1, 2. (a) ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ ndɛ nga Zezi kannin m’ɔ o Matie 24:12 nun’n, ɔ kpɛnnin su Klistfuɛ klikli’m be blɛ su wie-ɔ? (b) ?Ndɛ benin yɛ Sa Nga Be Yoli’n fluwa’n kan m’ɔ kle kɛ Klistfuɛ klikli’m be nun sunman b’a yaciman Ɲanmiɛn nin sran be klolɛ-ɔ? (An nian desɛn ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i bo lɛ’n.)

ZEZI kannin ninnge nga be ti “mɛn’n i awieliɛ’n” i nzɔliɛ’n be ndɛ. I wie yɛle kɛ, ɔ seli kɛ: “Sran kpanngban be sran klolɛ’n ɔ́ wíe.” (Matie 24:3, 12) Klistfuɛ klikli’m be blɛ su’n, Zuifu’m be se kɛ be ti Ɲanmiɛn i nvle nunfuɛ mun. Sanngɛ, be yacili Ɲanmiɛn klolɛ.

² Klistfuɛ sunman be liɛ’n, be kleli kɛ be klo Ɲanmiɛn nin be wiengu Klistfuɛ mun. Be kloli be nga be nin a siman Ɲanmiɛn ndɛ’n be wie bɔbɔ. Yɛle kɛ, b’a yaciman “Jésus-Krist jasin fɛ’n i bolɛ.” Nanwlɛ, be kloli Ɲanmiɛn kpa titi. (Sa Nga Be Yoli’n 2:44-47; 5:42) Sanngɛ, be nun wie’m be yacili Ɲanmiɛn nin sran be klolɛ. ?Ngue yɛ ɔ kle sɔ-ɔ?

3. ?Ngue ti yɛ Klistfuɛ wie’m b’a kloman Ɲanmiɛn nin sran kɛ laa’n sa kun-ɔn?

³ Zezi seli Klistfuɛ nga be tran Efɛzi lɔ’n mun kɛ: “Klolɛ  nga an fa klo min laa’n, an klo-man min sɔ kun.” (Sa Nglo Yilɛ 2:4) Atrɛkpa’n, Klistfuɛ sɔ’m be niannin be mantanfuɛ mɔ be suman Ɲanmiɛn’n, be nzuɛn’n su. (Efɛzfuɛ Mun 2:2, 3) Efɛzi lɔ sran sunman be ti aɲanbeunfuɛ. Yɛ be klo pɔɔ nun tranlɛ. Asa ekun’n, sran sunman be nantiman Ɲanmiɛn i mmla’m be su. Be kunndɛ bla nin bian sukusuku. Be bu be ngunmin be wun akunndan. Nanwlɛ, be kloman Ɲanmiɛn nin sran.

4. (a) ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ sran’m be kloman Ɲanmiɛn nin sran kɛ laa’n sa kun-ɔn? (b) ?Ngue yɛ like suanlɛ nga wá wlá e fanngan naan e yo-ɔ?

⁴ Ndɛ nga Zezi kannin’n, ɔ kpɛn su wie andɛ. Sran’m be kloman Ɲanmiɛn kɛ laa’n sa kun. Be fa be wla gua anuannzɛ nga sran’m be kpɛli be ba’n, be su. Afin, be bu i kɛ anuannzɛ sɔ’m be ti yɛ mɛn’n nun sa’m bé wíe-ɔ. Kɛ lika cɛ́n m’ɔ́ sán’n, nn sran’m be Ɲanmiɛn nin sran klolɛ’n wíe. Sɛ e mɔ e su Zoova andɛ’n y’a nianman e wun kpa’n, é yó kɛ Efɛzi lɔ laa Klistfuɛ mun sa. Yɛle kɛ, ɔ cɛman naan wafa nga e klo Ɲanmiɛn nin sran laa’n, y’a kloman be sɔ kun. I sɔ’n ti, like suanlɛ nga wá wlá e fanngan naan e klo Zoova kpa, e klo Biblu’n nun ndɛ’n i kpa, yɛ e klo e niaan Klistfuɛ mun kpa.

5. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e klo Ɲanmiɛn-ɔn?

