1-3. Mambe mandutu ma nla boñ le bagwélél ba Yéhôva ba ee?

 KEKII u bi sôk ee? Ngim mangéda, di yé di ñee inyu ngandak maséé. Ndi di mbéna ee i ngéda di gwé ndutu. Kiki hihéga, i ngéda mut wés di gwéhék a nwo, di yé di ee. Sita yada i Amérika le Lorilei a nkal le: “I ngéda ngond yem i bi wo, ngim mangéda me bé me nok ndutu iloo hihéga kayéle i bé nene wee yom yo ki yo i bé bé le i mômôs me. Mu mangéda ma, me bé badba too i njôghe me nok y’a mal kel yada.” *

² Mam mape ma yé le ma ééha bés. Nsañal wada i Yapan le Hiromi a nkal le: “Ngim mangéda, i ngeñ bôt ba ñemble bé me likalô, hala a yé a tééñga me. Mangéda mahogi me yé me ee, me soohe Yéhôva le a hôla me i boma mut a ngwés maliga.

³ Baa yak we i mam mana di ntip pôdôl ma yé ma mpémél we? Ma yé ma mpémél ngandak ikété yés. (1 Pétrô 5:9) Di gwé ngôñ i ‘gwélél Yéhôva ni maséé,’ ndi ngim mangéda di yé le di gwélél nye ni gwiiha mis inyule di mboma mandutu, di nimis makénd, tole di mboma manoodana lakii di ngwélél Yéhôva. (Tjémbi 6:7; 100:2) Kii i nla hôla bés i ngéda di mboma i nya mandutu i?

4. Kii d’a tehe munu yigil ini?

⁴ Di nla ôt biniigana mu ndémbél i Yésu. Ngim mangéda, yak nye a bé boma mandutu ma ma bé boñ le “gwiiha bi kuli” nye. (Yôhanes 11:35; Lukas 19:41;  22:44; Lôk Héber 5:7) Di pôdôl le mangéda ma. Di tehe biniigana di yé le di ôt mu ndémbél yé. D’a tehe ki ngim mam di yé le di boñ i ngéda di mboma mandutu ma ma mboñ bés le di ee.

5. Kii ñañ u yé i kaat Yôhanes 11:32-36 u niiga bés inyu Yésu?

⁵ I ngéda mbéñ nwii 32 N.Y, Lasarô liwanda li Yésu a bi kwo kon, a wo. (Yôhanes 11:3, 14) Lasarô a bééna lôknyañ i bôda iba, Maria bo Marta, Yésu a bé gwés lihaa li ngandak. I bôda bana bo iba ba bi nok ndutu ngandak i ngéda manyañ wap a bi wo. I ngeñ Lasarô a bi wo, Yésu a bi ke i Bétania, i het Maria bo Marta ba bé yééne. I ngeñ Marta a bi nok le Yésu a yé njel, a bi ôt ngwéé, a ke i boma nye. Di hégda le ndutu i bé nye i ñem i ngeñ a bi kal le: “A Nwet, ibale u bak hana, ki mankéé a nwo bé.” (Yôhanes 11:21) I mbus ngéda, i ngeñ Yésu a bi tehe Maria ni bôt bape ba ñee, “gwiiha bi kuli” nye.​—Añ Yôhanes 11:32-36.

6. Inyuki Yésu a bi ee i ngéda Lasarô a bi wo?

⁶ Inyuki Yésu a bi ee i ngéda Lasarô a bi wo? I kaat ini le Étude perspicace des Écritures i nkal le: “I ngéda Yésu a bi tehe le Lasarô a nwo, a tehe ki lôknyañ i bôda i ñee, hala a bi boñ le ‘ñem u siida nye, gwiiha bi kuli nye.’” * Bebek le Yésu a bi hégda njôghe Lasarô a bi nok i ngéda a bé kon, a hégda ki i ndutu a bi lama nok ngéda a bi léba le nyemb yé i bé bebee. Ni ki le Yésu a bi lama ee ngéda a bi tehe Maria bo Marta ba ñee inyule manyañ wap a nwo. Ibale u ma nimis liwanda joñ tole mut woñ lihaa, ibabé pééna yak we u ma nok i nya njôghe i. Di béñge mam maa ñañ unu u niiga bés.

