1, 2. (a) ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ klɔ sran kwla yo Ɲanmiɛn i janvuɛ ɔ? (b) ?Ngue yɛ like suanlɛ nga wá kɛ́n i ndɛ ɔ?

SRAN kwlakwla kunndɛ kɛ be klo i. Nán klolɛ nga yasua nin bla kun be fa klo be wun’n, i ndɛ yɛ e kan ɔn. Sanngɛ, wafa nga sran nɲɔn be tra janvuɛ mɔ be afiɛn’n mantan kpa’n, i ndɛ yɛ e kan ɔn. I lɛ’n nun’n, janvuɛ kpafuɛ nga sran kun kwla ɲɛn i’n, yɛle Ɲanmiɛn Zoova. Sran wie’m be bu i kɛ sran fi kwlá yoman Ɲanmiɛn i janvuɛ. Afin be waan ɔ ti Ɲanmiɛn Kpli, naan be kwlá wunmɛn i. Sanngɛ e liɛ’n, e bu i kɛ sran’m be kwla yo Ɲanmiɛn i janvuɛ.

² Ɲanmiɛn Ndɛ’n kle e kɛ Ɲanmiɛn fali sran wie mun yoli i janvuɛ. Naan ɔ fata kɛ e nian sran sɔ’m be ayeliɛ’n su. Afin, like ng’ɔ fata kɛ ɔ yo e cinnjin kpa’n, yɛle kɛ maan e fa e wun e mantan Ɲanmiɛn. Sran nga be fa be wun mantannin Ɲanmiɛn mɔ Ɲanmiɛn fa be yoli i janvuɛ’n, be nun kun yɛle Abraamun. (An kanngan Zak 2:23 nun.) ?Ngue  ti yɛ Ɲanmiɛn fali Abraamun yoli i janvuɛ ɔ? Yɛle kɛ, Abraamun lafili Ɲanmiɛn su. Biblu’n se kɛ be kwlaa nga be lafi Ɲanmiɛn su’n, Abraamun ti “be si.” (Rɔmfuɛ Mun 4:11) Like suanlɛ nga wá kán Abraamun i Ɲanmiɛn su lafilɛ’n i ndɛ. Maan e fa e ɲin e sie su kpa. Kɛ é yó sɔ’n, maan e tinuntinun e usa e wun kɛ: ‘?Ngue yɛ ń yó naan m’an lafi Ɲanmiɛn su kɛ Abraamun sa ɔ? ?Ngue yɛ ń yó naan e nin Ɲanmiɛn e afiɛn’n w’a mantan kpa ɔ?

3, 4. (a) ?Like kekle benin yɛ Ɲanmiɛn seli Abraamun kɛ ɔ yo ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ Abraamun kplinnin su ɔ?

³ Cɛn kun’n, Abraamun cicili yie. Ɔ fa suɛli i wa Izaaki. Kpɛkun, i bɔbɔ fali laliɛ nin sin. Yɛ ɔ nin Izaaki nin i sufuɛ’m bé kɔ́ oka kun su ɔ. ^[1] (An nian “ndɛ wie mun ekun” i nun.) I blɛ sɔ’n nun’n, nn Izaaki le afuɛ 25, yɛ Abraamun bɔbɔ le afuɛ 125. Ajalɛ sɔ’n i tulɛ w’a yoman pɔpɔ w’a manman Abraamun. Nán oke mɔ w’a yo’n, i ti yɛ ɔ yoli kekle mɛnnin i ɔ. Afin, ɔ te le wunmiɛn di junman. Sanngɛ, like ng’ɔ su kɔ i yolɛ’n yɛ ɔ timan pɔpɔ ɔ. Yɛle kɛ, Zoova seli i kɛ ɔ fɛ i wa’n yi tɛ mɛn i.—Bo Bolɛ 22:1-8.

