1. Lelaa di nla nôgôl Djob yak ni biane bi bôt ba binam?

BAÑGA I DJOB i nkal bés le di nôgôl biane bi nkoñ isi, ndi i niiga ki bés le di nlama nôgôl Djob iloo bôt ba binam. (Minson mi baôma 5:29; Titô 3:1) Baa i kal hala i yé kiki mbus ño bo mbom? To jam! Ni ndék bibuk, Yésu a bi ti litiñ li li nla hôla bés i yi njee di nlama nôgôl, ngéda a bi kal le: “Tina ni Kaisa gwom bi Kaisa, Nyambe ki gwom bi Nyambe.” ^[1] (Matéô 22:21) Lelaa di nla noñ maéba ma Yésu? Di nsuhus bésbomede i si baane ba loñ i het di niñil ngéda di nôgôl mambén map, ngéda di nti bôt ba ngomén lipém, ni ngéda di nsaa tas kiki i mbéda. (Rôma 13:7) Ndi, ibale baane ba mbat bés le di ndogbene Djob, di ntimbhe bo ni lipém le di ta bé le di nôgôl bo iloo Djob.

2. Lelaa di nla unda le di nyoñ bé ngaba i mam ma m’bô ma nkoñ isi?

² Njel yada di ngwélél inyu ti Djob mam a kôli kôs i yé le di yén haa ni mam ma m’bô ma nkoñ isi. (Yésaya 2:4) Jon, di nkolba bé biane bi bôt ba binam le Yéhôva a nwas le bi énél bés; ndi di ntinde bé to bôt i bégés loñ, tole mam ma loñ. (Rôma 13:1, 2) Di nit bé, di ti bé ki to jôl jés inyu kôhna tel i ngomén, to ti kiñ yés inyu pohol ñénél wada. Di nyoñ bé ngaba i hônd i bôt ba nsômbôl le ba héñha baéga loñ.

3. Inyuki di nlama bé yoñ ngaba ni mam ma nkoñ isi?

 ³ Bibel i nti ngandak manjom ma ma ntinde Djob i bat bés le di yoñ bañ ngaba ni mam ma nkoñ isi. Kiki héga, di noñ biniigana ni ndémbél i Man wé Yésu Kristô. Jon, di nyoñ bé ngaba ni mam ma nkoñ isi kiki bo mam m’bô (pôlitik), ni gwét. (Yôhanes 6:15; 17:16) Di nlama yén haa ni mam ma nkoñ isi, inyu unda le di ntéñbe i nit Ane Djob. Ibale hala bé, lelaa di yé le di bana kiññem i mpôp ngéda di ñañle bôt bape le Ane Djob yotama yon i nla mélés mandutu ma nkoñ isi? Jam lipe ki li yé le, maselna ni bikwéha bi base bi bi mbagal bôt bap ngéda bi ntinde bo i yoñ ngaba i mam ma m’bô, bañga base yo i ntééda maada més ma bikristen i ngéda i nhôla bés i yén haa ni mam ma nkoñ isi.​—1 Pétrô 2:17.

4. (a) Kii i nyis bés le i ga ba nledek jam inyu tjél yoñ ngaba i mam ma nkoñ isi? (b) Inyuki di nlama kôôba nano inyu tjél yoñ ngaba i mam ma nkoñ isi?

⁴ I nla pam le loñ yés i yé ñwee, i tinak bôt ba yé i bañga base pôla i bégés Djob jap. Ndi, kiki hiai hi Satan hi yé bebee ni lisuk jé, di kôli i bem le jam li tjél yoñ ngaba i mam ma nkoñ isi li kônde let. Nkoñ isi u yé nyonok ni “bôt ba mandinga [bôt ba ba nôgla bé]” ni “bipôhle bi bôt [bôt ba minledek miño].” Jon nkoñ isi u ga ke ni bisu i bagla. (2 Timôtéô 3:3, 4) I biloñ bihogi, bilôk bikéé gwés bi ma boma mandutu ba bé bemek bé, mu libag jap li i tjél yoñ ngaba i mam ma nkoñ isi, inyule mam ma bi héñha kunda yada, yak minyiñgha mi bôdôl ikété loñ. Baa u ntehe inyuki i yé bés nseñ i lédés makidik més i yén haa ni mam ma nkoñ isi nano? Ibale di mbem ndik letee di boma mandutu, di nla bôk mbén i Djob, di nla ki bôk makidik més i tjél yoñ ngaba ni mam ma nkoñ isi. Ndi, lelaa di nla kôôba inyu tjél yoñ ngaba i mam ma nkoñ isi unu, u u yé mbaglaga? Di wan diliba di-na di di ga hôla bés i yén haa ni mam ma nkoñ isi.

