1. ?Kɛ e si kɛ Ɲanmiɛn bɔbɔ yɛ maan e kwla lafi i su’n, i sɔ’n yo e sɛ?

SRAN ngba lafiman Ɲanmiɛn su. (2 Tɛsalonikfuɛ Mun 3:2) Sanngɛ, e mɔ e ti Zoova i sufuɛ’n, ɔ man e awlɛn. Ɔ maan, e lafi i su. (Rɔmfuɛ Mun 12:3; Galasifuɛ Mun 5:22) Kɛ e si kɛ Zoova bɔbɔ yɛ maan e kwla lafi i su’n, i sɔ’n yo e fɛ dan.

2, 3. (a) ?Sran ng’ɔ lafi Ɲanmiɛn su’n, mmlusuɛ benin yɛ ɔ kwla ɲɛn i ɔ? (b) ?Kosan benin mun yɛ like suanlɛ nga wá tɛ́ be su ɔ?

² Zoova fɛli i Wa Zezi mannin naan sran kwlaa ng’ɔ lafi Zezi su’n, ɔ́ yáci i sa tɛ’n cɛ́ i. Ɔ maan, Zoova kwla fa sran mun yo i janvuɛ. Yɛ ɔ kwla man be anannganman nguan. (Zan 6:44, 65; Rɔmfuɛ Mun 6:23) Zoova yoli e ye dan! Afin e ti sa tɛ yofuɛ. Like ng’ɔ nin e fata’n yɛle wie’n. Sanngɛ, kɛ Zoova nian e’n, ɔ wun kɛ e kwla yo sa ng’ɔ ti kpa’n. (Jue Mun 103:10) Zoova fanngan nun’n, e si Zezi. Yɛ e si e ti kpɔlɛ tɛ m’ɔ fɛli i wun yili’n, i su ye nga e kwla ɲɛn i’n. Kɛ e lafi Zezi su mɔ e niɛn i ajalɛ’n su’n, e kwla lafi su kɛ é ɲán anannganman nguan.—An kanngan 1 Zan 4:9, 10 nun.

³ ?Kɛ be se kɛ sran kun lafi Ɲanmiɛn su’n, i bo’n yɛle  benin? ?Sɛ e si like nga Ɲanmiɛn yoli’n, ɔ nin like nga cɛn wie lele’n ɔ́ yó mán e’n, i sɔ’n ti’n, é sé kɛ e lafi Ɲanmiɛn su? ?Ngue yɛ e kwla yo e kle kɛ e lafi Ɲanmiɛn su ɔ? Like suanlɛ nga wá tɛ́ kosan sɔ’m be su.

4. ?Ngue yɛ sran ng’ɔ lafi Ɲanmiɛn su’n, ɔ yo ɔ?

⁴ Sran ng’ɔ lafi Zoova nin Zezi be su’n, ɔ si like nga be yoli’n, ɔ nin nga bé wá yó be’n. Sanngɛ, ɔ kɛmɛn i sɔ’n ngunmin su. Ɔ kunndɛ kpa kɛ ɔ́ yó like nga be kle i kɛ ɔ yo’n. Kpɛkun, ɔ kunndɛ kpa kɛ ɔ́ klé i wiengu’m be like naan be si Zoova nin Zezi wie. Akoto Pɔlu seli kɛ: “Sɛ ɔ fite ɔ nuan kɛ Jésus ti ɔ Min’n, yɛ sɛ a lafi su kpa kɛ Nyanmiɛn cɛnnin i’n, á fíte nun. Afin kɛ be lafi su kpa’n, Nyanmiɛn bu be sran kpa, yɛ kɛ ɔ fite be nuan’n, be fite nun.”—Rɔmfuɛ Mun 10:9, 10; 2 Korɛntfuɛ Mun 4:13.

5. (a) ?Ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ e lafi Ɲanmiɛn su ɔ? (b) ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo naan y’a lafi Ɲanmiɛn su kpa ɔ? An fa sunnzun ase kun yiyi nun.

⁵ Sɛ e waan é ɲán anannganman nguan mɛn uflɛ’n nun lɔ’n, ɔ fata kɛ e lafi Ɲanmiɛn su kpa titi. Sɛ Ɲanmiɛn sulafilɛ’n ti waka yɛ e tali’n, é sé kɛ maan e gua su nzue kpa titi naan ɔ yo kpa. Afin, sɛ be ta waka naan be guaman su nzue’n, ɔ́ wú. I sɔ’n kle kɛ, ɔ fata kɛ e nian e wun su kpa naan e “jran kekle” e lafi Ɲanmiɛn su “kpa tra laa’n.”—Tit 2:2; 2 Tɛsalonikfuɛ Mun 1:3; Lik 22:32; Ebre Mun 3:12.

