1. Lelaa i ôt pék mu mbônga u Yéhôva inyu niñ boga i ntihba bés?

 YÉHÔVA a mbôn bés le i bôt ba nôgôl nye ba ga bana “niñ boga.” (Rôma 6:23) I ngéda di ñôt pék mu jam Yéhôva a mbôn bés, gwéha yés inyu yé i nkônde keñep. Hoñol i jam lini: Tata wés nu ngii a ngwés bés ngandak i nya i yé le kekikel di ga bagla bé ni nye.

2. Lelaa mbônga u niñ boga u nhôla bés?

² Mbônga u Djob u niñ boga u nhôla bés i hônba mandutu més i len ini. To i ngéda baoo bés ba nhan bés nyemb, di nwaa bé gwélél Yéhôva. Inyuki? Njom yada i yé le, di nyi le to ibale di nwo di téñbege ni Yéhôva, a ga tugul bés ni botñem le di ga wo ha bé. (Yôhanes 5:28, 29; 1 Korintô 15:55-58; Lôk Héber 2:15) Inyuki di nla ba nkwoog nkaa le di nla niñ i boga ni boga? Di wan manjom ma ma noñ ha.

3. Inyuki di nla ba nkwoog nkaa le Yéhôva a nla boñ le di niñ i boga ni boga? (Tjémbi 102:12, 24, 27)

³ Di nyi le Yéhôva a nla boñ le di niñ i boga ni boga, inyule a yé Lingen li niñ, a niñ ki i boga ni boga. (Tjémbi 36:9) Béñge ngim minlôñ mi Bibel mi mi nkwés bés nkaa le Yéhôva a gwé bé bibôdle to lisuk. Kaat Tjémbi 90:2 i nkal le Yéhôva a yé “ibôdôl yaga i boga letee ni i boga.” Kaat Tjémbi 102 i nkal nlélém i jam. (Añ Tjémbi 102:12, 24, 27.) Yak mpôdôl Habakuk a bi tila  inyu Tata wés nu ngii le: “A Yéhôva, baa u niñ bé ibôdôl i boga ni boga? A Nyambe wem, a Numpubi wem, u nwo bé.”​—Habakuk 1:12.

4. Ibale di nok bé le Yéhôva a yé i boga ni boga, baa hala a nlama tééñga bés? Toñol.

⁴ Baa hala a yé we ndutu i nok le Yéhôva a niñ i “boga ni boga”? (Yésaya 40:28) U ta bé wetama. Élihu a bi kal inyu Djob le: “Di nla yaga bé to soñgol nwii nwé.” (Hiôb 36:26) Ndi ibale di nok bé ngim jam, hala a nkobla bé le i jam li, li ta bé. Kiki hihéga, bebek le di ntibil bé nok lelaa mapubi ma mbai, ndi baa hala a nkobla le mapubi ma ta bé? To jam! Nlélém ni Nyambe, bés bôt ba binam di ga pam bé i nok kekikel le Yéhôva a gwé bé bibôdle to lisuk. Ndi hala a nkobla bé le Djob a niñ bé i boga ni boga. To di nok hala, to di nok bé, Nhek a gwé bé minwaa. (Rôma 11:33-36) Ilole ngiinda i mba, yak ni gwom bi nti mapubi kiki bo hiañgaa ni tjôdôt, nye a bé. Di nyi ntiik le Yéhôva “nyen a bi hek hisi ni ngui yé.” Ñ, ilole a bé “sambal ngii,” a bé a niñ. (Yérémia 51:15; Minson mi baôma 17:24) Imbe njom ipe i nkwés bés nkaa le di nla niñ i boga ni boga?

5. Imbe botñem Adam bo Éva ba bééna?

⁵ Ikété gwom gwobisôna bi bi niñ, bi Yéhôva a bi hek hana ’isi, ndik mut binam nyen a bé lama bé wo. Mut binam nyetama nyen Djob a bi hek le a ga niñ i boga ni boga. Ndi Yéhôva a bi béhe Adam, a kal nye le: “Inyu e i yi loñge ni béba, u nlama bé je yo, inyule i kel u nje yo, u nwo.” (Bibôdle 2:17) Ibale Adam bo Éva ba nôgôl Yéhôva, ki ba bi wo bé. Jon di kôli hémle le ngim ngéda i bé lama kola le Yéhôva a nwas bo le ba je “litam li e niñ.” Ha ngéda i, hala a bé lama kobla le Djob a neebe le ba niñ i “boga ni boga.” b​—Bibôdle 3:22.

6-7. (a) Kii ipe i ñunda le Djob a bi hek bé bôt ba binam le ba wo? (b) Mambe mam w’a ba maséé i boñ? (Béñge bititii.)

⁶ Bayimam bahogi ba bi léba le i mam boña wés a nla tééda, ma nloo i mam di nla nigil niñ yés yosôna huum. I nwii 2010, kegikel wada le Scientific American Mind a bi kal le, boña wés a nla tééda iloo 2.5 million gigabytes, hala a yé  mam nkuu biliñgeliñge u nla unda 300 nwii. Ndi i nene le i nsoñgi unu u ta bé to yom, ibale di nhégha wo ni yom boña wés a nla toi tééda. Ndi hala a ñunda le Yéhôva a bi hek boña wés i nya yé le a mpam i tééda ngandak mam iloo ma di yé le di nigil mu 70 tole 80 ma nwii di yé i niñ.​—Tjémbi 90:10.

