1. Ngim mangéda, lelaa Yéhôva a ntimbhe masoohe ma bagwélél bé?

 BAA u nyi le Yéhôva a nla gwélél we inyu timbhe mut nu a nsoohe nye? A nla gwélél we, to u yé mañ, to u yé nhôla nson, to u yé nsañal, to u yé ntéé likalô ikété likoda. A nla gwélél we, to u yé mañge wanda tole u yé mañ mut, to u yé mankéé nu munlôm tole nu muda. Ibale mut nu a ngwés Yéhôva, a nlôndôl nye inyu bat nye mahôla, Djob jés li mbéna gwélél mimañ ni bagwélél bé bape le ba yilna i mut nu “lingen li ngandak hogbe.” (Kôlôsé 4:11) Kinje bisai di gwé i gwélél Yéhôva ni lôk kéé yés hala! Bebek le u yé le u hôgbaha lôk kéé i ngéda himala, i ngéda bikuu tole i ngéda ndééñga.

2. Inyuki i nla ba ndutu i hôla bôt bape i ngéda himala?

² Himala hi nla boñ le i ba bés ndutu i hôla bape. Kiki hihéga, di yé le di bana ngôñ i yuuga lôk kéé yés, ndi bebek le hala a ga ba bé njel pék. Di yé le di gwés le di naña bôt ba nyep le ba loo i je i mbai yés, ndi njel i nene bé. Di yé ki le di gwés hôla bape, ndi hala a nla ba ndutu, ibale bôt bés ba lihaa bomede ba nok ndutu. To hala, di ngwés hôla lôk kéé yés, yak Yéhôva a yé maséé i ngéda di mboñ kii yosôna di nla inyu hôla bo. (Bingéngén 3:27; 19:17) Kii di yé ni le di boñ?

3. Kii di nigil mu ndémbél mimañ mi likoda li Desi? (Yérémia 23:4)

 ³ Jam mimañ mi nla boñ. Ibale u yé mañ, yéñ yi mintômba loñge. (Añ Yérémia 23:4.) Desi, i sita di bi pôdôl mu yigil i ntip tagbe, a nkal le: “Mimañ mi juu jem li likalô mi bééna lem i ke likalô ni me lôñni lôk kéé ipe, mi tégbahaga loñge ngéda lôñni bés.” b Biliya bi mimañ mini, bi bi boñ le hala a ba jam li ntomb inyu yap i hôla Desi i ngéda COVID-19 a bi bôdôl, a nol ki bôt bé ba lihaa.

4. Kii i bi boñ le mimañ mi pam i hôla Desi, bimbe biniigana di nla ôt mu?

⁴ Desi a ntoñol le, “Inyule me bé yi le mimañ mi yé mawanda mem, jon hala a bééne me jam li ntomb, i kal bo i yom me nôgda ni i yom i ntééñga me.” Bimbe biniigana hiki mañ u nlama ôt? Yoñ ngéda ni bémba ilole ndutu i nkwo. Ba bo liwanda. Ibale himala hi nkéñ we i yuuga bo, yéñ manjel mape inyu kwel ni bo. Desi a nkal le: “Ngim mangéda, ngandak mimañ i bé i sébél me i nlélém kel, dilo dipe ba bé tilna me. Minlôñ mi Bibel ba bé gwélél mi bé tihba me, to hala kiki me nyi nwo loñge.”

5. Lelaa mimañ mi nla yi i yom lôk kéé i gwé ngôñ, lelaa mi nla hôla bo?

⁵ Njel yada u nla gwélél inyu yi i yom lôk kéé i bôda ni i bôlôm i gwé ngôñ, i yé le u kôôge bo bebee, u bat bo mambadga ma ma nwéha bé bo nyuu. (Bingéngén 20:5) Baa ba gwé bijek ni bee i nya i kôli? Baa ba gwé gwom bipe bi bi yéne bo nseñ? Baa ba yé le ba nimis bôlô yap tole ba nhañ moni inyu saa ndap? Ibale ngomin a nti mahôla, baa ba gwé ngôñ le ba hôla bo i kôhna i mahôla ma? Lôk kéé i bi hôla Desi i pes minsôn, ndi gwéha mimañ mi bi unda nye ni makénd ba bé ti nye ni njel Bitilna gwon bi bi nlôôha hôla nye. A nkal le: “Mimañ mi bi soohe ni me. To hala kiki me ntibil ha bé hoñol i yom ba bi kal, me ngi bigdaga lelaa me bi nôgda. A bé wengoñle Yéhôva nyen a yé i kal me le, ‘U ta bé wetama.’”​—Yésaya 41:10, 13.

