1, 2. ?Ngue ti yɛ ndɛ ng’ɔ o Rɔmfuɛ Mun 5:12 nun’n, ɔ ti e cinnjin-ɔn?

RƆMFUƐ Mun ndɛ tre 5 i mma 12 se kɛ: “Sran kun ti yɛ sa tɛ yolɛ’n bali mɛn nun-ɔn, yɛ sa tɛ sɔ’n ti yɛ maan wie’n bali-ɔ. Yɛ i ti yɛ maan wie’n wo sran’m be kwlaa be su-ɔ, afin be kwlaa be yo sa tɛ.” E mɔ e ti Zoova i Lalofuɛ’n, e si ndɛ sɔ’n kpa. Kɛ é klé sran’m be Biblu’n nun like’n, blɛ sunman’n, e kanngan nun e kle be.

² Biblu’n nun ndɛ mma sɔ’n wo fluwa ?Ngue like yɛ Biblu’n kle i sakpasakpa ɔ?, ɔ nin fluwa ?Ngue like yɛ Biblu’n kwla kle e ɔ? be nun kpɛ sunman. Kɛ é klé e mma mun, annzɛ sran uflɛ be like mɔ e ju fluwa sɔ’m be ndɛ tre 3 nin 5, ɔ nin 6 be su’n, e kanngan Rɔmfuɛ Mun 5:12 nun. Kpɛkun, like nga ti yɛ e wu’n, ɔ nin sa nga ti yɛ ɔ fata kɛ be yi e ti kpɔlɛ tɛ’n, e yiyi nun e kle be. Asa ekun’n, sa nga ti yɛ afɛ’n nin ɲrɛnnɛn’n be o asiɛ’n su’n, e yiyi nun e kle be wie. Nanwlɛ, Biblu’n nun ndɛ mma sɔ’n, ɔ kwla yo e kwlakwla e ye. Afin  kɛ e bu su akunndan’n, e wun i wlɛ kɛ e mɔ e nin Ɲanmiɛn e afiɛn mantan’n, e liɛ su ti ye. Ɔ maan, e kunndɛ kɛ é mían e ɲin é yó i klun sa. Kpɛkun, like ng’ɔ se kɛ ɔ́ fá mán e’n, e ɲin o i sin titi.

3. ?Wafa sɛ yɛ e kwlakwla e ti-ɔ?

³ E kwlakwla e ti sa tɛ yofuɛ. Ɔ maan, e yo sa tɛ cɛn kwlakwla. Sanngɛ, Zoova si aunvuɛ. I sɔ’n ti, ɔ yaci sa tɛ nga e yo i’n cɛ e. (Jue Mun 103:13, 14) Zezi seli kɛ, maan e srɛ Zoova naan ɔ yaci sa tɛ nga e yo i’n cɛ e. (Lik 11:2-4) Kɛ Zoova ko yaci sa kun ko cɛ e’n, ɔ fataman kɛ e bu i akunndan trilili. ?Sanngɛ, ngue su yɛ Zoova jran naan w’a yaci sa tɛ nga e yo’n, w’a cɛ e-ɔ? Like suanlɛ nga wá tɛ́ su.

4, 5. (a) ?Biblu’n nun ndɛ mma benin ti yɛ e wun Rɔmfuɛ Mun 5:12 i wlɛ kpa-ɔ? (b) ?Ndɛ mma nga be kacili i Wawle nun kɛ “klun-ufue dan’n,” Glɛki nun’n, ngue su yɛ ɔ fa e ɲin sie-ɔ?

