhôva a éga bés, hala a ga hôla bés i keñgle mahôha makeñi.

4. Kii di ga nigil munu nkwel unu?

⁴ Mu yigil i ntagbe, di nigil inyuki i bana ñem nsôhga i yé nseñ inyu bikristen, ni lelaa di nla unda le di gwé i lem i. Ndi mambe mam ma nla noode bés mu biliya gwés i bana ñem nsôhga? Lelaa di nla hôlôs ini lem lam, kayéle di tééda ñem wés nsôhga yak ngéda manoodana? Inyu timbhe mambadga mana, di ga wan mangéda maa, ma ma nla ba bés manoodana inyu tééda ñem nsôhga, di tehe ki lelaa di nla yoñ makidik malam.—Bingéngén 11:2.

5, 6. Lelaa Barzilai a bi unda le a gwé ñem nsôhga?

⁵ Ngéda mam ma nhéñha i niñ yés, tole nson wés u nhéñha, hala a nla ba bés manoodana inyu tééda ñem nsôhga. Ngéda David i bi bat Barzilai, nu a bééna 80 ma ñwii, le a lo yééne i ndap kiñe, ibabé nkaa hala a bi lôôha ti Barzilai lipém. Ibale a neebe nsébla u David, ki a bi kônde nôgda maséé i ba mu ñañga u bôt ba yé ipañ kiñe. Ndi Barzilai i bi tjél. Inyuki? Inyule a bé mañ mut kiyaga. A kal David le a nyéñ bé yila mbegee inyu kiñe. Jon Barzilai a bi bat le Kimham, bebeg man wé nu munlôm wada, a yoñ tel yé.—2 Samuel 19:31-37.

⁶ Ñem nsôhga u bi hôla Barzilai i yoñ makidik malam. A bi tjél bé nsébla u David inyule a bé nôgda le a nla bé begel mbegee i, tole inyule a bééna ngôñ i bana niñ i mbomboo. Ndi a bi tjél wo inyule a bé yi miñwaa nwé, a neebege ki le mam ma nhéñha inyu yé. A bééna bé ngôñ i neebe mbegee i y’a loo nye ntel. (Añ Galatia 6:4, 5.) Ibale di nkida i yéñ bitel, i yéñ nene, ni i yéñ bibégés, hala a ga tinde bés i jôp ikété pémsan, i yéñ ndigi yéñe yés bésbotama. Sôk i nsôk, d’a nimis maséé més. (Galatia 5:26) Ndi i bana ñem nsôhga i ga hôla bés bobasôna i gwañna ngap yés ni biliya gwés inyu ti Yéhôva lipém, ni sal inyu loñge i bôt bape.—1 Korintô 10:31.

7, 8. Lelaa i bana ñem nsôhga i nla kéñ bés njel i bôdôl bésbomede ñem?

⁷ Ngéda ba mbééga bés nson nkeñi, yak i kunde di gwé i ngii bôt bape i mbéna keñep. Hala a nla ba bés manoodana inyu tééda ñem nsôhga. Ngéda Néhémia a bi nok njelel i bôt ba Yérusalem, a yemhe Yéhôva ikété masoohe. (Néhémia 1:4, 11) Yéhôva a bi sayap Néhémia ngéda Kiñe Artaserses a bi téé nye ngomin mu nkoñ u. Ndi to hala kiki a bééna tel keñi, ni ngandak lingwañ, ni kunde keñi, kekikel Néhémia a bi bii bé botñem yé i ngii ngap yé, tole i ngii ngim mam le niñ i bi niiga nye. A bi ke ni bisu i kiha lôñni Djob. A bi waa bé wan Mbén Djob inyu yi njel Yéhôva a ntéé. (Néhémia 8:1, 8, 9) Néhémia a bééna bé énél i mbanda; ndi a bi gwélél moni nwé inyu sélél bape.—Néhémia 5:14-19.