5. Kii Yéhôva a nhoñol inyu biane bi nkoñ isi?

⁵ Hiliba hi bisu inyu tjél yoñ ngaba i mam ma nkoñ isi hi yé le, di bana matehge ma Yéhôva inyu mam ma m’bô. Tolakii biane bihogi bi nene wengoñle bi téé sép, i hoñol le ngim bôt ba binam ba énél bana bape i mah jôp bé ikété bitééne bi Djob. (Yérémia 10:23) Biane bôt ba binam bomede ba mbot, bi ntinde bôt i bégés biloñ, hala a yé jam jada li li mbagal bôt ba nkoñ isi. To ñane nu a nlôôha loñge ipôla bôt ba binam, a nla bé mélés mandutu. Ibôdôl i ñwii 1914, biane bi nkoñ isi bi bi kahal kolba Ane Djob, jon i Ane i, i yé bebee i yônhene biloñ bi hisi mbagi nôgôs ni njel tjiba.​—Añ Tjémbi 2:2, 7-9.

6. Mambe maboñog di nlama bana i bisu bi bet ba nyôgi biyééne bi ane?

⁶ Djob a ngi nwahak biane bi m’bô bi nkoñ isi inyule bi mboñ le oda ni ñwee bi ba i ngim likala, i nya i yé le hala a nhôla yak bés i añal ñañ nlam u Ane. (Rôma 13:3, 4) Djob a mbat bés le di soohe inyu bet ba nyôgi biyééne bi ane, téntén ngéda makidik map ma nla tihba bibégés gwés. (1 Timôtéô 2:1, 2) Di mbat baane ba nkoñ isi mahôla inyu bagal minkaa nwés i nya i téé, kiki ñôma Paul a boñ. (Minson mi baôma 25:11) Tolakii Bibel i niiga le Satan a yé ñoo Djob, ni le mam ma m’bô momasôna ma yé i si bémbe yé, i mah kal bé le hiki mut ngomén tole hiki ñane a yé i si bémbe i Nsohop nyemedemede. (Lukas 4:5, 6) Jon di nlama bé tinde bôt i hoñol, inyu ngim mut tôbôtôbô nu a bééga énél, le Nsohop nyen a ñéga nye. Maselna ni la, ngéda di gwé le di boma “baane, ni bôt ba gwé kunde i ane,” di “ôbôs bañ mut nye ki nye jôl.”​—Titô 3: 1, 2.

7. Mambe mahoñol di nlama keñgle?

 ⁷ Di nôgôl Djob ngéda di nit bé mut nye ki nye nu a nsômbôl tel, tole likoda li m’bô jo ki jo li li nkolba likoda lipe; di nyéñ bé béñge too ba nit too ba nkolba gwéñe gwés. Lelaa biliya gwés i tjél yoñ ngaba ni mam ma nkoñ isi bi nla noodana mu jam li? Hégda le ngim likoda li m’bô li mbôdôl minyiñgha inyu kwés énél i yii i yééne ane, i bak ki le i énél i, i ntééñga bagwélél ba Djob. Tolakii di ga yoñ bé ngaba i hônd ni bakolbaha ba loñ i, baa, ikété mahoñol més, di ga nit bo? (Efésô 2:2) Di nlama yén haa ni i nya mam ma nkoñ isi, ha ndik bé bipôdôl ni bibôñôl gwés, ndi yak ikété ñem wés.

8. Ngéda i tjél yoñ ngaba i mam ma nkoñ isi i yé bés nledek jam, lelaa di nla unda le di ‘nyoñ yihe,’ ni le di yé “ngi nsohi”?