⁵ ?Wan yɛ ɔ fata kɛ e klo i tra like kwlaa-ɔ? Zezi seli kɛ: “‘Klo ɔ Min Nyanmiɛn’n kpa, fa ɔ wla’n kwlaa guɛ i su, maan wɔ akunndan’n kwlaa trɛn i su.’ I yɛ ɔ ti mmla klikli nin i nun dan nin-ɔn.” (Matie 22:37, 38) Klolɛ mɔ e klo Ɲanmiɛn ti’n, e nanti i mmla’m be su. E tra e awlɛn e su i. Yɛ e kpɔ sa tɛ’n. (An kanngan Jue Mun 97:10 nun.) Sanngɛ, Satan nin ninnge nga be o mɛn’n nun’n be bubu e sa sin naan e yaci Ɲanmiɛn klolɛ.

6. ?Kɛ sran kun kloman Ɲanmiɛn’n, ngue yɛ ɔ yo-ɔ?

⁶ Sran sunman be kloman Ɲanmiɛn. “Be bɔbɔ be wun akunndan” yɛ be bu-ɔ. (2 Timote 3:2) Like nga be yo’n i kwlaa yɛle “be nyin b’ɔ blo ninnge’m be su’n, nin akunndan nga be bu fa gua ninnge nga be wun be’n be su’n, ɔ nin be wun tulɛ’n.” (1 Zan 2:16) Akoto Pɔlu kannin kɛ sɛ e bu e bɔbɔ e wun akunndan dan’n, i bo’n gúa tɛ. Ɔ seli kɛ: “Be nga klɔ sran ninnge’n lo be’n, bé wú.” Afin be nga klɔ sran ninnge’n lo be’n, be kaci Ɲanmiɛn i kpɔfuɛ. (Rɔmfuɛ Mun 8:6, 7) Be nga be fa sika kunndɛlɛ’n cici be ti’n, be nin bla nin bian kunndɛfuɛ’m be agualiɛ’n gua tɛ.—1 Korɛntfuɛ Mun 6:18; 1 Timote 6:9, 10.

7. ?Akunndan benin yɛ sɛ y’a nianman e wun kpa’n, é bú wie-ɔ?

⁷ Sran wie’m be lafiman su kɛ Ɲanmiɛn o lɛ. Wie’m be waan sɛ Ɲanmiɛn o lɛ annzɛ ɔ nunman lɛ’n, be wunmɛn i wlɛ. Wie mun ekun be waan klɔ sran fin ndo. Sran fanunfanun sɔ’m be laka sran mun naan b’a kloman Ɲanmiɛn. Yɛ be yo maan sran’m be lafiman su kɛ Ɲanmiɛn o lɛ. Be se kɛ be nga be siman ngwlɛlɛ’n, annzɛ b’a diman suklu’n, be yɛ be kwla lafi su kɛ Ɲanmiɛn yɛ ɔ yili ninnge kwlaa-ɔ. Asa ekun’n, sran kpanngban be ɲin yi fluwa sifuɛ dandan mun tra Ɲanmiɛn. (Rɔmfuɛ Mun 1:25) Sɛ y’a nianman e wun kpa’n, é bú akunndan nga sran sɔ’m be bu’n wie. Ɔ maan, e nin Ɲanmiɛn e afiɛn  sáci. Yɛ e su klomɛn i kun.—Ebre Mun 3:12.

8. (a) ?Sa benin ti yɛ Zoova i sufuɛ’m be sa sin kwla bubu be-ɔ? (b) ?Fɔnvɔlɛ ndɛ benin yɛ ɔ o Jue Mun 136 nun-ɔn?

⁸ E o Satan i mɛn tɛ’n nun. Ɔ maan, ɔ ju wie’n, e sa sin kwla bubu e. (1 Zan 5:19) Sɛ i sɔ sa ju naan y’a jranman kekle’n, é yáci Ɲanmiɛn su lafilɛ. Yɛ e su klomɛn i kɛ laa’n sa kun. Wie liɛ’n, oke yolɛ’n annzɛ tukpaciɛ’n, annzɛ sika ndɛ’n kle e yalɛ. Ninnge wie mɔ e kwlá yoman be kɛ nga e fa klo’n sa ti’n, e wla kwla bo e wun. Kɛ e ɲanman ninnge wie mɔ e buli be akunndan’n, e sa sin kwla bubu e. Kannzɛ sa ng’ɔ o e su’n ɔ ti sɛ ti sɛ’n, nán e bu i le kɛ Zoova w’a yi e blo. Maan e bu fɔnvɔlɛ ndɛ ng’ɔ o Jue Mun 136:23 nun’n i su akunndan titi. Ɔ se kɛ: “I nun bɔ be guali e nyin ase’n, i yɛ i wla kpɛnnin e su ɔ, afin i klun ufue’n wo lɛ tititi.” (Jue Mun 136:23) Maan e lafi su kɛ Zoova “ti srɛwa tantrantan” nga e srɛ’n, naan ɔ́ tɛ́ e su.—Jue Mun 116:1; 136:24-26.

