Felisa: Ɛspaɲin lɔ yɛ n ɲinnin ɔn. Min si nin min nin’n be timan aɲanbeunfuɛ. E osu e ti Katoliki. Yɛ Ɲanmiɛn sulɛ’n ti e cinnjin kpa. Ɔ maan, min osufuɛ 13 be ti plɛti, annzɛ be di junman dan Katoliki asɔnun’n nun. Be nun kun kle suklu Katoliki’m be suklu kun nun. Kɛ ɔ wuli’n, Katoliki’m be kpɛnngbɛn nga be flɛ i Zan Pɔlu II, ɔ kɛnnin i wun ndɛ kpa. Ɔ seli kɛ ɔ ti Ɲanmiɛn i sufuɛ kpa mɔ be kwla niɛn i ajalɛ’n su ɔ. Min si’n ti ajuin difuɛ. Yɛ min nin’n di fie su junman. Be wuli e mɔcuɛ. Yɛ min yɛ n ti kpɛnngbɛn’n niɔn.

Alɛ wa tɔli Ɛspaɲin lɔ. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn n le afuɛ 12. Kɛ alɛ’n wieli’n, awa wlali min si’n i bisua. Afin, ɔ jranman be sin. Kɛ e nin’n ko yo naan w’a kwla ta e ngba’n, ɔ yoli kekle mɛnnin i. I sɔ’n ti, ɔ fali min sinma nsan’n, Araceli nin Lori, ɔ nin Ramonin ɔli Bilbao lɔ naan be ko tran Katoliki bla nga be flɛ be kɛ Sɛli’n be sa nun. I liɛ’n, bé ɲán aliɛ bé dí.

Araceli: Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn n le afuɛ 14. Lori le afuɛ 12, yɛ Ramonin le afuɛ 10. E wla loli e awlofuɛ mun dan. Kɛ e o Sɛli’m be sa nun lɔ’n, e yo be awlo’n nun yɛinyɛin. Kɛ e dili afuɛ nɲɔn be sa nun’n, be fa e ɔli Zaragoza lɔ lika liɛ’n nun lɔ naan e ko nian sran oke’m be lika. Lika sɔ’n nun lɔ’n, e yo lika nga be tɔn aliɛ’n i nun yɛinyɛin. Ɔ maan, e fɛli dan.

Felisa: Min nin’n ɔ nin i niaan bian m’ɔ ti plɛti klɔ sɔ’n su’n, be sieli i nzɔliɛ kɛ gbanflɛn kun klo min. I sɔ’n ti, be fa min ɔli Zaragoza lɔ wie naan m’an wunman gbanflɛn sɔ’n kun. Kɛ mɔ Ɲanmiɛn ndɛ ti min cinnjin’n ti’n, n kunndɛli kɛ  ń cɛ́ lɔ. N ɔli asɔnun cɛn kwlakwla. N kunndɛli kɛ ń yó Katoliki ngaliɛ difuɛ kɛ min osufuɛ’m be nun kun sa, naan be fa min ɔ sran ble mɛn’n nun lɔ wie.

Ninnge kpanngban nga n kunndɛli kɛ ń yó be’n, m’an kwlá yoman be. Sɛli’m b’a wlaman min fanngan kɛ n ko di Ɲanmiɛn junman nvle uflɛ nun kɛ nga n sunnzunnin’n sa. Ɔ maan kɛ n dili lɔ afuɛ kun’n, n sali min sin e awlo. Yɛ n niannin min nin’n i niaan bian m’ɔ ti plɛti’n i lika. N di junman i awlo’n nun lɔ. Kpɛkun, e srɛ Mali nnɔsua kwlakwla. N siesie flɛli mun asɔnun sua’n nun. Kpɛkun, Mali nin sran wie mun ekun mɔ be yoli be nzɔliɛ’n, n siesie be kpa. N kloli ninnge sɔ’m be yolɛ’n kpa.

Araceli: I nun mɔ n o Zaragoza lɔ’n, n tali nda kɛ ń yó Sɛli bla. Sɛli’m be fa min ɔli Madridi, yɛ be fali Lori ɔli Valɛnsia. Kpɛkun, Ramonin kali Zaragoza lɔ. Kɛ n o Madridi lɔ’n, n tali nda ekun kɛ ń yó Sɛli bla. Lika nga n ɔli nun lɔ’n, sran kpanngban be ba lɔ. Wie’m be ti suklu ba. Yɛ wie’m be ti sran oke. Ɔ maan, lɔ junman’n sɔnnin. N dili be dɔɔtrɔ’n i nun junman.

