Kɔ i nun ndɛ'n su trele

Kɔ like ng'ɔ o fluwa'n nun'n su trele

Maan e lafi like nga e wla o su kɛ é ɲɛ́n i’n i su kpa

Maan e lafi like nga e wla o su kɛ é ɲɛ́n i’n i su kpa

“Nyanmiɛn su bɔ e lafi’n ti, e si weiin kpa kɛ y’a nyan like nga e wla o su’n.”—EBRE MUN 11:1.

JUE: 81, 134

1, 2. (a) ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ like nga e fa e wla gua su’n, ɔ nin andɛ sran kpanngban be liɛ’n timan kun ɔn? (b) ?Kosan benin mun yɛ like suanlɛ nga wá tɛ́ be su ɔ?

ZOOVA fali ninnge kpakpa mun sieli e ɲrun naan e fa e wla gua be su. Ɔ seli kɛ ɔ́ yó maan sran’m bé bó i dunman fɛ, yɛ be mɔ be o asiɛ’n su wa’n nin be mɔ be o ɲanmiɛn su lɔ’n, bé yó i klun sa. (Matie 6:9, 10) Ninnge nga e wla o be su’n, be nun cinnjin mun yɛ be o lɛ ɔ. Zoova seli ekun kɛ ɔ́ mán e anannganman nguan naan e nun wie mun é trán asiɛ’n su wa. Yɛ wie’m bé kɔ́ ɲanmiɛn su. Nanwlɛ, like dan kpa yɛ Ɲanmiɛn fa sie e ɲrun ɔn. (Zan 10:16; 2 Piɛr 3:13) Asa ekun’n, like nga Zoova yó naan w’a kle i sufuɛ’m be like titi, naan w’a nian be lika mɛn’n i awieliɛ blɛ nga nun’n, e fa e ɲin sie su kpa.

2 Biblu’n se kɛ Ɲanmiɛn su mɔ e lafi’n ti, “e si weiin kpa kɛ y’a nyan” like nga e wla o su’n. I sɔ’n kle kɛ be nga be lafi Ɲanmiɛn su’n, be si kɛ saan fii Zoova yó like ng’ɔ fa sieli be ɲrun’n. (Ebre Mun 11:1) Andɛ’n, sran kpanngban be lafi klenzua kplɔwa su. I wie yɛle kɛ, sran wie’m be bu i kɛ sɛ be to sika nun mma’n, bé ɲán sika kpanngban. Sanngɛ be kwlá lafiman su kɛ ɔ́ yó sɔ sakpa. ?E liɛ’n, ngue yɛ é yó naan y’a lafi ninnge nga Ɲanmiɛn seli kɛ ɔ́ yó be’n, be su kpa ɔ? ?Sɛ e lafi Ɲanmiɛn su kpa’n, wafa sɛ yɛ i bo’n gúa mán e andɛ ɔ? Like suanlɛ nga wá tɛ́ kosan sɔ’m be su.

3. ?Ngue ti yɛ e lafi su kɛ ninnge nga Zoova se kɛ ɔ́ yó be’n, ɔ́ yó be sakpa ɔ?

3 Sran fi nin i Ɲanmiɛn sulafilɛ’n finmɛn i nin klun. Sran nga Ɲanmiɛn fɛ i wawɛ’n mɛn i’n, yɛ ɔ lafi i su ɔ. (Galasifuɛ Mun 5:22) Sɛ Zoova fɛ i wawɛ’n man e’n, é sí i kpa. Ɔ kwla like kwlaa yo. Yɛ ɔ ti ngwlɛlɛfuɛ. Kɛ e wun i wlɛ sɔ’n, e lafi su kɛ ɔ kwla yo ninnge ng’ɔ seli kɛ ɔ́ yó be’n. Kɛ Zoova kán afɛ’n nin ɲrɛnnɛn m’ɔ́ wá núnnún be’n be ndɛ’n, ɔ ti kɛ w’a yo w’a wie sa. Afin, ɔ se kɛ: “W’a wie!” (An kanngan Sa Nglo Yilɛ 21:3-6 nun) E si kɛ like nga Zoova se kɛ ɔ́ yó’n, ɔ yo i titi. Ɔ ti “nanwlɛfuɛ.” I sɔ’n ti, e lafi su kɛ sa kwlaa ng’ɔ kan be ndɛ kɛ bé jú’n, bé jú sakpa.—Mmla’n 7:9.