7. Gwiiha bi bi kuli Yésu i ngeñ Lasarô a bi wo bi niiga kii bés inyu Yéhôva?

 ⁷ Yéhôva a nyi njôghe yoñ. Yésu a yé “bañga bañga ndémbél i libak li” Isañ. (Lôk Héber 1:3) I ngéda Yésu a bi ee, a bi éba kii Yéhôva a nôgda ngéda mut a nwo. (Yôhanes 14:9) Ibale mut woñ u gwéhék a nwo, yi le Yéhôva a ntehe ndutu yoñ, a nkônôô ki we ngoo. A nsômbôl mélés njôghe yoñ.​—Tjémbi 34:19; 147:3.

8. Kii i nkwés bés nkaa le Yésu a ga tugul bôt bés ba ba bi wo?

⁸ Yésu a nsômbôl tugul bôt bés ba ba bi wo. Ndék ngéda ilole Yésu a ñee, a bi kal Marta le: “Manyuñ a’ tuge.” Marta a bi hémle nye. (Yôhanes 11:23-27) Marta a bé ngwélél Yéhôva, jon ibabé pééna a bé yi le bapôdôl bana le Éliya ni Élisa ba bi tugul bôt i ngéda kôba. (1 Bikiñe 17:17-24; 2 Bikiñe 4:32-37) Bebek a bi nok yak le Yésu a bi bôk a tugul bôt. (Lukas 7:11-15; 8:41, 42, 49-56) Yak we yi le u ntémb u tehe bôt boñ ba ba bi wo. Kiki Yésu a bi ee ngéda a bé hôgbaha mawanda mé ma ma bi nimis manyañ wap, hala a ñunda le a gwé ngôñ i tugul bawoga!

9. Kiki Yésu, lelaa yak bés di nla lédés i bôt ba nkôs maéya? Ti hihéga.

⁹ U nla lédés i bôt ba nkôhna maéya. Yésu a bi ee ndik bé ngéda Marta bo Maria ba bi kôs maéya. A bi emble yak bo, a lédés ki bo. Yak bés di nla boñ hala. Mañ wada i Ôstrélia le Dan, a nkal le: “Ngéda nwaa wem a bi wo, me bééna ngôñ ni mahôla. Ngandak lôk kéé i bé yuuga me ni baa bap hiki kel ba emblege me. Ba bé ba nwas me le me pot, ba bé wo bé nyuu i tehe me me ñee; ba bé ba nti me mahôla, kiki hihéga, ba bé ba jôwa litôa jem, ba kil me bôm, ba lémbél me bijek ngeñ me bé la bé boñ i mam ma. Ba bé béna soohe ni me. Ba bé toi mawanda mem, ni lôknyañ i ‘ngwééne ikété ndutu.’”​—Bingéngén 17:17.

10. Toñol i ñañ u yé i kaat Lukas 19:36-40.

¹⁰ Yésu a bi bol i Yérusalem i hilo 9 hi sôñ Nisan, nwii 33 N.Y. Ngéda a bi kahal tiige bebee ni tison, limut li bôt li bi kodba, bôt ba kahal bii mambot map i nloñ inyu unda le ba neebe le a yé Kiñe yap. Mam ma bi tagbe loñge yokel. (Añ Lukas 19:36-40.) Jon banigil bé ba bé bé le ba hégda le mam ma ga héñha. “I ngéda [Yésu] a bi pam bebee, a tehe tison, a kahal ee inyu yo.” Ni gwiiha i mis Yésu a bi pot i jam li bé lama pémél i bôt ba bé yééne i Yérusalem.​—Lukas 19:41-44.