6. Lelaa ngandak ikété likoda i nla hôla bape? (Béñge titii.)

⁶ Jam bape ba nla boñ. Di kôli bem le mimañ mi ba bôt ba bisu i hôla lôk kéé ikété likoda. Ndi Yéhôva a ngwés le bésbobasôna di ti bape makénd, di hôla ki bo. (Galatia 6:10) To ibale u mboñ hisiina jam inyu hôla mut nu a nkon, hala a nla ti nye makénd ngandak. Mañge a  nla tilna mankéé nu munlôm kaat, tole a nla ôt titii inyu ti nye makénd. Mañge wanda a nla kil mankéé nu muda nwin tole a hôla nye i somb gwom. Bape ki ikété likoda ba yé le ba lémbél mut bijek, ba ti ki nye gwo i ndap yé, ndi i mbéda le ba yoñok yihe. Maliga ma yé le, i ngéda himala hi ntjama ni mbok yosôna, hiki mut ikété likoda a gwé ngôñ ni makénd. Bebek le u yé le u kônde yén i mbus likoda, inyu kwel ni lôk kéé i bôda ni i bôlôm i mbom ni mbom, tole ni njel internet. Yak mimañ mi gwé ngôñ ni makénd. Kiki mimañ mi yé mi ba mi pégi i ngéda himala, ngim lôk kéé i ñéble bo bikaat inyu ti bo mayéga. Kinje maséé di nôgda i ngéda ‘di nke ni bisu i tina makénd bés ni bés, ni i lédhana bés ni bés.’!​—1 Tésalônika 5:11.

7. Imbe ndutu i nla ba i mbus bikuu?

⁷ Bikuu bi nla héñha niñ i mut kunda yada i nya a bemek bé. Ngim bôt i yé le i nimis gwom gwap, ndap yap, yak bôt bap. I mandutu mana ma nla yak pémél lôk kéé yés i bôda ni i bôlôm. Kii di nla boñ inyu hôla bôt bape?

8. Kii mimañ ni basañ mbai ba nla boñ ilole bikuu bi nkwo?

⁸ Jam mimañ mi nla boñ. A mimañ, ni hôla lôk kéé i ba nkôôbaga ilole bikuu bi nkwo. Ni ba nkwoog nkaa le, hiki mut ikété likoda a nyi kii a nlama boñ inyu sôñ niñ yé, ni inyu sébél mimañ. Margaret, nu di bi pôdôl i yigil i ntagbe, a nkal le: “Mimañ nwés mi bi ti nkwel u ngôñ likoda, mi béhe bés le i hié hi nligis mapan munu nkoñ wés, hi yé ngi mal. Mi kal le ibale ngomin a mbat le di nyodi mu nkoñ, tole ibale mam ma nkônde bep, di nlama pala boñ hala.” I maéba ma, ma bi lo i loñge ngéda, inyule sonde itan ndigi i mbus ha, i hié hi, hi bi pam i nkoñ wés. I ngéda bibégés bi ndap lihaa, basañ mbai ba nla hôñlaha hiki mut ikété lihaa i yom a nlama boñ. Ibale we ni bon boñ ni yé nkôôbaga, ni ga ba nwee ibale bikuu bi nkwo.

9. Lelaa mimañ mi nla kôôba ilole bikuu bi nkwo ni i mbus bikuu?

⁹ Ibale u yé ñéga juu li likalô, u bem bañ le bikuu bi kwoo, ndi u kahal yéñ yi too u nyi mandap ni nomba i téléfôn i lôk kéé yosôna i yé mu juu joñ li likalô. Tila i nomba i, u yéñ ki yi too i nhéñha bé. Ibale bikuu bi nkwo, u ga la sébél hiki ntéé likalô inyu yi i mam ma mbéda nye. Yis nkot juu li mimañ i mam ma, yak nye a ga yis mo ngwélél makiiña. Ibale ni nsal ntôñ hala, ni ga pam i tibil hôla lôk kéé. I ngéda hié hi bi tagbe, ngwélél makiiña nu Margaret, a bi yén péé hilo hiada ni pes, inyu hôla mimañ i sébél ni i yoñ ngéda ni 450 ma lôk kéé i bôda ni i bôlôm, i i bi nyodi mu nkoñ wap. (2 Korintô 11:27) Hala nyen i bôt bobasôna ba bééna ngôñ ni mahôla, ba bi kôhna homa liyééne.

