Maria Magdaléna a mbéñge ngii, a sahak gwiiha bi nkuli nye i mis. Nwet wé nu gwéha a ntômlana i kék. Hala a bé bebee le kosi i ngéda sép, “ndi jiibe li kôp mu mbok i yosôna”! (Lukas 23:44, 45) A nseghe mbot i ngii bituu gwé, a ntiige bebee ni muda a téé nye ipañ, a hôgbe nye. I ngéda sôñ i ntelep ipôla hisi ni hiañgaa, i jiibe li yé li kôp, li nom ndik ndék manut; ndi lini, li bi nom yom kiki bo ngeñ aa. Bebek le Maria ni bôt ba bé ba téé ipañ Yésu ba nkahal nok binuga bi bi nôôga ndik ni juu. I bôt ba bé béñge i mam mana “ba kon woñi ngandak, ba kal le: ‘Ibabé pééna, i mut nunu a bak Man Nyambe.’” (Matéô 27:54) Bebek, banigil ba Yésu ni bôt bape ba nhoñol le Yéhôva nyemede nyen a yé unda hiun hié inyu ngandak njôghe ba nôgha Man wé.

Maria Magdaléna a bé nok ndutu i tehe ba nôgha Yésu i nya njôghe i, ndi to hala a bi nyodi bé nye ipañ. (Yôhanes 19:25, 26) Yésu a yé nok njôghe bilim. Yak nyañ a gwé ngôñ le ba hôgbaha nye, ba lédés ki nye.

I ngéda a nhoñol mam Yésu a bi bôñôl nye, Maria a yé bebee i boñ kii yosôna a nla inyu yé. Behee, a bé ngoo muda to mahee a bééna bé i mis ma bôt, ndi Yésu a bi héñha niñ yé. A boñ le niñ yé i bana ngim njômbi, i ba ki mahee. A bi yila muda hémle ikeñi. Lelaa? Kii hémle yé i nla niiga bés i len ini?

Ikété Bibel, ñañ u Maria Magdaléna u mbôdôl ni likébla. Yésu a bi kobol nye, a héya nye i béba ndutu a bééna. Ha ngéda i, mimbuu mimbe mi bé tôl, mi tééñgaga bôt, kayéle mi bé mi jôp mut ikété, nwon mi kahal énél nye. Di nyi bé letee ni limbe likala mimbuu mimbe mi bé mi ntééñga Maria Magdaléna; i yom di nyi i yé le mimbuu mimbe minsaambok mi bé nye ikété, mi bé nyai, mi tééñgaga ki nye ngandak. Loñge jam le Yésu a bi héya nye mimbuu mimbe mi nwomisôna!​—Lukas 8:2.

Nano kiki Maria a bé ha bé isi énél i mimbuu mimbe, a bi nôgda hogbe i mbuma ñañ, a bôdôl niñ niñ i mondo. Lelaa a bé le a ti Yésu mayéga? A bi yila nnigil wé a kahal noñ nye to hee homa a bé ke. A bé ki bebee i hôla i bet ba bééna ngôñ ni mahôla. Yésu ni baôma bé ba bééna ngôñ ni bijek, mambot, ni homa linañlene. Ba bé bé mingwañ mi bôt, ba bi tjél yak bibôlô bi bi bé le bi ti bo ngandak moni. Kiki ba bi bii nson u añal ñañ nlam ni u niiga bôt kiki jam li bisu i niñ yap, jon ba bééna ngôñ ni mahôla i pes minsôn.

Maria ni ngandak bôda ipe ba bé ti mahôla inyu yônôs i ngôñ i. I bôda ba, ba bé “gwélél nkus wap inyu sélél bo.” (Lukas 8:1, 3) Ngandak ikété yap i bé mingwañ mi bôda. Bibel i nkal bé bés too ba bé lamb bijek, ba jôgga mambot ba bôñglak bahoma ba linañlene i hiki libôga Yésu ni banigil bé ba bé tagbe. Ndi ba bé ti bomede ni ngôñ inyu nit i bôt ba maké bana, ba ba bé bebee le 20 ma bôt. Ibabé nkaa, biliya bi bôda bana bi bi hôla Yésu ni banigil i bok mahoñol map i nson u ñañ nlam. I yé maliga le, Maria a bé yi le a nla bé saa Yésu inyu mam malam momasôna a bi bôñôl nye​—ndi a bé maséé kiyaga i boñ kii yosôna a bé la!