⁴ Rɔmfuɛ Mun fluwa’n nun’n, Pɔlu yiyi like nga ti yɛ Zoova yaci sa nga e yo’n cɛ e’n i nun. I ndɛ tre nsiɛn’n nun yɛ ɔ yiyi nun kpa-ɔ. I ndɛ tre nsan’n nun’n, ɔ seli kɛ sran’m “be kwlaa be yoli sa tɛ.” Kpɛkun, ɔ seli kɛ: “Sanngɛ Nyanmiɛn bu be sran kpa ɔ de-man be like fi i klun-ufue dan’n ti. Ɔ buli be sran kpa Krist-Jésus i delɛ b’ɔ deli be’n ti.” (Rɔmfuɛ Mun 3:23, 24) Ndɛ mma nga be kacili i Wawle nun kɛ “klun-ufue dan’n,” Glɛki nun’n, be fa kan sran m’ɔ tu i klun yo i wiengu ye’n i ndɛ. Kɛ ɔ yo sɔ’n, ɔ kunndɛman kɛ i wiengu’n ɔ yi mɛn i.

⁵ Fluwa sifuɛ kun seli kɛ, kɛ Biblu’n kán Ɲanmiɛn nin Klist be klun ufue dan’n i ndɛ’n, like nga be yoli naan sran’m b’a yoman sa tɛ kun, naan b’a wuman kun’n, i su yɛ ɔ fa e ɲin sie-ɔ. ?Sanngɛ, ngue yɛ Ɲanmiɛn yoli-ɔ? ?Ɲanmiɛn i klun ufue dan’n i su mmlusuɛ benin yɛ e ɲɛn i andɛ-ɔ? ?Yɛ i su mmlusuɛ benin yɛ cɛn wie lele é ɲɛ́n i-ɔ?

6. (a) ?Wan mun yɛ be kwla ɲan Ɲanmiɛn i klun ufue dan’n i su mmlusuɛ-ɔ? (b) ?Ngue yɛ maan be kwla ɲan mmlusuɛ sɔ’n niɔn?

⁶ Adam yoli sa tɛ. I sɔ’n ti, sran’m be kwlaa be ti sa tɛ yofuɛ, yɛ be wu. Biblu’n se kɛ: “Sran kunngba i sa ng’ɔ yoli’n ti, wie’n kwla sran’m be kwlaa sran kunngba sɔ’n ti.” Sanngɛ, Zoova i klun ufuefuɛ dan’n ti, ɔ cɛli sran’m be kwlaa be like kun naan be fite nun. “Like sɔ’n yɛlɛ Jésus-Krist.” (Rɔmfuɛ Mun 5:12, 15, 17) Zezi Klist i “i anyinyiɛ ti, ɔ maan sran kpanngban bé káci sran kpa.” Yɛ be lafi su kɛ “bé nyán anannganman nguan e Min Jésus-Krist fanngan nun.”​—Rɔmfuɛ Mun 5:19, 21.

7. ?Ngue ti yɛ e ti kpɔlɛ tɛ mɔ Ɲanmiɛn yili’n, ɔ kle kɛ ɔ ti klun ufuefuɛ dan-ɔn?

⁷ Zoova kwla se kɛ ɔ fɛmɛn i Wa’n kpɔman e ti. Afin, e nun wie fi nin delɛ fataman.  Sanngɛ, i klun ufue dan’n ti’n, ɔ fɛli i Wa’n kpɔli e ti naan cɛn wie lele’n, y’a yoman sa tɛ kun naan y’a wuman kun. Sa sɔ mɔ Zoova nin Zezi be yoli’n ti’n, be kwla yaci sa nga e yo be’n cɛ e. Yɛ e kwla ɲan anannganman nguan. I sɔ’n yo e fɛ dan. I sɔ’n ti, maan e kle titi kɛ e si ye.

8. ?Akunndan benin yɛ ɔ fataman kɛ e bu wie-ɔ?

⁸ Sɛ sa nga e yo’n ti tɛ dan bɔbɔ’n, e si kɛ Ɲanmiɛn kwla yaci cɛ e. Sanngɛ, ɔ fataman kɛ e fa ye nga Zoova yoli e’n kata e ɲin e yo sa tɛ, naan e bu i kɛ Zoova yáci cɛ́ e. Klistfuɛ klikli’m be nun wie’m be buli i sɔ. I nun nga akoto’m be ɲin te o su’n, Klistfuɛ wie’m be ɲinfu be yoli sa tɛ. (An kanngan Zid 4 nun.) Maan e nian e wun su naan y’a yoman kɛ be sa.

