Pintor tu konten

Pintor tu daftar isi

PASAL 8

“Pillitokku ma Sahalak Parmahan”

“Pillitokku ma Sahalak Parmahan”

HESEKIEL 34:23

INTINA: Opat surirang taringot Messias jala songon dia i saut tu diri ni Jesus

1-3. Aha do na mambahen marsak si Hesekiel, jala surirang taringot aha do na disurat ibana?

NUNGNGA onom taon si Hesekiel ditawan di Babel. * Marratus kilometer do i daona sian Juda, huta hatubuanna. Massai marsak do ibana mamikkiri pamarettaon di Juda na massai jahat. Sian na gelleng, nungnga diida ibana margatti akka raja na disi.

2 Nungnga leleng Raja Josia mamaretta tikki tubu si Hesekiel. Pasti las do roha ni si Hesekiel ala diboto ibana dihancurhon si Josia godang akka patung lao padenggatton ibadat na sittong di Juda. (2 Kron. 34:1-8) Alai dang leleng martahan akka na denggan na dibahen si Josia i. Ai manomba patung do godang akka raja na mamaretta dukkon si Josia. Ujungna, mangulahon na jahat ma halak na di Juda, jala dang marale-ale be tu Jahowa. Alai boi dope denggan situasi di Juda? Boi!

3 Marhite Panurirang Hesekiel na setia, disuru Jahowa ma ibana manurat piga-piga surirang na marisi barita na denggan. Surirang na parjolo, i ma taringot Messias. Ibana do na lao gabe Pamimpin jala gabe Parmahan. Messias on ma na lao padenggatton ibadat na sittong saleleng ni lelengna. Jala ibana ma na lao mangurus biru-biru ni Jahowa. Taparsiajari ma opat surirang taringot Messias na disurat si Hesekiel. Isi ni akka surirang on berpengaruh do tu ngolutta di ari na naeng ro.

“Tunas na Poso . . . Gabe Hau Ares na Massai Denggan”

4. Surirang aha do na dipaboa si Hesekiel, jala aha do na diparettahon Jahowa tu ibana andorang so manurirangi?

4 Hira-hira taon 612 SM, makkatai ma Jahowa tu si Hesekiel. Disurirangkon si Hesekiel ma taringot pamarettaon ni Messias jala boasa porlu taandalhon Harajaonna i. Alai andorang so i, disuru Jahowa ma si Hesekiel paboahon sada teka-teki lao patuduhon pangalaho ni pamimpin ni Juda na so setia. Dipatudu teka-teki on do muse boasa porlu mamaretta Messias, Pamimpin na adil i.​—Hes. 17:1, 2.

5. Aha do teka-teki ni si Hesekiel i?

5 Jaha Hesekiel 17:3-10 dohot surat na di toru. On ma teka-tekina. Adong ma sada “lali na balga” mamonggolhon tunas na di pussu ni hau ares. Dipeakkon ma i tu “luat ni akka partiga-tiga”. Dibuat lali i ma muse “boni sian luat i”, jala disuan ma i “di ladang na subur” na di “labbung ni godang aek”. Martunas ma boni i, jala tubu gabe “hau anggur na manjirir di tano”. Dung i ro ma “lali na balga” na asing. “Hatop ma manjirir urat ni hau anggur i” doppak lali na balga i, asa dipapinda ibana tu inganan na asing na godang aekna. Sogo ma roha ni Jahowa mangida hau anggur i. Alani i gabe didok Jahowa ma, na lao dicabut do hau anggur i sahat tu uratna, jala gabe “koring situtu”.

