1. Kii Yéhôva a nkal bés le di boñ?

YÉHÔVA a ngwés a ñunda bôt loñgeñem. (Hôséa 6:6) A nkal bagwélél bé le yak bo ba boñ hala. A bi gwélél mpôdôl Mika inyu kal bés le di “gwés loñgeñem.” (Mika 6:8) Ndi inyu boñ le di éba bôt loñgeñem, di nlama ndugi yi kii i yé loñgeñem.

2. Kii i yé loñgeñem?

² Kii i yé loñgeñem? Ngéda mut a gwé “loñgeñem,” a ngwés bôt ngandak, a nwaa bé gwés bo, a yé ki bo ipañ hiki ngéda. Yéhôva nyen a ñunda loñgeñem iloo bôt bobasôna. Munu yigil ini, di ga tehe lelaa Yéhôva a ñunda bôt binam loñgeñem. I yigil i noñ ha, di ga tehe lelaa di nla unda lôk kéé yés i bôda ni i bôlôm loñgeñem.

3. Kii Yéhôva a bi yeelene Môsi?

³ Ndék ngéda i mbus manyodi ma Lôk Israel i Égiptô, Yéhôva a bi yeelene Môsi ngim mam i mbéñge jôl jé ni bilem gwé. A bi kal le: “Yéhôva, Yéhôva, Nyambe nu konangoo, ni nu karis, nu a mpala bé unup, ndi a nyaaba ni loñgeñem ni maliga; a ntéédana dikôô ni dikôô di bôt loñgeñem, a nwéhlak liboñok libe, ni litjank, ni béba.” (Manyodi 34:6, 7) Yéhôva a bi pot bibañga bini inyu yeelene Môsi jam li tôbôtôbô inyu loñgeñem yé. Limbe jam?

4-5. (a) Yéhôva a nkal le a yé lelaa? (b) Mambe mambadga di ga timbhe?

 ⁴ Yéhôva a nkal ndik bé le a gwé loñgeñem, ndi a nkal le “a nyaaba ni loñgeñem.” I jam li li nene bahoma basamal bape ikété Bibel. (Ñañga bôt 14:18; Néhémia 9:17; Tjémbi 86:15; 103:8; Yôel 2:13; Yôna 4:2) Mu bahoma ba bobasôna, Yéhôva nyen ba mpôdôl, he bôt ba binam bé. Di nyimbe le Yéhôva a nlôôha pôdôl i lem yé i ikété Bibel. Hala a ñunda le loñgeñem i yéne nye nseñ ngandak. * Jon Kiñe David a bi kal le: “A Yéhôva, loñge yoñ ñem i mpam letee ni ngii . . . Kinje tik jam loñge yoñ ñem i yé, a Nyambe! Bon ba bôt ba nsolbene isi titii i bipapai gwoñ.” (Tjémbi 36:6, 8) Baa yak bés di yé maséé ni loñgeñem i Yéhôva kiki David?

⁵ Inyu tibil nok kii ba nsébél le loñgeñem, di timbhe le mambadga mana mo ima: Bonjee Yéhôva a ñunda loñgeñem? Kii di yé le di boñ inyu boñ le Yéhôva a unda bés loñgeñem?

6. Bonjee Yéhôva a ñunda loñgeñem?

⁶ Bonjee Yéhôva a ñunda loñgeñem? Bibel i nkal le di yé le di gwés gwom kiki bo “nson wom,” “wai ni môô,” “maéba,” “yi,” ni “pék.” (2 Miñañ 26:10; Bingéngén 12:1; 21:17; 29:3) Ndi loñgeñem, ba ñéba bé yo gwom; ba ñéba ndik yo bôt. Tonjee bé nyen Yéhôva a ñéba loñgeñem. A ñéba yo i bôt ba gwé maada ma bas bas ni nye, mawanda mé. A mbôn bo ngandak mam malam, kekikel a ga waa bé gwés bo.