10. Inyuki mimañ mi ntehe le nson u ntééda bémba u yé nseñ? (Yôhanes 21:15)

¹⁰ Mimañ nwon mi gwé mbegee i ti lôk kéé makénd ma ma nlôl i Bibel, mi nlama ki hôla bo i ngéda ba gwé nduña. (1 Pétrô 5:2) I ngéda bikuu bi nkwo, mimañ mi nlama yéñ i yi too hiki mankéé nu munlôm ni nu muda a yé mbôô, a gwé bijek, a gwé mambot, a gwé ki homa liyééne. To i mbus ngandak sôñ, i bôt ba mpei bikuu, ba gwé ngôñ ni makénd ma nlôl i Bibel. Ba gwé ki ngôñ le ba hôla bo  i hôyôs nduña yap. (Añ Yôhanes 21:15.) Harold, nu a yé wada mu Juu li hikuu hi loñ, nu a bi boma ki ngandak lôk kéé i bôda ni i bôlôm i i bi pei bikuu, a nkal le: “Hala a nyoñ bo ngéda i témbna, to ibale ba yé ba bôdôl hôya i gwom ba bi nimis, i yé bo ndutu i hôya le ba nimis mut ba ngwés, nu a bak bo kiki tik yom. I yé ki bo ndutu i hôya le ba bé le ba nimis niñ yap. I mahoñol ma, ma nla lona bo njôghe i ñem ntandaa ngéda. Hala a nkobla bé le ba gwé bé hémle, ndi hala a ñunda le ba yé ndik bôt ba binam.”

11. Mambe mam mahaa ma mbéna bana ngôñ?

¹¹ Mimañ mi nlama noñ maéba mana le: “Ni ee lôñni ba ba ñee.” (Rôma 12:15) I bôt ba mpei bikuu ba gwé ngôñ le ba hôñlaha bo le Yéhôva a nwaa bé gwés bo, to lôk kéé yap i nwaa bé gwés bo. Mimañ mi nlama hôla mahaa i kena mam map ma mbuu ni bisu, hala wee i bana lem i soohe, i nigil, i lo makoda ni i téé likalô. Mimañ mi nlama ki ti bagwal makénd le ba hôla bon bap i bok mahoñol i mam bikuu bi nla bé tjé. A bagwal, ni hôñlaha bon banan le Yéhôva a ga waa bé ba Liwanda jap, ni le a ga ba bebee i hôla bo hiki ngéda. Ni kal ki bo le ba hôiga bañ le ba yé ikété lihaa likeñi li lôk kéé i bôda ni i bôlôm i nkoñ ’isi wonsôna, lihaa li li yé bebee i hôla bo ngéda yosôna.​—1 Pétrô 2:17.

12. Lelaa bôt bape ba nla hôla i ngéda bikuu? (Béñge titii.)

¹² Jam bape ba nla boñ. Ibale bikuu bi nkwo bebee ni homa u nyééne, bat mimañ i yom u nla boñ inyu ti mahôla. Bebek le u nla leege bôt i ndap yoñ inyu ngim ngéda: I bôt ba bi ke mandap map ngwéé, tole lôk kéé i i nlo i hôla bo. U nla hôla lôk kéé i i mboma bikuu ni bijek, tole ni gwom bipe bi ba gwé ngôñ. To ibale bikuu bi nkwo i homa a yé haa ni we, u nla ti mahôla. Lelaa? U nla soohe inyu i bôt bikuu bi nkwél. (2 Korintô 1:8-11) U nla ki hôla lôk kéé i i nkôhna bikuu, i ngéda u nti makébla inyu nit nson u ngwéla ni nkoñ ’isi wonsôna. (2 Korintô 8:2-5) Ibale u nla ke i homa bikuu bi nkwo, bat mimañ le mi kal we i yom u nla boñ. Ibale ba naña we, u yé le u kôhna biniigana bi bi ga hôla we i tibil ti mahôla.

13. Mambe mandutu lôk kéé yés i mboma i biloñ ba bi sôña nson wés?

¹³ Mu biloñ ba bi sôña nson wés, ndééñga i nkônde lédés mam. Lôk kéé yés mu biloñ bi, i mboma mandutu inyu mam ma moni, ba nkwo kon, ba nimhak bôt ba ngwés. Ndi kiki ba bi sôña nson wés mu biloñ bi, mimañ mi nla bé ke i yuuga lôk kéé, mi gwé bé to kunde i kwel ni bo inyu ti bo makénd. I jam li jon li bi pémél Andrei, nu di bi pôdôl i yigil i ntagbe. Mankéé nu muda wada mu juu jé li likalô a bi kwo liyep. I mbus, a boñ accident i matôa. Ndi ba bé lama kan nye ngandak ngélé, a bé la bé to sal. To hala kiki ba bi sôña nson wés mu loñ i, ni le himala hi kon hi bé, lôk kéé i bi boñ kii yosôna ba nla inyu hôla nye, yak Yéhôva a bé tehe i jam li bé tagbe.

