1. I ‘tééda ngap i hek pék,’ hala a nkobla le kii? (2 Timôtéô 4:5)

 I NGÉDA di gwé mandutu ma ma nlôl bés ikété likoda, hala a nla boñ le di téñbe ha bé ni Yéhôva, di nyodi yak i ntôñ wé. Lelaa di nla yémbél mandutu ma? Di nlama ‘tééda ngap yés i hek pék,’ di ‘telep ki siñ ikété hémle.’ (Añ 2 Timôtéô 4:5.) Di ntééda ngap yés i hek pék i ngéda di nyén nwee, di tibil yaga hek pék, di boñ ki biliya i tehe mam kiki Yéhôva a ntehe mo. Ibale di mboñ hala, hiun hi ga bôñha bé bés bijôñ, ndi di ga yoñ makidik malam.

2. Kii di ga tehe munu yigil ini?

² Yigil i ntagbe i bi pôdôl bés mandutu maa ma ma nlôl bés ni bôt ba mbégdé. I yigil ini i ga pôdôl mandutu maa ma ma nlôl bés ikété likoda, ma ma nla ki boñ bés le di téñbe ha bé i gwélél Yéhôva. I mandutu ma ma yé (1) i ngéda mankéé ikété likoda a mboñ bés béba, (2) i ngéda ba nkodol bés, ni (3) i ngéda mahéñha ma mbôña ikété ntôñ. Ibale nya mam i i mpémél bés, lelaa di nla tééda ngap yés i hek pék, di téñbe ki ni Yéhôva, yak ni ntôñ wé?

3. Ibale mankéé ikété likoda a mboñ we jam libe, kii i nla lo we i mahoñol?

³ Baa mankéé nu munlôm tole nu muda ikété likoda a ma boñ we jam libe? Bebek a bé yak mañ u likoda. I nla ba le manyuñ a bééna bé mahoñol mabe. (Rôma 3:23; Yakôbô 3:2) Ndi maboñok mé ma bi unbaha we. Bebek  yak u bé ke ha bé ’ilo juu inyu jam li. Bebek hala a bi tinde we i kalba le: “Ibale mankéé a nla boñ me i nya jam ini, wee ntôñ u Djob bé unu.” Hala nyen Satan a gwé ngôñ le di hoñol. (2 Korintô 2:11) Ibale di mbana nya mahoñol ini, di nla waa gwélél Yéhôva, di nyodi yak i ntôñ wé. Jon ibale manyuñ nu munlôm tole nu muda ikété likoda a mboñ we béba, tééda ngap yoñ i hek pék, tjél ki mahoñol mabe Satan a gwé ngôñ le u bana.

4. Lelaa Yôsep a bi tééda ngap yé i hek pék i ngéda bilôk bisañ bi bi boñ nye béba, bimbe biniigana di nla ôt mu ndémbél yé? (Bibôdle 50:19-21)

⁴ U téédana bañ mut hiun. I ngéda Yôsep a bé mañge wanda, bilôk bisañ bi bi oo nye, bi tééñga nye, bi bé sômbôl nol nye. (Bibôdle 37:4, 18-22) Sôk i nsôk, ba bi nuñul nye kiki nkol. Hala a bi boñ le Yôsep a nok ndutu 13 nwii. Yôsep a bé le a badba too Yéhôva a ngi gwéhék nye, inyuki Yéhôva a ntjôô nye i ngéda a nok ndutu. Ndi Yôsep a bi téédana bé mut hiun. A bi yén nwee, a tééda ngap yé i hek pék. I ngéda pôla i bi nene le a timbhe lôkisañ i béba ba bi boñ nye, a bi boñ bé hala. Ndi a bi unda le a ngwés bo, a nwéhél ki bo. (Bibôdle 45:4, 5) Yôsep a bi boñ hala inyule a bi tééda ngap yé i hek pék. A bi bok mahoñol mé i sômbôl i Yéhôva, ha munu mandutu bé. (Añ Bibôdle 50:19-21.) Kii hala a niiga bés? Ibale manyuñ a mboñ we béba, u unbene bañ nye. U unbene bañ to Yéhôva, u kahal badba too a ntjôô we. Ndi tibil hek pék inyu tehe lelaa Yéhôva a yé i hôla we i hônba i ndutu i. Jam lipe li yé le, ibale bôt ba mboñ we béba, boñ le gwéha yoñ inyu yap i hô béba ba mboñ we.​—1 Pétrô 4:8.