Ngandak bôt i len ini i nyan i bôt ba nsal bibôlô bi bi ntina bé lipém tole bi bi mboñ bé le ba nene. Ndi hala bé nyen Djob a ntehe mam. Hégda le maséé mé i tehe Maria a nti nyemede, a boñok kii yosôna a nla inyu Yésu ni baôma bé! I len ini, ngandak bikristen i i ntéñbe ni Djob, i mboñ bibôlô bi bi tina bé lipém inyu hôla lôkisañ yap. Ngim mangéda, ndék mahôla tole bibégés ba nti bo bi nla lona bo ngandak maséé. Yéhôva a ndiihe i nya mahôla i.​—Bingéngén 19:17; Lôk Héber 13:16.

Maria Magdaléna a bé wada mu bôda ba bi yéga Yésu i Yérusalem i lôôs ngand Pasa i nwii 33 N.Y. (Matéô 27:55, 56) I ngéda a bi nok le ba ngwel Yésu ni le ba nôgha nye njôghe u wonsôna, hala a bi siidaha nye ñem. Ndi mam ma bi kônde bep, bep ni bep. Mu kiki baéga base ba Lôk Yuda ni limut li li bé noñ bo ba bé nyuge nye i nol Yésu, ngomin Pôntô Pilatô a bi neebe, a kit le Yésu a nôla béba nyemb, hala wee a tômlana i kék. I nene le Maria a bi tehe Nwet wé nwaak a yook matjél, a bééga ki kék i ba bé lama nôlôl nye.​—Yôhanes 19:6, 12, 15-17.

I mbus le jiibe li bi kwo i kosi, Maria Magdaléna ni bana bôda bape ba bé ba téé “bebee ni kék njiiha” i Yésu i homa ba bi nôlôl nye. (Yôhanes 19:25) Maria nu a bé a téé ha letee ni lisuk, a bi tehe, a nok ki Yésu a nkal ñôma Yôhanes nu a bé gwés ngandak le a yoñ ndun ni nyañ. A bi nok Yésu a nlôndôl Isañ ki a yé bebee ni nyemb. A nok ki bibuk gwé bi nsôk, bi bi ñunda yémbél yé, bi a bi pot ilole a nwo, a kal le: “Hala a mal yon.” A bééna nduña ikeñi. Ndi to hala, i mbus nyemb Yésu, a kônde bem. A yégle ha letee ni ngéda Yôsep mut Arimatia, a ha mim u Yésu i soñ mondo.​—Yôhanes 19:30; Matéô 27:45, 46, 57-61.

Ndémbél i Maria i ñunda kii di nlama boñ ngéda bilôk bikéé bi mboma mandutu makeñi. Bebek, di nla bé kéñ le bikuu bi kwél bo, to héya njôghe yap. Ndi di nla unda ñem ngôô ni ñem ngui. I ngéda mandutu, i bana liwanda li ñem nyuu bebee ni bés li nlôôha ba nseñ. I ba bebee ni liwanda jés i ngéda ndutu i ñéba le di gwé hémle ikeñi, hala a nlona ki nye hogbe.​—Bingéngén 17:17.

I mbus le ba bi niñi mim u Yésu i soñ, Maria a bé wada ipôla bôda ba ba bi somb binunumba inyu ke hoo mim u Yésu. (Markô 16:1, 2; Lukas 23:54-56) Kegla i mbus Sabat, a pule tôde. Noode hégda nye a yé ke mu manjel ni jiibe nye ni bôda bape, ba kenek i soñ i Yésu. Mu njel, ba yé badba lelaa b’a héya i soso ngok nu a nhô lijubul li soñ. (Matéô 28:1; Markô 16:1-3) Ndi to hala, ba nsomol bé. Ibabé pééna, hémle yap yon i bé tinde bo i boñ mam kingéda la yap, ba bak nkwoog nkaa le Yéhôva a ga boñ kii i nsômbla.