⁴ Like nga Zoova seli Abraamun kɛ ɔ yo’n, ɔ timan pɔpɔ. Sran wie’m be waan Ɲanmiɛn siman aunnvuɛ. I ti yɛ ɔ seli Abraamun kɛ ɔ fɛ i wa’n yi tɛ mɛn i ɔ. Wie’m be kusu be waan Abraamun klomɛn i wa’n. I ti yɛ ɔ kplinnin su kɛ ɔ́ fɛ́ i wa’n yí tɛ ɔ. Be nga be kan sɔ’n, be lafiman Ɲanmiɛn su. Yɛ be wunmɛn i wlɛ kɛ sran ng’ɔ lafi Ɲanmiɛn su’n, ɔ yi i nglo. (1 Korɛntfuɛ Mun 2:14-16) Nán kɛ Abraamun buman akunndan ti yɛ ɔ yoli like nga Ɲanmiɛn seli i kɛ ɔ yo’n niɔn. Abraamun lafi Ɲanmiɛn su. Ɔ si kɛ Ɲanmiɛn kwlá semɛn i kɛ ɔ yo like ng’ɔ kwla bo i wla’n. Asa ekun’n, ɔ si kɛ sɛ i ɲin yi Ɲanmiɛn’n, ɔ́ yrɛ́ i su. Yɛ ɔ́ yrɛ́ i  wa’n su wie. ?Ngue ti yɛ Abraamun lafili Ɲanmiɛn su dan sɔ ɔ? Yɛle kɛ, ɔ sili Ɲanmiɛn. Yɛ ɔ wunnin sa nga Ɲanmiɛn yoli be mun.

5. (a) ?Ɔ yoli sɛ yɛ Abraamun sili Zoova ɔ? (b) ?Kɛ mɔ Abraamun sili Zoova ti’n, ngue yɛ ɔ yoli ɔ?

⁵ Ɔ si Zoova. Klɔ nga be flɛ i kɛ Ir, i su lɔ yɛ Abraamun ɲinnin ɔn. Lɔfuɛ’m be ti amuɛn sɔfuɛ. Abraamun i si’n bɔbɔ sɔ amuɛn wie. (Zozie 24:2) ?Yɛ ɔ yoli sɛ yɛ Abraamun sili Ɲanmiɛn Zoova ɔ? Ɲanmiɛn Ndɛ’n kle kɛ Nowe i wa Sɛmun ti Abraamun i nannan. Naan kɛ Abraamun ɲán afuɛ 150, nn Sɛmun i ɲin te o su. Sɛmun lafili Ɲanmiɛn su kpa. Ɔ maan atrɛkpa’n, ɔ kannin Zoova i ndɛ kleli i osufuɛ mun. Sɛ Sɛmun yɛ ɔ kannin Zoova i ndɛ kleli Abraamun’n, e kwlá dimɛn i nanwlɛ trele. Sanngɛ i kwlaa m’ɔ yoli o, Abraamun sili Zoova. Yɛ i sɔ’n ti, ɔ kloli Zoova. Kpɛkun, ɔ lafili i su.

6, 7. ?Ngue ti yɛ Abraamun lafili Zoova su kpa ekun ɔn?

⁶ Sa ng’ɔ wunnin be’n. ?Ngue ti yɛ Abraamun lafili Zoova su ɔ? Sran’m be se kɛ akunndan nga sran kun bu’n, i su sa yɛ ɔ yo ɔ. Abraamun sili Ɲanmiɛn. Yɛ ɔ yoli i su sa. Yɛle kɛ, i ɲin yili “Anannganman Nyanmiɛn b’ɔ o like’n kwlaa ti su’n, b’ɔ yili nglo nin asiɛ’n.” (Bo Bolɛ 14:22; Ebre Mun 5:7) Sɛ e kunndɛ kɛ é yó Ɲanmiɛn i janvuɛ’n, ɔ fata kɛ e ɲin yi i. (Jue Mun 25:14) I sɔ yɛ Abraamun yoli ɔ.

⁷ Cɛn kun’n, Ɲanmiɛn seli Abraamun nin Sara kɛ be jaso Ir lɔ naan be ɔ nvle uflɛ nun. Blɛ sɔ’n nun’n, nn b’a yo kpɛnngbɛn. Asa ekun’n, tannin sua bo yɛ bé wá kó trán titi ɔ. Abraamun si kɛ lika’n yó kekle be su. Sanngɛ, ɔ yoli like nga Ɲanmiɛn seli i kɛ ɔ yo’n. I sɔ’n ti’n, Ɲanmiɛn yrɛli i su. Yɛ ɔ sɛsɛli i. I wie yɛle kɛ, famiɛn wie’m be kunndɛli kɛ bé já Sara. Afin, Sara ti bla klanman kpa. Sara ti’n, be kwla kun Abraamun. Sanngɛ, Zoova yoli abonuan sa wie mun naan Abraamun nin i yi’n b’a fite nun. (Bo Bolɛ 12:10-20; 20:2-7, 10-12, 17, 18) Sa sɔ mɔ Zoova yoli be’n ti’n, Abraamun lafili i su kpa ekun.

8. ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo naan y’a si Ɲanmiɛn ɔn?

⁸ Ɲanmiɛn kwla fa e yo i janvuɛ wie. Sanngɛ, sɛ e waan ɔ yo sɔ’n, ɔ fata kɛ e nian Abraamun i ayeliɛ’n su. Yɛle kɛ, maan e si Ɲanmiɛn. Abraamun  wunnin sa sunman. Like nga e si i andɛ’n, ɔ nin sa nga e wun be’n, be tra Abraamun liɛ’n. (Daniɛl 12:4; Rɔmfuɛ Mun 11:33) Sɛ e kanngan Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun’n, é sí Ɲanmiɛn “b’ɔ yili nglo nin asiɛ’n.” Ɔ maan é kló i, yɛ e ɲin yí i. Asa ekun’n, é wún kɛ ɔ sasa e. Yɛ i sɔ’n ti’n, é láfi i su. Kpɛkun, é yó like kwlaa ng’ɔ se e kɛ e yo’n. Sran ng’ɔ yo sɔ’n, i klun jɔ. (Jue Mun 34:9; Nyanndra Mun 10:22) I sɔ’n ti’n, maan e suan Biblu’n nun like naan e si Zoova. I liɛ’n, é wún kɛ ɔ ti kpa dan. Yɛ é fá e wun é mɛ́ntɛn i kpa trá laa’n.

9, 10. (a) ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ sran nga be ti janvuɛ’n, be yo naan be afiɛn’n w’a mantan kpa titi ɔ? (b) ?Ngue yɛ Abraamun yoli naan ɔ nin Zoova be afiɛn’n w’a mantan kpa ɔ?

⁹ Sran ng’ɔ ɲan janvuɛ kpa’n, i liɛ’n su ti ye. (An kanngan Nyanndra Mun 17:17 nun.) Sran sɔ’n, ɔ yo like kwlaa ng’ɔ kwla yo’n, naan ɔ nin i janvuɛ’n be afiɛn’n w’a mantan kpa titi. Abraamun yoli like kwlaa ng’ɔ kwla yo naan ɔ nin Zoova be afiɛn’n w’a mantan titi’n.

¹⁰ Abraamun i ɲin yili Zoova titi. Like nga Zoova seli i kɛ ɔ yo’n, wie liɛ’n, w’a yoman pɔpɔ. Sanngɛ Abraamun yoli. Cɛn kun’n, Zoova seli i kɛ ɔ wla klɛn naan ɔ wlɛ i awlo’n nun yasua’m be klɛn wie. Blɛ sɔ’n nun’n, nn Abraamun le afuɛ 99. Yɛ ɔ nin Sara be nin a wuman Izaaki. Kɛ Zoova seli Abraamun kɛ ɔ wla klɛn’n, w’a ijɔmɛn i konviabo. Ɔ yoli sɔ “cɛn kunngba’n nun.” I lɛ’n nun’n, Abraamun kleli kɛ ɔ ti aɲinyiɛfuɛ naan ɔ lafi Ɲanmiɛn su.—Bo Bolɛ 17:10-14, 23.

11. (a) ?Kɛ Zoova seli kɛ ɔ́ wá núnnún Sodɔmun nin Gomɔru’n, ngue ti yɛ Abraamun i wla’n boli i wun ɔn? (b) ?Ngue yɛ Zoova yoli naan Abraamun i wla’n w’a gua ase ɔ?

¹¹ Abraamun i ɲin yili Zoova, yɛ be afiɛn’n mantannin kpa. I sɔ’n ti’n, ɔ kwla kɛnnin i klun ndɛ kleli Zoova. Sa ng’ɔ wunmɛn i wlɛ’n, ɔ usali Zoova naan ɔ yiyi nun kle i. I wie yɛle kɛ cɛn kun’n, Zoova seli kɛ ɔ́ wá núnnún Sodɔmun nin Gomɔru klɔ’n. Kɛ Abraamun tili ndɛ sɔ’n, i wla’n boli i wun. Afin, ɔ buli sran kpa nga be tran klɔ sɔ’m be su’n be akunndan. Atrɛkpa’n, i niaan wa Lɔtu m’ɔ nin i yi’n nin i mma’m be tran Sodɔmun lɔ’n, be akunndan yɛ ɔ buli ɔ. Sanngɛ, Abraamun lafi Ɲanmiɛn m’ɔ “di asiɛ’n sufuɛ’m be kwlaa be jɔlɛ’n” i su. I sɔ’n ti, ɔ kannin like nga ti yɛ ɔ koko’n i ndɛ kleli Ɲanmiɛn. Ɲanmiɛn kusu sieli i su Abraamun i nuan bo. Yɛ ɔ kleli Abraamun kɛ ɔ si aunnvuɛ. Ɔ seli Abraamun kɛ sran kpa nga be tran klɔ sɔ’m be  su’n, ɔ su nunnunman be wie.—Bo Bolɛ 18:22-33.