Lali na balga na parjolo na manggombarhon Raja Nebukadnesar (Ida paragraf 6)

6. Aha do lapatan ni teka-teki i?

6 Aha do lapatan ni teka-teki i? (Jaha Hesekiel 17:11-15.) Taon 617 SM, si Nebukadnesar raja ni Babel (“lali na balga” na parjolo) mengepung Jerusalem. Dipaturun ibana ma Raja Jehoyakin (“tunas na di pussu”) sian tahta harajaonna, jala diboan tu Babel (“luat ni akka partiga-tiga”). Dung i, dibahen si Nebukadnesar ma si Sedekia (sahalak pinoppar ni raja, “boni na sian luat i”) gabe raja ni Juda di Jerusalem. Nungnga marsumpa si Sedekia di bagasan goar ni Debata, na lao setia ibana mangoloi Raja Nebukadnesar. (2 Kron. 36:13) Alai dilanggar si Sedekia do sumpana i. Mangalo ma ibana tu Babel, jala dipangido ibana ma tentara sian si Firaun raja ni Mesir (“lali na balga” na paduahon) mangurupi ibana. Alai marisuang do sudena i. Sogo do roha ni Jahowa ala dang setia si Sedekia, jala dilanggar ibana sumpana. (Hes. 17:16-21) Ujungna, dipaturun ma si Sedekia sian tahtana, dipenjarahon ma ibana di Babel, jala mate disi ma ibana.​—Jer. 52:6-11.

7. Aha do na taparsiajari sian teka-teki i?

7 Aha do na taparsiajari sian teka-teki i? Na parjolo, halak na mangulahon ibadat na sittong, ikkon sesuai do pakkataionna tu parniulaonna. Jesus mandok, “Molo olo dok ma ‘Olo’, molo dang dok ma ‘Dang’.” (Mat. 5:37) Molo porlu hita marsumpa di jolo ni Debata lao makkatahon na sittong, umpamana tikki mangalehon hatorangan di pengadilan, ikkon taanggap do serius sumpa na tabahen i. Na paduahon, ikkon jolo manat do tapikkirhon tikki mamillit halak na lao tahaporseai. Ai didok do di Bibel, “Unang ma porsea hamu tu akka pamimpin, manang tu anak ni jolma na so boi mangalehon haluaon.”​—Ps. 146:3.

8-10. Songon dia do Jahowa manggombarhon Messias na lao gabe Raja i, jala songon dia do surirang i saut? (Ida muse kotak “Surirang taringot Messias​—Hau Ares na Massai Denggan”.)

8 Sasittongna, adong do pamimpin na boi tahaporseai jala na boi taandalhon. Dung dipaboa taringot tunas ni hau na dipapinda i, dipaboa Jahowa ma teka-teki na asing na manggombarhon pamarettaon ni Messias di ari na naeng ro.

9 Aha do didok di surirang i? (Jaha Hesekiel 17:22-24.) Di teka-teki on, Jahowa sandiri do na mambuat tunas, dang dipakke Ibana be akka lali na balga. Diponggolhon Ibana ma sada tunas na poso sian “pussu ni hau ares na timbo” jala disuan ma i di atas ni “dolok na massai timbo”. Tubu ma tunas i gabe “hau ares na massai denggan”. “Sude jenis ni pidong” marasari disi, jala tinggal di akka dakkana. Dung i, botoon ni “sude hau na di ladang” ma Jahowa do mambahen tunas i gabe hau ares na massai denggan.

10 Songon dia do surirang i boi saut? Hira na dibuat Jahowa do Jesus Kristus, Anakna i, sian garis keturunan ni Raja Daud (“hau ares na timbo”). Jala disuan Ibana ma i di atas ni Dolok Sion di surgo (“dolok na massai timbo”). (Ps. 2:6; Jer. 23:5; Pgk. 14:1) Dipatimbo Jahowa ma Jesus, jala dilehon ma tu ibana “tahta ni si Daud ompuna i”. Hape dianggap musuna do Jesus i “halak na uppogos [na unlea]”. (Dan. 4:17; Luk. 1:32, 33) Dos songon hau ares na massai denggan, na lao gabe Raja ma Messias, i ma Jesus Kristus. Mamaretta ma ibana sian surgo tu tano on, jala dipasu-pasu ibana ma sian i sude rakyatna. Ibana ma Pamimpin na boi taandalhon. Tikki mamaretta Jesus di Harajaonna, ‘na lao dame ma ngolu ni halak na manangihon ibana, jala dang mabiar nasida molo ro jea’.​—Poda 1:33.