11. Inyuki Yésu a bi ee inyu bôt ba Yérusalem?

¹¹ I jam li bé tééñga Yésu li bé le a bé yi le to hala kiki Lôk Yuda i bi tibil leege nye, ngandak yap i bé lama tjél ñañ nlam u Ane. Jon Yérusalem a bé lama tjiba, i bôt ba bi pei tjiba ba bé lama ke minkôm. (Lukas 21:20-24) Ngoo le kiki Yésu a bi pot, hala nyen mam ma bi bôña. Ngandak Lôk Yuda i bi tjél emble ñañ nlam. Lelaa bôt ba nleege ñañ nlam libôga joñ? Ibale ngandak bôt i ñemble bé ñañ nlam libôga joñ, bimbe biniigana u ñôt mu i gwiiha bi bi kuli Yésu inyu bôt bé ba libôk? Di béñge mam maa di nla nigil mu.

12. Kiki Yésu a bi ee inyu bôt bé ba libôk, kii hala a niiga bés inyu Yéhôva?

 ¹² Yéhôva a ntôñ bôt. I gwiiha bi bi kuli Yésu bi ñéba bés le Yéhôva a ntôñ bôt ngandak. “A nsômbôl bé le mut nye ki nye a tjiba, ndi a nsômbôl le bôt bobasôna ba pam i hiel miñem.” (2 Pétrô 3:9) I len ini, di ñéba le di ntôñ bôt bés ba libôk i ngéda di ntéñbe mu nson i añal ñañ nlam u Ane.​—Matéô 22:39. *

13-14. Lelaa Yésu a bi éba bôt konangoo, lelaa yak bés di yé le di nigle nye?

¹³ Yésu a bi añal ñañ nlam ni makénd. A bi éba le a ngwés toi bôt i ngeñ a bé añle bo ñañ nlam ngéda yosôna. (Lukas 19:47, 48) Kii i bi tinde nye i boñ hala? Yésu a bé kônôl bo ngoo. Mangéda mahogi bôt ba bé gwés emble Yésu ni banigil bé “kayéle ba bééna bé to pôla i je.” (Markô 3:20) Lisañ jada Yésu a bi añal ñañ nlam ni juu inyule ha ngéda i nyen i mut bo nye ba bé kwel a bééna ngéda. (Yôhanes 3:1, 2) Ngandak bôt i i bi emble Yésu i bi yila bé banigil bé. Ndi i bôt bobasôna ba bi emble nye, a bi añle bo ñañ nlam bañga bañga. I len ini, di nlama boñ le bôt bobasôna ba emble ñañ nlam. (Minson mi baôma 10:42) Inyu pam i boñ hala, di nlama héñha makeñge més likalô.

¹⁴ Héñha makeñge moñ. Ibale di nhéñha bé i ngéda di nke likalô, di ga pam bé i boma bôt bobasôna ba ngwés ñañ nlam. Nsañal wada le Matilda a nkal le: “Me ni nlô wem di yé di héñha i ngéda di yé di ke i yuuga bôt. Kegla me ni nlô wem di yé di ke i añle bôt ñañ nlam i bibôm. I kosi, i ngeñ bôt ba mbet ba sôhôk, di yé di gwélél kak i bikaat. Di bi léba le kôkôa bôt ba mbéna ba mambai map, jon di yé di ke i yuuga bo ha i ngéda i.” Iloole di nai ndik le di nke likalô i ngéda yés, di nlama ba beebe i héñha ngéda di nke i yuuga bôt inyu boñ le di laa tihba ngandak bôt. Ibale di mboñ hala, Yéhôva a ga kon maséé.

15. Kiki kaat i Lukas 22:39-44 i ñéba, kii i bi bôña i u u nsôk nwaa le Yésu a nwo?

¹⁵ Kôkôa i hilo 14 hi sôñ Nisan nwii 33 N.Y., Yésu a bi ke i wom i Gétsémané. I ngeñ a bi bol nyoo, a bi yible Yéhôva ñem we. (Añ Lukas 22:39-44.) Ha ngéda i nyen Yésu “a bi ti minyemhe . . . ni minlondok mi ngui lôñni gwiiha.” (Lôk Héber 5:7) Inyuki Yésu a bi soohe i u u nsôk ilole a nwo? A bé soohe Yéhôva le a ti nye ngui inyu boñ le a téñbe ni nye, a boñ ki sômbôl yé. Yéhôva a bi emble minyemhe mi Yésu a ep ki añgel le i lédés nye.