7. Lelaa Yéhôva a ñunda bôt ba binam bobasôna gwéha?

⁷ Yéhôva a ñunda bôt ba binam bobasôna gwéha. Yésu a kal Nikôdémô le: “Nyambe a bi gwés nkoñ ’isi [bôt ba binam] iloo hihéga, jon a bi ti mpom wé Man inyu boñ le hiki mut a ñunda le a nhémle nye a tjiba bañ, ndi a bana niñ boga.”—Yôhanes 3:1, 16; Matéô 5:44, 45.

8-9. (a) Inyuki Yéhôva a ñunda bagwélél bé loñgeñem? (b) Kii di ga tehe hanano?

⁸ Kiki di mbôk di tehe, ndik i bet ba gwé maada ma bas bas ni Yéhôva—hala  wee bagwélél bé, bon a ñunda loñgeñem. I jam li, li nene mu bibañga bi Kiñe David ni bi mpôdôl Daniel. Kiki hihéga, David a bi kal le: “Téñbe ni loñge yoñ ñem inyu ba ba nyi we.” “Loñgeñem i Yéhôva i yé ibôdôl boga ikepam yaga boga inyu ba ba nkon nye woñi.” Yak Daniel a bi kal le: “A Yéhôva, Nyambe nunkeñi. Nu ki a ntééda . . . loñgeñem yé inyu bôt ba ngwés nye, yak ni inyu ba ba ntééda matiñ mé.” (Tjémbi 36:11; 103:17; Daniel 9:4) Bibañga bini bi ñéba le Yéhôva a ñunda bagwélél bé loñgeñem inyule ba nyi nye, ba nkon nye woñi, ba ngwés nye, ba téédaga mambén mé. Ndik i bôt ba ngwélél toi Yéhôva, bon a ñunda loñgeñem.

⁹ Ilole di mbôdôl gwélél Yéhôva, a bé gwés bés kiki a ngwés bôt ba binam bobasôna. (Tjémbi 104:14) Ndi kiki di yé bagwélél bé, a ñunda yak bés loñge yé ñem. Yéhôva a nkal bagwélél bél le: “Loñgeñem yem y’a nyodi bé ni we.” (Yésaya 54:10) David nyemede a bi tehe le: ‘Yéhôva a mbak inyu yé nyemede i mut a nsiñge nye ñem.’ (Tjémbi 4:4) Kii di nlama ni boñ? Ntôp tjémbi a nkal le: “Tonjee a gwé pék a yoñ yihe inyu mam mana; a hoñol loñgeñem i Yéhôva.” (Tjémbi 107:43) Kiki di nok i maéba ma Yéhôva mana, di wan le mam maa a mboñ inyu éba bagwélél bé loñgeñem, di tehe ki kii loñgeñem yé i nlona bés.

10. Kiki di nyi le loñgeñem i Yéhôva i nom i boga ni boga, kii hala a nlona bés? (Tjémbi 31:8)

¹⁰ Loñgeñem i Yéhôva i nom i boga ni boga. Bibel i mpôdôl i jam li 26 ngélé i kaat Tjémbi 136. Nlôñ u bisu u nkal le: “Tina Yéhôva mayéga, inyule a yé loñge, inyule loñge yé ñem i nom mba ni mba.” (Tjémbi 136:1) Ibôdôl i nlôñ 2 ikepam 26, di ntehe bibañga bini le: “Inyule loñge yé ñem i nom mba ni mba.” Ngéda di ñañ minlôñ mini, mi nhélés bés. Di ntehe  le Yéhôva a nwaa bé unda bés loñgeñem yé. Bibuk bini le “inyule loñge yé ñem i nom mba ni mba” bi ñéba bés le loñgeñem i Yéhôva inyu yés i nhéñha bé. Di yé maséé ngandak i tehe le Yéhôva a nhoo bé waa éba bagwélél bé loñgeñem. Yéhôva a ñunda i mut a ngwélél nye gwéha, a ntéñbe i gwés nye téntén i ngéda a yé ikété ndutu. Kii hala a nlona bés: Kiki di nyi le Yéhôva a ntéñbe i gwés bés, hala a nkônha bés maséé, hala a nti ki bés ngui i ke ni bisu i gwélél nye to di mboma manoodana.—Añ Tjémbi 31:8.