11. Aha do parsiajaran na tadapot sian surirang taringot “hau ares na massai denggan”?

11 Aha do parsiajaranna? Dung tabahas surirang taringot “tunas na poso” na gabe “hau ares na massai denggan”, boi ma taalusi sukkun-sukkun na petting on: Ise do na ikkon taandalhon? Massai oto do hita molo taandalhon pamarettaon ni jolma, manang tentara ni nasida na jago. Alai marbisuk do hita molo taandalhon Jesus Kristus Raja Messias i. Ai holan pamarettaonna do na boi mangalehon akka na denggan tu jolma.​—Pgk. 11:15.

“Na Marhak Lao Mandapot I”

12. Songon dia do Jahowa patuduhon na so lupa Ibana tu parjanjianna dohot si Daud?

12 Sian hatorangan ni Debata taringot teka-teki i, diattusi si Hesekiel ma na lao dipaturun do sian tahtana si Sedekia, raja na so setia na sian pinoppar ni si Daud i. Na lao diboan do ibana tu Babel. Olo do ra didok si Hesekiel, ‘Alai boha do parjanjian ni Debata na tu si Daud i, kan nungnga marjanji Ibana na lao adong sada sian pinoppar ni si Daud mamaretta gabe raja saleleng ni lelengna?’ (2 Sam. 7:12, 16) Alai hatop do diboto si Hesekiel alusna. Hira-hira taon 611 SM, makkatai ma muse Jahowa tu si Hesekiel. (Hes. 20:2) Di tikki i, nungnga pitu taon ibana ditawan di Babel, jala mamaretta dope si Sedekia di Juda. Disuru Jahowa ma si Hesekiel paboahon surirang na asing taringot Messias. Surirang i patuduhon dang lupa Jahowa tu parjanjianna dohot si Daud. Surirang on ma muse na patuduhon, Messias i ma pinoppar ni si Daud na marhak lao mamaretta di ari na naeng ro.

13, 14. (a) Aha do surirang na dipaboa di Hesekiel 21:25-27? (b) Songon dia do surirang i saut?

13 Aha do didok di surirang i? (Jaha Hesekiel 21:25-27.) Marhite si Hesekiel, terus terang do didok Jahowa tu “pamimpin ni Israel na jahat” i, naung juppang tikkina lao dihukum ibana. Didok Jahowa do muse, na lao dibuat ma sian pamimpin i “sorban” dohot ‘mahkotana’ (simbol ni harajaonna). Dung i, lao bahenonna ma sangap pamimpin na “lea”, jala pamimpin na “sangap” lao dibahen ma lea. Na lao toktong do mamaretta pamimpin na dibahen sangap i sahat tu na ro halak “na marhak lao mandapot” i. Dung i lehonon ni Jahowa ma Harajaon i tu ibana.

14 Songon dia do surirang i saut? Tikki dihancurhon Jerusalem taon 607 SM, dibahen ma gabe lea harajaon ni Juda na “sangap” na di Jerusalem. Dihancurhon Babel ma kota i, dipaturun ma Raja Sedekia, jala ditakkup ma ibana. Dukkon i, dang adong be pinoppar ni si Daud na gabe raja di Jerusalem. Pamimpin na “lea” na sian akka bangso na asing ma na mamaretta jala na mangarajai tano on. Alai holan satokkin do i. Dung taon 1914, marujung ma “tikki naung ditottuhon tu akka bangso”. Ai di tikki i dilantik Jahowa ma Jesus Kristus gabe Raja. (Luk. 21:24) Pinoppar ni Raja Daud do Jesus, jala ibana do na “marhak” lao mandapot Harajaon Messias. * (1 Mus. 49:10) Marhite Jesus, dipasaut Jahowa ma janjina lao mambahen sahalak sian pinoppar ni si Daud gabe Raja na mamaretta salelengna.​—Luk. 1:32, 33.