Maria a bé lama ba mut bisu i pam i soñ ilole bana bôda bape ba nlo. I ngéda a pam, a telep, a kon woñi. Soso ngok i ta ha bé i majubul ma soñ​—yak soñ i yé hôlô! Kikii a yé muda makwasi, a ntémb ngwéé i kal Pétrô bo Yôhanes i yom a tehe. Hégda ni nye a mpot wengoñle mut le nhébék u yé bebee ni kidi, a nkal le: “Ba nhéya mim Nwet ikété soñ, di nyi bé hee ba niñne wo”! Ha nyen Pétrô bo Yôhanes ba bi ke gwéé i soñ, ba koba le i yé hôlô, ndi i mbus ba témb i mandap map. *​—Yôhanes 20:1-10.

I ngéda Maria a bi témb i soñ, a bi yén ha nyetama. Kel ngi tibil ye, Maria a nôgda lelaa homa a yé nwee, soñ i bak ki hôlô, a kohol maéa. A sedep inyu béñge ikété soñ, a bé nhelek le mim u Nwet u nyoi, ndi jam lipe li nhélés ki nye. Biañgel biba bi hééba bipuba bi mambot, bi yii ha! Bi mbat nye le: “Inyuki u ñee? A tiimba minlélém mi bibuk a bi añle baôma, le: “Ba nkena mim u Nwet wem, me nyi bé hee ba niñne wo.”​—Yôhanes 20:11-13.

Ni nye a hielba, a tehe mut a téé nye mbus. Ndi a yimbe bé nye, a hoñol le nsalwom u mbôñji nu. I mut nu a bat nye ni minyaô nwominsôna le: “A muda, inyuki u ñee? Njee u nyéñ?” Maria a timbhe le: “A Nwet, ibale wen u nhéya mim, kal me hee u mbiine wo le me ke me yoñ wo.” (Yôhanes 20:14, 15) Hégda le i jam li. Baa muda nunu a bé toi le a begee mim u Yésu Kristô nyetama, nu a bé mpémba a ban-ga ki ngui? Ndi Maria a gwé bé to ngéda i hoñol i nya jam i. Nye a nyi ndik le a ga boñ kii yosôna a ga la.

I ngéda di nlama nihbe mandutu ni ngolba di nhoñol le di nla bé begee, baa yak bés di nla kôna Maria Magdaléna? Ibale di mbok mahoñol més i ngii minwaa ni bibomb gwés, woñi ni pééna bi nla tômbôs bés. Ndi ibale di yé bebee i boñ kii yosôna di nla, di biak ki botñem yés yak Nyambe inyu mam di nla bé boñ, di nla ba nkwoog nkaa le di ga pam i boñ ngandak mam i nya di nla bé hégda. (2 Korintô 12:10; Filipi 4:13) Iloo mam momasôna, di ga lémél Yéhôva. Maria a bi boñ hala, a kôhna ki bisai i nya a bé bemek bé.

I mut a bé a téé Maria bisu a bé bé nsalwom. Ndi a bi bôk ndugi a ba kapinda, i mbus a ba malét, nano a yé Nwet nu gwéha nu Maria. Ndi muda a yimbe bé nye, a kôm mbus a kahal ke. Maria a bé bé le a hégda maliga mana le: Yésu a ntuge kiki mpémba hégél i mbuu. Ni ki le, a bi yoñ nyuu i mut binam, ndi he nyuu a bi wona bé. I mangéda ma tôbôtôbô ma i mbus bitugne gwé, yak i bôt ba bé yi nye loñge loñge ba bi yimbe bé nye.​—Lukas 24:13-16; Yôhanes 21:4.

Lelaa Yésu a bi hôla Maria a yimbe nye? Ni njel ini buk yada le : “A Maria!” Kiki a nhielba, a lond a gwélél buk ni hop Lôk Héber i ibabé pééna, a bé béna gwélél inyu sébél nye le​—“Rabôni!” Malét wé nu gwéha nu! A nôgda maséé makeñi. A kabda nye nyuu, a yéñ ha bé nwas nye.​—Yôhanes 20:16.