⁸ Ndémbél i Néhémia i ñunda lelaa i  bana ñem nsôhga i nla hôla bés le di bôdôl bañ bésbomede ñem ngéda nson wés u nhéñha, tole ba nkônde bés nson u mondo. Ibale mañ u likoda u mbii ndik botñem yé i ngii yi yé i mam, le niñ i bi niiga nye, u mañ u, u nla bôdôl gwel minson mi likoda ibabé le a soohe ndugi Yéhôva. Bape ba nla bôk ba yoñ makidik ni yi yap, ndi ba yiga soohe Yéhôva le a sayap mo. Ndi baa hala a yé i unda ñem nsôhga? Kekikel, mut nu a gwé ñem nsôhga a nhôya bé i homa Djob a ntéé nye, to nson a nlama yônôs ikété bitelbene bi Djob. I jam li nlôôha ba nseñ li ta bé ngap di gwé. Di nlama yoñ yihe le di bôdôl bañ bésbomede ñem, téntén ngéda di ntémb di boma ngim jam tole ndutu di bi bôk di boma. (Añ Bingéngén 3:5, 6.) Kiki di yé ikété ndap lihaa i Nyambe, hiki wada wés a nigil i yônôs nson a gwé mukété lihaa li, tole a yoñ yé ngaba ikété minson mi likoda, iloo le a jôp ikété pémsan, tole nyiña bitel ni môl makeñi.—1 Timôtéô 3:15.

9, 10. Lelaa ñem nsôhga u nla hôla bés ngéda ba ñôm bés nsohi?

⁹ I nla ba ndutu i hôt nyuu ngéda bôt bape ba ñôm bés nsohi yañga. Hana a bé béna ee inyule Pénina, mbala yé, a bé waa bé nyumbla nye. Nlôm Hana a bé gwés nye, ndi Hana a bé kom muda. Ngéda a bi ke soohe i lap i Yéhôva, Prisi keñi le Éli i bi ôm nye nsohi yañga, i kal le a nhiôô moog. Hoñol ki! Ndi to hala, Hana a bi bana ñem nsôhga, a hôt nyuu, a timbhe Éli ni lipém li kôli ni nye. Masoohe mé ma yé ntéédaga ikété Bibel. Ma yé nyonok ni bibuk bi hémle, bi bibégés, ni bi mayéga.—1 Samuel 1:5-7, 12-16; 2:1-10.

¹⁰ Ñem nsôhga u nla ki hôla bés i ke ni bisu i “yémbél béba lôñni loñge.” (Rôma 12:21) Nkoñ isi u Satan u nai ni ngitelesép. Jon di nlama bé nwas le maboñok ma bibéba bi bôt ma bédés njôô ikété yés. (Tjémbi 37:1) Ngéda mindañ  mi ngwéé ni lôk kéé i bôlôm tole i bôda i pes mbuu, hala a nla ki kônde nôgha bés njôghe. Ndi mut ñem nsôhga a nkôna Yésu. Bibel i nkal inyu yé le: “Ngéda ba yahal nye, a timbhe bé bo; . . . ndi a ti nyemede i moo ma nu a mpémés mbagi i téé sép.” (1 Pétrô 2:23) Yésu a bé yi le mapuna ma yé ma Yéhôva. (Rôma 12:19) Jon yak bikristen bi nlama bana suhulnyu ni tjél “timbhe . . . béba inyu béba.”—1 Pétrô 3:8, 9.

11, 12. (a) Lelaa ñem nsôhga u nla hôla bés ngéda ba nlôôha bégés bés? (b) Lelaa ñem nsôhga u nhôla bés inyu jam li mambot, bieñg, ni maboñog més?

¹¹ Bibañga inyu lôbhe mut, dipôha, ni bibégés bi nlôôha, bi nla noode biliya gwés inyu tééda ñem nsôhga. Di wan maboñok malam ma Ester ngéda niñ yé i bi héñha i nya i yé hélha. A bé nlam ngandak, a tégbaha ki ngim ñwii i kôhna matééda malam ikété lingwañ li nlôôha. Hiki kel, a bé ni njohok digoñda i i bé lôl i minkoñ nwominsôna mi loñ Persia, i pémsan inyu lémél kiñe. Ndi Ester a bi ke ni bisu i ti bôt lipém, a tééda ki bilem gwé bilam. A bi héñha bé, a yila bé to ngôk, yak ngéda kiñe i bi pohol nye inyu yila kiñemuda.—Ester 2:9, 12, 15, 17.