BE NGA LAA BE LAFILI ƝANMIƐN SU KPA’N

4. ?Ngue yɛ laa Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be lafili su ɔ?

4 Ebre Mun ndɛ tre 11 nun’n, Pɔlu bo yasua nin bla 16 be dunman. Sran sɔ’m be fali be wla’n guali ninnge nga Ɲanmiɛn seli kɛ ɔ́ yó be’n, be su kpa. Ɔ kan sran kpanngban ekun mɔ “Nyanmiɛn su bɔ be lafi’n ti,” be ɲannin dunman’n be ndɛ. (Ebre Mun 11:39) Be kwlaa sɔ mun’n, be minndɛli “osu” nga Zoova kɛnnin i ndɛ’n. Be si kɛ “osu” sɔ’n núnnún Ɲanmiɛn i kpɔfuɛ’m be kwlakwla. Kpɛkun, ɔ́ yó maan asiɛ wunmuan’n káci lika klanman. (Bo Bolɛ 3:15) Asa ekun’n, be lafili su kɛ Zoova cɛ́n be nguan. Sanngɛ, b’a lafiman su kɛ bé kɔ́ ɲanmiɛn su. Afin blɛ sɔ’n nun’n, nn Zezi nin a yiman e ti kpɔlɛ tɛ’n. (Galasifuɛ Mun 3:16) Like nga be lafili su’n, yɛle kɛ kɛ asiɛ’n wá káci lika klanman’n, bé trán su tititi wie.—Jue Mun 37:11; Ezai 26:19; Oze 13:14.

5, 6. (a) ?Ngue yɛ Abraamun nin i awlofuɛ’m be minndɛli i ɔ? (b) ?Ngue yɛ be yoli naan b’a lafi Ɲanmiɛn su kpa titi ɔ? (An nian desɛn ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i lɛ’n.)

5 Zoova i sufuɛ nanwlɛfuɛ sɔ mun’n, Ebre Mun 11:13 kan be ndɛ. Ɔ se kɛ: “Be kwlaa be lafi Nyanmiɛn su lele be fa wuli, sanngɛ ɔ nin i sɔ’n ngba’n, b’a nyan-man ninnge nga i waan ɔ́ fá mán be’n. Be wunnin be mmua lɔ, ɔ maan be klun jɔli.” Nanwlɛ, sran sɔ’m be fali be wla’n guali mɛn klanman’n su kpa. Ɔ maan, ɔ yoli be kɛ be o nun lɔ sa. Be nun kun yɛle Abraamun. Zezi seli Zuifu mun kɛ: “Kɛ amun nannan Abraam bu kɛ ɔ́ wún min cɛn’n, ɔ yo i fɛ dan.” (Zan 8:56) Sara, nin Izaaki, nin Zakɔbu, ɔ nin sran kpanngban wie mun ekun be minndɛli klɔ kpa kun. Klɔ sɔ mɔ “Nyanmiɛn bɔbɔ yɛ ɔ jajali yɛ ɔ kplannin’n,” yɛle Ɲanmiɛn Sielɛ’n.—Ebre Mun 11:8-11.

6 ?Ngue yɛ Abraamun nin i awlofuɛ’m be yoli naan b’a lafi Ɲanmiɛn su kpa titi ɔ? Yɛle kɛ, be suannin Zoova i su like titi. Blɛ sɔ’n nun’n, Ɲanmiɛn sunmɛn i anzi mun be kan ndɛ kle be. Wie liɛ’n, ɔ kan ndɛ kle be laliɛ nun, annzɛ aolia nun. Atrɛkpa’n, Ɲanmiɛn i sufuɛ wie’m be kleli be like. Annzɛ ndɛ nga be klɛli be laa’n, be kanngannin be nun kleli be wie. Abraamun nin i awlofuɛ’m be wla w’a fiman ninnge nga Ɲanmiɛn seli kɛ ɔ́ yó be’n be su. Be buli su akunndan titi. Ɔ maan, be lafili su kɛ Zoova yía ndɛ ng’ɔ kannin’n i nuan. I sɔ’n ti, kannzɛ lika’n yoli kekle be su annzɛ sran’m be kleli be yalɛ’n, sanngɛ be nin Ɲanmiɛn be nantili klanman titi.