6. ?Kɛ be se kɛ sran kun lafi Ɲanmiɛn su’n, wafa sɛ yɛ Ebre Mun 11:1 yiyi nun ɔn?

⁶ Kɛ be se kɛ sran kun lafi Ɲanmiɛn su’n, Ebre Mun 11:1 yiyi nun kle e. (An kanngan nun.) (1) Sran ng’ɔ lafi Ɲanmiɛn su’n, ɔ ‘si weiin kpa kɛ w’a ɲan like nga i wla o su’n.’ Like nga e “wla o su’n,” i wie yɛle ninnge nga Ɲanmiɛn seli kɛ ɔ́ yó be’n. Ɲanmiɛn seli kɛ ɔ́ núnnún klunwifuɛ mun naan ɔ́ mán e mɛn uflɛ kun. (2) Sran ng’ɔ lafi Ɲanmiɛn su’n, ɔ “si kpa kɛ like nga e wun-mɛn i’n wo lɛ.” E wunman Ɲanmiɛn Zoova, nin Zezi Klist, nin anzi mun, ɔ nin Ɲanmiɛn Sielɛ’n. Sanngɛ, e si kpa kɛ be o lɛ. (Ebre Mun 11:3) ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ e lafi ninnge nga Ɲanmiɛn seli kɛ ɔ́ yó be’n, ɔ nin ninnge nga e wunman be’n be su ɔ? E ijɔlɛ’n, nin e ayeliɛ’n, ɔ nin wafa nga e di e mɛn’n, be nun yɛ e kwla kle sɔ ɔ. 

7. ?Wafa sɛ yɛ Nowe kleli kɛ ɔ lafi Ɲanmiɛn su ɔ? (An nian desɛn ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i lɛ’n.)

⁷ Sran kun m’ɔ lafili Ɲanmiɛn su’n yɛle Nowe. Akoto Pɔlu seli kɛ Ɲanmiɛn su mɔ Nowe lafi’n ti, kɛ Ɲanmiɛn ‘boli like nga be nian wunmɛn i le’n su kleli i’n, ɔ boboli mmeli kun ɔ fa deli i osufuɛ mun srolɛ m’ɔ sro i’n ti.’ (Ebre Mun 11:7) Nowe lafili ndɛ nga Zoova kan kleli i’n su. I ti’n, ɔ boboli mmeli dan kun. Atrɛkpa’n, i mantanfuɛ’m be usɛli i sa nga ti yɛ ɔ su bobo mmeli’n. E kwla se kɛ ɔ tɛli be su. Afin, Biblu’n se kɛ Nowe boli “sa nga be yo-ɔ ɔ ti su’n” i ndolo. (2 Piɛr 2:5) Ɔ kan kleli sran mun kɛ Ɲanmiɛn su wa tɔ anannganman su nzue kun, naan ɔ́ fá núnnún klunwifuɛ mun. Atrɛkpa’n, ndɛ nga Zoova kan kleli i’n, i kunngba’n yɛ ɔ kan kleli be ɔ. Zoova seli i kɛ: “E nin sran mun e liɛ’n w’a wie. Sa tɛtɛ nga b’a yo i asiɛ’n su’n w’a sɔn ngboko. Ń wá núnnún be. Afin ń wá tɔ́ anannganman su nzue kun asiɛ’n su, ń fá núnnún ninnge nga be wo asiɛ’n su’n be kwlaa. Ń kún asiɛ’n su  ninnge’m be kwlaa.” Yɛ atrɛkpa’n, like ng’ɔ fata kɛ be yo naan b’a fite nun’n, Nowe kan kleli be wie. Zoova seli i kɛ: “An wlu mmeli’n nun.”—Bo Bolɛ 6:13, 17, 18.

8. ?Ɲanmiɛn sulafilɛ’n i su ndɛ benin yɛ Zaki kannin ɔn?