9, 10. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ Pɔlu nin i wiengu’m be wuli naan be nin sa tɛ’n b’a bu-ɔ?

⁹ Pɔlu seli i niaan Klistfuɛ mun kɛ, nán be fa sa tɛ yolɛ’n cici be ti naan be bu i kɛ, Ɲanmiɛn yáci cɛ́ be. Ɔ seli be kɛ, kɛ ‘be wuli mɔ be nin sa tɛ’n b’a bu’n’ ti’n, maan be yaci i sɔ akunndan bulɛ’n. (An kanngan Rɔmfuɛ Mun 6:1, 2 nun.) ?Ndɛ sɔ’n i bo’n yɛle benin?

¹⁰ E ti kpɔlɛ tɛ’n mɔ Ɲanmiɛn yili’n ti’n, Ɲanmiɛn yacili sa nga Pɔlu nin i niaan Klistfuɛ’m be yoli’n cɛli be. Kpɛkun, ɔ fɛli i wawɛ’n mannin be naan be yo i mma mun. Sɛ be nin Ɲanmiɛn be nanti klanman titi’n, be nin Klist bé dí famiɛn ɲanmiɛn su lɔ. Kɛ be ɲin te o su bɔbɔ’n, Pɔlu seli kɛ be wuli naan be nin sa tɛ’n b’a bu. ?Wafa sɛ yɛ i sɔ’n kwla yo ye-ɔ? Pɔlu fali Zezi i wie’n i sunnzun ase. Ɔ seli kɛ, kɛ Zezi wuli’n, Ɲanmiɛn cɛnnin i. Ɔ maan, “wie’n kwlɛ-mɛn i kun.” Klistfuɛ’m be kusu, kɛ be ɲin te o su bɔbɔ’n, be wuli wie. Yɛle kɛ, be mɛn dilɛ wafa’n ɔ kaci mlɔnmlɔn. Yɛ be faman be wun manman sa tɛ’n kun. Siɛn’n, Ɲanmiɛn i klun sa yolɛ’n yɛ ɔ ti be cinnjin-ɔn. Pɔlu seli be kɛ: “Amun nin Krist-Jésus amun sran wunmuan bɔ amu’an kaci’n ti, amun kusu an bu amun wun kɛ an wuli, ɔ maan amun nin sa tɛ’n amu’an bu, yɛ an wo Nyanmiɛn dunman nun.”​—Rɔmfuɛ Mun 6:9, 11.

11. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ, andɛ Klistfuɛ’m be ‘wuli naan be nin sa tɛ’n b’a bu’ wie-ɔ?

¹¹ ?Yɛ e mɔ e ti Klistfuɛ andɛ’n nin? ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ, ‘e wuli naan e nin sa tɛ’n y’a bu’ wie-ɔ? I nun mɔ e nin a yoman Klistfuɛ’n, atrɛkpa’n, e yoli sa tɛtɛ wie mun. Afin, blɛ sɔ nun’n e siman wafa nga Zoova bu sa sɔ mun’n. E fali e wun “mannin sa tɛtɛ yolɛ’n nin mmla tɔnlɛ’n.” Ɔ maan, ‘sa tɛ’n yoli e nzuɛn.’ (Rɔmfuɛ Mun 6:19, 20) Sanngɛ, kɛ e suannin Biblu’n nun like’n, e sili like nga Ɲanmiɛn kunndɛ kɛ e yo’n. I sɔ’n ti, e kacili e nzuɛn’n. E fali e wun mannin Ɲanmiɛn. Yɛ be yoli e batɛmun. Kɛ ɔ fin lɛ’n, Zoova i klun sa yolɛ’n yɛ ɔ ti e cinnjin-ɔn. Nanwlɛ, ‘Ɲanmiɛn deli e nzuɛn tɛtɛ’n nun, sa kpa’n yɛ w’a kaci e nzuɛn-ɔn.’​—Rɔmfuɛ Mun 6:17, 18.