12, 13. (a) ?Kɛ Abraamun sili Zoova m’ɔ wunnin kɛ Zoova ti kpa dan’n, ngue yɛ ɔ yoli ɔ? (b) ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Abraamun lafili Ɲanmiɛn su ɔ?

¹² Abraamun sili Zoova. Yɛ ɔ wunnin kɛ Zoova ti kpa dan. I sɔ’n ti’n, ɔ fɛli i wun mantannin Zoova kpa. Kɛ Zoova seli Abraamun kɛ ɔ fɛ i wa’n yi tɛ mɛn i’n, ɔ kplinnin su. Afin, ɔ si kɛ Zoova si aunnvuɛ, ɔ sɛsɛ i sufuɛ mun. Yɛ ɔ yo sa i nuan su. Nanwlɛ, Abraamun si kɛ klunwi yolɛ’n, ɔ timan Zoova i nzuɛn.

¹³ Abraamun seli i sufuɛ mun kɛ: ‘Amun nin aflunmun’n an ka wa, e nin gbanflɛn’n é fú oka’n su lɔ é kó [yí tɛ é mán] Nyanmiɛn é bá.’ (Bo Bolɛ 22:5) Abraamun si kɛ ɔ su kó fá Izaaki yí tɛ mán Zoova. ?Yɛ ngue ti yɛ ɔ se i sufuɛ mun kɛ ɔ nin Izaaki bé kɔ́ naan bé bá ɔ? ?Lakalɛ yɛ ɔ su laka be ti ɔ? Cɛcɛ. Afin, Biblu’n se kɛ Abraamun si kɛ Ɲanmiɛn kwla cɛn Izaaki. (An kanngan Ebre Mun 11:19 nun.) Abraamun si kɛ Ɲanmiɛn fanngan nun ti yɛ i bɔbɔ oke’n, ɔ nin i yi Sara be kwla wuli ba ɔ. (Ebre Mun 11:11, 12, 18) Ɔ maan, ɔ wunnin kɛ Zoova kwla sa’n kwlaa yo. Sanngɛ, ɔ siman like nga Zoova wá yó i cɛn sɔ’n nun’n. Abraamun lafili su kɛ Zoova kwla cɛn i wa’n, naan nda nga Zoova tali be’n, bé kpɛ́n su. I sɔ’n ti’n, Ɲanmiɛn Ndɛ’n waan be kwlaa nga be lafi Ɲanmiɛn su’n, Abraamun ti “be si.”

14. (a) ?Ngue yɛ i yolɛ’n kwla yo kekle man e ɔ? (b) ?Sɛ e wla kpɛn Abraamun su’n, ngue yɛ é yó ɔ?

¹⁴ Andɛ’n, Zoova seman kɛ e fa e wa’n e yi tɛ e mɛn i. Sanngɛ, ɔ kunndɛ kɛ e nanti i mmla’m be su. Wie liɛ’n, e wunman like nga ti yɛ ɔ man e mmla’n i wlɛ. Yɛ i mmla’n i su falɛ’n kwla yo e ɲrun kekle. I wie yɛle jasin fɛ’n mɔ i waan e bo’n. Junman sɔ’n i dilɛ’n ti kekle aniaan wie’m be sa nun. Afin, be sa ɲan. Suklu lɔ’n, aniaan wie’m be yo srongble. Ɔ maan, like nga be wiengu’m be yo’n, bé kwlá seman kɛ be yoman wie. (Ezipt Lɔ Tulɛ 23:2; 1 Tɛsalonikfuɛ Mun 2:2) Sɛ Zoova i mmla kun su nantilɛ’n ti kekle man e’n, maan e wla kpɛn Abraamun su. Ɔ lafili Ɲanmiɛn su, yɛ ɔ yoli yakpafuɛ. Asa ekun’n, maan e bu yasua nin bla nga be nin Ɲanmiɛn be afiɛn’n mantannin kpa’n, be akunndan. Sɛ e yo sɔ’n, é yó kɛ be sa. Kpɛkun, Ɲanmiɛn fá e yó i janvuɛ.—Ebre Mun 12:1, 2.