⁸ Kɛ akoto Pɔlu klɛli fluwa ko mannin Ebre mun’n, i sin’n, Zaki kannin Ɲanmiɛn sulafilɛ’n i ndɛ wie. Ɔ seli kɛ: “Maan n nian ɔ Nyanmiɛn su bɔ a lafi bɔ a yo-man sa kpa’n, yɛ n kusu’n, sa kpakpa nga n yo be’n, ḿ má fá klé wɔ kɛ n lafi Nyanmiɛn su.” (Zak 2:18) Zaki seli kɛ sɛ sran kun lafi su kɛ Ɲanmiɛn o lɛ’n, i sɔ’n kleman kɛ ɔ lafi Ɲanmiɛn su. Afin, mmusu’m be lafi su sɔ wie. Sanngɛ, be lafiman Ɲanmiɛn su. I kpa bɔbɔ’n, be tɛnndɛn i ɲrun. (Zak 2:19, 20) Sran ng’ɔ lafi Ɲanmiɛn su’n, i nzuɛn’n ti kpa. Ɔ yo sa nga Ɲanmiɛn klun jɔ su’n. I sɔ yɛ Abraamun yoli ɔ. Zaki seli kɛ: “?Kɛ e nannan Abraam fɛli i wa Izaak kɛ ɔ́ fá sɔ́ Nyanmiɛn’n, Nyanmiɛn a bu-mɛn i sran kpa i sa sɔ’n ti? ?An wun-mɛn i? I Nyanmiɛn sulafilɛ’n nin i sa kpa yolɛ’n be san nun, ɔ maan i Nyanmiɛn sulafilɛ’n i nyin fiteli weiin i sa kpa b’ɔ yoli be’n ti.” Kpɛkun, ɔ seli ekun kɛ: “Sɛ sran kun o sa b’ɔ de-man wunmiɛn’n, wuun w’a wu. I kunngba nin-ɔn, sɛ sran kun se kɛ ɔ lafi Nyanmiɛn su bɔ be wun-mɛn i sɔ i nzuɛn’n nun’n, wuun i Nyanmiɛn sulafilɛ’n ti ngbɛn.”—Zak 2:21-23, 26.

9, 10. ?Ngue yɛ é yó é klé kɛ e lafi Ɲanmiɛn i Wa’n su ɔ?

⁹ Kɛ be se kɛ sran kun lafi Ɲanmiɛn su’n, be nga Ɲanmiɛn maan be klɛli i nuan ndɛ’n be wunnin i bo kpa. Be nun kun yɛle Zan. Kɛ Zaki klɛli i fluwa’n m’ɔ dili afuɛ 30, Zan klɛli Zezi Klist i jasin fɛ’n, ɔ nin fluwa nsan ekun. Kɛ ɔ́ klɛ́ fluwa sɔ mun Glɛki’n nun’n, ɔ boli ndɛ mma kun su kpɛ sunman. Wie liɛ’n, ndɛ mma sɔ’n i bo’n yɛle kɛ “lafi Ɲanmiɛn su.”

¹⁰ Zan seli kɛ: “Sran ng’ɔ lafi i Wa’n su’n, ɔ lɛ Anannganman nguan, sanngɛ sran nga i nyin yi-mɛn’n, ɔ nyan-man nguan le, sanngɛ i wun ya o Nyanmiɛn klun.” (Zan 3:36) Maan e ɲin yi Zezi. I liɛ’n, é klé kɛ e lafi Ɲanmiɛn i Wa’n su. Kɛ e kanngan fluwa nga Zan klɛli be’n be nun’n, e wun kɛ blɛ sunman’n, Zezi seli kɛ sɛ e waan é ɲán anannganman nguan’n, maan e lafi i bɔbɔ nin i Si’n be su.—Zan 3:16; 6:29, 40; 11:25, 26; 14:1, 12.

11. ?Ngue yɛ e kwla yo e kle kɛ e si ye ɔ?

¹¹ Zoova fɛ i wawɛ’n man e naan e si i bɔbɔ nin i Wa’n. Ɔ fɛ i wawɛ’n man e naan e lafi be su wie. (An kanngan Lik 10:21 nun.) Zoova mannin e like kpanngban. I wie yɛle kɛ ɔ fali Zezi mannin, naan e nin i e afiɛn’n mantan. E “Nyanmiɛn sulafilɛ’n fin i, i yɛ maan é láfi i su lele gúɛ i ti nin i bo-ɔ.” I sɔ’n ti, maan e la Ɲanmiɛn i ase titi. (Ebre Mun 12:2) Maan e srɛ Zoova titi, yɛ e suɛn i Ndɛ’n nun like. Sɛ e yo sɔ’n, é láfi i su kpa.—Efɛzfuɛ Mun 6:18; 1 Piɛr 2:2.

12. ?Sɛ e lafi Ɲanmiɛn su’n, ngue yɛ é yó ɔ?