16. Inyuki Yésu a bééna nduña ikeñi i ngéda a bé soohe i wom i Gétsémané?

¹⁶ I yom i bi ééha Yésu i wom i Gétsémané i bé le hala a bé lôôha tééñga nye le ba tehe nye kiki mut a ñôbôs jôl li Djob. A bé yi ki le a nlama téñbe ni Isañ inyu pubus jôl jé. Ibale u mboma mandutu ma ma nla tômbôs hémle yoñ, kii gwiiha bi Yésu bi niiga we? Di béñge mam maa di nla nigil mu.

17. Kiki Yéhôva a bi timbhe masoohe ma Yésu, kii hala a niiga bés?

¹⁷ Yéhôva a ñemble masoohe moñ. Yéhôva a bi emble minyemhe mi Yésu. Inyuki? Inyule i jam li bé nseñ lôôha inyu Yésu li bé le a téñbe ni Isañ, a pubus ki jôl jé. Yak we ibale i jam li nlôôha nseñ inyu yoñ li yé le u téñbe ni Yéhôva u pubus ki jôl jé, a ga timbhe masoohe moñ.​—Tjémbi 145:18, 19.

18. Inyuki di yé le di kal le Yésu a yé kiki bañga liwanda?

¹⁸ Yésu a nok we. I ngéda di gwé ndutu, di yé maséé ngandak i ngéda liwanda jés li nhôgbaha bés, téntén i ngéda di nyi le yak nye a bi boma nlélém ndutu. Yésu a yé kiki bañga liwanda, a bi boma mandutu, jon a nyi i yom di nôgda i ngéda di gwé mandutu, a nsômbôl ki hôla bés. A nyi le di mbomb, jon a’ boñ kii yosôna i mbéda inyu boñ le di kôs mahôla “i loñge ngéda.” (Lôk Héber 4:15, 16) Kiki Yésu a bi neebe le añgel i lédés nye i wom i Gétsémané, yak bés di nlama neebe  mahôla ma Yéhôva i ngéda a ngwélél bikaat, vidéô, nkwel tole i ngéda mañ tole nhôôlak u mankéé u nlo i yuuga bés.

19. Kii i nla lédés we i ngéda u mboma mandutu ma ma nla tômbôs hémle yoñ? Ti hihéga.

¹⁹ Yéhôva a ga ti we nsañ u Nyambe. Lelaa Yéhôva a’ lédés bés? I ngeñ di nsoohe, di nkôs “nsañ Nyambe, u u nloo mam momasôna mut binam a nla nok.” (Filipi 4:6, 7) Nsañ Nyambe a nti u mômôs ñem wés ni mahoñol més. Di béñge lelaa i sita ini le Luz a bi tehe i jam li. A nkal le: “Me yé me ba me môdi. Ngim mangéda, hala a yé a boñ le me hoñol le Yéhôva a ngwés bé me. I ngeñ me nôgda hala me yé me pala soohe Yéhôva, hala a yé a hôla me i bana ñem nwee.” Ndémbél yé i ñéba le masoohe ma nla hôla bés i bana ñem nwee.

20. I gwiiha bi bi kuli Yésu bi niiga ki bés?

²⁰ Kinje mam malam di nigil mu i gwiiha bi bi kuli Yésu! Di ntehe le di nlama lédés lôk kéé yés i i nkôs maéya. Di ntehe ki le di nlama bana bôdôl le Yéhôva bo Yésu ba ga ba ni bés ibale mut wés di gwéhék a nwo. Di ntehe ki le di nlama añle bôt ñañ nlam di niiga ki bo ni konangoo inyule Yéhôva Nyambe bo Yésu Kristô ba ñunda bôt konangoo. Di bak ki maséé i nok le Yéhôva bo Man wé ba nyi mandutu més, ba nok bés, ba yé ki bebee i hôla bés i hônba mandutu més. Di kee ni bisu i boñ i mam di ntehe munu i yigil ini letee ni ngeñ Yéhôva a ga yônôs mbônga wé, a “sas gwiiha gwobisôna i mis [més]”!​—Masoola 21:4.