⁷ I ngéda Yéhôva a bi hek bés, a bi ha ki ikété yés ngôñ i niñ i boga ni boga. Bibel i nkal inyu bôt ba binam le, Djob a “bi ha yak mahoñol ma niñ boga ikété miñem mi bôt ba binam.” (Ñañal 3:11) Inyu hala nyen di ntehe nyemb kiki ñoo. (1 Korintô 15:26) Ibale di nkon ngandak, baa di ga hôô moo i tôl, di kahal bem nyemb yés? To jam. Libim li ngéda, di nke i tehe dokta, di yoñ ki bee inyu témbna mbôô wés. I maliga, di mboñ kii yosôna di nla inyu boñ le di wo bañ. Yak i ngéda mut di ngwés a nwo, to a bak mañge wanda, tole mañ mut, baa di yé di nôgda bé njôghe ntandaa ngéda? (Yôhanes 11:32, 33) Ibabé pééna, Nhek wés nu gwéha, a bé bé le a ti bés ngôñ ni ngui i niñ i boga ni boga, ibale a bé gwés bé le bôt ba binam ba niñ i boga ni boga. Ndi di gwé manjom mape ma ma ntinde bés i hémle le di nla niñ i boga ni boga. Di wan ndék mam Yéhôva a bi boñ i ngéda kôba, ni ma a mboñ i len ini, ma ma ñunda le sômbôl yé i nhéñha bé.

8. Kii kaat Yésaya 55:11 i niiga bés inyu sômbôl i Yéhôva inyu yés?

⁸ To hala kiki Adam bo Éva ba bi boñ  béba, hala a lona ki bo ni bon bap nyemb, sômbôl i Yéhôva i bi héñha bé. (Añ Yésaya 55:11.) Sômbôl yé i ngi yii le bôt ba manôgla ba niñ i boga ni boga. I mam Yéhôva a bi kal ni ma a bi boñ inyu yônôs sômbôl yé, mon ma ntinde bés i kal hala.

9. Kii Djob a bi bôn? (Daniel 12:2, 13)

⁹ Yéhôva a bi bôn le a ga tugul i bôt ba bi wo, a ti ki bo njel i niñ i boga ni boga. (Minson mi baôma 24:15; Titô 1:1, 2) Hiôb, liwanda li Djob, a bé yi ntiik le Yéhôva a ngwés toi tugul i bôt ba bi wo. (Hiôb 14:14, 15) Mpôdôl Daniel a bé yi le bôt ba binam ba nla tuge, ba bana ki pôla i niñ i boga ni boga. (Tjémbi 37:29; Añ Daniel 12:2, 13.) I dilo di Yésu, yak Lôk Yuda i bé yi le Yéhôva a nla ti bagwélél bé “niñ boga.” (Lukas 10:25; 18:18) Ngandak ngélé, Yésu a bi pôdôl mbônga u, Isañ a bi tugul yak nye.​—Matéô 19:29; 22:31, 32; Lukas 18:30; Yôhanes 11:25.

10. Kii bitugne bi bi tagbe i ngéda kôba bi ñunda? (Béñge titii)

¹⁰ Yéhôva a yé Lingen li niñ, a gwé ki ngui i tugul bôt. A bi ti mpôdôl Éliya ngui i tugul man munlôm nu yik muda i Sarépta. (1 Bikiñe 17:21-23) I mbus ngéda, ni mahôla ma Djob, mpôdôl Élisa a bi tugul man munlôm nu muda Sunem. (2 Bikiñe 4:18-20, 34-37) I bitugne bi, ni bipe ki, bi ñunda le Yéhôva a gwé ngui i témbna bôt i niñ. I ngéda a bé hana ’isi, Yésu a bi unda le Isañ a bi ti nye i ngui i. (Yôhanes 11:23-25, 43, 44) Nano, Yésu a yé i ngii, a bi kôhna “kunde yosôna i ngii ni ’isi.” Hala a mboñ le, a nla yônôs i mbônga unu le “i bôt bobasôna ba yé ikété soñ” ba ga tuglana, ba ban-ga pôla i niñ i boga ni boga.​—Matéô 28:18; Yôhanes 5:25-29.

11. Lelaa binoñ bi nyible bés njel niñ boga?

¹¹ Inyuki Yéhôva a bi nwas le Man wé nu gwéha a wo béba nyemb? Yésu nyemede a bi timbhe i mbadga i, a kal le: “Nyambe a bi gwés nkoñ ’isi iloo hihéga, jon a bi ti mpom wé Man inyu boñ le hiki mut a ñunda le a nhémle nye a tjiba bañ, ndi a bana niñ boga.” (Yôhanes 3:16) Inyu hô bibéba gwés, Djob a bi ti Man wé kiki binoñ, a yiblene bés njel i niñ boga ni boga. (Matéô 20:28) Inyu toñol inyuki i jam lini li nlôôha ba mahee mu sômbôl i Djob, ñôma Paul a bi tila le: “Kiki nyemb i bi lo ni njel mut wada, hala nyen yak bitugne bi bawoga bi nlo ni njel mut wada. Inyule nlélém kiki ni njel Adam nyen bôt bobasôna ba nwo, hala ki nyen ni njel Kristô, bobasôna ba ga kôhna niñ.”​—1 Korintô 15:21, 22.