¹² Maan e ayeliɛ’n nun’n, e kle kɛ e lafi ninnge nga Zoova seli kɛ ɔ́ yó be’n be su  kpa. I wie yɛle kɛ, maan e kan Ɲanmiɛn Sielɛ’n i ndɛ e kle sran mun titi naan be kaci Zezi i sɔnnzɔnfuɛ. Asa ekun’n, maan “e yo sran’m be kwlaa be ye, sanngɛ maan e dun mmua yo man e niaan nga e nin be e lafi Krist su’n.” (Galasifuɛ Mun 6:10) Yɛ maan e yo like kwlaa nga e kwla yo’n, naan e ‘wla e nzuɛn laa m’ɔ maan e yo sa tɛtɛ’n i ase.’ Afin, e kunndɛman kɛ like wie ti’n, e nin Ɲanmiɛn e afiɛn’n saci.—Kolɔsfuɛ Mun 3:5, 8-10.

13. (a) ?Ngue ti yɛ Ɲanmiɛn sulafilɛ’n ti like cinnjin ɔn? (b) ?Ɲanmiɛn sulafilɛ’n i su ndɛ benin yɛ Biblu’n kan ɔn? (c) ?Ngue ti ɔ?

¹³ Biblu’n se kɛ: “Sɛ be lafi-mɛn i su’n, i klun jɔ-man be wun mlɔnmlɔn. Ɔ maan sran nga i waan ɔ́ fɛ́ i wun mántan Nyanmiɛn’n, maan ɔ lafi su kɛ ɔ o lɛ, yɛ be nga be kunndɛ i’n, ɔ́ yí i wun klé be.” (Ebre Mun 11:6) Biblu’n kle kɛ Ɲanmiɛn su lafilɛ’n ti ninnge ng’ɔ fata kɛ Klistfuɛ kun yo be’n, be nun cinnjin kun. Like ng’ɔ fata kɛ e yo naan, sɛ é kwlá sé’n, e ‘bo’n w’a wla ase’n’ be nun kun yɛle kɛ maan e lafi Ɲanmiɛn su. (Ebre Mun 6:1) Yɛ ɔ fata kɛ e fa nzuɛn cinnjin wie mun ekun. I liɛ’n, e nin Zoova e afiɛn’n mántan kpa titi.—An kanngan 2 Piɛr 1:5-7 nun; Zid 20, 21.

14, 15. ?Ɲanmiɛn sulafilɛ’n ti cinnjin tra Ɲanmiɛn nin sran klolɛ’n?

¹⁴ Be nga Ɲanmiɛn maan be klɛli Biblu’n be kannin Ɲanmiɛn sulafilɛ’n i ndɛ kpanngban tra nzuɛn onga mun. ?I sɔ’n ti, é sé kɛ Ɲanmiɛn sulafilɛ’n yɛ ɔ ti nzuɛn ng’ɔ fata kɛ e fa be’n, be nun cinnjin’n niɔn?

¹⁵ Pɔlu fali Ɲanmiɛn sulafilɛ’n fa sunnzunnin sran klolɛ’n. Ɔ seli kɛ: “Sɛ n lafi Nyanmiɛn su kpa bɔbɔ b’ɔ maan n kwla se oka’m be kɛ be tu be bo wɔ’n, sanngɛ sɛ n klo-man sran’n, wuun m’an yo-man like fi.” (1 Korɛntfuɛ Mun 13:2) Zezi seli kɛ Ɲanmiɛn klolɛ’n yɛ ɔ ti “mmla klikli nin i nun dan nin-ɔn.” (Matie 22:35-40) Sɛ e klo sran’n, é fá nzuɛn kpa wie m’ɔ maan Ɲanmiɛn klun jɔ́ e wun’n. Biblu’n se kɛ sran m’ɔ klo sran’n, “sa’n kwlaa nun ɔ lafi Nyanmiɛn su.” Ɔ maan, sɛ e klo Ɲanmiɛn’n, é láfi ndɛ kwlaa nga Ɲanmiɛn kannin m’ɔ o Biblu’n nun’n su.—1 Korɛntfuɛ Mun 13:4, 7.

16, 17. (a) ?Ɲanmiɛn nin sran klolɛ’n, ɔ nin Ɲanmiɛn sulafilɛ’n be su ndɛ benin yɛ Biblu’n kan ɔn? (b) ?Nzuɛn sɔ’m be nun onin yɛ ɔ ti dan ɔn? (c) ?Ngue ti ɔ?