5. Lelaa Mikéas a bi tééda ngap yé i hek pék i ngéda ba bi boñ nye béba?

⁵ Di béñge i jam li bi pémél mañ u likoda wada le Mikéas b nyoo i Amérika Nwelmbok. A ngi hoñlak i ngéda ngim bilôk bikéé i bi tééñga nye, ndi ki le ba bé éga mam ikété ntôñ. A nkal le: “Jam li bé ngi tééñga me kiki lini. Me bi kon woñi, me bé ke bé to ’ilo juu. Me bé me ee inyule me bé yi bé kii me boñ.” Ndi to hala, Mikéas a bi tééda ngap yé i hek pék. A boñ ki biliya le i mahoñol ma bé bet nye i ñem, ma tinde bañ nye i boñ béba. A bé soohe hiki ngéda, a badak Yéhôva le a ti nye ngui i mbuu mpubi inyu hônba i ndutu i. A bi yéñ ki biniigana bi bi bé le bi hôla nye ikété bikaat bi ntôñ. Kii hala a niiga bés? Ibale manyuñ nu munlôm tole nu muda a mboñ we jam libe, yén nwee, noode ki gwel wemede inyu boñ le i mahoñol ma nlo we ñem ma tinde bañ we i boñ béba. Bebek u nyi bé i mam ma ntinde manyuñ i pot tole i boñ we i jam li. Jon soohe Yéhôva, bat nye le a hôla we le u noode jôp i mahoñol ma manyuñ inyu nok nye. Hala a ga hôla we i tehe le bebek manyuñ a mboñ bé we hala ni ntjeñ, hala a hôla ki we i nwéhél nye. (Bingéngén 19:11) U hôya bañ le Yéhôva a ntehe i jam li mpémél we, a ga ti ki we ngui i hônba.​—2 Miñañ 16:9; Ñañal 5:8.

6. Inyuki i yé loñge le di nok le Yéhôva a nkodol bés inyule a ngwés bés? (Lôk Héber 12:5, 6, 11)

⁶ I ngéda Yéhôva a nkodol bés, hala a nsôghana. Ndi di nlama bé bok mahoñol i njôghe di nok ikété ñem, inyule hala a nla tinde bés i hoñol le bikodlene  ba nti bés bi téé bé, tole di bak bé di kôli kôhna bikodlene. Di nla yak hoñol le kogse ba nti bés i nloo hihéga. Hala a nla boñ le di tehe bé jam li yé nseñ, jo lini le Yéhôva a nkodol bés inyule a ngwés bés. (Añ Lôk Héber 12:5, 6, 11.) Ibale di ngwel bé mahoñol més, di nla néhne Satan njel le a tinde bés i boñ béba. Sômbôl yé i yé le di tjél bikodlene, di waa gwélél Yéhôva, di nyodi yak i ntôñ. Ibale ba bi kodol we, lelaa u nla tééda ngap yoñ i hek pék?

7. (a) Kiki titii i ñunda, i ngéda Pétrô a bi neebe bikodlene, umbe nson Yéhôva a bi yiga ti nye? (b) Kii ndémbél i Pétrô i niiga bés?

⁷ Neebe bikodlene, u héñha ki bilem. Yésu a bi kodol Pétrô i bisu bi baôma bape ngandak ngélé. (Markô 8:33; Lukas 22:31-34) Bebek le hala a bi wéha Pétrô nyuu. Ndi a bi téñbe i noñ Yésu. A bi neebe bikodlene, a ôt ki biniigana mu. Hala a bi boñ le Yéhôva a sayap Pétrô, a bééga nye minson minkeñi ikété likoda. (Yôhanes 21:15-17; Minson mi baôma 10:24-33; 1 Pétrô 1:1) Kii hala a niiga bés? Di ñôt biniigana inyu yés ni inyu bôt bape ibale di nkida bé ndik i béñge wonyuu di nok, ndi di neebe bikodlene, di héñha ki bilem gwés. Ibale di mboñ hala, Yéhôva ni ntôñ wé ba ga kônde ki gwélél bés.