⁸ Hiliba hi nyônôs iba inyu tjél yoñ ngaba ni mam ma nkoñ isi hi yé le, di “yoñ yihe kiki nyoo,” di bak ki “ngi nsohi kiki dibeñ,” ngéda di mboma mandutu. (Añ Matéô 10:16, 17, MN.) Di ñunda le di yé bôt ba nyoñ yihe ngéda di nhoo yimbe mam mabe, ni le di yé bôt ba ngi nsohi, ngéda di nwas bé le i mam ma, ma tinde bés i bôk mbén i Djob. Di wan ngim mandutu i nla pémél bés, ni lelaa di nla yémbél mo.

9. Ngéda di nkwel ni bôt bape, di nlama yoñ yihe ni kii?

⁹ Minkwel. Di nlama yoñ yihe ngéda nkwel u mam ma m’bô u mbôdôl. Kiki héga, ngéda u ñañal ñañ nlam u Ane, yoñ yihe le u bégés bañ tole u yahal bañ mahoñol ma ngim likoda li m’bô tole mahoñol ma ñénél wé. U nlama noode hôla mut u yé tééne likalô i bok mis mé i nlôm jam ni yé kwélél, ilole a bok mis mé i biliya bi bôt ba m’bô ba mboñ inyu téé mam. I mbus, unda ni njel Bibel lelaa Ane Djob i ga mélés mandutu momasôna le fet, i mba ni mba. Ibale ba mbat we lelaa u ntehe mabii ipôla bôlôm ni bôlôm, tole ipôla bôda ni bôda, ni lisôh mém, u nlama nit matiñ ma Djob ni ngui, u toñol ki lelaa bés di mbii mo i bisélél i niñ yés. Ikété nkwel wonsôna, u jôbôk bañ mu bipééna bi matehge bi bôt ba m’bô mu mam ma. Di nlama yén nwee inyu mam ma mbéñge mambén ba nlama téé, to héya, tole héñha. Di nyéksa bé ki to bôt i bana matehge més.

10. Kii i nla yis bés le di ngi tjélék yoñ ngaba ni mam ma m’bô ma nkoñ isi ngéda di mbéñge tole di ñañ mañwin ni njel yo ki yo?

¹⁰ Mañwin di nok ni njel nkuu mahop tole u bititii. Mam bôt ba mañwin ba nsébél le “miñañ,” ma mbéna nit matehge ma pes yada ikolba pes ipe. Ngim mangéda, minkuu mi mañwin minhogi mi nla ba sélél i ngim likoda li m’bô. I ngim biloñ, ngomén nyen a nkit umbe ñwin ba nlama legel, ni lelaa ba nlama legel wo. Ndi to ibale kristen i niñil i loñ le balegel mañwin ba nene wengoñle ba gwé kunde yap yosôna, a nlama yoñ yihe le a témb bañ nlegel ñwin to wada pes. Badba le: ‘Baa me ngwés me ñemble nlegel ñwin wada nu tôbôtôbô, inyule litehge jem li nkiha ni ndoñi yé i mam ma m’bô?’ Ibale ñ, wee bebeg le u nlama toñ mañwin mape, ma ma nyiba le ma nkal ndik i mam ma ntagbe. Ndi to i ba lelaa, njel pék i yé le, u téé ngim miñwaa mu ngéda u ntégbaha i emble mañwin ma ma mbéna pôdôl mam ma m’bô, ni le u hégha mam u nok i nkuu bititii tole i nkuu mahop ni “ndémbél i bibañga bi maliga” i i nlébna ikété Bibel.​—2 Timôtéô 1:13.

11. Inyuki hala a nla lédél bés i yén haa ni mam ma m’bô ngéda nkus di gwé u nlôôha ba nseñ inyu yés?

¹¹ Hép nkus. Ibale di tiñi ni lingwañ jés, di nla bôk makidik més i tjél yoñ ngaba ni mam ma m’bô, ngéda di yé ikété manoodana. Ruth, nu a niñ i loñ i Malawi, a bi tehe ngim Mbôgi Yéhôva i bi bôk makidik map ngéda ndééñga i bi nai i ñwii 1970. A nkal  le: “Ba bi neebe bé i tjôô niñ i mbomboo ba bééna. Bape ba bi ke mimkôm ni bés, ndi mbus ngéda, ba jôp i likoda li m’bô li loñ; ba témb i mambai map, inyule ba bé gwés bé nihbe béba niñ i bé het ba bé tééda i bôt ba bi ke loñ yap ngwéé inyu minyiñgha.” Ndi, libim li bagwélél ba Djob li bi ke ni bisu i yén haa ni mam ma m’bô, tolakii ba bi nimis gwom gwap gwobisô ni le mangéda ma bé nledek kiyaga.​—Lôk Héber 10:34.