9. ?Ngue ti yɛ Pɔlu kwla kloli Ɲanmiɛn kpa titi-ɔ?

⁹ Akoto Pɔlu buli wafa nga Zoova suɛnnin i bo titi’n i akunndan. Ɔ maan, i sa sin w’a bubumɛn i. Ɔ seli kɛ: “E Min Nyanmiɛn’n yɛ ɔ ti n ukafuɛ-ɔ, srɛ kun-man min. ?Nzu yɛ sran kwla yo min-ɔn?” (Ebre Mun 13:6) Pɔlu w’a yaciman Zoova i su lafilɛ le. I sɔ’n ti’n, ɔ kwla jrannin kekle sa sunman nun. Kɛ be wlɛli i bisua bɔbɔ’n, ɔ klɛli i wiengu Klistfuɛ’m be fluwa naan ɔ́ wlá be fanngan. (Efɛzfuɛ Mun 4:1; Filipfuɛ Mun 1: 7; Filemɔn 1) Kannzɛ sa ng’ɔ o Pɔlu su’n ti sɛ ti sɛ’n, w’a yaciman Zoova i klolɛ le. Pɔlu fɛli i wla’n guali Zoova su titi. Afin, ɔ wunnin kɛ Zoova “ti Nyanmiɛn kun b’ɔ jran e sin sa’n kwlaa nun. Sa kwlaa b’ɔ tɔ e su’n, i yɛ ɔ fɔnvɔ ye-ɔ.” (2 Korɛntfuɛ Mun 1:3, 4) ?Wafa sɛ yɛ e kwla nian Pɔlu i ayeliɛ’n su-ɔ?

10. ?Ngue yɛ é yó naan y’a klo Zoova kpa titi-ɔ?

¹⁰ Pɔlu kannin like kun mɔ e kwla yo naan y’a klo Ɲanmiɛn kpa titi’n, i ndɛ.  Ɔ seli kɛ: “An koko yalɛ kle Nyanmiɛn titi, nán an yaci.” Ɔ seli ekun kɛ: “Amun nin Nyanmiɛn an koko yalɛ titi, nán amun kpɔnzɔ.” (1 Tɛsalonikfuɛ Mun 5:17; Rɔmfuɛ Mun 12:12) Sɛ e srɛ Ɲanmiɛn’n, e nin i e afiɛn’n mántan kpa. Afin kɛ é srɛ́ i’n, ɔ ti kɛ e nin i e su koko yalɛ sa. (Jue Mun 86:3) Kɛ e kan e klun ndɛ e kle e Si Ɲanmiɛn’n, e fa e wun mɛntɛn i. (Jue Mun 65:3) Kpɛkun, kɛ e wun wafa ng’ɔ tɛ e su’n, e klo i kpa. Yɛ e lafi su kɛ “be kwlaa nga be kpan flɛ Anannganman’n, ɔ mantan be.” (Jue Mun 145:18) Sɛ e lafi su kɛ Zoova klo e naan ɔ suan e bo’n, é wún sa fanunfanun nga be o e su’n be trawlɛ titi.

11, 12. ?Ngue yɛ é yó naan y’a klo Biblu’n nun ndɛ’n i kpa-ɔ?