¹² Ñem nsôhga u ga hôla le maboñog més, mambot més, ni bieñg gwés, bi ba le bi kôli ngéda yosôna, bi tinak lipém. Di nyimbe le inyu ôt bôt i maliga, di nlama bé ngôgôp, to lôôha nene; ndi di nlama bana “mbuu u lima ni u nwee.” (Añ 1 Pétrô 3:3, 4; Yérémia 9:23, 24) Minson nwés mi ga sôk mi yelel mahoñol ma ngôk di yé le di bana ikété ñem. Kiki hihéga, di nla pot mam ma nla tinde bôt i hoñol le di gwé bisai bi tôbôtôbô, tole di nyi mam ma tôbôtôbô, tole di gwé maada ma tôbôtôbô ni lôk kéé i ngwel minson minkeñi ikété ntôñ. Bebeg ki le di nla toñol mam kayéle bés botama bon di kôhna lipém inyu biyi ni biliya bi ngandak bôt. Yak mu jam lini, Yésu a nti loñge ndémbél. Libim li mam a bé pot li bé lôl i Bitilna ni hop Lôk Héber, bi a bé sima tole a bé pôdôl. A bé pot ni ñem nsôhga inyu yis baemble nye le mam a mpot ma nlôl ni Yéhôva, ha ni pék tole ni yi yé nyemede bé.—Yôhanes 8:28.

13, 14. Lelaa ñem nsôhga u nhôla bés i yoñ makidik malam?

¹³ Jam lipe, li li nla ba bés manoodana inyu tééda ñem nsôhga li yé ngéda di nyoñ makidik. Ngéda ñôma Paul a bé i Kaiséria, mpôdôl Agabô a bi kal nye le ibale a mbet i Yérusalem, a ga sôk i ndap mok, ni le i nla ba le, yak niñ yé, a nimis. Kiki ba bé kon woñi, lôk kéé i soohe Paul le a bet bañ i Yérusalem. Ndi hala a bi héñha bé mahoñol ma Paul. A bé lôôha bé bôdôl nyemede ñem, ndi a nwas bé ki to le woñi u je nye ñem. A bi bôdôl Yéhôva ñem ni ñem wé wonsôna, a tibil ki kôôba inyu nson wé, kayéle a ba bebee i ke to numbe homa Yéhôva a ñep nye. Bilôk bikéé bi nok bañ hala, ni ñem nsôhga, bi waa kolba makidik ma Paul i ke i Yérusalem.—Minson mi baôma 21:10-14.

¹⁴ Ñem nsôhga u nla ki hôla bés i yoñ makidik malam yak ngéda di ntibil bé yi lelaa bisu bi ga ba, tole di nla bé héñha mam. Kiki hihéga, di nla bana ngôñ i yila nsañal, ndi di mbadba le: Kii i ga tagbe ibale me nkwo kon? Njee a’ ti bagwal bem mahôla mu kii ba ñun? Njee a’ tééda memede ngéda m’a un? Masoohe mo ki mo, to nyiña wo ki wo, bi ntimbhe bé mambadga mana i nya i yôni. (Ñañal 8:16, 17) Bôdôl di mbôdôl Yéhôva ñem, yon y’a hôla bés i yimbe minwaa nwés ni  neebe nwo. Ngéda di mal boñ nyiña ikété bikaat bi ntôñ, di kwel ni bôt bape, di soohe ki Yéhôva le a éga bés, di gwé le di yoñ bitelbene inyu kil mu njel mbuu mpubi u Djob u ñunda bés. (Añ Ñañal 11:4-6.) Biliya bi gwon Yéhôva a nsayap; a nla ki hôla bés i tibil kodol njel yés.—Bingéngén 16:3, 9.