N kunndɛli titi kɛ ń yó Sɛli bla. Yɛ m buli i kɛ ń ɲán blɛ kpanngban ń kánngan Biblu’n nun naan ń súan nun like. Sanngɛ, w’a yoman sɔ. Afin, sran fi kannganman Biblu’n nun lɔ. Yɛ be kanman Ɲanmiɛn nin Zezi be ndɛ bɔbɔ. N suannin Latɛn’n i kanlɛ kan. Yɛ Katoliki nun sran nga be wuli mɔ be bu be sran kpa’n, n suannin be su ndɛ. Kpɛkun, n kotoli Mali bo m mɛnmɛnnin i. Blɛ sunman’n, n dili junman kekle mun.

M buli i kɛ sɛ n ɲan sika naan n fa nian min osufuɛ’m be lika’n, ɔ ti kpa tra kɛ n di junman naan sran uflɛ’m be ɲan be wun. I sɔ’n ti, min akunndan’n wa sanngannin dan. N kan n kleli bla ng’ɔ ti e su kpɛnngbɛn’n. N seli i kɛ n tranman lɔ kun. Ɔ toli min su anuan. Ɔ buli i kɛ ɔ́ yó sɔ naan i liɛ’n, ń sé kɛ n kɔman kun.

Sɛli bla’m be fali min fiteli. Sanngɛ, kɛ be wunnin kɛ min waan saan fii ń kɔ́’n, be toli min su anuan ekun. Be yoli min sɔ kpɛ nsan. Kpɛkun, be seli min kɛ sɛ min waan ń kɔ́’n, n klɛ fluwa kun su kɛ: “N suman Ɲanmiɛn kun. Satan yɛ ń sú i ɔ. I ti yɛ n su kɔ ɔ.” Ɔ yoli min ya dan. N kunndɛli kɛ ń kɔ́. Sanngɛ, m’an klɛman ndɛ sɔ’n. N seli be kɛ ń kán klé plɛti’n. N kannin sa nga be yoli min’n n kleli i. Ɔ mannin kpɛnngbɛn kun i atin kɛ ɔ fa min sa min sin Zaragoza lɔ. Kɛ ɔ dili anglo nɲɔn kun’n, be mannin min atin. I osu m’ɔ́ cɛ́ kan’n, Lori nin Ramonin be jasoli be lika liɛ’n nun lɔ wie.

Felisa: Kɛ ɔ cɛli kan’n, n jali bian. E nin min wun’n e ko trannin Ɛspaɲin lɔ klɔ kaan kun mɔ be flɛ i kɛ Kantabria i su lɔ. M’an yaciman asɔnun kɔlɛ. Mɔnnɛn cɛn kun’n, plɛti bian’n fali ya dan kpa asɔnun lɔ. Ɔ mannin fluwa kun su. Kpɛkun, ɔ seli kɛ: “Amun nian fluwa nga.” Be klɛli fluwa sɔ’n su kɛ La vérité qui conduit à la vie éternelle. I sin’n, ɔ seli kɛ: “Sɛ sran kun man amun kun’n, an fa blɛ min, annzɛ amun yi i blo.”

N leman fluwa sɔ’n wie. Yɛ n kunndɛli kɛ ń ɲán wie. I osu w’a cɛman. Cɛn kun’n, bla nɲɔn be bali e awlo lɔ. Be ti Zoova i Lalofuɛ. Be mannin min fluwa sɔ’n kun. N kanngannin nun cɛn kunngba sɔ’n i kɔnguɛ’n nun. Kɛ bla sɔ’m be bali e awlo lɔ ekun’n, be kunndɛli kɛ bé klé min Biblu’n nun like. Yɛ n kplinnin su.

N kunndɛli titi kɛ ń yó Ɲanmiɛn klun sa. N suannin ndɛ nanwlɛ’n. N sili Zoova, yɛ n kloli i kpa. N kunndɛli kɛ ń kɛ́n i ndɛ ń klé sran kwlakwla. Afuɛ 1973 nun’n, be yoli min batɛmun. Blɛ kwlaa nga n ɲɛnnin i wun atin’n, m miannin min ɲin n kannin ndɛ nanwlɛ’n n kleli min osufuɛ mun. Sanngɛ, be waan n su lafi ato ndɛ su. Min niaan bla Araceli yɛ ɔ kannin sɔ kpa ɔ.