8-9. I ngéda ba bi kodol Bernardô, kii a bi bôk ndugi a hoñol, kii i bi hôla nye i héñha mahoñol?

⁸ Di béñge i jam li bi pémél Bernardô, mankéé wada i loñ Môzambik, i ngéda ba bi héya nye mañ u likoda. Hala a bi lémél bé nye. A nkal le: “Me bi unup, me bi gwés bé bikodlene ba bi ti me.” I yom i bé tééñga nye, i yé mis ma bôt. A bé kalba le bilôk bikéé bi likoda bi ga ti ha bé nye lipém. Nyemede a nkônde le: “Hala a bi yoñ me jôga li sôñ le me tehe bikodlene kiki jam lilam, me bôdôl Yéhôva ñem, yak ni ntôñ wé.” Kii i bi hôla Bernardô i héñha mahoñol?

⁹ Bernardô a ntoñle bés i jam li bi hôla nye, a nkal le: “I ngéda me bé mañ u likoda, me bé éñél bôt Lôk Héber 12:7 inyu hôla bo i tehe bikodlene bi Yéhôva kiki jam lilam. Me bi badba le: “Njee a nlama noñ nlôñ Bibel unu? Bagwélél ba Yéhôva bobasôna, yak memede me yé mu nsoñgi u. Hala nyen Bernardô a  bi boñ mahéñha, a tiimba bôdôl Yéhôva ñem, a bôdôl yak ntôñ ñem. A bi témb ki a bôdôl añ Bibel hiki ngéda, a hegek pék mu jam a bé añ. To hala kiki mis ma bilôk bikéé bi likoda ma bé kônha nye woñi, a bi bôdôl ke likalô lôñni bo, a kenak yak makoda. I mbus ngéda, Bernardô a bi témb a yila mañ u likoda. Ibale yak we u bi kôhna bikodlene kiki Bernardô, u béñge ndik bañ wonyuu u bi nok, neebe maéba, u héñha ki. c (Bingéngén 8:33; 22:4) Ibale u mboñ hala, ibabé pééna Yéhôva a ga sayap we inyule u ntéñbe ni nye, u ntéñbe ki ni ntôñ wé.

10. Mambe mahéñha ma bé le ma tééñga bon ba Lôk Israel?

¹⁰ Ntôñ u nla boñ ngim mahéñha, hala a yilna bés ngok baagene. Ibale di nyoñ bé yihe, hala a nla yak boñ le di kôm Yéhôva mbus. Kiki hihéga, di béñge lelaa mam ma bi héñha inyu bon ba Israel. Ilole Yéhôva a nlona mbén Môsi, basañ ba mahaa bon ba bé sal bôlô i biprisi. Ba bé oñ muu ma bisesema, ba tinak Yéhôva bisesema inyu mahaa map. (Bibôdle 8:20, 21; 12:7; 26:25; 35:1, 6, 7; Hiôb 1:5) Ndi ngéda Yéhôva a bi lona mbén Môsi, mam ma bi héñha. Basañ ba mahaa ba bééna ha bé kunde i sem bisesema. Yéhôva a bi pohol biprisi ikété lihaa li Arôn inyu boñ bôlô i. Ibale ngim isañ mbai nu a nlôl bé i lihaa li Arôn, a nôgôl bé i litiñ li, ndi a sem sesema inyu lihaa jé, mbén Môsi i bé kal le ba nol nye. d (Lôk Lévi 17:3-6, 8, 9) Baa mahéñha mana mon ma bi boñ le Kôra, Datan, Abiram, ni 250 basañ ba mahaa ba kolba Môsi ni Arôn? (Ñañga bôt 16:1-3) Di nla bé yi. Ndi yom di nyi i yé le, Kôra ni bôt ba bé nit nye ba bi téñbe bé ni Yéhôva. Ibale mam ma nhéñha i ntôñ, ndi hala a yilna we ngok baagene, kii u nlama boñ?