15. ?Kɛ Abraamun nin Zoova be trali janvuɛ’n, ngue yɛ ɔ kle w’a yoman Abraamun i nsisɔ le ɔ?

¹⁵ Kɛ Abraamun nin Zoova be trali janvuɛ’n, w’a yoman Abraamun i nsisɔ le. Ɲanmiɛn Ndɛ’n waan: “Ɔ yoli oke, ɔ cɛli kpa. Ɔ dili ye lele guɛli i ti nin i bo.” (Bo Bolɛ 25:8) Abraamun dili  afuɛ ya kun afuɛ ableso nin nnun (175). Kɛ ɔ buli sa ng’ɔ yoli be’n be akunndan’n, i klun jɔli dan. Janvuɛ m’ɔ nin Zoova be trali’n, ɔ yoli i cinnjin kpa titi. Biblu’n se kɛ Abraamun ‘cɛli kpa naan ɔ dili ye lele guɛli i ti’n nin i bo.’ Sanngɛ, i sɔ’n kleman kɛ nguan nun tranlɛ’n flɛnnin i.

16. ?Mɛn klanman’n nun lɔ’n, ngue ti yɛ Abraamun i klun wá jɔ́ dan ɔn?

¹⁶ Biblu’n se kɛ Abraamun “minndɛ klɔ kpa nga be wlɛli i sua’m be bo ase kpa’n, bɔ Nyanmiɛn bɔbɔ yɛ ɔ jajali yɛ ɔ kplannin’n.” (Ebre Mun 11:10) Klɔ nga Abraamun i ɲin trɛnnin i sin’n, ɔ ti nzɔliɛ like. Yɛle Ɲanmiɛn i Sielɛ mɔ Klist Zezi yɛ ɔ ti i su famiɛn’n. Ɔ ka kaan, Zezi wá síe sran mun. Yɛ asiɛ wunmuan’n káci lika klanman. Blɛ sɔ’n nun’n, aklunjuɛ nga Abraamun wá dí’n, maan e bu i akunndan e nian. Ɔ́ wá wún kɛ sran kpanngban be lafili Ɲanmiɛn su kɛ i sa. Mɛn klanman’n nun lɔ’n, Abraamun wá sí kɛ tɛ nga Ɲanmiɛn seli i kɛ ɔ yi mɛn i Moria oka’n su lɔ’n, ɔ ti sa cinnjin kpa kun i nzɔliɛ. (Ebre Mun 11:19) Asa ekun’n, ɔ́ sí kɛ i nun m’ɔ́ fɛ́ i wa Izaaki kó yí tɛ’n, wafa nga i awlɛn’n kpɔtɔli i klun’n ti’n, sran kpanngban be wa wunnin sa cinnjin kun i wlɛ. Yɛle kɛ, kɛ Zoova fɛ́ i Wa Zezi yí e ti kpɔlɛ tɛ’n, i awlɛn’n kpɔtɔli i klun wie. (Zan 3:16) Nanwlɛ, Abraamun i ayeliɛ’n ti’n, e wun i wlɛ kɛ e ti kpɔlɛ tɛ’n mɔ Ɲanmiɛn yili’n, ɔ kle kpa kɛ Ɲanmiɛn klo e.

17. (a) ?Ngue yɛ e kunndɛ kɛ é yó ɔ? (b) ?Wan yɛ like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɛ’n wá kán be ndɛ ɔ?

¹⁷ Maan e kwlakwla e lafi Ɲanmiɛn su kɛ Abraamun sa. Maan e suan Ɲanmiɛn Ndɛ’n i nun like. Sɛ e yo sɔ’n, é sí Ɲanmiɛn. E ɲin yí i. Kpɛkun, é wún kɛ ɔ ti kpa dan. Naan ɔ yra i sufuɛ’m be su, yɛ ɔ sasa be. (An kanngan Ebre Mun 6:10-12 nun.) Nanwlɛ, maan e nin Zoova e tra janvuɛ kpa titi. Like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɛ’n wá kán sran nsan ekun be ndɛ. Sran sɔ’m be yoli Ɲanmiɛn i janvuɛ, yɛ be nin i be afiɛn’n mantannin kpa titi.