Araceli: Sɛli bla’m be yoli min tɛtɛ. I sɔ’n ti, asɔnun nga n o nun’n i wun yoli min tɛ. Sanngɛ, n ɔli asɔnun mɔnnɛn cɛn titi. Yɛ n srɛli Mali cɛn kwlakwla. N kunndɛli titi kɛ ń sí Biblu’n nun. Yɛ n srɛli Ɲanmiɛn kɛ ɔ uka min. Blɛ sɔ’n nun yɛ Felisa kannin like ng’ɔ suan’n i ndɛ kleli min ɔn. Wafa ng’ɔ kɛnnin i ndɛ juejue su’n ti’n, m buli i kɛ ɔ su bo fia. Ndɛ ng’ɔ kannin’n, w’a yoman min liɛ’n su mlɔnmlɔn.

Kɛ ɔ cɛli kan’n, n sali min sin Madridi lɔ. N ɲannin junman. Kpɛkun, n jali bian. N sieli i nzɔliɛ kɛ be nga be kɔ asɔnun cɛn kwlakwla’n be nantiman like nga Zezi kleli’n su. I sɔ’n ti, n yacili asɔnun kɔlɛ. Be nga be wuli mɔ be bu be sran kpa’n, m’an lafiman be su kun. M’an lafiman su kun kɛ sin dan kun o lɛ sakpa. Yɛ m’an lafiman su kun kɛ plɛti mun yɛ be kwla yaci sran’m be wun sa mun cɛ be ɔ. N guali asɔnun’n i ninnge kwlaa kɛ waka  sran sa’n, be blo. N siman kɛ like kpa yɛ n su yo ɔ. Min wla boli min wun. Sanngɛ, n srɛli Ɲanmiɛn titi. N seli i kɛ: “N kunndɛ kɛ ń sí wɔ. Uka min.” Min wla kpɛnnin su kɛ Zoova i Lalofuɛ’m be bali min awlo lɔ titi naan sanngɛ, m’an sɔman be nun. M’an lafiman asɔnun wie fi su.

Afuɛ 1980 nun’n, nn min niaan bla Lori o Aflansi lɔ. Yɛ Ramonin o Ɛspaɲin lɔ. Zoova i Lalofuɛ’m be kle be Biblu’n nun like. M buli i kɛ be su yo kɛ Felisa sa naan be wunmɛn i wlɛ kɛ like nga be su suan’n, ɔ ti ato. Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, min mantanfuɛ’m be nun kun wa yoli min janvuɛ. Be flɛ i kɛ Anzelinin. Ɔ ti Zoova i Lalofuɛ wie. Anzelinin nin i wun’n, be seli min titi kɛ bé klé min Biblu’n nun like. N seli be titi kɛ asɔnun ndɛ timan min cinnjin. Sanngɛ, be wunnin i wlɛ kɛ n kunndɛ kɛ ń sí Biblu’n nun. I agualiɛ su’n, n seli be kɛ: “N tili. Sanngɛ, sɛ amún klé min like’n, amun fa min Biblu liɛ’n.” Biblu’n nga be flɛ i kɛ Nácar-Colunga yɛ n le i ɔ.

Felisa: Afuɛ 1973 nun’n, be yoli min batɛmun. I blɛ sɔ’n nun’n, nn Zoova i Lalofuɛ ko ju 70 yɛ be o Santandɛr m’ɔ ti Kantabria i klɔ dan’n i su lɔ ɔ. E fali bisi e ɔli klɔ’m be su mmua kpa e ko boli jasin fɛ’n. Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, e fali loto.

Kɛ ɔ́ cɛ́ kɔ́’n, n kleli sran kpanngban be Biblu’n nun like. Be yoli be nun 11 be batɛmun. Sran sɔ’m be nun sunman be ti Katoliki. Kɛ mɔ n yoli Katoliki wie laa’n ti’n, n trali min awlɛn be wun. N si kɛ Zoova wawɛ’n nin ndɛ nga Biblu’n kan’n, be ti yɛ be kwla wun ndɛ nanwlɛ’n i wlɛ naan b’a kaci mlɔnmlɔn ɔn. (Ebre Mun 4:12) Be flɛ min wun’n kɛ Biɛnvenindo. Ɔ ti polisie. Afuɛ 1979 nun’n, be yoli i batɛmun. Min nin’n boli Biblu’n nun like suanlɛ bo wie naan w’a wu.