¹¹ E mɔ e ti Klistfuɛ’n, e klo ndɛ nanwlɛ’n. Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n yɛ ɔ ti nanwlɛ-ɔ. Zezi seli i Si Ɲanmiɛn kɛ: “Ɔ ndɛ’n ti nanwlɛ.” (Zan 17:17) Sɛ e waan é kló ndɛ nanwlɛ m’ɔ o Biblu’n nun’n, ɔ fata kɛ e si ndɛ sɔ’n. (Kolɔsfuɛ Mun 1:10) Sanngɛ, nɛ́n i ngba-ɔ. Jue Mun 119 kle e like kun ekun m’ɔ fata kɛ e yo’n. (An kanngan Jue Mun 119:97-100 nun.) Yɛle kɛ ndɛ nga e kɛnngɛn i Biblu’n nun’n, maan e akunndan’n tran su cɛn kwlakwla. Yɛ maan e bu wafa nga e kwla nanti su’n i akunndan. Sɛ e yo sɔ’n, é kló Biblu’n nun ndɛ’n i kpa trá laa’n.

¹² Jue tofuɛ’n seli ekun kɛ: “Sa nga ɔ waan á yó be mán min’n be yo min fɛ lele bobo su. Be fɛ’n ɔ tra awɛma nzue.” (Jue Mun 119:103) Fluwa nga anuannzɛ’n yi be mɔ e fa suan Biblu’n nun like’n, be nun ndɛ’m be yo fɛ kpa. Kɛ é dí like nga e klo i kpa’n, e kpliman. I wafa kunngba’n, ɔ fata kɛ e fa blɛ e suan e fluwa sɔ’m be nun like. Sɛ e yo sɔ’n, é kló “fɔnvɔlɛ ndɛ kpakpa” nga be o Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun’n. E wla kpɛ́n be su ndɛndɛ. Yɛ é fá klé e wiengu’m be like.—Akunndanfuɛ’n 12:10.

13. (a) ?Ngue ti yɛ Zeremi kloli Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n niɔn? (b) ?Yɛ ngue yɛ ɔ yoli-ɔ?

¹³ Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Zeremi kloli Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n. Ɔ seli kɛ: “Kɛ ɔ nuan ndɛ’n ko to min sa’n, n ka lɛ n sɔ nun. Ɔ ndɛ’n yo min fɛ, ɔ ndɛ sɔ’n ti maan min klun jɔ. Afin Anannganman Nyanmiɛn, ɔ bɔ a sie mɛn wunmuan’n, ɔ dunman’n wo min su.” (Zeremi 15:16) Zeremi buli Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n i su akunndan. Ɔ maan, ɔ kloli i. Yɛ ɔ kloli junman mɔ Ɲanmiɛn mɛnnin i’n. Ɔ maan, ɔ kannin Ɲanmiɛn i ndɛ. Sɛ e kusu e klo Biblu’n nun ndɛ’n, é wún kɛ e liɛ su ti ye. Afin Zoova dunman’n o e su. Yɛ e kɛn i Sielɛ’n i ndɛ mɛn’n i awieliɛ blɛ nga nun.

14. ?Ngue ekun yɛ e kwla yo naan y’a klo ndɛ nanwlɛ m’ɔ o Biblu’n nun’n i kpa-ɔ?

¹⁴ ?Ngue ekun yɛ e kwla yo naan y’a klo ndɛ nanwlɛ m’ɔ o Biblu’n nun’n i kpa-ɔ? Ɔ fata kɛ e tran aɲia’m be bo titi naan Zoova kle e like. Fluwa nga Zoova fa kle e like lemɔcuɛ kwlakwla’n, i kun yɛle Sasafuɛ Tranwlɛ’n. Maan e dun mmua siesie e wun naan y’a wɔ fluwa sɔ’n i nun like suanlɛ aɲia’n i bo lɔ. I liɛ’n, é ɲán su ye. I wie yɛle kɛ, e kwla kanngan Biblu’n nun ndɛ mma kwlaa nga be o fluwa sɔ’n nun’n be nun. Andɛ’n, e kwla fa Sasafuɛ Tranwlɛ’n i nun ndɛ’n e sie i e pɔrtablu annzɛ e ɔrdinatɛli su. Asa ekun’n, ɔ o  aniɛn fanunfanun nun jw.org su nin JW Library su. Wie liɛ’n, e kwla wun Biblu’n nun ndɛ mma nga be klɛli be’n i ndɛndɛ. Sanngɛ i kwlaa m’ɔ yoli o, maan e bo e ɲin ase e kanngan Biblu’n nun ndɛ mma nga be o fluwa sɔ’n nun’n. Yɛ maan e bu be su akunndan kpa. Sɛ e yo sɔ’n, é kló ndɛ nanwlɛ m’ɔ o Biblu’n nun’n i kpa trá laa’n.—An kanngan Jue Mun 1:2 nun.