12. ?Ajalɛ benin yɛ e tinuntinun e kwla fa-ɔ?

¹² Pɔlu seli kɛ: “Amun bɔ amun wu’n nán an fa sa tɛ’n cici amun ti kun, yɛ nán an yo sa tɛtɛ nga amun konvi sɔ be’n.” (Rɔmfuɛ Mun 6:12) Kɛ e konvi sɔ  sa tɛ yolɛ’n, sɛ é yó annzɛ e su yoman’n, ɔ ti kɛ e bɔbɔ sa. I sɔ’n ti, maan e tinuntinun e usa e wun kɛ: ‘?N konvi sɔ sa tɛ yolɛ’n lele n yo i sakpa, annzɛ n kpalo i?’ Sɛ e bu ye dan nga Ɲanmiɛn yoli e’n i akunndan’n, é mían e ɲin é yó sa ng’ɔ jɔ i klun’n.

13. ?Ngue ti yɛ e si kɛ e kwla yaci sa tɛtɛ’m be yolɛ-ɔ?

¹³ Laa Korɛnti lɔ’n, sran wie’m be ti awiefuɛ, annzɛ be kunndɛ be wiengu yasua, annzɛ be kunndɛ bla be yi bo, annzɛ be kunndɛ bian be wun bo, annzɛ be sɔ amuɛn, annzɛ be ti nzanbɔɛfuɛ. Sanngɛ, kɛ be sili Zoova mɔ be kloli i’n, be kacili be nzuɛn’n. Sa nga be yoli i laa’n, ɔ yoli be ɲannzuɛn. (Rɔmfuɛ Mun 6:21; 1 Korɛntfuɛ Mun 6:9-11) Klistfuɛ nga be o Rɔmun lɔ’n be kusu, ɔ fata kɛ be kaci be nzuɛn’n wie. Pɔlu seli be kɛ: “Nán an fa amun wunnɛn’n i bue kaan sa maan ɔ yo sa tɛ’n i junman like, sanngɛ amun bɔ an ti kɛ sran bɔ b’a wu b’a cɛn sa’n, an fa amun wun man Nyanmiɛn, maan amun wunmuan’n yo i junman like b’ɔ fa yo sa kpa.” (Rɔmfuɛ Mun 6:13) Pɔlu si kɛ i niaan sɔ’m be kwla yo sa ng’ɔ ti kpa’n. Sɛ be yo sɔ’n, Ɲanmiɛn yó be ye titi.

14, 15. ?Kosan benin yɛ ɔ fata kɛ e usa e wun-ɔn?

¹⁴ Sa nga laa Korɛntifuɛ’m be yoli be’n, andɛ’n, e nun wie mun e yoli wie. Sanngɛ kɛ e sili Zoova’n, e kunndɛli kɛ i klun jɔ e wun. I sɔ’n ti, e kacili e nzuɛn’n. Sɛ é kwlá sé’n, Zoova wunnzinnin e. E kunndɛ kɛ é klé Ɲanmiɛn kɛ e si ye. I sɔ’n ti, e mian e ɲin naan y’a yoman sa tɛ. Zoova i sulɛ’n yɛ ɔ ti e cinnjin-ɔn.

¹⁵ Sa tɛtɛ nga laa Korɛntifuɛ’m be yoli be’n, ɔ fataman kɛ e yo wie. Nán maan e bu i kɛ sɛ e yo sa sɔ mun trilili’n, Ɲanmiɛn i klun ufue’n ti’n, ɔ́ yáci cɛ́ e. Sanngɛ sa wie’m be o lɛ’n, sran wie’m be bu i kɛ be timan tɛ sɔ liɛ. Maan e tinuntinun e usa e wun kɛ: ‘?Wafa sɛ yɛ n bu sa sɔ mun-ɔn? ?N kunndɛ kɛ sa’n kwlaa nun’n, ń mían min ɲin ń yó Zoova i klun sa?​—Rɔmfuɛ Mun 6:14, 17.

16. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ sa tɛtɛ nga Pɔlu w’a kanman be ndɛ 1 Korɛntfuɛ Mun 6:9-11 nun wie’n, ɔ fataman kɛ e yo be-ɔ?

¹⁶ Maan e bu akoto Pɔlu i wun ndɛ nga i bɔbɔ kannin’n i akunndan. Ɔ seli kɛ: “N liɛ’n, n ti klɔ sran, sɛ sa tɛ b’ɔ ti min nzuɛn’n ti sran’n, wuun ń sé kɛ b’a yo min atɛ i sa nun. Nanwlɛ, sa nga n yo be’n, n wun-mɛn i wlɛ, like nga n klo kɛ ń yó be’n, nán be yɛ n yo be-ɔ, sanngɛ like nga n klo-man be’n yɛ n yo be-ɔ.” (Rɔmfuɛ Mun 7:14, 15) Sa tɛtɛ nga Pɔlu kannin be ndɛ 1 Korɛntfuɛ Mun 6:9-11 nun’n, i bɔbɔ w’a yoman wie. Sanngɛ, ɔ wunnin i wlɛ kɛ ɔ ti sa tɛ yofuɛ. Pɔlu kunndɛli kɛ Zoova klun jɔ i wun. I sɔ’n  ti, ɔ miɛnnin i ɲin kpa naan w’a yoman sa tɛtɛ. (An kanngan Rɔmfuɛ Mun 7:21-23 nun.) Maan e niɛn i ayeliɛ’n su. Yɛle kɛ, maan e yo like kwlaa nga e kwla yo’n naan e ɲin yi Zoova.

17. ?Ngue ti yɛ e kunndɛ kɛ é yó nanwlɛfuɛ-ɔ?

¹⁷ Zoova kunndɛ kɛ i sufuɛ’m be yo nanwlɛfuɛ. (An kanngan Nyanndra Mun 14:5, ɔ nin Efɛzfuɛ Mun 4:25 be nun.) E kunndɛman kɛ é yó kɛ Satan m’ɔ ‘ti ato buafuɛ’m be si’n’ sa. Yɛ e kunndɛman kɛ é yó kɛ Ananiasi nin i yi Safira sa. Ato mɔ sran nɲɔn sɔ’m be buali’n ti’n, be wuli. (Zan 8:44; Sa Nga Be Yoli’n 5:1-11) Sanngɛ, nán ato mɔ sran kun buaman’n, i ngunmin ti yɛ bé sé kɛ ɔ ti nanwlɛfuɛ-ɔ. Ye dan nga Ɲanmiɛn yoli e’n ti’n, maan e kle kɛ e ti nanwlɛfuɛ sa’n kwlaa nun.

18, 19. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ nán sran nga be bua ato’n be ngunmin yɛ be timan nanwlɛfuɛ-ɔ?

¹⁸ Sɛ sran kun buaman ato’n, i sɔ’n ngunmin kleman kɛ ɔ ti nanwlɛfuɛ. Zoova seli Izraɛlifuɛ mun kɛ: “Nán amun wua, nán amun kpɛ gblɛ, nán amun di amun wiengu Izraɛlfuɛ kun lufle.” ?Ngue ti yɛ ɔ seli be sɔ-ɔ? Afin Zoova seli be kɛ: “Min yɛ n ti Anannganman  amun Nyanmiɛn niɔn. Maan amun nzuɛn’n ɔ fa min liɛ’n. Afin min nzuɛn liɛ’n nin klɔ sran liɛ’n timan kun.” (Saun Yolɛ 19:2, 11) Sɛ e buaman ato naan sanngɛ e yo ninnge mun gblɛ nun’n, nn e timan nanwlɛfuɛ.