Yésu a bé yi mahoñol mé. Jon a bi kal nye le: “Waa kabda me”. Di nla hégda Yésu a yé kal nye bibañga bi ni liyômba, bebek a nwemlaga, mu kii a bôdôl nyodi nye moo ndék ni ndék, a kal ki nye bibañga bi nhôgbaha bini le: “Me yé ngi bet yak Tata.” Ngéda i bé ngi kola le a témb i ngii. A bé a ngi gwé bôlô hana ’isi, jon a bééna ngôñ ni mahôla ma Maria. Maria a bé maséé i emble nye. Nye nye le: “Ke yak lôktata, kal bo le: ‘Me yé i bet yak Tata wem ni Isoñ nan, yak Nyambe wem ni Nyambe nan.’”​—Yôhanes 20:17.

Kinje nsima i bana i nya nson u tôbôtôbô u, u lôlak yak Nwet wé! Maria a bé nu bisu ikété banigil ba Yésu i bana nsima i tehe Yésu i mbus bitugne gwé, nano nyen a gwé mbegee i añle bo i nwin nlam u. Hégda le maséé mé ni lelaa a bé nyamnda ni ngôñ i ke tehe banigil. Hégda ki nye a nkal bo, a hébék makeñi bini bibuk a bé tiimba mu mahoñol mé le: “Me ntehe Nwet!” A añle bo mam momasôna Yésu a bi kal nye, inyu ngandak maséé a bé hoo hop. (Yôhanes 20:18) Ñañ wé u bi kôndba mu ñañ u bana bôda bape ba bi añle banigil i ngéda ba bi koba le soñ Yésu i yé hôlô.​—Lukas 24:1-3, 10.

Lelaa bôlôm ba bi leege nwin u? Ba bi hoo bé neebe jam li. Di ñañ le: “Ñañ wap u bé nene bijôñ inyu baôma, ba bé hémle bé to bôda.” (Lukas 24:11) Tolakii bana bôlôm ba bééna mahoñol malam, i homa ba bi néñél, bôt ba bé diihe bé bipôdôl bi bôda; inoñnaga ni bilem bi bayi mbén ba Lôk Yuda, muda a bééna bé kunde i bok mbôgi i bikééhene. I nene le bilem bi, bi bé tihba mahoñol ma baôma iloo kiki ba bé hoñol. Ndi Yésu bo Isañ ba bééna bé litehge li. Kinje nsima ba bi ti muda hémle nu!

I nene le Maria a nwas bé le ndimbhe i bôlôm ba i tééñga nye. A bé yi le Nwet wé a mbôdôl nye ñem, inyu yé hala a bé a kôli. Babobasôna ba noñ Yésu ba gwé nsima i legel ngim nwin. Bibel i nsébél i nwin u le “ñañ nlam u Ane Nyambe.” (Lukas 8:1) Yésu a bi bôn bé banigil bé le bôt bobasôna bon ba ga hémle bo, to leege ñañ wap. Ndik le b’a kolba bo. (Yôhanes 15:20, 21) Jon bikristen bi nlama bigda ndémbél i Maria Magdaléna. To pééna i lôkisañ i pes mbuu i bi la bé héya maséé mé i legel nwin nlam u u bé pôdôl bitugne bi Yésu!

Kiki dilo di bé tagbe, Yésu a pémél baôma bé, i mbus ngandak banigil bé bape. Lisañ jada, a pémél iloo 500 banigil i nlélém ngéda! (1 Korintô 15:3-8) Hémle i Maria i bi lama nañ hiki ngéda le a bé a tehe tole a nok le Yésu a pémél bôt mbus bitugne gwé. I nene le Maria Magdaléna a bé wada ikété bôda Bibel i nsima ba ba bi kodba i nlélém homa i Yérusalem i ngand Pentékôt, i ngéda banigil ba Yésu ba bi yon ni mbuu mpubi.​—Minson mi baôma 1:14, 15; 2:1-4.

Ibabé pééna, di gwé manjom ma ma ntinde bés i kal le: Maria Magdaléna a bi tééda hémle yé letee ni lisuk. Hiki wada wés a nlama yoñ makidik i nigle nye! Di ga kôna hémle i Maria Magdaléna ibale di nyi ti mayéga inyu mam momasôna Yésu a bi bôñôl bés, di hôlga bape ni suhulnyuu di bak nkwoog nkaa le Djob a ga hôla bés.