12. Kii Ane i ga boñ le ndi sômbôl i Yéhôva inyu yés i yon?

¹² Yésu a bi niiga banigil bé le ba soohe le Ane Djob i loo, ni le sômbôl i Djob i bôña hana ’isi. (Matéô 6:9, 10) Jam jada mu sômbôl i Djob li yé le bôt ba binam ba niñ hana ’isi i boga ni boga. Inyu yônôs i jam li, Yéhôva a bi téé Man wé Kiñe i Ane i Mésia. Djob a yé i kot 144 000 bôt hana ’isi le ba sal ni Yésu inyu yônôs sômbôl i Djob.​—Masoola 5:9, 10.

13. Kii Yéhôva a mboñ i len ini, kii we u nlama boñ?

¹³ I len ini Yéhôva a yé i kot ‘limut li bôt likeñi,’ a niiga bo kii ba nlama boñ  inyu niñ isi Ane yé. (Masoola 7:9, 10; Yakôbô 2:8) To hala kiki i len ini, ôa ni gwét bi mbagal bôt i nkoñ ’isi, i bôt ba yé mu “limut likeñi” ba njôs mbagla biloñ ni mbagla matén ni ôa ipôla yap. Maboñok map ma ñunda le ba bi yilha paminsoñ yap disoo. (Mika 4:3) Iloole ba yoñ ngaba i jo gwét, bi bi nol ngandak bôt, bo ba niiga bôt i yi bañga Nyambe ni sômbôl yé le ndi ba bana “bañga niñ.” (1 Timôtéô 6:19) Bôt ba lihaa ba yé le ba kolba bo, ba yé ki le ba ba liyep inyule ba nit Ane Djob, ndi Yéhôva a ga boñ kii yosôna i mbéda le ba bana gwom bi bi yéne bo nseñ. (Matéô 6:25, 30-33; Lukas 18:29, 30) I mam ma, ma nkwés bés nkaa le Ane Djob i yé ntiik, ni le i ga ke ni bisu i yônôs sômbôl i Yéhôva.

14-15. Yéhôva a bi bôn le a ga mélés nyemb, lelaa mbônga u, u ga yon?

¹⁴ I len ini, Yésu a yé Kiñe i Ane Djob i ngii, a ga yônôs ki mimbônga mi Yéhôva nwominsôna. (2 Korintô 1:20) Ibôdôl i nwii 1914, Yésu a bi suhus baoo bé. (Tjémbi 110:1, 2) Ndék ngéda, Yésu ni ba ba ga ane ni nye, ba ga tjé bibéba bi bôt gwobisôna.​—Masoola 6:2.

¹⁵ I Ane i Yésu i Hikôô hi nwii, i bôt ba bi wo, ba ga tuglana; yak bôt ba manôgla  ba ga kôhna mahôla ma Djob, ba yila peles. I mbus manoodana ma nsôk, i bôt ba téé sép i mis ma Yéhôva “ba ga kôdôl hisi, ba niñ ki mu i boga ni boga.” (Tjémbi 37:10, 11, 29) Jam li maséé li yé le, “ñoo nu sôk le nyemb a’ tjiba.”​—1 Korintô 15:26.

16. Kii i nlama ba njom i bisu i i ntinde bés i gwélél Yéhôva?

¹⁶ Kiki di ntehe munu yigil ini, botñem yés i niñ boga i nlôl toi i Bitilna. I botñem i, i nhôla bés i téñbe ni Djob yak munu dilo dibe di nsôk dini. Ndi di nlama ndigi bé gwélél Yéhôva inyule di nyéñ niñ i boga ni boga. Njom bisu i ntinde bés i téñbe ni Yéhôva bo Yésu, i yé le di ngwés bo ngandak. (2 Korintô 5:14, 15) I gwéha i yon i ntinde bés i nigle bo, ni i añle bôt bape botñem yés. (Rôma 10:13-15) I ngéda di nigil i tôñ bôt bape, ni i ba bôt ba nkap, di nyila mintén mi bôt Yéhôva a ngwés le ba ba mawanda mé i boga ni boga.​—Lôk Héber 13:16.

17. Kii hiki wada wés a nlama boñ? (Matéô 7:13, 14)

¹⁷ Baa di ga ba mu nsoñgi u bôt ba ba ga kôhna niñ boga? Yéhôva a nyiblene bés i njel i. Ndi bés bon di nlama pohol i kil mu njel i nkena i niñ. (Añ Matéô 7:13, 14.) I ngéda di ga niñ i boga ni boga lelaa niñ i ga ba? Di ga timbhe i mbadga i, mu yigil i noñ.