15, 16. (a) ?Mmla benin yɛ Zezi mɛnnin i sɔnnzɔnfuɛ mun-ɔn? (b) ?Ngue ti yɛ sɛ e klo Ɲanmiɛn nin ndɛ ng’ɔ o Biblu’n nun’n, é kló e niaan Klistfuɛ mun-ɔn?

¹⁵ Cɛn kun kɔnguɛ’n, kwlaa naan b’a tra Zezi’n, ɔ seli i sɔnnzɔnfuɛ mun kɛ: “Ḿ mán amun mmla kun ekun: an klo amun wiengu. Klolɛ nga n fa kloli amun’n, amun kusu an fa klo amun wiengu sɔ. Sɛ an klo amun wiengu’n, i sɔ’n nun yɛ sran’m be kwlaa bé sí kɛ an ti n sɔnnzɔnfuɛ-ɔ.”—Zan 13:34, 35.

¹⁶ Sɛ e klo Zoova’n, é kló e niaan mun wie. Sanngɛ sɛ e kloman Ɲanmiɛn’n, e kwlá kloman e niaan mun. Sɛ e kloman e niaan mun kusu’n, e kwlá kloman Ɲanmiɛn. Akoto Zan seli kɛ: “?Sɛ [sran kun] ɔ klo-mɛn i niaan’n b’ɔ wun i’n, ɔ́ yó sɛ yɛ ɔ kwla klo Nyanmiɛn b’ɔ wun-mɛn nin-ɔn?” (1 Zan 4:20) Sɛ e klo ndɛ ng’ɔ o Biblu’n nun’n, é kló Zoova nin e niaan mun. Afin, Biblu’n se kɛ maan e klo Ɲanmiɛn nin e niaan mun. Sɛ e klo ndɛ ng’ɔ o Biblu’n nun’n, é nánti mmla sɔ’n su.—1 Piɛr 1:22; 1 Zan 4:21.

17. ?Ngue yɛ e kwla yo fa kle kɛ e klo e niaan mun asɔnun’n nun-ɔn?

¹⁷ An kanngan 1 Tɛsalonikfuɛ Mun 4:9, 10 nun. ?Ngue yɛ e kwla yo fa kle kɛ e klo e niaan mun asɔnun’n nun-ɔn? Aniaan oke wie o lɛ’n, atrɛkpa’n ɔ kunndɛ kɛ e ko fɛ i naan ɔ tran aɲia’m be bo. E niaan angbeti wie o lɛ’n, atrɛkpa’n i sua’n nun like kun w’a saci. Yɛ ɔ kunndɛ kɛ e ti i wun ɲanman nun. (Zak 1:27)  Aniaan wie’m be sa sin w’a bubu be. Wie’m be wla w’a bo be wun. Annzɛ sa uflɛ o be su. Ɔ fata kɛ e fɔnvɔ be, yɛ e wla be fanngan naan be wun kɛ be ndɛ lo e. (Nyanndra Mun 12:25; Kolɔsfuɛ Mun 4:11) Maan ndɛ nga e kan’n, ɔ nin e ayeliɛ’n be kle kɛ e klo “e niaan nga e nin be e lafi Krist su’n.”—Galasifuɛ Mun 6:10.

18. ?Ngue ti yɛ kɛ e lo e wiengu ngasi’n, e siesie e afiɛn ndɛndɛ-ɔ?

¹⁸ Biblu’n se kɛ “kɛ mɛn’n ɔ́ kɔ́ i bue nuan’n,” sran kpanngban bé bú be bɔbɔ be wun akunndan. Yɛ be ɲin su yiman like. (2 Timote 3:1, 2) E mɔ e ti Klistfuɛ’n, maan e mian e ɲin e klo Zoova, nin i nuan ndɛ’n, ɔ nin e niaan Klistfuɛ’m be kpa tra laa’n. Fɔ o e nun. Ɔ maan, e lo e wiengu ngasi cɛn kunngun. Sanngɛ klolɛ mɔ e klo e wiengu ti’n, e siesie e afiɛn ndɛndɛ. (Efɛzfuɛ Mun 4:32; Kolɔsfuɛ Mun 3:14) Maan e klo Zoova, nin i nuan ndɛ’n, ɔ nin e niaan’m be kpa tititi.