7. (a) ?Ngue yɛ Zoova yoli naan y’a lafi i su kpa ɔ? (b) ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo ɔ?

7 ?Ngue yɛ é yó naan y’a lafi Ɲanmiɛn su kpa wie ɔ? Like nga Zoova wá yó i cɛn wie lele’n, ɔ kɛnnin i ndɛ kleli e Biblu’n nun. Yɛ ɔ kle e like ng’ɔ fata kɛ e yo naan e liɛ w’a yo ye’n. I sɔ’n ti, ɔ ti cinnjin kɛ e kanngan Biblu’n nun cɛn kwlakwla naan e nanti i nun ndɛ’n su. (Jue Mun 1:1-3; an kanngan Sa Nga Be Yoli’n 17:11 nun.) Asa ekun’n, Zoova fa “sran kpa nanwlɛfuɛ b’ɔ si ngwlɛlɛ’n” naan ɔ man e “aliɛ blɛ ng’ɔ ti i nuan su’n” i su. (Matie 24:45) Laa’n, Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be kanngannin ninnge ng’ɔ seli kɛ ɔ́ yó be’n be su ndɛ’n nun titi. Yɛ be buli su akunndan. Maan e yo sɔ wie. I liɛ’n, e nin Ɲanmiɛn é nánti klanman. Kpɛkun, é mínndɛ blɛ mɔ Ɲanmiɛn wá síe asiɛ’n sufuɛ mun’n.

Kɛ e srɛ Zoova mɔ e wun wafa ng’ɔ tɛ e su’n, e lafi i su kpa.

8. ?Ngue ti yɛ sɛ e srɛ Ɲanmiɛn’n, e kwla lafi i su kpa ɔ?

8 ?Ngue ekun yɛ laa Zoova i sufuɛ’m be yoli naan b’a lafi i su kpa titi ɔ? Yɛle kɛ, be srɛli Zoova kɛ ɔ jran be sin. Kɛ be wunnin kɛ ɔ tɛli be su’n, be lafili i su kpa. (Neemi 1:4, 11; Jue Mun 34:5, 16, 18; Daniɛl 9:19-21) E kusu, kɛ e srɛ Zoova mɔ e wun kɛ ɔ tɛ e su blɛ ng’ɔ ti su’n i su’n, e lafi i su kpa tra laa’n. (An kanngan 1 Zan 5:14, 15 nun.) Asa ekun’n, ɔ fata kɛ e “srɛ” Zoova naan ɔ fɛ i wawɛ’n man e naan e lafi i su kpa.—Lik 11:9, 13.

9. ?Ndɛ benin mun yɛ e kwla fa wla e srɛlɛ’n nun ɔn?

9 Kɛ é srɛ́ Zoova’n, nán ninnge nga e sa mian be wun’n, be ngunmin yɛ ɔ fata kɛ e kɛn i ndɛ ɔ. Sanngɛ, maan e lɛ i ase wie. Yɛ maan e mɛnmɛn i cɛn kwlakwla. Afin, ninnge kpakpa ng’ɔ yo mannin e’n, be sɔnnin. (Jue Mun 40:6) Zoova i sufuɛ’m be srɛ be niaan mɔ be o mɛn wunmuan’n nun’n be ti wie. Kɛ é srɛ́’n, e bu “bisuafuɛ’m be akunndan.” Yɛ e bu “kpɛnngbɛn bɔ laa be kan Nyanmiɛn ndɛ kleli” e’n be akunndan wie. Kɛ e wun wafa nga Zoova tɛ e su’n, e lafi i su kpa. Kpɛkun, e fa e wun mɛntɛn i kpa.—Ebre Mun 13:3, 7.