¹⁹ Maan e fa sa kun e nian. Bian kun se i min’n, annzɛ i wiengu junman difuɛ mun kɛ ɔ́ jrá ndɛ naan ɔ́ kɔ́ dɔɔtrɔ. Kusu nn, ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ jrá ndɛndɛ naan ɔ́ kó yíyí i ɲin su. Like nga ti yɛ i waan ɔ́ kɔ́ dɔɔtrɔ’n, yɛle kɛ ɔ́ kó túa ayre wie m’ɔ fɛli i kalɛ nun’n. I sɔ kalɛ’n i tualɛ’n kusu faman blɛ. ?É sé kɛ bian sɔ’n dili i min’n, annzɛ i wiengu junman difuɛ’m be nanwlɛ? Cɛcɛ, ɔ kpɛli be gblɛ. Sran wie’m be kpɛ gblɛ be fa ɲan like. Annzɛ kɛ be yo sa tɛ’n, be kpɛ gblɛ naan b’a tuman be fɔ. Sanngɛ e liɛ’n, e ɲin yi Zoova. Ɔ seli kɛ: “Nán amun kpɛ gblɛ.” Ndɛ nga Zoova kan’n i su yɛ e di-ɔ. Afin, i nzuɛn’n nin klɔ sran liɛ’n timan kun.​—Rɔmfuɛ Mun 6:19.

20, 21. ?Sɛ e si ye’n, ngue ekun yɛ e su yoman-ɔn?

²⁰ E kunndɛman bla e yi bo annzɛ bian e wun bo. E timan nzan nɔnfuɛ, yɛ e yoman sa tɛtɛ uflɛ wie mun. I kpa bɔbɔ’n, e yoman sa kwlaa nga Zoova kpɔ be’n. I wie yɛle kɛ, kannzɛ e timan bla nin bian kunndɛfuɛ’n, sanngɛ e nianman be ɲin su yiyilɛ ninnge nga be fa sran i ɲin sie i bla nin bian kunndɛlɛ su’n. Yɛ kannzɛ e timan nzanbɔɛfuɛ’n, sanngɛ e nɔnman nzan tratraman su. Nanwlɛ, maan e mian e ɲin naan y’a yoman sa tɛ kɛ ngalɛ sa’n wie fi.

²¹ Maan e nanti afɔtuɛ nga Pɔlu mannin’n su. Ɔ seli kɛ: “Amun bɔ amun wu’n nán an fa sa tɛ’n cici amun ti kun, yɛ nán an yo sa tɛtɛ nga amun konvi sɔ be’n.” (Rɔmfuɛ Mun 6:12; 7:18-20) Ɔ ti su kɛ, e kwlá yoman sa kpa lele e guɛmɛn i ti nin i bo. Sanngɛ, maan e mian e ɲin naan y’a yoman sa tɛ. I liɛ’n, é klé kɛ Ɲanmiɛn nin Klist b’a yoman e ye ngbɛn naan e si ye.

22. ?Sɛ e si ye sakpa’n, ngue yɛ é ɲɛ́n i nun-ɔn?

²² Zoova i klun ufue dan’n ti’n, ɔ yaci sa tɛ nga e yo’n cɛ e titi. I sɔ’n yo e fɛ dan. I sɔ’n ti, maan e mian e ɲin naan y’a yoman sa tɛ. Sa nga sran’m be buman be sa tɛ’n, nán maan e bu be sɔ wie. ?Sɛ e yo sɔ’n, ngue yɛ é ɲɛ́n i nun-ɔn? Pɔlu seli kɛ: “Siɛn’n bɔ Nyanmiɛn a de amun nzuɛn tɛtɛ’n nun bɔ amu’an kaci i kanga’n, like nga an nyɛn i nun’n yɛlɛ Nyanmiɛn nzuɛn bɔ an fa’n, bɔ i agualiɛ yɛlɛ anannganman nguan’n.”​—Rɔmfuɛ Mun 6:22.