11. Kii ndémbél i Lôk Kôhat i i bé bon ba Lôk Lévi i niiga bés?

¹¹ Hiki ngéda ntôñ u nhéñha mam, nit mahéñha ma. I ngéda Lôk Israel i bé i ñoñ, Lôk Kôhat i bééna bôlô i tôbôtôbô. Hiki ngéda bon ba Lôk Israel ba nyodi, ba kahal ke, ngim bon ba Lôk Kôhat yon i bé i begee nkuu malômbla, i jôp njel, i bôk bisu. (Ñañga bôt 3:29, 31; 10:33; Yôsua 3:2-4) Kinje bisai! Ndi mam ma bi héñha inyu yap i ngéda bon ba Lôk Israel ba bi pam i Hisi hi Likak. Bôlô i begee Nkuu u bé ha bé, inyu hala nyen bon ba Lôk Kôhat ba bi kôhna bibôlô bipe i dilo di Kiñe Salômô. Ba bi yila batôp tjémbi, batat manwemel, yak ni baane ba matéédana ma bijek. (1 Miñañ 6:31-33; 26:1, 24) Ndi Bibel i nkal bé homa to wada le bon ba Lôk Kôhat ba bi tjelel, ba bôdôl bat bitel bi lipém inyule bon ba bé begee Nkuu i ngéda kôba. Kii hala a niiga bés? I ngéda ntôñ u mboñ mahéñha, u nlama nit mahéñha ma ni ñem woñ wonsôna, to ibale mahéñha ma ma mboñ le ba ti we nson umpe. Kon maséé to umbe nson ba nti we. U hôya bañ le bôlô u nsal bé yon i mboñ  le u lémél Yéhôva, ndi u nlémél Yéhôva inyule u yé manôgla.​—1 Samuel 15:22.

12. Kii Zaina a bi hoñol i ngéda ba bi héya nye i Bétel?

¹² Di béñge i jam li bi pémél sita yés yada le Zaina. A bééna nson u a bé gwés ngandak. Ba bi héya nye i Bétel, a ma sal nyoo 23 nwii. A nkal le: “I ngéda ba bi héya me i Bétel, hala a bi tééñga me ngandak. Me bé badba le: ‘Imbe béba me mboñ ndi ba héya me i Bétel?’” I jam li yé ngoo li yé le, ngim bilôk bikéé i bé kal nye mam ma ma bé kônde tééñga nye. Ba bé kal nye le: “Ibale u sal toi loñge, ki ba bi héya bé we i Bétel.” I mam ma ma bi tômbôs Zaina. A bé ke ha bé ’ilo, a eek hiki u. Ndi Zaina a nkal le: “Mu mangéda ma momasôna, me bi hoñol bé kel to yada le Yéhôva a ngwés ha bé me, tole ntôñ wé bé unu.” Kii i bi hôla Zaina i tééda ngap yé i hek pék?

13. Kii i bi hôla Zaina le a bana bañ mahoñol mabe?

¹³ Zaina a bi jo sañ le a bana bañ mahoñol mabe. Kii i bi hôla nye? A bi añ minkwel munu bikaat bi ntôñ bi bi bé pôdôl i jam li bi pémél nye; i minkwel mi, mi bi hôla ki nye i hônba. Kiki hihéga, a bi añ nkwel unu ni hop Pulasi le “Vous pouvez vaincre le découragement !” U yé i Nkum Ntat nu 1^er février 2001. I Nkum Ntat nu a bi hôla nye ngandak. A ntoñol lelaa ntila Bibel le Markô a bi jo sañ le a bana bañ mahoñol mabe i ngéda ba bi héya nye nson. Zaina a nkal le: “Ndémbél i Markô i bé matibla ma ma bi hôla me i yémbél mahoñol mabe.” Zaina a bi ke bé mawanda mé ngwéé. A bi boñ biliya i yéñ mahôla ma mawanda mé, a kenek likalô ni bilôk bikéé bi bôlôm ni bôda. A bi boñ ki biliya le a kônha bañ ngoo. A bi sôk a nok le mbuu mpubi u Yéhôva won u ñéga makidik ma ntôñ; ni le i bilôk bikéé bi ñéga mam, bi ngwés nye. Ndi a bi nok ki le, i jam li ntinde ntôñ i yon ngim makidik, li yé le bôlô i Yéhôva i hol.