Araceli: Kɛ i bo bolɛ’n nun Zoova i Lalofuɛ’m bé klé min Biblu’n nun like’n, m’an buman be nanwlɛfuɛ. Sanngɛ kɛ ɔ́ cɛ́ kɔ́’n, m’an buman be sɔ kun. Ndɛ nga Biblu’n kan’n yɛ be fa kle sran mun ɔn. Kpɛkun, be nanti like nga be kle’n su. N wa lafili Zoova su kpa, yɛ n lafili ndɛ nga Biblu’n kan’n i su kpa wie. Min mantanfuɛ sunman be sieli i nzɔliɛ kɛ m’an kaci. Be nun wie’m be seli min kɛ: “Araceli, like kpa yɛ a su yo ɔ. Nán yaci i yolɛ.”

N la Zoova i ase titi. N se kɛ: “Zoova kwla o, w’a yiman min ase. Sanngɛ, a ukali min maan n ɲannin like nga n kunndɛli i titi’n. Yɛle kɛ, n si ndɛ nanwlɛ’n m’ɔ o Biblu’n nun’n.” N seli min niaan bla Felisa kɛ ɔ yaci i finfin mɔ n yoli’n, ɔ cɛ min. Kɛ e o likawlɛ’n, e siman akplowa kun. Biblu’n i su yalɛ yɛ e koko ɔ. Afuɛ 1989 nun’n, be yoli min batɛmun. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn n le afuɛ 61.

Felisa: Kɛ é sé yɛ’n, n le afuɛ 91. Min wun’n sacili. Yɛ n kwlá yoman ninnge mun kɛ laa’n sa. Sanngɛ, n te kanngan Biblu’n nun cɛn kwlakwla. N kɔ aɲia’m be bo. Kɛ n ɲan alaje’n, n kɔ jasin fɛ’n i bolɛ.

Araceli: Plɛti nin Sɛli bla kwlaa nga n wun be’n, n kan Zoova i ndɛ n kle be. Sɛ Sɛli bla mɔ n yoli i laa’n i ti yɛ n klo i sɔ yolɛ’n nin o. E nin be nun wie mun e koko yalɛ fɛfɛ kpa. Yɛ be nun sunman be fa fluwa nga n fa man be’n. Plɛti kun liɛ’n, min wla te kpɛn i su. Kɛ e boli yalɛ kokolɛ bo cɛ’n, ɔ seli min kɛ n di nanwlɛ. Kpɛkun, ɔ seli kɛ: “?Kpɛnngbɛn nga m’an yo i yɛ’n, nin yɛ ń kɔ́ ekun ɔn? ?Min asɔnunfuɛ nin min osufuɛ’m bé bú min sɛ?” N seli i kɛ: “?Yɛ Ɲanmiɛn kusu bú wɔ sɛ?” Ɔ wunnin kɛ min ndɛ’n yo fɛ. W’a kwlá mɛnmɛn i ti’n su. Sanngɛ, n wunnin kɛ ɔ leman awlɛn kɛ ɔ́ káci.

Le kun nga min wun’n seli min kɛ ɔ́ kɔ́ aɲia’m be bo wie’n, min wla te kpɛn su. Kɛ ɔ́ kɔ́ i aɲia klikli’n i bo’n, nn ɔ le afuɛ 80. I sin’n, w’a yaciman aɲia’m be bɔ kɔlɛ le. Be kleli i Biblu’n nun like, yɛ ɔ boli jasin fɛ’n i bolɛ bo. Kɛ é bó jasin fɛ’n, min wla te kpɛn sa fɛfɛ sunman mɔ e wunnin be’n be su. Kɛ ɔ ka anglo nɲɔn bé yó i batɛmun’n, yɛ ɔ wuli ɔ.

Felisa: Kɛ m boli Zoova i sulɛ bo’n, min niaan bla nsan’n be yoli min finfin. Sanngɛ kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, be wa nantili ndɛ nanwlɛ’n su wie. I sɔ’n yoli min fɛ dan. Kɛ e o likawlɛ’n, e koko yalɛ lele. E kan e Si Ɲanmiɛn Zoova i ndɛ. Yɛ e koko i nuan ndɛ’n i su yalɛ. E kwlakwla e su Zoova siɛn’n. *