14. Lelaa mimañ mi nla unda bôt bape le ba mbôdôl Yéhôva ñem?

¹⁴ Jam mimañ mi nla boñ. Andrei a bi soohe, a boñ kii yosôna a bé la boñ. Lelaa Yéhôva a bi timbhe masoohe mé? A bi tinde lôk kéé ipe i i bééna pôla le i hôla i sita i. Bahogi ba bé yéga nye ni matôa hiki ngéda a bé lama ke i dokta. Bape ba ti nye moni inyu hôla nye. Yéhôva a bi tinde bo i boñ kii yosôna ba bé la, a sayap ki biliya gwap ni makénd map. (Lôk Héber 13:16) A mimañ, i ngéda ba nsôña nson wés, ni bat bape mahôla. (Yérémia 36:5, 6) Ndi i ngii mam momasôna, ni bôdôl Yéhôva ñem. A nla hôla bé i yoñ ngéda ni lôk kéé yés i bôda ni i bôlôm.

15. Lelaa di nla tééda adna yés i ngéda di mboma ndééñga?

¹⁵ Jam bape ba nla boñ. I ngéda ba nsôña nson wés, di nkodba ndigi i bon ba muu. Jon i nlôôha ba nseñ le di tééda nsañ bés ni bés. Di jôs Satan, he bés ni bés bé. Di lôôha bañ béñge mahôha ma lôk kéé yés, ndi di pala sañgal mindañ. (Bingéngén 19:11; Éfésô 4:26) Di ba ki bebee i hôlna bés ni bés. (Titô 3:14) I mahôla bape ba bi ti i mankéé nu muda nu a bééna ngôñ ni mahôla, ma bi tihba lôk kéé i juu li likalô li jolisôna. Hala a bi kônde lédés maada map, ba yila kiki ngim lihaa.​—Tjémbi 133:1.

16. Inoñnaga ni Kôlôsé 4:3, 18, lelaa di nla hôla lôk kéé i bôda ni i bôlôm i i mboma mandutu?

 ¹⁶ Môm ma dikôô ma lôk kéé yés i bôda ni i bôlôm i ngwélél Yéhôva to hala kiki ngomin a bi sôña nson wés. Bape ba yé i ndap mok inyu hémle yap. Di nla soohe inyu yap, di soohe inyu mahaa map, di soohe ki inyu lôk kéé ba nla gwel inyule ba nti i lôk kéé i makénd i bôdôl Yéhôva ñem, ba tinak bo i mam ma mbéda bo, ba sôñôk ki bo i bikééhene. c (Añ Kôlôsé 4:3, 18.) Ni hôiga bañ le masoohe manan ma nla hôla i lôk kéé yés i bôda ni bôlôm i yosôna!​—2 Tésalônika 3:1, 2; 1 Timôtéô 2:1, 2.

17. Lelaa u nla kôôba nano i boma ndééñga?

¹⁷ We ni lihaa joñ ni nla bôdôl kôôba nano ilole ndééñga i mbôdôl. (Minson mi baôma 14:22) Ni noode bañ hégda mam mabe momasôna ma nla pémél bé. Ndi, ni lédés maada manan ni Yéhôva, ni hôla ki bon banan i boñ nlélém. Ibale ngim mangéda u ntôñ, yible Nyambe ñem woñ. (Tjémbi 62:7, 8) Ikété lihaa, ni kwélél manjom ni gwé i bôdôl Yéhôva ñem. d Ibale bikuu bi nkwo, ngôôba yoñ ni bôdôl u mbôdôl Yéhôva ñem, bi ga ti bon boñ makénd ni nsañ.

18. Kii i mbem bés i dilo di nlo?

¹⁸ Nsañ u Nyambe u nsôñ bés. (Filipi 4:6, 7) Ni i nsañ u nyen Yéhôva a nhôgbaha bés, to hala kiki dimala, bikuu ni ndééñga bi ntééñga bés i len ini. A ngwélél mimañ mi mi nsal ni ngui inyu yoñ ngéda ni bés. A nti ki bésbobasôna nsima i hôlna bés ni bés. Nsañ di gwé i len ini, u nkôôba bés inyu mandutu makeñi ma ma nlo, yak i ngéda “njiiha ikeñi.” (Matéô 24:21) Ha ngéda i, i ga ba nseñ le di tééda nsañ wés, di hôla ki bape i boñ nlélém. I mbus mam ma, di ga boma ha bé mandutu ma ma nlona bés nduña. I boga ni boga, di ga bana i yom Yéhôva a yé a ban-ga ngôñ le di bana, hala wee bañga nsañ u u nom i boga ni boga.​—Yésaya 26:3, 4.