14. Mambe mahéñha ma ntôñ ma bi ndéñgés Vladô makôô ’isi, kii i bi hôla nye i téñbe ni Yéhôva?

¹⁴ Vladô a yé mankéé wada i loñ Slôvénia. A gwé 73 nwii. Ntôñ u bi pôdna makoda, u pôdna likoda jé lôñni likoda lipe, u kwés ndap Ane yap, u ep bo ndap  ane ipe. I mahéñha ma ma bi lémél bé Vladô. A nkal le: “Me bi nok bé inyuki ntôñ u bi kwés loñge ndap Ane kiki ndap Ane yés. Hala a bi tééñga me inyule di bi sal ngandak inyu lémés yo. Me yé kapinda. I bikobot bi bé mukété, men me bi boñ gwo. Mahéñha ma ntôñ ma bé bat le di nigil i boñ mam ma mondo ma ma ntômbôl bé mañ mut kiki me.” Ndi kii i bi hôla Vladô i nit mahéñha ma? A nkal le: “Hiki ngéda ntôñ u mboñ mahéñha, hala a nlona bisai, hala a nkôôba ki bés inyu mam ma mbem bés i bisu. Baa yak we, ba bi héñha we nson? Baa ba bi kwés likoda joñ, ba ep we likoda lipe? Baa hala a yé i tééñga we? Ba nkwoog nkaa le Yéhôva a nok we. Ibale u nit mahéñha ntôñ u mboñ, u téñbe ni Yéhôva, u yégle ki ikété ntôñ wé, w’a kôhna ngandak bisai.​—Tjémbi 18:25.

15. Kii i nla hôla bés i tééda ngap yés i hek pék i ngéda manoodana ma nlôl bés ikété likoda?

¹⁵ Kiki lisuk li nkoñ ’isi li nkôôge bebee, di yi le manoodana ma nla lôl bés ikété likoda. I manoodana ma ma nla boñ bés le di kôm Yéhôva mbus. Inyu hala nyen di nlama tééda ngap yés i hek pék. Ibale manyuñ ikété likoda a mboñ we jam libe, u téédana bañ nye hiun. Ibale ba nkodol we, u béñge ndik bañ wonyuu bikodlene bi nla lona, ndi neebe maéba, u héñha ki. Ibale ntôñ u Yéhôva u mboñ mahéñha ma ma mbéñge we, nit mahéñha ma ni ñem woñ wonsôna, u nôgôl ki ntôñ.

16. Kii i nla hôla we le u waa bañ bôdôl Yéhôva ñem, yak ni ntôñ wé?

¹⁶ U waa bañ bôdôl Yéhôva ñem, to ntôñ wé i ngéda u gwé manoodana. U nla boñ hala ibale u ntééda ngap yoñ i hek pék, hala wee yén nwee, u tibil hek pék, u tehe mam kiki Yéhôva a ntehe mo. Boñ biliya i nigil dihéga di bagwélél ba Yéhôva Bibel i mpôdôl, ba ba bi bana minlélém mi mandutu kiki we, noñ ki ndémbél yap. Soohe Yéhôva le a hôla we. U ke bañ to lôk kéé yoñ i likoda ngwéé. Ibale u mboñ i mam mana, to mambe manoodana ma mpémél we, Satan a yé mbén i bagal we ni Yéhôva tole ni ntôñ wé.​—Yakôbô 4:7.