B’A YACIMAN ƝANMIƐN SULƐ LE

10. ?Ngue ti yɛ sran wie’m be nin Ɲanmiɛn be kwla nantili klanman titi ɔ?

10 Ebre Mun ndɛ tre 11 nun’n, akoto Pɔlu seli kɛ: “Bla wie’m be sran nga be wuli’n be cɛnnin, be wunnin be ekun. Be kleli wie’m be nyrɛnnɛn lele be kunnin be, b’a klo-man kɛ be de be, afin be klo kɛ bé cɛ́n naan bé nyán nguan kpa.” (Ebre Mun 11:35) Sran kpanngban be trali be awlɛn. Yɛ be nin Ɲanmiɛn be nantili klanman titi. Afin be lafili su kɛ cɛn wie lele’n, Ɲanmiɛn cɛ́n be, naan bé trán asiɛ’n su titi. Be nun wie yɛle Nabɔtu nin Zakari. Ɲanmiɛn mɔ be ɲin yi i’n ti’n, be totoli be yɛbuɛ be kunnin be. (1 Famiɛn Mun 21:3, 15; 2 Be Nyoliɛ 24:20, 21) Daniɛli liɛ’n, be fɛ i yili i asɔmɔli’m be kunman’n nun. Yɛ be fɛli i janvuɛ’m be yili i sin dan kun nun. Be buli i kɛ sɛ be wu’n, ɔ flunman kɛ be sɔ amuɛn. Nanwlɛ, sran sɔ’m be lafili su kɛ Zoova fɛ́ i wawɛ’n mán be naan bé jrán kekle.—Daniɛl 3:16-18, 20, 28; 6:14, 17, 22-24; Ebre Mun 11:33, 34.

Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be nin i nanti klanman titi.

11. ?Ngue yɛ be yoli Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ wie mun ɔn?

11 Sran’m be yoli Mise nin Zeremi nin Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ wie’m be finfin, annzɛ be wlali be bisua. Eli nin i wiengu Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ wie mun ekun be liɛ’n, “be wlan-wlan aawlɛ flɛnnɛn’m be nun nin oka’m be su, yɛ be tran yɛbuɛ buɛ nin kunman’m be nun.” Sanngɛ, be trali be awlɛn be suli Ɲanmiɛn. Afin be ‘si weiin kpa kɛ bé ɲán like nga be wla o su’n.’—Ebre Mun 11:1, 36-38; 1 Famiɛn Mun 18:13; 22:24-27; Zeremi 20:1, 2; 28:10, 11; 32:2.

12. (a) ?Wan yɛ ɔ kle e ajalɛ kpa dan ɔn? (b) ?Ngue ti yɛ ɔ kwla trɛli i awlɛn ɔn?

12 Ɲrɛnnɛn nga Zezi Klist wunnin i’n, ɔ leman wunsu. Ɔ nin i sɔ’n ngba’n, ɔ trɛli i awlɛn suli Zoova. ?Ngue ti yɛ ɔ kwla trɛli i awlɛn ɔn? Pɔlu tɛli su kɛ: “Kɛ ɔ bu i klun b’ɔ́ wá jɔ́’n i akunndan’n, ɔ kplinnin su maan be kunnin i waka’n su, w’a bu-mɛn i nyin ase gualɛ’n i like fi, kɛ é sé yɛ’n w’a ko tran Nyanmiɛn i bia’n i fama su.” (Ebre Mun 12:2) Pɔlu wlali Klistfuɛ’m be fanngan kɛ be bu wafa nga Zezi “trɛli i anwlɛn’n i akunndan.” (An kanngan Ebre Mun 12:3 nun.) Klistfuɛ klikli kpanngban be wunnin be ɲrun kɛ Zezi liɛ’n sa. Zoova mɔ be su i’n ti’n, be kunnin be. Klistfuɛ sɔ’m be nun kun yɛle Antipasi. (Sa Nglo Yilɛ 2:13) Kɛ é sé yɛ’n, be o ɲanmiɛn su lɔ. Sanngɛ, be nga be suli Ɲanmiɛn lele naan b’a wu Zezi’n be liɛ’n, be lafili su kɛ bé trán asiɛ’n su. (Ebre Mun 11:35) Afuɛ 1914 nun’n, Ɲanmiɛn sieli Zezi Famiɛn. I sin’n, Klistfuɛ nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin’n be nunfuɛ nga be wuli’n, Ɲanmiɛn cɛnnin be. Be nin Klist bé dí famiɛn ɲanmiɛn su lɔ. Be su wuman kun, yɛ bé síe sran mun.—Sa Nglo Yilɛ 20:4.