11. Inoñnaga ni Tjémbi 86:5, kii i ntinde Yéhôva i nwéhél?

¹¹ Loñgeñem i Yéhôva i ntinde nye i nwéhél. Ngéda mut a ntam béba yé, a nwas liboñok jé libe, loñgeñem i Yéhôva i ntinde nye i nwéhél i mut nu. David ntôp tjémbi a bi kal le Yéhôva: “A bi boñ bé bés kingéda bibéba gwés, to timbhe bés kingéda bibôñôl gwés bibe.” (Tjémbi 103:8-11) David nyemede a bi boñ béba ikeñi, kiññem i kéés nye. Jon a bé yi le hala a ta bé jam li ntomb. A bi tehe ki le Yéhôva a “nyégi i nwéhél.” Kii i ntinde Yéhôva i nwéhél? Ndimbhe i yé hana i kaat Tjémbi 86:5. (Añ.) David a nkal le Yéhôva a nwéhél inyule loñgeñem yé i nyaaba inyu ba bobasôna ba mbat nye nwéhél.

12-13. Ibale kiññem i nwaa bé kéés bés inyu bibéba di bi boñ behee, kii di nlama boñ?

¹² Ngéda di mboñ béba, ndi kiññem i kahal kéés bés, hala a yé loñge. Hala a nla tinde bés i tam béba yés ni i nwas liboñok libe. Ndi ngim bagwélél ba Yéhôva, kiññem i nke ni bisu i kéés bo inyu bibéba ba bi boñ behee. Ba nhoñol le to ibale ba ntam béba yap, Yéhôva a ta bé le a nwéhél bo. Ibale yak we u nhoñol hala, i yi le Yéhôva a yé bebee i unda bagwélél bé loñgeñem ni i nwéhél bo i ga hôla we.

¹³ Kii hala a nlona bés: Tolakii di yé bikwéha bi bôt, di yé le di gwélél  Yéhôva ni maséé, ni kiññem i mpôp. I yom i boñ hala i yé le “matjél ma Man wé Yésu ma mpubus bés inyu bibéba gwobisôna.” (1 Yôhanes 1:7) Ngéda bibomb gwoñ bi mboñ we le u nimis makénd, bigda le Yéhôva a yé bebee i nwéhél i bôt ba mboñ béba. Di yimbe maada David a bi boñ ipôla loñgeñem ni nwéhél. A bi kal le: “Kiki ngii i yé mbedek ngii, haa ni hisi, hala ki nyen loñge yé ñem i yé ikeñi inyu ba ba nkon nye woñi. Kiki likôl li yé nonok ni hiôñg, hala ki nyen a bi kis matjañg més nonok ni bés.” (Tjémbi 103:11, 12) Ñ, Yéhôva “a nwéhél, a yaaba.”—Yésaya 55:7.

14. Lelaa David a bi éba le loñgeñem i Yéhôva i ntat bés?

¹⁴ Loñgeñem i Nyambe i ntat bés i pes mbuu. Ikété masoohe mé, David a bi kal Yéhôva le: “U yé lisolbene jem, w’a tééda me inyu bikuu. W’a kéñ me lôñni tjémbi di tohi. . . . Loñgeñem y’a kéña nu a mbôdôl Yéhôva ñem.” (Tjémbi 32:7, 10) Kiki mabap ma bé tat i bôt ba bé i bitison bi ngéda kôba, hala nyen loñgeñem i Yéhôva i ntat bés inyu boñ le jam libe jo ki jo li ôbôs bañ maada més ni nye. Loñgeñem yé i ntinde ki nye i ôt bés i nyeni.—Yérémia 31:3.