15. Lelaa i bigda ntéñ Djob Yéhôva a yé i ga hôla bés i tééda suhulnyu yés?

¹⁵ Kiki ñem nsôhga u nlona bés ngandak bisai, kii di nla kônde boñ inyu hôlôs lem ini? Di wan manjel ma-na. Jam li bisu li yé le, ibale di nyoñ ngéda i tibil bigda bilem bi Yéhôva bi bi mbuma ñañ, ni tel yé keñi, hala a ga hôla bés i hôlôs ñem nsôhga ni i ti Djob lipém. (Yésaya 8:13) U hôiga bañ le di nkiha bé ni añgel, tole ni mut binam, ndi ni Djob nu Ngui yosôna. I bigda jam li, i ga hôla bés i ‘suhus bésbomede isi woo lipémba u Nyambe.’—1 Pétrô 5:6.

16. Lelaa i soñda gwéha i Yéhôva i nla tinde bés i bana ñem nsôhga?

¹⁶ Jam li nyônôs ima li yé le, i soñda gwéha i Yéhôva i ga hôla bés i hôlôs ñem nsôhga. Ñôma Paul a bi tila le Yéhôva a bi boñ le bijô bi nyuu di nhoñol le bi gwé bé bañga lipém, ‘gwon di nti lipém iloo bii bipe.’ (1 Korintô 12:23, 24) Nlélém jam won Yéhôva a mboñ, a ntôñ hiki wada wés ibabé béñge miñwaa nwés. A nhégha bé bés ni bôt bape, to héya bés ikété gwéha yé ibale di mboñ mahôha. Inyu gwéha i Yéhôva nyen di nla kôhna lisolbene, to di ngwel umbe nson ikété lihaa jé.

17. Lelaa i nigil i bok mis i ngii bilem bilam bi bôt bape i ga hôla bés?

¹⁷ Jam li nyônôs maa li yé le, di ga kônde ti mayéga inyu ngaba Yéhôva a nti bés ikété nson wé, ibale yak bés di mbok mis més i ngii bilem bilam bi bôt bape, ndik kiki nye Yéhôva a mboñ. Ilole di yéñ nene tole di yéñ ba mut nu bisu, d’a bana lem i bat bape maéba ni ñem nsôhga, di neebege ki mahoñol map. (Bingéngén 13:10) Di ga kon maséé ni bôt bape ngéda ba nkôs nson u mondo. D’a bégés ki Yéhôva inyule a nsayap ‘lôktata ni nkoñ isi’ wonsôna.—1 Pétrô 5:9.

18. Lelaa di nla niiga kiññem yés i yi toi kii i yé jam li kôli ni jam li lipém i mis ma Djob?

¹⁸ Jam li nyônôs ma-na li yé le, ibale di niiga kiññem yés inoñnaga ni matiñ ma Bibel, hala a ga hôla bés i tibil yi mambe mam ma yé toi mam ma kôli, ni mam ma lipém. Di ga tibil yi bagal mam ibale di nigil ni ñem nsôhga i tehe mam kiki Yéhôva a ntehe mo. Ibale di gwé lem i nigil, i soohe, ni i bii mam di nigil ikété bisélél, ndék ni ndék di ga sôk di bana loñge kiññem. (1 Timôtéô 1:5) Di ga nigil i tôñ ndugi bôt bape. Ibale di mboñ gwés biliya, Yéhôva i yé pes a ga sayap bés, a hôla ki bés i hôlôs ñem nsôhga lôñni bilem bilam bipe.—1 Pétrô 5:10.

19. Kii i ga hôla bés i tééda ñem nsôhga i boga ni boga?

¹⁹ Libak likeñi jada jon li bi boñ le mpôdôl nu a bé lôl i Yuda, a nimis niñ yé lôñni maada mé ni Yéhôva. Ndi di nla tééda ñem nsôhga yak ikété manoodana. Bôt ba hémle ba kôba ni ba ngéda yés, ba ñunda toi le hala a nla bôña. Kiki liké jés ni Yéhôva li ga nom, hala nyen ñem wés nsôhga w’a kônde lama. (Bingéngén 8:13) To hee homa Yéhôva a ngwés le di ba i len ini, libak jotama le di nkiha ni nye, li yé yaga bisai bi mbuma ñañ. Jon diihe bisai bi, boñ ki kii yosôna u nla inyu kiha ni Yéhôva ni ñem nsôhga i boga ni boga.