12, 13. (a) Limbe litehge Yéhôva a gwé inyu bôt ba binam? (b) Lelaa di nla yi ibale di nkahal bana ngôk inyu loñ yés?

¹² Kadba inyu homa di nlôl. Bôt ba mbéna kadba inyu litén jap, loñ yap, kôgôô yap, tison yap, tole bilem bi loñ yap. Ndi di nyi le, i bana ngôk inyu litén, loñ, kôgôô nyuu, tison, tole bilem bi loñ, li nkolba ni litehge li Yéhôva inyu kunde i énél i bôt ba binam ni inyu lihaa li nkoñ isi jolisôna. I yé mbale le, Djob a mbat bé bés le di tjôô bilem gwobisôna bi mbok yés. I maliga, maselna ipôla bilem gwés ni bi mambok mape, ma ñunda bilama bi mahaa ma bôt ba binam Djob a heg, mintén mintén. Ndi, di nlama bigda le i mis ma Djob, bôt bobasôna ba kôli nya yada.​—Rôma 10:12.

¹³ I lôôha kadba inyu homa wés ligwéé li yé nkañ u bibégés bôt ba nti loñ, li nla ki ba bibôdle bi i yoñ ngaba i mam ma m’bô. Yak bikristen bi nla kwo mu i hiandi hi. Hala a bi pémél yak bilôk bikéé gwés bi hiai bisu. Bikristen bi Lôk Yuda bi bé yan bikristen bi Lôk Grikia. (Minson mi baôma 6:1) Lelaa di nla yi too i lem i i nkahal gwéé i ñem wés? Hégda le mankéé nu munlôm tole nu muda nu a nlôl i loñ ipe, a nti ngim yi. Baa di ga tjél i yi i kunda yada, ni mahoñol le: ‘Liboñog jés, hana, jon li nlôôha ba lilam’? Mahéñha ni la, bés bobasôna di nlama noñ maéba mana le: “Ni suhus nyuu, le hi mut a hek le bôt bape ba nloo nye.”​—Filipi 2:3.

14. (a) Lelaa masoohe ma nla hôla bés? (b) Imbe ndémbél i Bibel i ñunda jam li?

¹⁴ Hiliba hi nyônôs aa inyu yén haa ni mam ma nkoñ isi hi yé le, di yoñ ngui yak Yéhôva. U nlama soohe inyu kôhna mbuu mpubi, u u ga hôla we i numus bilem bilam kiki wongut ni hôtnyu, bi bi mbéda inyu gwel bésbomede ngéda di niñ ikété loñ het ngi telepsép ni makala pati bi nai. U nla ki bat Yéhôva pék inyu yimbe ni yémbél mam ma nla tinde we i bôk makidik moñ i yén haa ni mam ma m’bô ma nkoñ isi. (Yakôbô 1:5) Ibale u yé ndap mok tole ba nkogse we nya ipe inyule u tiñi ni bañga base, soohe inyu kôs ngui i sôñ hémle yoñ ni makénd, ni i hônba to imbe ndééñga u nla kôs.​—Añ Minson mi baôma 4:27-31.

15. Lelaa Bibel i nla hôla bés i yén haa ni mam ma m’bô ma nkoñ isi? (Béñge yak nkéñég matila le “Bañga i Djob i bi lédés makidik map.”)

¹⁵ Yéhôva a nla ti we ngui ni njel Bañga yé. Yoñ ngéda i soñda ngim minlôñ mi Bibel mi mi ga hôla we i yén haa ni mam ma m’bô ma nkoñ isi, ngéda w’a ba ikété manoodana. Nigil minlôñ mi nano letee u tééda nwo ikété boña woñ, kayéle mi la nit we ibale kel yada u nla ha bé bana Bibel. Bañga i Djob i nla ki lédés botñem yoñ inyu bisai bi Ane Djob y’a lona. I botñem i, i yé nseñ ibale di nlama hônba ndééñga. (Rôma 8:25) Pohol minlôñ mi mi ntoñol bisai bi u ga ba maséé i kôs, u hégda ki wemede hanano, lelaa u yé nôgda line li bisai bi ikété Paradis.