Jesus do na marhak gabe Raja di Harajaon ni Debata (Ida paragraf 15)

15. Boasa boi pos rohatta tu Jesus Kristus, Rajatta i?

15 Aha do parsiajaranna? Boi do pos situtu rohatta tu Jesus Kristus, Rajatta i. Boasa? Ai dang songon pamaretta na di tano on Jesus. Anggo pamaretta na di tano on boi mamimpin ala na dipillit jolma do nasida manang ditaluhon nasida pamimpin na sebelumna. Alai anggo Jesus, Jahowa do na mamillit ibana, jala “dilehon do tu ibana . . . harajaon” na marhak lao dapotna. (Dan. 7:13, 14) Alani i, pasti boi do tahaporseai Raja na pinillit ni Jahowa i!

“Naposokku si Daud . . . Gabe Parmahan ni Nasida”

16. Songon dia do pakkilalaan ni Jahowa mangida biru-biruna, alai songon dia do “akka parmahan ni Israel” di tikki ni si Hesekiel mangurus nasida?

16 Massai holong do roha ni Jahowa, Parmahan na massai sangap i tu akka biru-biruna. Diparrohahon do halak na manomba Ibana. (Ps. 100:3) Dipillit Ibana do akka parmahan di tano on lao manjaga akka biru-biruna. Dilehon Ibana do huaso tu nasida. Alai nang pe porsea Ibana tu nasida, toktong do diparrohahon Jahowa songon dia cara ni akka parmahan i mangurus biru-biruna. Jadi boi ma tabayakkon songon dia pakkilalaan ni Jahowa tu “akka parmahan ni halak Israel” na jahat di tikki ni si Hesekiel. “Kejam” do akka pamimpin i mamaretta jala “kasar”. Alani pangalaho ni nasida, gabe susa do naposona jala godang manadikkon ibadat na sittong.​—Hes. 34:1-6.

17. Songon dia do Jahowa paluahon biru-biruna?

17 Aha do na lao diulahon Jahowa? Didok Ibana ma tu akka pamimpin ni Israel na kejam i, “Pangidookku ma nasida asa martanggung jawab.” Dung i marjanji ma Ibana, “Paluaokku ma akka biru-birukki.” (Hes. 34:10) Torus do ditepati Jahowa janjina. (Jos. 21:45) Taon 607 SM, diselamatton Jahowa ma akka biru-biruna i. Dipakke ma tentara ni Babel manaluhon akka pamimpin ni Israel i. Dang boi be akka parmahan na jahat i mangarajai biru-biruna. Dukkon salpu 70 taon, dipalua Ibana ma akka biru-biruna i sian Babel. Diboan ma nasida mulak tu huta ni nasida, asa boi dipadenggan ibadat na sittong disi. Alai dang na lao sanggup akka naposo ni Jahowa mangulahon i. Ai na lao torus dope nasida saleleng marratus taon dirajai akka pamimpin ni portibi on, sahat tu na marujung “tikki naung ditottuhon tu akka bangso”.​—Luk. 21:24.

18, 19. Aha do surirang na dipaboa si Hesekiel taon 606 SM? (Ida gambar di mula ni parsiajaran.)

18 Marpulu taon andorang so dipalua halak Israel sian Babel, adong do paretta ni Jahowa tu si Hesekiel. Taon 606 SM, hira-hira sataon dukkon dihancurhon Jerusalem, disuru Jahowa ma si Hesekiel manurirangkon taringot songon dia Raja Messias i gabe parmahan ni biru-biruna. Surirang on patuduhon, holong do roha ni Jahowa Parmahan na massai sangap i tu biru-biruna. Jala lomo do rohana asa mangolu nasida saleleng ni lelengna.