SRAN WIE’M BE LAFI ƝANMIƐN SU KPA ANDƐ

13, 14. (a) ?Ɲrɛnnɛn fanunfanun benin mun yɛ aniaan bian Rudɔlfu wunnin i ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ w’a yaciman Ɲanmiɛn sulɛ le ɔ?

13 Andɛ’n, Ɲanmiɛn i sufuɛ miliɔn kpanngban be nian Zezi i ajalɛ’n su. Be bu ninnge nga Ɲanmiɛn seli kɛ ɔ́ yó be’n, be su akunndan. Yɛ kannzɛ be wun ɲrɛnnɛn’n, be yaciman Ɲanmiɛn sulɛ. Be flɛ aniaan kun kɛ Rudɔlfu. Be wuli i Alemaɲi lɔ afuɛ 1925 nun. I bakan nun’n, i si nin i nin’n be fali sa wie mɔ Biblu’n kan be ndɛ’n i su desɛn be sieli i be awlo lɔ. Ɔ seli kɛ: “Dɛsɛn kun su’n, gboklo’n nin bua ba’n, yɛ boli ba’n nin kangale’n be o lɛ, yɛ nannin ba’n nin asɔmɔli’n be o lɛ. Be kwlaa be o likawlɛ. Yɛ ba kaan kun yɛ ɔ kankan be ɔ.” (Ezai 11:6-9) Desɛn sɔ’n ti’n, Rudɔlfu buli asiɛ’n m’ɔ́ wá yó klanman’n i akunndan titi. Yɛ ɔ fɛli i wla’n guali su kpa. Ɔ maan, kɛ Itilɛli i sonja’m be kleli i yalɛ afuɛ kpanngban, mɔ i sin alemaɲi lɔ siefuɛ wie’m be yoli i tɛtɛ ekun’n, w’a yaciman Zoova sulɛ.

14 Rudɔlfu wunnin i ɲrun dan. Be wlɛli i nin’n i bisua. Bla’n tɔli tukpacɛ lɔ naan w’a wu. I si’n kusu, ɔ fɛli i sa ti nzɔliɛ sieli i fluwa kun su kɛ ɔ timan Zoova i Lalofuɛ kun. Sanngɛ, Rudɔlfu lafili Ɲanmiɛn su kpa titi. Kɛ be wlɛli i bisua mɔ be yacili i nun’n, ɔ yoli akpasua sunianfuɛ. I sin’n, be flɛli i kɛ ɔ ko di Gileadi suklu’n. Kpɛkun, be fɛ i ɔli Sili. Ɔ yoli akpasua sunianfuɛ lɔ wie. Ɔ jali ngaliɛ difuɛ kun mɔ be flɛ i kɛ Patsi’n. Sanngɛ, kɛ ɔ dili afuɛ kun cɛ’n, be wa bla’n sacili. I sin’n, Patsi wa wuli wie. Kɛ ɔ́ wú’n, nn ɔ le afuɛ 43. Ɔ nin i sɔ’n ngba’n, Rudɔlfu w’a yaciman Zoova sulɛ le. Kɛ ɔ yoli oke m’ɔ kwlaman nun kpa bɔbɔ’n, ɔ yoli titi atin bofuɛ nin asɔnun kpɛnngbɛn. Afuɛ 1997, Utu 1, Sasafuɛ Tranwlɛ’n i bue 20-25 kan aniaan bian Rudɔlfu i ndɛ. [1] (An nian “ndɛ wie mun ekun” i nun.)

