Mam njôôñ yi u mboñ, di nti mo lipém, di hémlege ki ngim mam ipe bôt ba njôôñ yi ba nléba mu minyiña nwap.

 “Njôôñ yi u yé yigil i bihégél, ni lelaa bi yé, yak ni yi i di nkôs mu bihégél bi.” (Collins Cobuild Advanced Learner’s English Dictionary) Tolakii Bibel i ta bé kaat i njôôñ yi, i nti bés makénd i nigil lelaa bihégél bi yé, i nhôla ki bés i ôt nseñ i minyiña bôt bape ba mboñ. Di yoñ ndék dihéga:

•   Yigil i tjôdôt: “Pana mis manan i ngi-ngii ni béñge! Njee a hek gwom bini? Njee a yé a mpémés ntôñ wap manoñ manoñ, a séblak ki gwo, hi yada ni jôl? Lakii ngui yé i yé keñi ngandak, ni lakii a yé a mpémbép ni lôs, wee to yada yaga i nla bé hañ.”​—Yésaya 40:26.

•   Biôlôji: Salômô nu “a ba pot inyu bie, ibôdôl sidar i yé nyoo Lébanôn letee ni hisôp i mpémél libap; a ba pot ki inyu binuga, ni dinuni, ni gwom bi ñont ’isi, ni tjobi.”​—1 Bikiñe 4:​33.

•   Jam li dokta: “Bôt ba yé mbôô ba nyéñ bé ngangañ (dokta), ndik ba ba nkon.”​—Lukas 5:​31.

•   Météôrôlôji: “Baa u bi jôp mandugi ma neige, To tehe mandugi ma nop matan-ga. . . ? To mbebi i nlôl likôl ngéda i nwamba?”​—Hiôb 38:22-​24.

 Bikaat di mbéna pémés bi nti njôôñ yi lipém i ngéda bi ngwélél bititii bôt ba njôôñ yi ba bi ôt. Bagwal ba ba yé Mbôgi Yéhôva ba ñep bon bap i suklu inyu boñ le ba yi bihégél bi bi nkéña bo. Ngandak Mbôgi Yéhôva i sal i bahoma ba njôôñ yi, mpodnaga ni bôt ba biôsimi, bôt ba minsoñgi ni bôt ba fisik.

 Di nhémle bé le njôôñ yi u nla timbhe mambadga momasôna bôt ba binam ba mbadba. a Kiki hihéga, bôt ba Jéôlôji ba nyéñ yi lelaa hisi hi bi lo, bôt ba biôlôji ba nyéñ yi lelaa nyuu mut i nsal. Ndi inyuki hisi hion hi nlôôha lama inyu niñ, ni inyuki bijô bi nyuu bi nsal ntôñ ikété adna?

 Di yé nkwoog nkaa le ndik Bibel yon i nla timbhe mambadga ma i nya i yôni. (Tjémbi 139:13-​16; Yésaya 45:18) Jon bañga suklu i yé i nigil mam ma njôôñ yi ni biniigana bi Bibel.

 Ngim mangéda biniigana bi njôôñ yi bi nla boñ wengoñle bi nkolba Bibel. Ndi, ngolba i, i yé i ba inyule bôt ba ntibil bé nok toi i yom Bibel i niiga. Kiki hihéga Bibel i niiga bé le hisi hi bi héga dilo disamal di 24 ngeñ.​—Bibôdle 1:1; 2:4.

 Ngim biniigana bôt ba njôôñ yi bape ba bé tehe le i téé, bôt ba njôôñ yi ba lipém bape ba bi neebe bé gwo inyule manjôm ma ma nit biniigana bi ma bé bé ma kôli. Kiki hihéga, kiki gwom gwobisôna i ngii ni isi bi bi bôña ni pék, yak bés di yé kiñ yada ni bôt ba biôlôji, ba simi, ni bape ki, ba ba bi kwoo nkaa le bihégél bi bi niñ, bi bi lo bé kunda yada ni gwomede ndi bi kahal boñ ngandak mahéñha i i nôga bé, ndi bipe bi sôk pohlana.