19 Aha do didok di surirang i? (Jaha Hesekiel 34:22-24.) Na lao pilliton ni Debata ma “sahalak parmahan” na dijou Ibana, “naposokku si Daud”. Hata na dipakke i ma “sahalak parmahan”. On patuduhon, holan Pamimpin na dijanjihon i nama sian pinoppar ni si Daud na lao mamaretta saleleng ni lelengna. Dang adong be na lao manggattihon ibana. Ala nungnga dipillit ibana gabe Parmahan dohot Pamimpin, ibana ma na lao mangalehon mangan biru-biru ni Debata, jala gabe “pamimpin ni nasida”. Na lao bahenon ni Jahowa ma “parjanjian dame” tu akka biru-biruna. “Diusehon ma tu nasida pasu-pasu dos songon udan”. Dame ma ngolu ni nasida, dang hahurangan, jala marlas ni roha. Ai dang holan tu donganna jolma nasida mardame, alai tu binatang pe mardame do nasida!​—Hes. 34:25-28.

20, 21. (a) Songon dia do surirang taringot “naposokku si Daud” gabe saut? (b) Songon dia do hata ni si Hesekiel taringot “parjanjian dame” saut di ari na naeng ro?

20 Songon dia do surirang i saut? Tikki didok Debata “naposokku si Daud” do Pamimpin i, sasittongna na lao paboahon taringot Jesus do Ibana. Jesus ma sian pinoppar ni si Daud na marhak lao mamaretta. (Ps. 89:35, 36) Tikki di tano on Jesus, dipatuduhon do “parmahan na burju” ibana. Dilehon do ngoluna “humokkop biru-biruna”. (Joh. 10:14, 15) Saonari nang pe di surgo Jesus, toktong do ibana gabe Parmahan ni nasida. (Heb. 13:20) Taon 1914, dilantik Debata do Jesus gabe Raja. Ditugasson do ibana gabe parmahan lao mangalehon mangan biru-biru ni Debata na di tano on. Taon 1919, dipillit Raja na baru dilantik on ma “naposo haposan jala na marbisuk”. Dilantik ma nasida lao mangalehon mangan “akka naposona na asing”, i ma naposo ni Debata na setia na dilehon kesempatan lao mangolu di surgo dohot di tano on. (Mat. 24:45-47) Torus do diihutton naposo haposan on tudu-tudu sian Kristus. Diparade nasida do sipanganon na boi patoguhon parale-aleon ni akka biru-biru i tu Debata. Hasilna, boi ma nasida mambahen las roha ni Debata jala mardame dohot akka donganna jolma.

21 Songon dia do hata ni si Hesekiel taringot “parjanjian dame” saut di ari na naeng ro? Di tano na imbaru, dos songon udan do diusehon pasu-pasu i tu naposo ni Jahowa. Dang tarancam be akka halak na setia i dibahen porang, hajahaton, haraparon, sahit, manang binatang buas. (Jes. 11:6-9; 35:5, 6; 65:21-23) Na lao “aman” ma nasida tinggal disi jala “dang mabiar”. Jadi pasti las do rohamuna boi mangolu saleleng ni lelengna di tano on haduan.​—Hes. 34:28.

Parmahan dope Jesus nang pe nungnga di surgo jala diparrohahon do songon dia naposo ni Debata diurus akka parmahan na di tano on (Ida paragraf 22)