15. Kan aniaan wie mɔ be kle be yalɛ, mɔ sanngɛ be su Zoova aklunjuɛ su’n be ndɛ.

15 Andɛ’n, be kle e niaan kpanngban be yalɛ. Sanngɛ, be su Zoova aklunjuɛ su. Kɛ é sé yɛ’n, be nun kpanngban be o bisua Eritre, nin Sɛngapur, nin Kore di Sidi lɔ. Afin be waan be ‘traman tokofi nun.’ (Matie 26:52) I wie yɛle aniaan bian Izaaki, nin Negede, ɔ nin Paolɔsu be liɛ’n. Be o bisua Eritre lɔ w’a di afuɛ 20 tra su. B’a kwlá jaman bla, yɛ b’a kwlá nianman be si nin be nin’m be lika. Sanngɛ, be yaciman Zoova sulɛ. Be lafi i su kpa. Bisua sunianfuɛ’m be bɔbɔ be ɲin yi aniaan sɔ mun. Aniaan sɔ’m be foto o e ɛntɛnɛti adrɛsi jw.org su. Afɛ’n o be su. Sanngɛ, be ɲrun’n timan nvuɛnnvuɛn.

?Ngue yɛ aniaan nga be o ɔ asɔnun’n nun’n, be yo naan b’a lafi Ɲanmiɛn su kpa titi ɔ? (An nian ndɛ kpɔlɛ 15 nin 16 be nun.)

16. ?Sɛ e lafi Ɲanmiɛn su kpa’n, ngue yɛ é kwlá yó ɔ?

16 Be wlaman Zoova i sufuɛ’m be nun sunman be bisua, annzɛ be kleman be yalɛ kɛ aniaan sɔ’m be liɛ’n sa. Sanngɛ, e nun kpanngban e ti yalɛfuɛ. Yɛ alɛ’n nin sanvuɛ sa’m be ti’n, afɛ’n o e su. Aniaan wie’m be niannin Abraamun, nin Izaaki, nin Zakɔbu, ɔ nin Moizi be ajalɛ’n su. Be kunndɛli kɛ bé sú Zoova mlɔnmlɔn. I sɔ’n ti, b’a kunndɛman dunman dan, annzɛ aɲanbeun ninnge mun. ?Ngue ti yɛ aniaan sɔ’m be kwla su Zoova aklunjuɛ su titi ɔ? Yɛle kɛ be klo Zoova. Yɛ be fa be wla’n kwlaa guɛ i ninnge ng’ɔ seli kɛ ɔ́ yó be’n be su. Be si kɛ Zoova mán be anannganman nguan mɛn uflɛ’n nun lɔ. Naan blɛ sɔ’n nun’n, be su wunman be ɲrun kun.—An kanngan Jue Mun 37:5, 7, 9, 29 nun.

17. (a) ?Ngue yɛ é yó naan y’a lafi Ɲanmiɛn su kpa titi ɔ? (b) ?Kosan benin yɛ like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɛ’n wá tɛ́ su ɔ?

17 Like suanlɛ nga kleli e kɛ Ɲanmiɛn su mɔ sran wie’m be lafi’n ti, ‘be si weiin kpa kɛ b’a ɲan like nga be wla o su’n.’ Sɛ e waan é láfi Ɲanmiɛn su sɔ wie’n, ɔ fata kɛ e srɛ i, yɛ e bu ninnge ng’ɔ seli kɛ ɔ́ yó be’n, be su akunndan titi. Sɛ e yo sɔ’n, sa’n kwlaa nun’n, é kwlá trá e awlɛn é sú i titi. ?Sanngɛ kɛ be se kɛ sran kun lafi Ɲanmiɛn su’n, i bo’n yɛle benin? Like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɛ’n wá tɛ́ kosan sɔ’n su.

^ [1] (ndɛ kpɔlɛ 14) An nian afuɛ 2002, Avrili 22, fluwa Réveillez-vous ! i bue 19-24 nun wie. Ɔ kan aniaan bian Andrej Hanák m’ɔ fin Slovaki’n i ndɛ.