16, 17. Bimbe biniigana di nla ôt mu ndémbél i bagwélél ba Djob ba ba ntjél yoñ ngaba ni mam ma m’bô ma nkoñ isi? (Béñge titii i bibôdle.)

¹⁶ Hiliba hi nyônôs hi-na inyu tjél yoñ ngaba ni mam ma nkoñ isi hi yé ndémbél i bagwélél ba Yéhôva ba ba bi téñbe ni nye. Ndémbél yap i nla ti bés pék ni ngui di gwé  ngôñ inyu hônba. Kiki héga, Sadrak, Mésak, ni Abed-négô ba bi tjél ôôp i bisu bititii i gôl, i i bé yimbne i loñ i Babilôñ. (Añ Daniel 3:16-18.) Lisoñgol li makidik map li nti Mbôgi Yéhôva i len, makénd i tjél bégés libadô li nyuñg li loñ het ba niñ. Yak Yésu a bi yoñ bé ngaba yo ki yo ni mam ma m’bô, ndi to ni mam mape ma ma bé tihba niñ i bôt, ma momasôna ma ma bé bagal bôt. Kiki a bé yi le ndémbél yé i ga hôla bôt bape, a ti banigil bé mana makénd, le: “Bana miñem, me bi yémbél nkoñ isi.”​—Yôhanes 16:33.

¹⁷ Ngandak Mbôgi Yéhôva i ngéda yés i nyén haa ni mam ma m’bô ma nkoñ isi. Ba bi kép bahogi mbai, ba ha bo i mok, ba nol ki bape, inyu hémle yap. Ndémbél yap i nla hôla we kiki i bi hôla Baris, nu a niñ i loñ Turkai. A kal le: “Frans Riter a bé mañge wanda nu a bé kristen. Ba bi nol nye inyule a bi tjél jôp i ntôñ gwét u Hitler. I kaat a bi tilna nyañ i u u nsôk ilole ba nol nye, i bé unda le a bééna hémle i ngui, a bôdlak ki Yéhôva ñem. Me bé sômbôl kôna ndémbél yé ibale nya manoodana i bé le i pémél me.” ^[2]

18, 19. (a) Lelaa bilôk bikéé bi likoda jés bi nhôla bés i yén haa ni mam ma m’bô ma nkoñ isi? (b) Makidik moñ ma yé le kii?

¹⁸ Mahôla ma nlôl ki we i ndémbél i bilôk bikéé bi bôlôm ni bi bôda bi likoda joñ. Yis mimañ manoodana u mboma inyule u ntjél yoñ ngaba i mam ma m’bô ma nkoñ isi, u bat ki bo maéba ma nlôl i Bibel. Bini bilôk bikéé bipe bi likoda bi ga ti yak we makénd, ibale ba nyi mandutu u mboma. Bat bo le ba soohe inyu yoñ. Maliga ma yé le, ibale di ngwés le bilôk bikéé gwés bi nit bés, bi soohe ki inyu yés, yak bés di nlama boñ nlélém inyu yap. (Matéô 7:12) I site yés le jw.org, u ga léba ño nkwel ni hop pulasi le “Témoins de Jéhovah emprisonnés en raison de leur foi (par pays)” i si homa le SALLE DE PRESSE > VEILLE JURIDIQUE; u ga hôla i yi kii i tôbôtôbô u nla sima ikété masoohe moñ. Nkwel u, u gwé ki môl ma bilôk bikéé bi bi ngi yii mok inyu hémle yap. Yoñ ngim môl mu, u soohe ki Yéhôva tôbôtôbô inyu yap, inyu boñ le ba kôs makénd i tééda ndéñbe yap i gwés Djob.​—Efésô 6:19, 20.

¹⁹ Kiki biane bi nkoñ isi bi nkahal tiige bebee ni lisuk jap, di ga ba bé nhelek i tehe le, ndék ni ndék, bi nkahal kolba ndéñbe yés inyu Yéhôva ni Ane yé. Jon, ngeñ ini le di lédés makidik més i tjél yoñ ngaba ni mam ma m’bô ma nkoñ isi unu, u u yé mbaglaga.