22. Songon dia do pakkilalaan ni Jesus mangida akka biru-biru ni Debata, jala songon dia do akka sintua maniru ibana?

22 Aha do parsiajaranna? Dos songon Bapakna, holong situtu do roha ni Jesus tu akka biru-biruna. Lomo situtu do rohana mangurus nasida. Raja do ibana jala songon Parmahan, dipastihon ibana do sude biru-biru i mandapot sipanganon na boi mambahen nasida marale-ale tu Debata. Dipastihon do torus aman jala mardame biru-biruna i dohot akka donganna jolma. Pasti las situtu do rohatta ala songon i Pamimpinta! Akka parmahan na di tano on pe porlu do maniru holong ni Jesus. Ikkon “rade” jala ikkon “sian ias ni roha” do akka sintua mangurupi. Ikkon gabe sitiruon do nasida tu akka biru-biru i. (1 Ptr. 5:2, 3) Pasti dang lomo roha ni akka sintua mambahen akka na so denggan tu biru-biru ni Jahowa. Ingot ma hata ni Jahowa tu akka parmahan na kejam di tikki ni si Hesekiel, “Pangidookku do nasida asa martanggung jawab.” (Hes. 34:10) Pasti diparrohahon Jahowa Parmahan na massai sangap i, dohot Anakna i do cara ni nasida mangurus akka biru-biruna.

“Si Daud Naposokki ma na Gabe Pamimpin ni Nasida”

23. Aha do na dijanjihon Jahowa taringot bangso Israel, jala songon dia do ibana pasautton i?

23 Lomo do roha ni Jahowa marsada ni roha sude halak na manomba Ibana. Di surirang ni si Hesekiel taringot padenggatton ibadat na sittong, marjanji do Debata lao papunguhon akka naposona. Dipapungu Ibana ma halak na sian harajaon dua marga na di Juda, dohot sian harajaon sappulu marga na di Israel, gabe sada bangso. Bahenonna ma nasida gabe “sada bangso” dos songon dua tukkot na “marsada” di tanganna. (Hes. 37:15-23) Saut ma surirang i taon 537 SM, tikki dipaulak Jahowa halak Israel naung marsada i tu luat na dijanjihon. * Alai holan sada contoh do i lao patuduhon na masa di ari na naeng ro. Dung marjanji Debata lao mambahen marsada halak Israel, dipaboa Jahowa ma muse surirang na asing tu si Hesekiel. Surirang i paboahon songon dia Pamimpin na dijanjihon i mambahen sude halak na manomba Debata di tano on marsada saleleng ni lelengna.

24. Akka aha do gelar na dilehon Jahowa tu Messias, jala songon dia do pamarettaon ni Raja i haduan?

24 Aha do na didok di surirang i? (Jaha Hesekiel 37:24-28.) Didok Jahowa do Messias i, “si Daud naposokki”, “sada parmahan”, dohot “pamimpin”. Saonari, dijou do Messias i mamakke gelar “raja”. (Hes. 37:22) Songon dia do pamarettaon ni Raja Messias i? Na lao mamaretta ma ibana saleleng ni lelengna. Hata “saleleng ni lelengna” patuduhon dang na lao marujung pasu-pasu na ro sian pamarettaon ni Raja i. * Marsada do sude bahenon ni pamarettaonna i. Ala ‘sada do raja’ na mamaretta disi, sude rakyatna pasti mangihutton “patik naung ditottuhon”, jala ‘rap tinggal do nasida di luat na dilehon i’. Tamba do solhot ni parale-aleon ni rakyatna tu Debata. Na lao dibahen Jahowa ma “parjanjian dame” dohot akka rakyatna. Jahowa ma na lao gabe Debata ni nasida, jala nasida ma na gabe bangsona. Asing ni i, inganan na badia ni Debata, na lao adong ma “di tonga-tonga ni nasida saleleng ni lelengna”.