 ¹⁶ Ɲanmiɛn sulafilɛ’n, ɔ nin Ɲanmiɛn nin sran klolɛ’n be ti nzuɛn kpa. Be nga Ɲanmiɛn maan be klɛli Biblu’n, be kannin nzuɛn nɲɔn sɔ’m be ndɛ kpɛ sunman. Pɔlu seli i niaan Klistfuɛ mun kɛ: ‘Maan Krist su mɔ e lafi’n nin e sran nin Ɲanmiɛn klolɛ’n ɔ yo kɛ like kokloko mɔ e fa kata e wue su’n sa.’ (1 Tɛsalonikfuɛ Mun 5:8) Piɛli kannin Zezi i ndɛ seli kɛ: ‘Amu’an wunmɛn i le, sanngɛ an klo i. Kannzɛ an nian wunmɛn i’n, an lafi i su.’ (1 Piɛr 1:8) Zaki usɛli i niaan Klistfuɛ mɔ Ɲanmiɛn kpa be sieli be ngunmin’n be kɛ: ‘?Ɲanmiɛn a faman mɛn nga nun yalɛfuɛ mun kɛ be yo aɲanbeunfuɛ i su mɔ be lafi’n ti naan famiɛn nga i waan be nga be klo i’n bé dí’n be di wie?’ (Zak 2:5) Zan seli kɛ mmla nga Ɲanmiɛn fa mannin e’n yɛle kɛ, maan ‘e lafi i Wa Zezi Klist su, yɛ e klo e wun.’—1 Zan 3:23.

¹⁷ Pɔlu kusu seli kɛ: “Siɛn’n, like nsan nga be ka lɛ’m be yɛ: Nyanmiɛn su lafilɛ, e wla bɔ e fa guɛ i Nyanmiɛn su’n, nin klolɛ bɔ e fa klo Nyanmiɛn nin sran’n, sanngɛ be nun dan’n yɛlɛ Nyanmiɛn nin sran be klolɛ.” (1 Korɛntfuɛ Mun 13:13) Ɲanmiɛn wá yó ninnge ng’ɔ seli kɛ ɔ́ yó be’n mɛn uflɛ’n nun lɔ. É ɲán ninnge kpakpa nga Biblu’n kan be ndɛ’n. Blɛ sɔ’n nun’n, ɔ su yoman cinnjin kɛ e lafi ninnge sɔ’m be su kun. Sanngɛ, Ɲanmiɛn nin i sufuɛ’m be klolɛ’n liɛ’n, bé yó e cinnjin tititi. I kpa bɔbɔ’n, é kló be kpa trá laa’n.

18, 19. (a) ?Ɲanmiɛn su mɔ e lafi’n ti’n, wafa sɛ yɛ e nin e niaan mun e tran ɔn? (b) ?I sɔ’n ti, wan yɛ ɔ nin manmanlɛ’n fata ɔ?

¹⁸ Andɛ’n, Zoova i sufuɛ’m be lafi su kɛ Ɲanmiɛn Sielɛ’n o lɛ. Yɛ be suan sran mɔ Ɲanmiɛn sieli i famiɛn’n i bo. Asa ekun’n, be lo be wun man Ɲanmiɛn. Ɔ maan be yo sa nga Ɲanmiɛn wawɛ’n maan sran yo’n. I wie yɛle kɛ be klo be wun. (Galasifuɛ Mun 5:22, 23) I sɔ’n ti, aniaan miliɔn mɔcuɛ tra su mɔ be o mɛn wunmuan’n nun’n, be bo’n ti kun, yɛ be tran fɛfɛ asɔnun’n nun. I sɔ’n kle weiin kɛ Ɲanmiɛn sulafilɛ’n, ɔ nin sran nin Ɲanmiɛn klolɛ’n, be ti nzuɛn kpa dan.

¹⁹ E Ɲanmiɛn’n bɔbɔ i fanngan nun ti yɛ e bo’n ti kun ɔn. Ɔ maan, ɔ nin manmanlɛ’n fata. (Ezai 55:13) Ɲanmiɛn yoli maan ‘y’a ɲan e ti i su mɔ e lafi’n ti.’ I sɔ’n yo e fɛ dan. (Efɛzfuɛ Mun 2:8) Zoova yó maan sran kpanngban kpa ekun bé láfi i su. Ɔ maan i agualiɛ su’n, sran kpa ngunmin yɛ bé trán asiɛ’n su ɔ. Fɔ’n su tranman be nun kun. Yɛ bé mɛ́nmɛ́n i aklunjuɛ su tititi!