15. Inyuki di yé le di kal le loñgeñem i Yéhôva i yé kiki lisolbene?

¹⁵ David a bi gwélél hihéga hipe inyu unda le Yéhôva a ntat bagwélél bé. A bi tila le: “Nyambe a yé litédél jem li nyôgi, Nyambe nu a ñunda me loñgeñem.” David a bi kal ki le Yéhôva a yé: “Loñge yem ñem, ni hikôya hiem, litédél jem li nyôgi, ni nsôñ wem, ben yem ni lisolbene jem.” (Tjémbi 59:18; 144:2) Inyuki David a nkal le loñgeñem i Yéhôva i yé lisolbene ni hikôya? To hee homa di yé, ibale di ngwélél Yéhôva, a ga waa bé tat bés ni tééda bés inyu boñ le maada més lôñni nye ma ba malam. Yak kaat Tjémbi 91 i mpôdôl i jam li. I nwet a bi tila yo a nkal le: “M’a kal Yéhôva le: ‘U yé lisolbene jem ni hikôya hiem.’” (Tjémbi 91:1-3, 9, 14) Yak Môsi a bi gwélél nlélém titii. (Tjémbi 90:1b) Môsi a bi pôdôl ki i jam li ndék ngéda ilole a nwo. A bi kal le: “Nyambe nu boga, nyen a yé liyééne joñ, yak moo mé ma boga ma nit we.” (Ndiimba Mbén 33:27) Bibañga bini le “moo mé ma boga ma nit we” bi niiga kii bés inyu Yéhôva?

16. Bimbe bisai biba di gwé? (Tjémbi 136:23)

¹⁶ Ngéda Yéhôva a yé lisolbene jés, di nkon bé woñi. Ndi ngim mangéda di yé le di nimis makénd. Lelaa Yéhôva a nhôla bés mu mangéda ma? (Añ Tjémbi 136:23.) A ga hôôba bés ni moo mé, a lédés bés. (Tjémbi 28:9; 94:18) Kii hala a nlona bés: Ngéda di nyi le Yéhôva a yé ni bés hiki ngéda, hala a nhôla bés i bigda bisai biba di gwé. Pog, di yé ikété lisolbene to hee homa di yé. Iba, Tata wés Nungingii a ngwés bés, a ntôñ ki bés.

17. Imbe botñem di gwé inyu loñgeñem i Yéhôva? (Tjémbi 33:18-22)

¹⁷ Kiki di mbôk di tehe, ngéda di mboma manoodana di nyi le Yéhôva  a yé ni bés, a ntat bés, a nit ki bés inyu boñ le di bana maada malam ni nye. (2 Korintô 4:7-9) Mpôdôl Yérémia a kal le: “Ibale di ntjiba bé, hala a yé liboñok li ñéba loñgeñem i Yéhôva, inyule konangoo yé i malba bé.” (Minlént mi Yérémia 3:22) Di nyi le Yéhôva a ga waa bé unda bés loñgeñem inyule ntôp tjémbi a nkal le, “jis li Yéhôva li kéhi ngii ba ba nkon nye woñi, ni ngii ba ba mbôdôl loñge yé ñem ñem.”—Añ Tjémbi 33:18-22.

18-19. (a) Kii di nlama bigda? (b) Kii di ga tehe mu yigil i noñ ha?

¹⁸ Kii di nlama bigda? Ilole di mbôdôl gwélél Yéhôva, a bé gwés bés kii a ngwés bôt ba binam bobasôna. Ndi kii di ngwélél nye, a ñunda yak bés loñgeñem yé. I gwéha i yon i ntinde nye i tat bés. A yé bebee ni bés ngéda yosôna, a ga yônôs ki i mam momasôna a bi bôn bés. A gwé ngôñ ni loñge yés! (Tjémbi 46:2, 3, 8) Jon to imbe ndutu di mboma, Yéhôva a ga waa bé lédés bés, a ga hôla bés i bana maada malam ni ye.

¹⁹ Di ntehe lelaa Yéhôva a ñunda bagwélél bé loñgeñem. A nsômbôl le yak bés di unda lôk kéé yés i bôda ni i bôlôm loñgeñem. Kii i nla hôla bés i boñ hala? I yigil i noñ ha i ga pôdôl i jam li.