25. Songon dia do surirang taringot Raja Messias i saut?

25 Songon dia do surirang i saut? Taon 1919, ‘sada ma parmahan’ ni sude halak na dimiahi na di tano on, i ma Jesus Kristus, Raja Messias. Jala ibana do na mambahen marsada nasida sude. Di pudian ni ari, sude “punguan bolon” na sian “sude bangso, marga, suku, dohot bahasa” marsada rap dohot halak na dimiahi. (Pgk. 7:9) Nasida sude gabe “sada punguan”, jala “sada parmahan”. (Joh. 10:16) Dang soal nasida naeng mangolu di surgo manang di tano on, sude do mangoloi Patik ni Jahowa. Hasilna, boi ma nasida sude marale-ale tu Debata, jala marsada songon na marhaha maranggi. Dilehon Jahowa do tu nasida hadameon jala adong do di tonga-tonga ni nasida inganan na badia, na manggombarhon ibadat na sittong i. Jahowa ma na gabe Debata ni nasida, jala las do roha ni nasida manomba Debata saonari sahat tu saleleng ni lelengna!

26. Aha do na ikkon diulahon hamu asa boi toktong togu parale-aleonmuna dohot akka dongan na di liat portibi on?

26 Aha do parsiajaranna? Istimewa do tahilala ala boi marsada dohot akka dongan sahaporseaon na di liat portibi on mangulahon ibadat na sittong. Alani i, ikkon adong do upaya tabahen asa torus hita marsada. Ikkon sesuai do pangalahotta tu na tahaporseai, jala toktong ma saroha hita lao mangulahon i. (1 Kor. 1:10) Jadi, ikkon semangat do hita mamparsiajari sipanganon na diparade organisasi asa togu parale-aleotta tu Ibana. Ikkon sarupa do prinsip ni Bibel na taihutton, jala sarupa do ulaon na massai penting di hita, i ma marbarita na uli dohot mambahen sisean. Alai nang pe songon i, holong do kunci ni na mambahen hita marsada. Molo torus hita marsitutu patuduhon holong, termasuk ma i patuduhon roha sapakkilalaan, marasi ni roha, jala rade manalpuhon hasalaan, boi ma hita torus marsada. Bibel mandok, “Ai holong ni roha do na boi mambahen jolma marsada.”​—Kol. 3:12-14; 1 Kor. 13:4-7.

Dipasu-pasu Jahowa do sude akka naposona na marsihaholongan di liat portibi on (Ida paragraf 26)

27. (a) Songon dia do pakkilalaanmuna tu akka surirang taringot Messias na di bukku Hesekiel? (b) Aha do na lao dibahas di akka pasal na mangihut?

27 Pasti mandok mauliate do hita ala boi taboto akka surirang taringot Messias sian bukku Hesekiel. Molo tajaha jala tarimangi sudena i boi ma takkas taboto na marhak do Jesus Kristus, Raja na tahaholongi i mamaretta jala boi taandalhon. Pos ma rohatta songon parmahan na lambok do ibana mangurus hita, jala na mambahen hita marsada saleleng ni lelengna. Bangga do hita boi gabe rakyat ni Harajaonna! Taingot ma, surirang taringot Messias on termasuk do bagian sian surirang taringot cara ni Debata paulakkon ibadat na sittong na dibahas di bukku Hesekiel. Marhite Jesus, papunguon ni Jahowa ma sude naposona, jala paulakonna ma ibadat na sittong i. (Hes. 20:41) Di akka pasal na mangihut, dibahas ma songon dia Debata padenggatton ibadat na sittong jala aha na dipaboa taringot i di bukku Hesekiel.

^ par. 1 Taon 607 SM ma diboan halak Jahudi tu Babel. Jadi onom taon dukkon i, i ma taon 612 SM.

^ par. 14 Silsilah ni Jesus na patuduhon ibana pinoppar ni si Daud adong disurat di bukku Injil.​—Mat. 1:1-16; Luk. 3:23-31.

^ par. 23 Di Pasal 12 do dibahas surirang ni si Hesekiel taringot dua tukkot jala songon dia i saut.

^ par. 24 Taringot hata Heber na diterjemahon gabe “saleleng ni lelengna”, sada karya referensi mandok, “Hata on patuduhon dang taretong lelengna masa i. Torus do i martahan, dang adong batasna, dang adong na boi mangabbati, jala dang na lao muba.”